روابط دوستانه در دوران نوجوانی نقش مهمی در یادگیری مهارت‌های فردی و اساسی زندگی و تبدیل شدن به بزرگسالانی توانمند دارند. اما مهمتر از داشتن دوست و پذیرفته شدن در گروه‌های دوستی، این است که نوجوان چگونه دوستان خود را پیدا میکند؟ آیا از اهمیت دوستی در دوره نوجوانی اطلاعی دارد؟ آیا می‌داند با چه معیارهایی باید به دنبال دوست باشد؟ آیا می‌داند باید دست رد به سینه کدام انواع دوست بزند؟ این‌ها اطلاعاتی هستند که در درجه اول والدین و سپس نوجوانان باید با آن اشنا باشند. چراکه اساسا دوستی در دوره بلوغ، مقوله‌ای بسیار جذاب برای نوجوانان و در عین حال بسیار حساس برای آینده آنها است. در ادامه از این اهمیت و راه‌های جهت‌دهی به انتخاب دوست خوب در نوجوانی پرداخته‌ایم.
ویژگی دوستی در دوران نوجوانی
در سال‌های اولیه نوجوانی، دوستی‌ها و روابط دوستی اغلب شدیدتر، صمیمانه‌تر و حمایت‌کننده‌تر هستند. میزان ارتباط نوجوانان با دوستان خود افزایش می‌یابد. ممکن است تعداد دوستی به یکی دو نفر محدود شود یا نوجوان به داشتن دوستان زیاد و متنوع تمایل نشان بدهد تا خودش را پیدا کند. انتخاب دوست در نوجوانی بر اساس اشتراک‌های فکری، علایق، آرزوها، امیال و پذیرفته شدن شکل میگیرد. بسیاری از نوجوانان به دوستی با جنس مخالف تمایل نشان می‌دهند. اینترنت و رسانه‌های اجتماعی به نوجوانان اجازه می‌دهند روابط دوستی متفاوتی نسبت به گذشته برقرار کنند.
تاثیر انتخاب درست دوست در نوجوانان
انواع دوستی در دوران نوجوانی در زندگی همه افراد، یکی از مهمترین اولویت‌های زندگی محسوب می‌شود. نوجوانان از طریق پذیرفته شدن در گروه‌های همسالان، با خود و دیگران ارتباط برقرار می‌کنند و شناخت بهتری از واقعیت زندگی به دست می‌آورند. اما همانطور که اشاره کردیم، به هر حال حلقه دوستی در این دوره شکل میگیرد، اما چگونگی دوستی و کیفیت آن اهمیت دوچندانی دارد. اما به چه علت باید مراقب نوع دوستان فرزندانمان در دوره نوجوانی باشیم؟ توجه به معیارهای انتخاب دوست و آموزش آن به نوجوانان چه اهمیتی دارد؟ در ادامه برخی از این علل را بررسی کرده‌ایم.
جهت دهی به اعتقادات و ارزش ها
نوجوان بخشی از حمایت و احساس ارزشمندی خود در جامعه را، از طریق گروه همسالان دریافت میکند. طبیعتا هرآنچه در گروه‌های دوستی که نوجوان عضوی از آن است، ارزش تلقی شود، نوجوان را به دنبال خود می‌کشاند. بسیاری از سلایق و اعتقادات نوجوانان از بودن در کنار همسالان جهت پیدا میکند. بنابراین دوستی بر اساس انتخابی که نوجوان دارد می‌تواند باتلاقی برای دفن شدن یا سکویی برای پرتاب به سوی شخصیتی مفیدتر باشد.
نحوه تعامل اجتماعی
تصور کنید بین گروهی از افراد استفاده از الفاظ رکیکی یا توهین و تحقیر دیگران به نوعی عادت یا آیین تبدیل شده و عادی است. طبیعتا وقتی پای دوستی نوجوان به چنین گروهی باز می‌شود، دنیای تعاملات اجتماعی او با دیگران، نوع نگاهی که به افراد دارد و نحوه ابراز وجود او تحت تاثیر قرار میگیرد.
حل مشکلات در گروه های دوستی
دوستان میتوانند در مواقع دشوار به عنوان یک پشتیبان روانی که درک بهتری از مسائل مشابه دارند، کمک کنند. آنها ممکن است تجربیات مشابهی داشته باشند و نوجوان تمایل بیشتری به مشورت و صحبت با دوستان خود داشته باشد. هرچند دوستی نباید جایگزین والدین و مشاوران باشد، اما واقعیت این است که نوجوانان در بسیاری از مواقع هنگام مشکلات با دوستان خود صحبت می‌کنند.
هویت یابی
دوستان و گروه همسالان، یکی از قدرتمندترین منابع اجتماعی برای هویت‌یابی نوجوان هستند. در تعامل با دیگران، نوجوان تازه به بلوغ رسیده میتوانند نقش و جایگاه خود را در جامعه بشناسد. نوع دوستی‌ها و انتخاب دوست در نوجوانی، یک عامل مهم در رشد و توسعه شخصی و اجتماعی نوجوانان است.
معیارهای انتخاب صحیح دوست در دوران نوجوانی
والدین میتوانند با فراهم کردن محیطی باز و ارائه راهنمایی‌های لازم به فرزندانشان کمک کنند تا دوستان خوبی را انتخاب کرده و روابط سالم و مفیدی بسازند. همچنین، با فرزنداندتان در مورد معیارهای او برای انتخاب دوستان خوب صحبت کنید. بپرسید که چه دوستانی دارد؟ چرا آنها را انتخاب کرده؟ چه نکات مثبت و منفی در آنها می‌بیند؟ این نوع مکالمه کمک میکند ذهنیت فعال و پویایی در روابط داشته باشند و در موضوع انتخاب دوست دقت بیشتری کنند. در ادامه چند معیار مهم برای انتخاب دوستان خوب در نوجوانی آورده شده است که می‌توانید به عنوان پدر و مادر، به فرزندانتان آموزش دهید.
ارزش های مشترک با دوستان
والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند تا دوستانی انتخاب کنند که ارزش‌ها و اعتقادات مشترکی با آنها دارند. این ارزش‌ها میتوانند مربوط به اخلاق، مسائل اجتماعی، تحصیل، اهداف و هر موضوع دیگری باشند.
پشتیبانی معنوی از یکدیگر
دوستانی را انتخاب کنید که قادر به پشتیبانی معنوی از شما هستند و در زمان لازم چنین حمایتی را دریغ نمی‌کنند. افرادی که در مواقع دشوار به دوستان خود انرژی مثبت و انگیزه می‌دهند.
مسئولیت پذیری در دوستی
دوستانی را انتخاب کنید که مسئولیت‌پذیری داشته باشند. افرادی که به نقش دوستی خود پایبند هستند و به تعهداتشان عمل می‌کنند. اگر احساس می‌کنید همیشه باید کارهایی برای دوستتان انجام دهید تا با شما دوست بماند، اگر در صورت نه شنیدن شما را طرد میکند، در رابطه دوستی سالمی قرار ندارید.
مهارت های اجتماعی در دوستیابی
دوستانی را انتخاب کنید که مهارت‌های اجتماعی قوی دارند. افرادی که به خوبی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند و آداب گفتار و رفتار در شرایط مختلف را یاد گرفته‌اند.
تأثیر مثبت دوستان در توسعه شخصی
دوستانی را انتخاب کنید که تأثیر مثبتی بر رفتار و انگیزه شما دارند. انسان‌هایی که به شما انگیزه بهبود و توسعه شخصی می‌دهند. یکی از اثرات مهم دوستان در نوجوانی، تاثیر بر تحصیل و علاقه نوجوان به مطالعه است. در این مورد سری به مطلب مهمترین مشکلات تحصیلی نوجوانان بزنید.
امنیت و سلامت رفتاری دوستان
از فرزندانتان بخواهید که دوستانی را انتخاب کنند که به سلامتی و امنیت آنها اهمیت می‌دهند. افرادی که رفتارهای خطرناک را می‌شناسند، توانایی نه گفتن دارند و اجتناب از مخاطرات را در نظر می‌گیرند.
توانایی کنترل هیجان و احساسات
دوره نوجوانی سرشار از احساست متعارض و هیجانات ناگهانی است. اما در خانواده‌هایی که مسائل تربیتی رعایت شده باشد، نوجوان قادر به شناخت و کنترل هیجانات خود است. با افرادی دوست شوید که در حدی قادر به کنترل و مدیریت مسائل روانی خود باشند که باعث آسیب به خود یا دیگران نشوند. پیشنهاد می‌کنیم مطلب کنترل خشم در نوجوانان را نیز بخوانید.
پذیرش تفاوت ها
پیدا کردن دوستی که در تمام وجوه مشابه ما باشد مشکل و گاهی نشدنی است. بنابراین بهتر است به دنبال دوستانی باشید که با چشم تحقیر و تمسخر به تفاوت‌ها یا برتری‌های خود و دیگران نگاه نمی‌کنند. در چنین روابطی اعتماد به نفس هیچکس خدشه‌دار نمی‌شود. بنابراین اگر احساس کردید دائما باید تغییر کنید و به فرد دیگری تبدیل شوید تا دوستتان شما را بپذیرد، بدانید که در یک ارتباط سمی هستید.
کمک به نوجوانان در دوست یابی
برخی از نوجوانان به جای معاشرت با افراد زیاد، ترجیح می‌دهند یک دو دوست صمیم داشته باشند. تا زمانی که فرزندتان از این موضوع راضی و خشنود است، مشکلی وجود ندارد. اما اگر در دوستیابی مشکل دارد، دوستان خوبی انتخاب نمی‌کند و دائم در روابط دوستی آسیب می‌بیند، کارهایی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. به عنوان والدین، مهارت‌ها و توانمندی‌های فراوانی هستند که می‌توانید برای تشویق نوجوان به دوستیابی، حضور در جمع‌های دوستی و انتخاب دوست خوب، به آنها آموزش دهید.
پیشنهاد مطالعه: برخورد درست والدین با فرزندان در سن بلوغ
آموزش شروع دوستی
برخی از نوجوانان نمی‌دانند چگونه باید سر صحبت را باز کنند و روابط دوستیخ ود را گسترش دهند. خصوصا وقتی پای دوستی در جایی غیر از مدرسه در میان باشد. نوجوان را به گپ زدن در مورد موضوعات ساده‌ای مانند موسیقی، فیلم، ورزش یا هرچیزی که جزو علایق و استعداد آنها است، عادت دهید. آنها را تشویق کنید تا با افراد معمولی که با آنها سروکار دارند، مانند فروشندگان و همسایگان، صحبت کنند. مهارت در مکالمه‌های ساده، برای اولین بار در ملاقات با افراد جدید بسیار مفید خواهد بود.
قدرت نه گفتن
تصویربرداری از مغز نشان می‌دهد که قسمت‌هایی از مغز که با طرد اجتماعی فعال می‌شوند، با قسمت‌هایی که در درد فیزیکی فعال می‌شوند مشابه است. بنابراین، بچه هایی که از دوستی کنار گذاشته می‌شوند، عمیقاً درد را احساس می‌کنند. دوست و دوستی اغلب نوجوانان را از نظر عاطفی و روحی بسیار وابسته خود میکند. اما به فرزندتان یاد بدهید که هیچوقت برای ترک روابط و دوستانی که آسیب‌رسان هستند، دیر نیست.
در دنیا افراد زیادی وجود دارند که شاید به دلایل مختلف و غلط، با آنها وارد رابطه شویم اما این قدرت را داریم که با شناسایی خط قرمزها، از این افراد عبور کنیم. به فرزندتان بگویید که ارزش او بیشتر از تحمل دوستیهای آزاردهنده یا افرادی است که به هر دلیل مایل به دوستی با او نیستند. به او یادآوری کنید که ارزشمند و دوست‌داشتنی است و همیشه می‌تواند دوستان خوبی پیدا کند.
الگوسازی برای نوجوان
اگر به عنوان والیدن در روابط مخرب می‌مانید، اگر دوستان و روابط ناسالم دارید، اگر قادر به روابط صمیمانه و بدون مشکل در خانه و خانواده نیستید، اگر قدرت نه گفتن یا ترک روابط و افراد سمی را ندارید، نمی‌توانید انتظار زیادی از فرزندتان برای انتخاب دوست در نوجوانی داشته باشید. تاثیری که رفتار و عملکرد شما در روابط فرزندتان دارد، هزاران نصیحت و آموزش نخواهد داشت.
حمایت از نوجوان در دوستی
در سال های نوجوانی، اغلب بچه‌ها زمان بیشتری را با دوستان و زمان کمتری را با والدین می‌گذرانند. اما همچنان به والدین و پایگاه امنی که فراهم می‌کنند نیاز دارند. با در دسترس بودن و حمایت کردن از نوجوان، می‌داند در صورت نیاز می‌تواند به شما مراجعه کند. باید این را بپذیرید که نوجوانان چیزهای زیادی را با دوستان خود به اشتراک می‌گذارند و از آنها الگوبرداری می‌کنند.
نوجوانان ممکن است رفتار، ظاهر یا علایق خود را تغییر دهند تا نشان دهند که به گروه خاصی از دوستان تعلق دارند. تا زمانی که فرزندتان کار مخرب یا خطرناکی انجام نمی‌دهد، این نوع رفتار فقط نشان می‌دهد که به اندازه کافی اعتماد به نفس امتحان کردن چیزهای جدید را دارد و در مسیر هویت‌یابی است. آموزش و نظارت دورادور در این دوره کفایت میکند تا نوجوان به مرور مسیر خود را در روابط پیدا کند. برای اینکه بدانید تا چه حد استقلال نرمال است، سری به مصادیق و قوانین حریم خصوصی نوجوان بزنید.
سخن پایانی
انتخاب غلط دوست در نوجوانان یکی از اشتباهاتی است که می‌تواند تمام زحمات تربیتی والدین را به چالش بکشد و آینده نوجوان را دستخوش مشکلات غیر قابل جبرانی کند. والدین باید علاوه بر اینکه به دنبال تربیت صحیح نوجوان هستند، به دلیل تاثیرپذیری زیاد ازد وست در این سنین، مهارت‌های دوستیابی و از آن مهمتر مهارت‌های شناخت و دوستی با افراد سالم را به نوجوان آموزش دهند. مطلب نکات ضروری در روانشناسی تربیتی نوجوانان راهنمایی کامل برای والدین در همه مسائل دوره بلوغ است.
سوالات متداول
- اهمیت انتخاب دوست در نوجوانی چیست؟
داشتن دوست و دوست بودن برای دیگران، به نوجوان کمک میکند تا احساس پذیرش و تعلق داشته باشد. دوستی برای یک نوجوان اهمیت بالایی دارد اما شاید انتخاب صحیح دوست در این دوره، چندان در اولویت و اهمیت نباشد. غافل از اینکه تنها دوستیهای سالم محل رشد شفقت، مراقبت و همدلی هستند. دوستی بخش مهمی از شکلگیری هویت در خارج از خانواده است. دوستان خوب به طور باورنکردنی در گذر از دوران سخت و سردرگمیهای بلوغ، کمککننده هستند. - انتخاب دوست در نوجوانی به چه شکل است؟
دوستی یکی از مهمترین نیازهای دوره نوجوانی است که به صورت طبیعی صرفا بر اساس نیازها، عواطف آنی و احساسات نوجوان صورت میگیرد. اما به دلیل حسایت این سن و تاثیرپذیری بالا در سن بلوغ، نوجوانان باید برای پیدا کردن و تداوم دوستیهای سالم، آموزش لازم رادریافت کنند. - چگونه به نوجوان در انتخاب دوست خوب کمک کنیم؟
در این مطلب از معیارهای انتخاب دوست و روابط دوستی سالم گفتیم که والدین میتوانند به نوجوان آموزش دهند. در درجه اول باید به عنوان والدین، الگوی مناسبی برای حضور در دوستی و روابط سالم باشید. با نوجوان درباره اینکه با چه افرادی دوست است، چگونه آنها را انتخاب کرده، چرا با این افراد دوست است و آنها چه نقش مثبتی در زندگیاش دارند گپ بزنید.
