تنها بیرونرفتن برای نوجوانان لذت‌بخش و برای والدین ترسناک است. او کمی خطرپذیری و شما کمی احتیاط می‌خواهید. وقتی پایش را از در خانه بیرون می‌گذارد، تن‌وبدن شما تا برگشت او در حال لرزیدن است؛ اما چه باید کرد؟! بالاخره سن تنها بیرون رفتن کودک از خانه و پرکشیدن او یا فرا رسیده‌است یا به‌زودی خواهد رسید؛ رعایت نکات مهم برای تنها بیرون رفتن نوجوانان و محدودیتهای سنی مانند سن آمادگی تنها سفر کردن نوجوان است که اهمیت دارد. بیایید باهم در این مقاله موضوعاتی مانند مهارت های لازم برای تنها بیرون رفتن از خانه و راهکارهایی برای تنها بیرون رفتن فرزندان را بررسی کنیم.
تنها بیرون رفتن نوجوان
با افزایش سن فرزندان، چالش‌های ارتباط والدین با نوجوانان هم بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند. یکی از این چالش‌های نسبتا بزرگ، مدیریت رفتوآمد کودکان و نوجوانان است. بچه‌ای که تا چند روز پیش از غریبه‌ها می‌ترسید و در نبود شما خوابش نمی‌برد، حالا چه پنهان و چه آشکار، گشت‌وگذار بدون شما را ترجیح می‌دهد.
کنش او کاملا طبیعی است؛ در حال تلاش برای کسب استقلال و ورود به دنیای بزرگسالی است. واکنش شما هم محدودیتگذاری برای ورودوخروج فرزند دختر و پسرتان است. این واکنش هم تا جایی که مصادیق و قوانین حریم خصوصی نوجوان را نقض نکند، کاملا طبیعی است. احتمالا ایجاد تعادل بین دادن آزادی عمل و میزان محدودیتگذاری، برای‌تان مشکل‌آفرین شده‌است. اولین گام حل این مشکل، درک نیاز فرزند به تنها بیرونرفتن است.
اهمیت تنها بیرون رفتن نوجوان
احتمالا گاهی دوبه‌شک می‌شوید و از خودتان می‌پرسید که مزایای تنها بیرون رفتن نوجوان چیست؟ و چرا باید اجازه چنین کاری را به او بدهم؟ موارد زیر جزو مهم‌ترین مزایای اجازه‌دادن به فرزند برای تنها بیرونرفتن است.
یادگیری و رشد مهارت های زندگی
یادگیری مهارت های زندگی نوجوانان، آنها را آماده ورود به جامعه بزرگسالان می‌کند. تنها رفتوآمدکردن در شکل‌گیری و رشد این مهارت‌ها موثر است. به‌عنوان مثال:
- هنگام رفتن از ایستگاه قطار به کتابخانه، مسیریابی را تمرین می‌کند.
- وقتی با نیامدن اتوبوس به فکر راه چاره دیگری است، حل‌مسئله را تمرین می‌کند.
- هنگام برنامه‌ریزی برای گشت‌وگذار در شهر، مهارت تصمیم‌گیری را تمرین می‌کند.
افزایش سلامت روانی
هرچه به فرزندمان آزادی عمل بیشتری بدهیم، احساس استقلال و خودمختاری بیشتری خواهد داشت و استقلال‌داشتن موجب احساس تعلق‌پذیری و افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان می‌شود. این نکته را به‌هیچ‌وجه دست‌کم نگیرید: «اگر به دنبال ایجاد احساس خوب در فرزند نوجوان‌تان هستید، به آزادی‌خواهی او احترام بگذارید.»
افزایش سلامت جسمانی
زیادی در خانه‌ماندن یا همیشه با ماشین رفتوآمدکردن کرختی و بی‌حوصلگی می‌آورد اما قدم‌زدن و استفاده از وسایل نقلیه عمومی باعث تقویت فعالیت جسمانی می‌شود. به همین دلیل، بچه‌هایی که قدم‌زنان، با دوچرخه یا با وسایل نقلیه عمومی به مدرسه، سینما و مکان‌های دیگر می‌روند، میل بیشتری از دیگر بچه‌ها به فعالیت‌‌‌های جسمانی و ورزشی دارند. افزایش فعالیت جسمانی نیز به‌نوبه‌خود باعث کاهش احتمال مشکلات سلامت روان مانند اضطراب در کودکان و نوجوانان می‌شود.
افزایش تعاملات اجتماعی
واضح‌ترین و البته مهم‌ترین کارکرد تنها بیرونرفتن فرزندان، افزایش تعاملات اجتماعی آنها است. برای مثال، آنها در راه با افراد دیگری برخورد می‌کنند و بالاخره تعاملاتی هرچند چشمی با دیگران برقرار می‌کنند. برقراری تعاملات اجتماعی هم بر کاهش استفاده از فضای مجازی و خطرات ناشی از آن مانند افسردگی و اختلال خواب در نوجوانان تاثیرگذار است.
تصمیم گیری در مورد سن تنها بیرون رفتن نوجوان
احتمالا سوال بعدی‌تان به آمادگی فرزند برای تنها بیرونرفتن مربوط باشد؟ حتی شاید گاهی احساس کنید که باید انجام کاری را برعهده فرزندتان بگذارید اما از آمادگی سنی و رشدی او اطمینان ندارید. مثلا شما می‌خواهید فرزندتان به‌تنهایی مسیر باشگاه ورزشی را طی کند یا فرزندتان می‌خواهد در پارک محله با دوستانش قرار بگذارد. اگر پاسخ اکثر سوالات زیر مثبت است و هر دوی شما احساس خوبی از برداشتن این گام دارید، احتمالا فرزندتانآمادگی استقلال بیشتر رادارد:
- آیا با افراد قابل‌اعتماد بیرون می‌رود؟
- آیا مسیر و مکان رفتوآمد او امن است؟
- آیا فرزندتان قبلا با شما یا افراد دیگر خانواده به آنجا رفته‌است و آمادگی لازم را دارد؟
- آیا می‌تواند مسیر را به‌تنهایی طی کند و در موقع گم‌شدن باید چه‌کاری انجام دهد؟
- آیا به قوانین اجتماعی و خانوادگی پایبند است؟
- آیا می‌تواند روابط دوستانه را مدیریت و در صورت لزوم از مهارت نه‌گفتن استفاده کند؟
- آیا گوشی همراهش است تا در مواقع لزوم با شما تماس بگیرد؟
پیشنهاد مطالعه: انتخاب دوست در نوجوانی
آماده سازی تدریجی برای تنها بیرون رفتن نوجوان
بعد از تصمیم‌گیری و اجازه‌دادن به فرزند برای تنها بیرونرفتن، باید در مورد شیوه انجام این کار چاره‌اندیشی کنید. یک رویکرد مفید و موثر، گام‌به‌گام پیش‌رفتن است تا هردوی شما احساس راحتی بیشتری داشته باشید. مثلا برای تنها رفتن فرزند به سینما، از مراحل زیر پیروی کنید:
- شما در ورودی سینما او را پیاده و در خروجی سینما او را سوار می‌کنید.
- فرزندتان با وسیله نقلیه عمومی و به‌همراه دوستانش به سینما می‌رود و هنگام برگشت، شما در خروجی سینما منتظرش می‌مانید.
- 3. فرزندتان با وسیله نقلیه عمومی و با دوستانش به سینما می‌رود اما باید بعد از تماشای فیلم مستقیم به خانه برگردد.
- فرزندتان می‌تواند بعد از دیدن فیلم، مدت زمانی را با دوستانش بگذراند.
این مراحل بسته به تشخیص شما می‌تواند بیشتر یا کمتر شود. مثلا قبل از اینکه خودش به‌تنهایی با وسیله نقلیه عمومی رفتوآمد کند، بهتر است یکبار این مسیر را با شما امتحان کرده‌باشد.
نکات آموزشی مهم برای تنها بیرون رفتن نوجوانان
چند نکته آموزشی و آماده‌سازی مهم برای تنها بیرونرفتن نوجوان وجود دارد که اهمیت زیادی دارند. با آموزش مهارت‌ها قبل از شروع استقلال‌طلبی نوجوان، هم خیال خودتان راحت می‌شود و هم فرزندتان تاحدودی مهارتهای لازم برای تنها بیرونرفتن را پرورش خواهد داد.
آشنایی با منطقه محل سکونت
آشنایی با همسایه‌ها و محله، روشی عالی برای پرورش مهارت، دانش و اعتمادبه‌نفس فرزند قبل از شروع تنها رفتوآمدکردن است. برای آشنایی فرزند با منطقه محل سکونت به نکات زیر توجه کنید:
- قبل از اینکه خانه را به‌هدف مقصدی خاص ترک کنید، مسیرهای امن و مناسبی برای رسیدن به منطقه موردنظر مانند زمین بازی یا پارک ترسیم کنید.
- از وسیله نقلیه عمومی استفاده کنید و موارد ضروری مانند تهیه بلیت، جاماندن از قطار و ردشدن از ایستگاه را برایش توضیح دهید.
- او را با همسایه‌ها و افراد محله آشنا کنید. این موضوع باعث افزایش شبکه اجتماعی و حمایتی فرزندتان می‌شود.
- با یکدیگر در جشن‌ها و برنامه‌های منطقه‌ای و ملی شرکت کنید.
بیشتر بخوانید: اختلال شخصیت نمایشی در نوجوانان
مهارتهای ایمنی شخصی
فرزندتان به‌مرور به مکان‌های ناآشنا می‌رود و با افراد غریبه آشنا می‌شود. بنابراین آماده‌سازی فرزند برای تعامل با افراد آشنا و غریبه اهمیت زیادی دارد. از نکات زیر برای آموزش مهارتهای لازم در این زمینه استفاده کنید:
- برای آموزش مهارتهای برقراری ارتباط، دایره‌ای از دوستان ایجاد کنید.
- در مورد نحوه رفتار در شرایط مختلف با او صحبت کنید. برای مثال، نقش فردی غیرخودی را بازی کنید و از طریق ایفای نقش، نحوه برخورد با افراد غریبه را به او آموزش دهید.
- با فرزندتان در مورد افراد مورداعتماد و نحوه شناسایی آنها صحبت کنید (افسر پلیس، نگهبان پارک).
- به فرزندتان بگویید هرگز سوار ماشین غریبه نشود و با افراد ناآشنا (چه پیاده چه سواره) جایی نرود.
- درباره انواع سوءاستفاده‌های رایج و غیررایج و نحوه حفاظت از خود در برابر آنها به او توضیح دهید.
تنظیم محدودیت ها و قوانین واضح
در نهایت، برای فرزندتان قوانین مشخص و معینی تعیین کنید تا سردرگمی کمتری داشته باشد. او باید بداند که محدودیتهای ضروری چه مواردی هستند و شما چه انتظاری از رفتار او دارید. برای مثال، او باید بداند چه جایی، در چه زمانی و با چه کسی می‌تواند برود و در چه مکان‌هایی، با چه کسانی و در چه زمان‌هایی هرگز اجازه تنها بیرونرفتن را ندارد. این محدودیتها را هر از چند گاهی ارزیابی و با سن و مهارتهای فرزندتان هماهنگ کنید. اگر تنظیم محدودیت باعث پرخاشگری و تکانشگری فرزندتان می‌شود، از مقاله راهنمای کامل کنترل خشم در نوجوانان کمک بگیرید.
سخن پایانی
اجازه ندادن به نوجوان برای بیرون رفتن نه شدنی و نه مطلوب است. از ایجاد محدودیتهای دست‌وپاگیر اجتناب کنید و قبل از هر چیز نحوه برخورد درست والدین با فرزندان در سن بلوغ را یاد بگیرید. آشنایی با نیازهای نوجوانان به شما کمک می‌کند تا مهارتهای موردنیاز فرزندتان را به او آموزش دهید و در گام بعدی او را برای رفتوآمد مستقل آماده کنید. تنها بیرونرفتن را در گام‌های تدریجی عملیاتی کنید تا مهارتهای لازم را درونی‌سازی کند و آمادگی مقابله با خطرات احتمالی را داشته باشد. برای آماده‌سازی فرزندتان برای تنها بیرونرفتن، حتما به نکاتی مانند آشنایی با منطقه محل زندگی و آموزش مهارتهای ایمنی شخصی توجه کنید.
سوالات متداول
- سن تنها بیرون رفتن فرزند دختر و پسر چیست؟
به موارد بسیاری مانند همراهبودن فردی معتمد، امنبودن مسیر رفتوآمد، مدیریت روابط دوستانه، میزان پایبندی به قوانین اجتماعی و خانوادگی و همراهبودن گوشی برای مواقع ضروری بستگی دارد. - آیا اجازه ندادن به نوجوان برای بیرون رفتن تصمیم درستی است؟
نیاز به استقلال، یکی از نیازهای اساسی دوران نوجوانی است و محدودکردن آنها قطعا نتیجه منفی در پی خواهد داشت. بهجای این کار، مهارتهای لازم برای تنها بیرونرفتن را به او آموزش دهید. - نحوه محدودیتگذاری برای تنها بیرونرفتن از خانه چگونه است؟
بهصورت کلی، محدودیتها باید واقعبینانه باشد و دلایل آن برای فرزند توضیح دادهشود. در ابتدا طبیعی است که محدودیتهای زیادی بگذارید تا اوضاع از کنترل خارج نشود اما با رشد سنی، تجربی و عقلی فرزند، این محدودیتها باید کمتر و کمتر شوند.
