بهترین لباس‌هایش را به تن کرد و برای رفتن به جشن عروسی آماده شد. سپس آدرس را از جیبش درآورد، مسیریاب را روشن و به سمت مقصد حرکت کرد. هنگام رسیدن به موقعیت مقصد و قبل از واردشدن، یک‌بار دیگر خود را ورانداز کرد تا از درست‌بودن همه‌چیز مطمئن شود. او حالا دیگر رسیده بود؛ اما به‌جای جشن عروسی با مراسم عزا مواجه شد! آدرس را اشتباهی برایش فرستاده بودند! ما هم گاهی از این آدرس‌های اشتباهی به فرزندان‌مان می‌دهیم و باعث تغییر مسیر زندگی‌شان می‌شویم. اگر شما هم به دنبال راهکارهایی برای جلوگیری از لوس شدن کودک می‌گردید، ابتدا باید این آدرس‌های اشتباه را بشناسید و از ذهن کودک لوس پاک کنید.
کودک لوس
واقعا دوگانگی‌های زندگی سردردآور است و پایبندی به تعادل یکی از سخت‌ترین کارهای زندگی است. مثل همین آبیاری بیش از حد گل‌وگیاه که به‌اندازه کم‌آبی برای‌شان ضرر دارد. البته یک تفاوت ظریف هم با یکدیگر دارند: هنگام کم‌آبی برگ‌های‌شان خشک‌وشکننده و هنگام بیش‌آبی برگ‌های‌شان نرم‌وشکننده میشود. برگ خشک‌وشکننده به کودک دارای والدین بسیار سخت‌گیر می‌ماند و به درماندگی منتهی میشود. برگ نرم‌وشکننده کاملا نقطه مقابل آن است و به کودک دارای والدین هلیکوپتری یا کمال گرا می‌ماند و البته باز هم به درماندگی منتهی میشود.
نقطه‌ضعف این والدین در ارضای بیش‌ازحد نیازهای فرزندان است. آن‌ها از مشکلات کوچک تا بزرگ کودک را گردن می‌گیرند و رشد و شکوفایی خودمختاری را در او متوقف میکنند.
بچه لوس یعنی چه؟
با توجه به توصیفات بالا، کودک لوس را این‌گونه تعریف می‌کنیم: «کودکی که همیشه خدا هر آن‌چه خواسته را با کمترین تلاشی به دست آورده است و به همین دلیل خود را تافته‌جدابافته می‌داند و توقعات نابهجایی از اطرافیان دارد.» والدین به‌صورت ناخواسته در حال انتقال این پیام به کودک هستند: نیازی به تلاش، صبر و حتی یک درخواست خشک‌وخالی نیست، زیرا تو لایق بهترین‌ها هستی و ما موظفیم همیشه خدمت‌گذار تو باشیم!
خصوصیات کودک لوس
برای فهم اینکه آیا کودک شما لوس شده است؟ باید با ویژگی های کودکان لوس آشنا شویم. موارد زیر جزو برجسته‌ترین و رایج‌ترین علائم این بچهها هستند:
- هرگز جواب «نه» را قبول نمی‌کنند.
- بیش از دادن به گرفتن علاقه دارند.
- تا حدودی قدرنشناس هستند.
- از دیگران انتظارات نابهجا دارند و همیشه باید درخواست‌های‌شان در اولویت باشد.
- فقط به فکر خودشان هستند و برای حق‌وحقوق دیگران احترام قائل نیستند.
- از قوانین و دستورالعمل‌های پیروی نمی‌کنند؛ برای حل این مشکل از مقاله آموزش قانون به کودکان کمک بگیرید.
- همیشه باید در مرکز توجه باشند.
- خود را شایسته‌تر از دیگر می‌دانند و به موفقیت دیگران حسادت میکنند.
- حتی اگر تمام دنیا را هم به آن‌ها بدهید، باز هم ناراضی هستند.
- تحمل شکست و ناامیدی را ندارند؛ برای رفع این مشکل از مقاله افزایش تحمل شکست در کودکان هم کمک بگیرید.
از چه سنی کودک لوس میشود؟
احتمال لوس‌شدن بچه‌های 3 ساله و بالاتر بیش از کودکان 1-2 ساله است. در حدود 3 سالگی و با افزایش منفی‌گرایی کودک، احتمال بروز این مشکل نیز افزایش می‌یابد. افزایش منفی‌گرایی کودک را می‌توان از روی استفاده مکرر او از عبارت «نه» حدس زد. البته قبل از 3 سالگی هم احتمال بروز برخی از علائم لوس‌شدن کودک وجود دارد. به‌صورت کلی اگر از تولد تا یک‌سالگی را کنار بگذاریم، بعد از آن باید به اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از لوس‌شدن کودک پایبند بمانیم.
چگونه کودک لوس میشود؟
لوس‌بودن کودکان به عوامل محیطی و تربیتی مربوط است و کمتر کودکی را می‌توان لوس ذاتی دانست. به عبارت دیگر، شیوههای تربیتی و سبک فرزند پروری اشتباه والدین منجر به بروز این مشکل میشود. این شیوههای تربیتی باعث انتقال پیام خودشیفتگی و خودبرتربینی به کودک می‌شوند. پس اگر قصد جلوگیری از لوس شدن فرزندتان را دارید، این عوامل را بخوانید از بروزشان جلوگیری کنید.
برآورده سازی بی کم و کاست درخواست های کودک
رسیدگی به نیازهای کودک نیز مثل هر موضوع دیگری حدوحدودی دارد. هر کسی هم به‌جای فرزند شما باشد و همه‌چیز را با کمی گریه‌زاری یا حتی بدون آن به دست آورد، کم‌کم احساس خاص‌بودن می‌کند. برآوردهسازی بیش‌ازحد نیازهای کودک به‌مرور او را تبدیل به یک طلبکار دائمی و شخصیتی خودشیفته می‌کند. علت بهانه گیری کودک نیز تا حدود زیادی به توجه افراطی به درخواستهای بچهها مربوط است.
رشوه دادن به کودک
برخی از والدین برای از سرواکندن بچهها به رشوه متوسل می‌شوند. دلیل این مشکل به مواردی متعددی مانند بی‌حوصلگی یا شاغل بودن مادر و پدر مربوط است. به هر صورت آن‌ها وقت کمی را با فرزندان می‌گذرانند و برای جبران این مشکل، هدایای گران‌قیمتی برای‌شان می‌خرند و انتظارات بچهها را بالا می‌برند. استفاده از این روش و هر نوع حق‌السکوتی به‌شدت مذموم است.
فقدان محدودیت های متناسب با سن
والدین بچه‌های لوس و ننر معمولا از سبک فرزندپروری سهل‌گیرانه استفاده میکنند. به اعتقاد آن‌ها، کودکان را باید آزاد گذاشت تا خودشان راه‌وروش درست رفتار‌کردن را یاد بگیرند. اگرچه آزادی تا حدودی با خودمختاری همبستگی دارد، اما مثل هر موضوع دیگری باید چهارچوب خاصی داشته باشد تا به زیاده‌خواهی کودک منتهی نشود.
حل و فصل تمام‌عیار چالش های کودک
«هر آن‌چه ما را نکشد، قوی‌ترمان می‌کند.» وقتی مثل بولدوزر تمام مشکلات ریز و درشت کودک را از سر راهش برمی‌داریم، تاب‌آوری او برای مواجهه با مشکلات آینده را از بین می‌بریم. این والدین همیشه در اطراف فرزندان پرسه می‌زنند و علاوه بر لوس‌کردن آن‌ها، باعث وابستگی بیش‌ازحدشان به والدین می‌شوند. اگر فرزندتان دارای علائم وابستگی به مادر نیز هست، از مقاله چگونه وابستگی کودک به مادر را کم کنیم؟ برای حل آن کمک بگیرید.
مشارکت ندادن فرزندان در انجام کارهای خانه
یکی دیگر از علل لوس‌شدن بچهها به بخور و بخواب در خانه و فقدان مسئولیت‌پذیری در کودکان مربوط است. عدم مشارکت بچهها در انجام کارهای خانه باعث افزایش حس خودمحوری و زیاده‌خواهی آن‌ها میشود. از طرف دیگر، مشارکت کودکان در انجام کارهای خانه مانند تمیزکردن میز شام، رفتن به نانوایی و خالی‌کردن سطل زباله باعث افزایش مسئولیت‌پذیری و جلوگیری از لوس‌شدن کودک میشود.
دریافت توجه و تایید افراطی از والدین
ویژگیهای ذاتی بچهها مانند زیبایی، بانمکی و باهوشی، با تمام خوبی‌های‌شان یک دردسر بزرگ به همراه دارند: کودکان دارای این ویژگی‌ها، توجه و تائید بیشتری از جانب والدین و اطرافیان دریافت میکنند و به عزیزدردانه خانواده و دوست‌وآشنا تبدیل می‌شوند. رفتارهای محبت‌آمیز و بی‌حساب‌وکتاب دیگران هم به‌نوبه‌خود باعث ایجاد احساس غرور کاذب و زیاده‌خواهی در آن‌ها میشود. این کودکان بیش از آنکه روی توانایی‌های اکتسابی خود سرمایه‌گذاری کنند، به توانایی‌های ذاتی‌شان می‌نازند. یکی از دلایل دروغگویی کودکان هم به دریافت توجه و تایید از جانب دیگران مربوط است.
عواقب لوس بودن بچه ها
هر چیزی تاوانی دارد و عاقبت لوس‌کردن بچهها هم این است:
- افزایش احتمال بروز اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب
- روابط بین‌فردی ضعیف و مشکلات دوست یابی کودکان در مدرسه
- احساس ناامیدی هنگام مواجهه با مشکلات زندگی مانند تکالیف سخت مدرسه
- پراشتهایی و کم‌اشتهایی عصبی
- سوءمصرف مواد
- اعتماد‌به‌نفس و عزت‌نفس پایین
- فقدان مدیریت مالی
- وابستگی افراطی به والدین و بروز اضطراب جدایی؛ این مشکل باعث ترس کودک از رفتن به مهدکودک و مدرسه میشود که برای حل آن می‌توانید از مقالاتی مانند روش برخورد با کودکی که مهدکودک نمی رود کمک بگیرید.
- افزایش پرخاشگری، تکانشگری و احتمال خودکشی
چگونه با کودک لوس رفتار کنیم؟
موارد بالا تنها گوشه‌ای از پیامدهای ناگوار لوس‌شدن بچهها است. پس باید قبل از شکل گیری شخصیت کودک به‌صورت کامل، جلوی این موضوع گرفته شود.
تشویق آدرس های درست
لیستی از صفات مثبت و قابل ستایش مانند ابراز محبت، صبر، نوع‌دوستی، خودکنترلی، تلاش و گفت‌وگو تهیه و کودک را به رعایت‌شان تشویق کنید. این لیست باید جایگزین غرور کاذب ناشی از آدرس‌های اشتباه منجر به خودشیفتگی کودک شود. این ایده را در ذهن کودک جا بیندازید که موفقیت بیش از آنکه انتسابی و ذاتی باشد، فرآیندی اکتسابی است و باید برای دستیابی به آن تلاش کرد. برای آگاهی از روش‌های درست تشویق‌کردن کودکان هم می‌توانید از مقاله روش صحیح جایزه دادن به کودکان استفاده کنید.
استفاده بیشتر از عبارت «نه»
برخی از والدین، بیش‌ازحد به درخواستهای فرزندان اعتبار می‌بخشند تا خدایی نکرده در آینده احساس کمبود و فقدان عزت‌نفس را تجربه نکنند!!! غافل از اینکه روح‌وروان ما واقعا این شکلی کار نمی‌کند! بر اساس تحقیقات، پایبندی به نظم و قانون در دوران کودکی، با خودارزشمندی و احساس همدلی بیشتر در بزرگسالی ارتباط مستقیم دارد. البته یادتان نرود: «نه گفتن» حساب‌وکتاب دارد و هنگام استفاده از آن باید به موضوعاتی مانند اصول مذاکره با کودکان توجه کنید.
دست برداشتن از نجات دائمی کودک
بچه‌های لوس و ننر تا تقی به توقی می‌خورد احساس ناامیدی میکنند زیرا فرصتی برای حل مسئله در اختیار نداشته‌اند. در واقع برای آن‌ها مواجهه با مشکل و چالش اصلا تعریف نشده است. این کودکان هنگام مواجهه با مشکلات، احساس بی‌عرضه‌‌بودن و درماندگی میکنند و وجود مشکل را به نقص‌های خودشان نسبت می‌دهند! اما بچه‌های نرمال، مشکلات را به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی در نظر می‌گیرند که باید راهی برای حل‌شان پیدا کرد.
خلاصه اینکه مدام کارهای کودک را راست‌وریست نکنید. اجازه دهید او تلاشش را بکند؛ مطمئنا اگر به نتیجه نرسد، خودش از شما طلب کمک خواهد کرد. این روش، هم در لوس نکردن کودک موثر است و هم کمک‌گرفتن از دیگران را به او می‌آموزد. برای مطالعه در مورد ترس‌های دوران کودکی هم می‌توانید از مقاله معرفی ترس های طبیعی کودکان استفاده کنید.
آموزش همدلی، کمک کردن و قدردانی به کودکان
فرصت‌هایی مانند هدیه‌دادن اسباب‌بازی به کودکان پرورشگاهی را برای فرزندتان فراهم کنید تا طعم کمک به دیگران و احساس خوب ناشی از آن را بچشد. این موضوع باعث میشود تا کمتر احساس طلبکاربودن از همه‌کس و همه‌چیز را داشته باشد؛ البته خوبی‌های بیشمار دیگری هم دارد که ارتباط مستقیمی با بحث ما ندارند.
یکی دیگر از آموزش‌های ضروری برای این کودکان، آموزش قدردانی بابت هدایای دریافتی از جانب خودتان یا دیگران است. شیوه دریافت هدیه و نحوه پاسخ درست به جوایز دریافتی از جانب دیگران را نیز به او بیاموزید: «هدیه خیلی قشنگیه، ازتون خیلی خیلی ممنونم.» یا «هیچ‌وقت لطفتون رو فراموش نمی‌کنم، خیلی دوستش دارم.»
بیشتر بخوانید: شناخت انواع تیپ شخصیتی منحصربه‌فرد کودکان
تعیین محدودیت های متناسب با سن
در اکثر مواقع، مذاکره کلامی با کودکان (خصوصا بچه‌های پیش‌دبستانی) فایده‌ای ندارد و استفاده از محدودیت‌های متناسب با سن کاملا ضروری و لازم است. این محدودیت‌ها هم برای محافظت از خود کودک مفید است و هم اهمیت نظم‌وانضباط را به او آموزش می‌دهد. خودانضباطی کودکان احتمال لوس‌شدن آن‌ها را تقریبا به صفر می‌رساند.
سخن پایانی
به کودکی که توقعات نابهجا از والدین و اطرافیان دارد، همیشه باید همه‌چیز بر وفق مرادش باشد و با کوچک‌ترین مشکلی احساس ناامیدی می‌کند، بچه لوس و ننر گفته میشود. این مشکل به دلیل روش‌های تربیتی غلط والدین مانند بیش‌توجهی به کودک و برآوردهسازی افراطی درخواستهای او ایجاد میشود. بنابراین برای حل آن نیز باید در گام اول این مشکلات را شناسایی و برطرف کنید. در ادامه هم از روش‌هایی مانند تشویق ویژگیهای مثبت مانند صبر و تلاش، تعیین محدودیت‌های متناسب با سن، اجازه‌‌‌دادن به فرزند برای حل چالش‌های روزمره، استفاده بیشتر از عبارت «نه» و آموزش کمک‌کردن به دیگران کمک بگیرید.
سوالات متداول
- چرا کودک لوس میشود؟
مهمترین دلیل این مشکل به شیوههای تربیتی ناسالم والدین مانند برآوردهسازی افراطی درخواستهای فرزند، رشوهدادن، حلوفصل تمام مشکلات ریزودرشت، مشارکتندادن کودک در انجام کارهای خانه و نازپروردهکردن او مربوط میشود. - بچه لوس چیست؟
به کودکی که همیشه خدا نیازهایش با کمترین تلاشی برآورده شده است و توقعات نابهجایی از دیگران دارد، بچه لوس و ننر گفته میشود. این بچهها هنگام مواجهه با مشکلاتی مانند تکالیف مدرسه، بهسرعت احساس ناامیدی میکنند. - علائم کودک لوس چیست؟
قدرنشناسی، انتظارات نابهجا، عدم پیروی از قوانین و دستورالعملها، نیاز به توجه و تایید دیگران، غرور کاذب، عدم تحمل شکست و ناکامی، خساست و نارضایتی همیشگی از مهمترین ویژگیهای این کودکان هستند.
