واقعا هیچ لذتی بالاتر از با‌هم‌خندیدن نیست! حتما زمان‌هایی بوده که با دوستان، همسر، پدر و مادر یا همکارتان به موضوع یا اتفاق خاصی خندیده‌اید. معمولا این لحظات به خاطراتی خوش تبدیل می‌شوند و رابطه شما با اطرافیان‌تان را شیرین‌تر می‌کنند. راستی آیا تابه‌حال به همراه فرزندتان هم از ته دل به موضوعی خندیده‌اید؟ اگر حتی یکبار هم آن را تجربه کرده باشید، لذت جاودانش را هرگز فراموش نخواهید کرد و هر بار یاد آن می‌افتید، تمام سختی‌های فرزندپروری از تن‌تان خارج می‌شود… حالا که به این صفحه از مجموعه مقالات ما سر زده‌اید، پس حتما (چه خودآگاه و چه ناخودآگاه) به دنبال تجربه این لحظات شیرین و خیلی صمیمی در برقراری ارتباط با نوجوان‌تان هستید. ما نیز در این مقاله قرار است به معرفی راه‌وروش صمیمیشدن خانواده با فرزندان بپردازیم و شیرینی فرزندپروری را برای‌تان دوچندان کنیم.
منظور از صمیمی شدن چیست؟
یک‌لحظه دست از جست‌وجو برای یافتن فوت‌وفن صمیمیشدن با فرزند بردارید و به دوست‌داشتنی‌ترین فرد زندگی‌تان فکر کنید. چرا با او احساس راحتی و صمیمیت می‌کنید؟ کدام ویژگی او باعث دوست‌داشتنی‌بودنش از نظر شما می‌شود؟ چرا با دیدنش خنده بر لبان‌تان جاری می‌شود؟ و چرا از بودن در کنارش آرامش می‌گیرید؟
برای جواب‌دادن به این سوالات باید کمی به عقب‌تر برگردید و رابطه‌تان با او را مرور کنید. آیا در زمان‌های گرفتاری و بدحالی، کمک‌حال‌تان بوده است؟ آیا وقتی از همه‌چیز و همه‌کس خسته شده‌اید، شانه‌اش تکیه‌گاه‌تان بوده و بدون هیچ‌گونه خجالتی سفره دل‌تان را برایش پهن کرده‌اید؟ آیا در حال حاضر آن‌چنان با او احساس یکی‌بودن می‌کنید که حتی بدی‌هایش به چشم‌تان خوب می‌نشیند؟ بله، آن‌ها احساس یکی‌بودن را خوب بلدند و به‌جای رو به روی دیگران ایستادن، کنار و همراه‌شان هستند.
منظور از صمیمی شدن با فرزند چیست؟
صمیمیشدن با فرزند هم چیزی غیر از همدل‌شدن با او و درک جایگاه و موقعیتش در خانه، مدرسه و اجتماع چیز دیگری نیست. صمیمیت باعث افزایش احساس نزدیکی فرزندتان به شما می‌شود و کانون خانواده را گرم‌تر و منسجم‌تر می‌کند. البته این صمیمیت و احساس نزدیکی، یک‌شبه در فرزندتان به وجود نمی‌آید و به واکنش‌های شما در موقعیت‌های مختلف بستگی دارد:
- اینکه چقدر هنگام بروز مشکلات صبور هستید و در رفتار با نوجوان از او حمایت می‌کنید؛
- اینکه چقدر نیازهایش را می‌بینید و برای برآورده‌کردن‌شان تلاش می‌کنید؛
- اینکه چقدر در طول روز کنارشان وقت می‌گذرانید و از حال‌وروزشان خبر دارید؛
- اینکه چقدر بدون قضاوت، پای صحبت‌های‌شان می‌نشینید؛
- اینکه چقدر علت گریه کودک را می‌فهمید و برای برقراری ارتباط موثر با او تلاش می‌کنید؛
- و اینکه چقدر از او و تصمیماتش حمایت می‌کنید.
منظور از صمیمی شدن با فرزند نوجوان چیست؟
تغییرات جسمانی و روانی نوجوانان باعث تغییر روابط‌شان با خانواده و اطرافیان می‌شود. اگرچه شما در دوران کودکی، نقش بیشتری در راهنمایی و تربیت فرزندتان داشتید؛ اما اکنون او کمی فاصله و قدرت انتخاب می‌خواهد و رعایت مصادیق و قوانین حریم خصوصی نوجوانان اهمیت زیادی برایش دارد. البته نوجوانان هنوز هم چشم‌شان به حمایت شماست؛ دقیقا مشابه کودک نوپایی که در حین بازی، مدام به مادرش نگاه می‌کند تا از حضورش مطمئن شود.
اگرچه شاید در ظاهر جور دیگری به نظر برسد، او هنوز هم به‌اندازه گذشته دوست‌تان دارد و از حضور شما در زندگی‌اش احساس خوشحالی می‌کند. در دوران نوجوانی هم مثل سال‌های قبل‌تر و بعد‌تر، تنها راه حفظ صمیمیت، درک‌کردن شرایط فرزند و مطالعه‌کردن درباره موضوعات مختلفی مانند برخورد درست والدین با فرزندان در سن بلوغ است. همچنین به خاطر داشته باشید که در این سال‌ها، فرزندتان با چالش‌های زیادی رو به رو می‌شود و به‌همین‌دلیل، به همدلی و حمایت شما نیاز مبرم دارد.
صمیمی شدن با نوجوانم چه تاثیراتی دارد؟
مهم‌تر از همه اینکه حرف‌تان را بهتر می‌خرد. این موضوع در مورد تمام روابط صادق است: هرچه با یک‌نفر رابطه صمیمی‌تر و دوستانه‌تری داشته باشیم، به‌احتمال بیشتری به حرف‌مان توجه می‌کند. حرفشنوی فرزند نیز به‌نوبه‌خود، مسائلی مانند قانون‌گذاری و آموزش نظم و انضباط به نوجوانان را آسان‌تر می‌کند. از دیگر فواید این صمیمیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش حس خوشحالی و کاهش احتمال بروز مشکلاتی مانند اضطراب در کودکان
- افزایش امید به زندگی و تابآوری فرزند
- افزایش احساس امنیت و تعلق‌پذیری
- کاهش احتمال بروز رفتارهای پرخطر مانند سوءمصرف مواد
- افزایش اعتمادبهنفس و عزتنفس در کودکان
- افزایش عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان
شرایط عمومی ارتباط صمیمی بین خانواده و فرزند
اما از بیان مقدمات که بگذریم، چگونه باید احساس نزدیکی و دوست‌داشتنی‌بودن را در عمل به فرزندمان نشان دهیم؟ ما قبل از صحبت درباره شرایط اختصاصی صمیمیت در دوران نوجوانی، مهمترین نکات عمومی ایجاد رابطه‌ای صمیمی با فرزندان را بیان می‌کنیم.
کنار گذاشتن حواسپرتی ها و دیدن و شنیدن فرزند
اگر در حین صحبت با کسی متوجه بی‌اهمیتی و حتی گوش‌ندادن او شوید چه احساسی پیدا می‌کنید؟ آیا باز هم با او وارد مکالمه می‌شوید؟ آیا حرف دل‌تان را برایش بازگو می‌کنید؟ بچه‌ها هم به کسی نزدیک می‌شوند که حرف‌شان را بشنود و مدتی از وقتش را صرف همنشینی با آن‌ها کند. اگر به دنبال صمیمیشدن با فرزندتان هستید، حتما زمان‌هایی را به‌صورت متمرکز برای بازی و وقت‌گذرانی با فرزندتان اختصاص دهید. در طول این زمان هم حتی اگر آسمان به زمین رسید، توجه‌تان را به کسی یا چیزی دیگر جابه‌جا نکنید.
به دلیل ویژگی‌هایی مانند خود-مرکزبینی هیجانی و اعتقاد به تماشاچیان خیالی در دوران نوجوانی، توجه شما برای‌شان ارزش زیادی دارد. این موضوع همچنین از بروز مشکلاتی مانند کناره‌گیری و اختلال شخصیت نمایشی در نوجوانان جلوگیری می‌کند.
ورود به دنیای فرزند
نگاه یک نوجوان به دنیا و محیط اطرافش با یک بزرگسال تفاوت‌های جدی دارد و به‌همین‌دلیل، آگاهی از دنیای ذهنی و شرایط محیطی‌اش برای افزایش همدلی و صمیمیشدن با او ضروری است. بهترین راه برای رسیدن به این هدف هم صحبت‌کردن با فرزند و گوش‌‌دادن به نظرات او درباره موضوعات مختلف است. خلاصه اینکه گفتگو برای صمیمی شدن پدر و مادر با فرزندان اهمیت بسیار زیادی دارد. از سوالاتی مانند موارد زیر نیز می‌توانید برای شروع گفت‌وگو استفاده کنید:
- «بزرگ‌ترین دل‌مشغولیت در حال حاضر چیه؟»
- «بابت چیزی نگرانی؟»
- «چیزی هست که من و بابات بتونیم برات انجام بدیم؟»
- «چی خیلی تو رو عصبانی می‌کنه؟»
- «چی خیلی ناراحتت می‌کنه؟»
- «بزرگ‌ترین آرزوت چیه؟»
- «چی خیلی خوشحالت می‌کنه؟»
برنامه ریزی برای وقت گذرانی با خانواده
فرض کنید همراه با دیگر اعضای خانواده برنامه‌ای برای سفر، پارک، سینما، رستوران یا حتی فعالیتی خانوادگی چیده‌اید و به یکباره با درخواستی غیر اورژانسی از جانب دوست‌تان مواجه شده‌اید. در این‌گونه موقعیت‌ها کدام را انتخاب می‌کنید؟ آیا مثل والدین بدقول رفتار می‌کنید یا برنامه خانوادگی را ترجیح می‌دهید؟ والدین خیلی صمیمی با فرزندان، هرگز برنامه‌های خانوادگی را از اولویت خارج نمی‌کنند. جواب آن‌ها به درخواست‌های غیرضروری معمولا «نه» است. شما هم هرچه بیشتر برای خانواده و فرزندان‌تان وقت بگذارید، احساس نزدیکی و صمیمیت بیشتری خواهید ساخت و خاطرات شیرین‌تر و ماندگارتری خواهید داشت.
پیشنهاد مطالعه: سرگرمی برای نوجوانان
مداومت داشتن در حفظ جو صمیمانه خانه
صمیمیشدن زمان‌بر است و از خلق لحظات شیرین و خاطره‌سازی‌ها تا شناخت کامل رگ خواب یکدیگر و درنهایت احساس یکی‌شدن ادامه دارد. البته به همان میزان هم ماندگار است؛ دقیقا مثل دوستی‌های قدیمی که گاهی 10، 20 و حتی 30 سال دوری و گذر زمان هم چیزی از تازگی و ارزش‌شان کم نمی‌کند. بنابراین فرآیند ایجاد صمیمیت باید به حدی ادامه‌دار باشد که فرزندتان تصویری درونی و شیرین از شما در وجودش خلق و حتی در نبودتان هم بودن‌تان را لمس کند.
چگونه با فرزندان نوجوانمان صمیمی شویم؟
در قسمت قبل درباره عوامل موثر بر افزایش صمیمیت با فرزندان (چه کودک و چه نوجوان) صحبت کردیم. در این قسمت می‌خواهیم درباره مهمترین عوامل موثر بر تقویت ارتباط والد-فرزندی در دوران نوجوانی بگوییم.
دورهمی خوردن وعدهای غذایی
اگرچه قدیم‌ترها این سنت جزئی از روال زندگی روزمره بود، اما امروزه با افزایش درگیری‌های شغلی و اجتماعی، کمتر اجرا می‌شود. وعده‌های غذایی فرصت بسیار مناسبی برای کمی گپ‌زدن و تعامل خانوادگی هستند. نوجوانان معمولا علاقه‌ای به صحبت درباره اتفاقات روزمره‌شان ندارند؛ بنابراین، ابتدا خودتان سر صحبت را باز کنید و درباره مسائل ریز و درشت روزتان توضیح بدهید تا او نیز مشتاق به گفت‌وگو شود.
پر کردن بخشی از وقت آزاد فرزند
نوجوانان معمولا زمان‌های خالی خود را با حضور در جمع‌های دوستانه، فیلم‌دیدن، کتاب‌خواندن، گشت‌وگذار در رسانه‌های اجتماعی و بازی‌های ویدئویی پر می‌کنند. اگرچه همه این فعالیت‌ها لذت‌بخش و مفید هستند، اما از آن‌ها بخواهید که برای برنامه‌های خانوادگی نیز وقتی در نظر بگیرند. برای شروع می‌توانید یکی از فعالیت‌های خانوادگی زیر را امتحان کنید:
- سینما رفتن و سفر با نوجوان
- طبیعت‌گردی در تعطیلات آخر هفته
- انجام بازی‌هایی مانند وسطی در طبیعت یا بازی‌های خانگی مانند اسم‌وفامیل
- رفتن به پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری
همدلی با موفقیت و شکست های فرزند
خوشحالی از موفقیت فرزند و ناراحتی بابت شکست‌هایش این احساس را به او منتقل می‌کند که چقدر برایش ارزش قائلید. لازم نیست حتما برای فرزندتان هدیه‌ای گران‌قیمت بخرید تا خودتان را به او ثابت کنید؛ همین میزان که مثلا گاهی به سالن تمرینش سری بزنید یا موسیقی موردعلاقه‌اش را گوش کنید، شما را به هدف‌تان می‌رساند. اگر هم برای تشویق او قصد جایزه‌گرفتن دارید، حتما قبل از آن نگاهی به مقاله روش صحیح جایزه دادن به کودکان بیندازید.
افزایش مسئولیت های داخل و خارج از خانه فرزند
مسئولیت‌دادن به فرزندان، احساسی از مهم‌بودن و سهیم‌شدن در موفقیت خانوادگی به آن‌ها می‌دهد. بنابراین به‌مرور و با افزایش سن فرزندتان، مسئولیت‌های او را نیز بیشتر و بیشتر کنید. سعی کنید در خانه هم مسئولیت‌هایی مانند خرید اقلام غذایی را به آن‌ها بسپارید تا به‌مرور با مقوله پول‌خرج‌کردن نیز آشنا شوند. اگر هم فرزندتان ولخرجی می‌کند و سواد مالی کمی دارد، از مقاله حرف زدن با کودکان درباره پول کمک بگیرید.
صحبت و رسیدن به توافق بر سر قوانین خانوادگی
گفت‌وگو در مورد قوانین، محدودیت‌ها و پیامدهای نقض محدودیت‌ها، حسی از امنیت، پیش‌بینی‌پذیری و ساختارمندی به فرزندتان می‌دهد. مشارکت‌دادن نوجوان در تدوین و اجرای قوانین خانوادگی، در فهم اصول و ارزش‌های شما کمکش می‌کند و او خواهد فهمید که در صورت نقض آن‌ها چه پیامدهایی در انتظارش است. علاوه بر این، مذاکره با کودکان و نوجوانان بر سر اصول خانوادگی، در مدیریت اختلافات فکری والدین با فرزندان تاثیر زیادی دارد.
پیشنهاد مطالعه: نحوه برخورد با اشتباهات نوجوان
سخن پایانی
صمیمیشدن با فرزند به خلق لحظات شیرین و خلق لحظات شیرین هم به وقت‌گذرانی با نوجوان و حواس‌جمعی هنگام تعامل با او نیاز دارد. بنابراین، اگر تابه‌حال سرتان گرم کاروزندگی خودتان بوده و وقت زیادی برای فرزندتان نگذاشته‌اید، از همین‌الان شروع کنید. قبل از هر چیز، حواسپرتی‌ها را کنار بگذارید و چشم‌وگوش‌تان را مهیای ورود به دنیای ذهنی فرزندتان کنید و برای وقت‌گذرانی با او برنامه بچینید. البته علاقه نوجوانان به حضور در جمع‌های دوستانه، انجام بازی‌های کامپیوتری و گشت‌وگذار در رسانه‌های اجتماعی، وقت‌گذرانی با آن‌ها را کمی سخت‌تر می‌کند؛ اما حتما با استفاده از روش‌هایی مانند همدلی با موفقیت‌ها و شکست‌های فرزند، رابطه‌تان با او را صمیمی نگه دارید.
سوالات متداول
- چگونه با نوجوانم صمیمی شوم؟
نوجوانان کمی بدقلق هستند و معمولا هم از والدین فاصله میگیرند. در این دوره سنی باید توقعاتتان را با بزرگتر شدن او اصلاح کنید و برای استقلال و حریم خصوصیاش ارزش قائل شوید. اگر به استقلال او احترام بگذارید و نکات مطرحشده در این مقاله را رعایت کنید، حتما رابطه خوبی با یکدیگر خواهید داشت. - فواید صمیمیشدن با فرزند نوجوان چیست؟
حرفشنوی، افزایش حس خوشحالی و امید به زندگی، تقویت تابآوری، بهبود عملکرد تحصیلی، افزایش عزتنفس و اعتمادبهنفس و کاهش احتمال بروز رفتارهای پرخطر مانند سوءمصرف مواد از مهمترین فواید این موضوع هستند. - علت تنفر دختر از مادر چیست؟
موضوعات مختلفی مانند دخالت بیشازحد والدین در کارهای فرزند، عدم درک او، عدم ابراز علاقه و بیتوجهی به درخواستها و نیازهای دختر از مهمترین عوامل هستند.
