شاخه کاردانش برای دانش‌آموزانی طراحی شده است که بیشتر از دروس تئوری، تمایل به انجام کارهای عملی و یادگیری مهارت‌های مختلف دارند و می‌خواهند هرچه سریع‌تر وارد بازار کار شوند. اما مانند سایر رشتههای دبیرستان، ورود به مدارس کاردانش نیز شرایط خاص خود را دارد. همچنین ادامه تحصیل در دانشگاه برای دانش‌آموزانی که دیپلم کاردانش دارند کمی متفاوت است. بنابراین در این مطلب پس از معرفی رشته های کاردانش می‌خواهیم ببینیم تفاوت آن با فنیحرفهای چیست، انتخاب رشته کار دانش چه شرایطی دارد و چه آینده تحصیلی و شغلی در انتظار دانش‌آموزان کاردانش است.
معرفی رشته کاردانش در دبیرستان
دانش‌آموزان کاردانش هنرجو گفته می‌شوند و فرصت بیشتری برای آموزش مهارت‌های فنی و عملی دارند. در کاردانش تنوع زیادی از رشتههای هنری، خدماتی، کشاورزی و فنی وجود دارد. دانش‌آموزانی که دیپلم کاردانش دارند به دلیل یادگیری کار با تجهیزات فنی و تولیدی، می‌توانند سریع‌تر وارد بازار کار شوند و نیاز به نیروهای ماهر و فنی در جامعه را تأمین کنند که یکی از اهداف اصلی تأسیس کاردانش است. البته باید توجه داشته باشید که ممکن است همه رشته های کاردانش در یک دبیرستان ارائه نشوند و علاوه بر این برخی از رشتهها مخصوص به دختران و برخی مختص پسران هستند.
تفاوت رشته کاردانش با فنی حرفه ای چیست؟
این دو رشته در دبیرستان‌های متفاوتی ارائه می‌شوند و ۴ تفاوت اساسی باهم دارند که در جدول زیر می‌بینید:
| رشته های کاردانش | فنی حرفه ای |
| تقریبا تمام دروس به صورت عملی و کارگاهی هستند | در فنیحرفهای واحدهای تئوری نیز تدریس می‌شود |
| تعداد رشته های کاردانش بسیار بیشتر از فنیحرفهای است در کاردانش ۱۵۰ رشته وجود دارد | در فنیحرفهای ۴۰ رشته ارائه می‌شود |
| امکان کار و ورد به بازار کار کاردانش بیشتر است | تعداد رشتههای فنی حرفه‌ای کمتر و به همین نسبت امکان اشتغال‌زایی کمتر است |
| گروه خدمات و کشاورزی ادغام شدهاند | گروه خدمات و کشاورزی جدا هستند |
| دانش‌آموزان کاردانش نظام جدید (سال ۱۳۹۸ به بعد)، برای شرکت در کنکور سراسری نیاز به سوابق تحصیلی ندارند | هنرجویان فنیحرفهای باید سوایق تحصیلی مرتبط با رشته کنکور داشته باشند |
معرفی رشته های تحصیلی شاخه کاردانش
زیرشاخه های رشته کاردانش به ۳ دسته خدمات و کشاورزی، صنعت و هنر تقسیم می‌شوند و مجموعا بیش از ۱۵۰ رشته در این گروه‌ها قرار می‌گیرند:
| شاخه کارورزی کاردانش | شاخه خدمات کاردانش | شاخه هنر کاردانش | شاخه صنعت کاردانش |
| ۳۲ رشته | ۱۱ رشته | ۴۹ رشته | ۵۸ رشته |
رشته های صنعت کاردانش
| برق ساختمان | ریخته‌گری | سیستم‌های صوتی و تصویری | تزیینات داخلی چوبی | الکترونیک صنعتی | آبکاری فلزات | طراحی و توسعه صفحات وب |
| خدمات پس از فروش خودروهای سبک | برق صنعتی | برنامه‌نویسی پایگاه داده | فرزکاری CNC | جوشکاری گاز محافظ | مکانیک صنایع | تصویرسازی دیجیتالی |
| ساخت مصنوعات فلزی | اپراتور CNC چوب | نساجی عمومی | عیب‌یابی سیستم‌های رایانه‌ای | روکش‌کاری چوبی | بازسازی مبل | کارهای عمومی ساختمان |
| تولید و توسعه‌دهنده پایگاه‌های اینترنتی | مبل‌سازی مدرن | تاسیسات گازرسی ساختمان | کارهای فلزی ساختمان | تولید کننده چند رسانه‌ای | خدمات فنی خودرو | تراشکاری CNC |
| تزئینات داخلی ساختمان | برنامه‌نویسی | بازی‌های رایانه‌ای | پلاستیک کار | تراشکاری و فرزکاری | نقشه‌کشی ساختمان | اتوماسیون صنعتی |
| تعمیر و نصب ماشین ابزار | تعمیر موتور خودرو | ماشین‌های الکتریکی | تعمیر ابزار دقیق | تاسیسات حرارت مرکزی | کابینت‌سازی چوبی | تراشکاری |
| تولید محتوای الکترونیکی | ماشین ابزار | قالب‌سازی فلزی | تاسیسات حرارتی و برودتی | تعمیر دستگاه‌های پزشکی | نقشه‌کشی صنعتی به کمک رایانه | ناظر فنی چاپ |
| تاسیسات بهداشتی ساختمان | تابلوسازی برق صنعتی | چاپ افست | تزئینات داخلی چوبی | نصب و سرویس آسانسور | تعمیر لوازم خانگی برقی | مدلسازی |
| خدمات پس از فروش خودروهای سبک | تعمیر موتورهای دیزل دریایی | تعمیر تلفن های رومیزی و همراه | مبل‌سازی کلاسیک | جوشکاری گاز محافظ | معماری آینه‌کاری | حمل و نقل ریلی |
کاردانش صنعت شامل چه شغل هایی است؟
شاخه صنعت به جهت تنوع رشتههای فنی و ارتباط مستقیم با شغل‌های مورد نیاز در بازار کار، علاقه‌مندان زیادی دارد. هنرجویان این رشتهها می‌توانند پس از اتمام دوره دبیرستان شروع به کار کنند یا حتی کارآفرین رشته تخصصی خود باشند. همچنین امکان ادامه تحصیل در رشتههای فنی مهندسی برای آن‌ها وجود دارد که باعث ارتقای شرایط شغلی‌شان خواهد بود. در ادامه جدول رشته های کاردانش در حوزه صنعت را مشاهده می‌کنید.
رشته های کاردانش کشاورزی و خدمات
| امور اداری کشت و کار مکانیزه | پرورش و نگهداری اسب | پرورش گیاهان جالیزی و سبزی | پرورش پرندگان زینتی | پرورش میگو | تولید نهال و جنگل‌کاری | تعمیر ماشین های ثابت کشاورزی | پرورش ماکیان |
| کشاورزی | مکانیک تراکتور و تیلر | پرورش گل و گیاه آپارتمانی | تعمیر سیستم انتقال نیروهیدرولیک | تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی | پرورش میوه‌های دانه‌دار و دانه‌ریز | ایمنی و آتش‌نشانی | ایجاد و نگهداری فضای سبز |
| پرورش میوه‌های هسته‌دار | پرورش صنعتی دام‌های سنگین | بورس و اوراق بهادار | تولید صنعتی فرآورده‌های لبنی | تکثیر ماهیان گرم آبی | تعمیر موتورهای سبک | تولید نهال و جنگل‌کاری | دریانوردی صیادی |
| پرورش صنعتی دام‌های سبک | تکثیر میگو | فرآوری آبزیان و تولید کنسرو | زراعت غلات و حبوبات | پرورش درختان گرمسیری | زراعت گیاهان علوفه‌ای و غده‌ای | پرورش قارچ خوراکی | پرورش ماهیان گرم آبی |
| پرورش میوه‌های هسته‌دار | پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم | کشت گیاهان دارویی و زعفران | محیطبانی | بهداشت عشایر و روستا | بازیافت مواد و انرژی | خدمات فروشگاهی | امور اداری |
| هتلداری | مدیریت و برنامه‌ریزی امور خانواده | رشته هوانوردی | ایمنی و آتش‌نشانی | مددیاری سالمندان | مددیاری افراد با نیروهای ویژه | حسابداری مالی | مرغداری صنعتی |
| پرورش درخت و درختچه زینتی | راهنمای گردشگری | تولید فرآورده‌های گوشتی |
کاردانش خدمات شامل چه شغل هایی است؟
در کاردانش برخلاف فنی حرفه‌ای، دو گروه خدمات و کشاورزی با یکدیگر ادغام شدهاند. رشتههای شاخه خدمات نسبت به سایر شاخه‌ها تنوع کمتری دارند اما از نظر موقعیت شغلی، می‌توان آن‌ها را جزو رشتههای آینده‌دار کاردانش دانست. دانش‌آموزان با ورود به هریک از رشته های کاردانش در گروه کشاورزی و خدمات، می‌توانند طی ۳ سال متوسطه دوم با توجه به رشته تخصصی خود، با فناوری‌های مرتبط با کشاورزی، جنگلداری، پرورش دام، پرورش آبزیان،صنایع وابسته به آب و خاک و بسیاری دیگر از رشتههای مرتبط در این حوزه آشنا شوند.
با توجه به ظرفیت‌های موجود در ایران برای رشتههای وابسته به کشاورزی و پرورش دام و آبزیان، اغلب رشته های شاخه کشاورزی آینده شغلی و بازار کار مناسبی دارند. در مورد بازار کار رشتهها و انتخاب بهتر بین رشته های کاردانش توصیه می‌کنیم مطلب چه رشته هایی بازار کار خوبی دارند را هم مطالعه کنید.
رشته های شاخه هنر کاردانش
شاخه هنر پرطرفدارترین شاخه کاردانش است چراکه بیشتر این رشتهها را فقط از طریق کاردانش یا فنیحرفهای می‌توان ادامه داد. دانش‌آموزان این شاخه می‌توانند در کنکور هنر نیز شرکت کنند و وارد مقطع کاردانی رشتههای تخصصی خود شوند. رشته های کاردانش در شاخه هنر بازار کار پر رونق و رو به رشدی دارند. انواع رشتههای هنری مانند طراحی لباس، بیشتر به مهارت نیاز دارند و می‌توان با تحصیل ۳ ساله آن‌ها، بلافاصله شروع به کار کرد.
| عکاسی | آواز جهانی | ساز سازی (سه تار و ساز ضربی) | تصویرسازی و جلوه‌های رایانه‌ای | معماری داخلی | خیاطی لباس زنانه | طلا و جواهرسازی | دستیاری تهیه لباس‌های نمایشی | تولید محتوا و انیمیشن |
| دستیاری طراحی لباس | قلم‌زنی روی فلز | صفحه آرایی | سفالگری | هنر آیینه کاری | صحافی و جلدسازی | معرفی کاشی | تصویر برداری | مدیریت آشپزی و قنادی |
| هنر معرق کاری | خاتم‌کاری | چهره‌سازی | خیاطی لباس شب و عروس | چاپ باتیک و سیلک اسکرین | خاتم‌سازی | نگارگری | طراحی طلا و جواهر | چاپ باتیک و قلمکار |
| تراش و تزئین شیشه و کریستال | منبت کاری | خیاطی مردانه دوز | نوازندگی ساز ایرانی | چاپ دستی | تراش سنگ‌های قیمتی | نقاشی ایرانی | عکاسی دیجیتال | کاغذسازی |
| کاشی‌سازی هفت رنگ | طراحی بسته‌بندی | سازسازی (سنتور و سه تار) | آواز ایرانی | طراحی و نقاشی فرش | هنر فرش | خیاطی دوخت های تزئینی | نوازندگی ساز جهانی | سفال و لعاب |
| سراجی کفش | دوخت لباس‌های محلی |
پیشنهاد مطالعه: رشته طراحی و ساخت جواهرات و رشته کتابت و نگارگری
رشته های پسرانه کاردانش
با توجه به فنی و عملی بودن رشته های کاردانش، برخی از این رشتهها صرفا برای پسران و برخی دیگر صرفا برای دختران در نظر گرفته شدهاند. به این معنی که دختران و پسران امکان انتخاب تعدادی از رشتهها را ندارند. با این توضیح، رشته های پسرانه کاردانش عبارتند از:
| صنایع فلزی | الکتروتکنیک | تاسیسات |
| متالوژی | ساختمان | ساخت و تولید |
رشته های دخترانه کاردانش
رشتههای زیر در کاردانش فقط برای دختران قابل انتخاب هستند، بنابراین قبل از نام‌نویسی در مدارس از ارائه این رشتهها مطمئن شوید:
| طراحی و دوخت | کودک‌یاری |
رشته های جدید کاردانش
۶ رشته زیر در سال گذشته به رشته های کاردانش اضافه شدهاند:
| محیطبانی | حمل و نقل ریلی | خدمات فروشگاهی | بهداشت عشایر و روستا | بازیافت مواد و انرژی |
لیست رشته های بدون کنکور کاردانش
براساس آخرین دفترچه ثبت نام کنکور کاردانی فنی حرفه‌ای، ۳۱ رشته دانشگاهی امکان ثبت نام بدون کنکور برای دانش‌آموزان کاردانش دارند که در لیست زیر مشاهده می‌کنید:
| الکترونیک | صنایع شیمیایی | طراحی و دوخت | هتلداری و گردشگری | ساخت و تولید | صنایع نساجی | گرافیک |
| حمل و نقل | صنایع فلزی | متالوژی | هنرهای تجسمی – نقاشی | مکاترونیک | تاسیسات مکانیکی | سرامیک |
| امور دامی | پویانمایی | صنایع چوب و مبلمان | معدن | امور زراعی و باغی | معماری داخلی | چاپ |
| علوم دریایی | ماشین‌های کشاورزی | صنایع دستی | عمران | امور دریایی | صنایع غذایی | انرژی تجدید پذیر خورشیدی |
| مهندسی معماری | تربیت کودک و مدیریت خانواده | موسیقی |
پردرآمدترین رشته های کاردانش
بازار کار مشاغل و رشتههای مختلف همواره رو به تغییر است. بنابراین شاید نتوان دقیق و به صورت ثابت رشتههای پردرآمد را نام برد. اما می‌توان گفت در سال‌های اخیر و احتمالا آینده نزدیک، با توجه به نیازهای جامعه، احتمال خوداشتغالی، منحصر به فرد بودن زمینه تحصیلی و شغلی، بهترین رشته های کاردانش از نظر درآمد و بازارکار این موارد هستند:
| تعمیرات موبایل | تعمیرات برد الکترونیکی | تعمیرات وسایل الکترونیکی | تعمیرکار برق خودرو |
لیست رشته های کاردانش در دانشگاه افسری
قبل از هرچیز اگر درباره این دانشگاه اطلاعی ندارید، سری به مطلب دانشگاه افسری بزنید. اما این دانشگاه کدام رشته های کاردانش را ارائه می‌کند:
| مهندسی رایانه | موسیقی نظامی | مخابرات انتظامی | مهندسی عمران | آمار و پشتیبانی | حسابداری دولتی | مدیریت برنامه ریزی آموزشی |
| مدیریت دولتی | فرماندهی آموزشی و معارف | مدیریت منابع انسانی | اطلاعات | کشف علمی جرائم | عملیات راهور | خدمات فنی راهور |
دریافت دیپلم کاردانش
هنرجویان رشته های کاردانش می‌توانند با گذراندن ۹۶ واحد شامل ۵۳ واحد عمومی مشترک و ۴۳ واحد مهارتی، دیپلم خود را دریافت کنند. از طرفی امکان تحصیل هر دو گروه دروس مهارتی و عمومی در هنرستان‌های دولتی و هنرستان‌های غیر انتفاعی کاردانش یا گذراندن واحدهای مهارتی در آموزشگاه‌های آزاد وجود دارد.
شرایط انتخاب رشته های کاردانش
برای ورود به کاردانش به جز علاقه و توانمندی‌های فردی باید شرایط زیر را کسب کنید:
- حد نصاب نمرات دروس اختصاصی مرتبط
- حد نصاب معدل
- نمره لازم در هدایت تحصیلی
- قبولی در مصاحبه عملی برای برخی از رشتهها مانند موسیقی
حداقل نمرات برای انتخاب رشته کاردانش
حدنصاب نمرات برای ورود به شاخه‌های مختلف کاردانش متفاوت است:
| حداقل نمرات برای ورود به شاخه هنر | حداقل نمرات برای ورود به شاخه خدمات | حداقل نمرات برای ورود به شاخه کشاورزی | حداقل نمرات برای ورود به شاخه صنعت | |
| فناوری | ۱۲ | ۱۲ | ۱۲ | ۱۲ |
| هنر | ۱۲ | ۱۲ | ۱۰ | ۱۰ |
| ریاضی | ۱۰ | ۱۰ | – | ۱۰ |
| علوم | – | – | ۱۰ | – |
حداقل معدل برای انتخاب رشته کاردانش
برای انتخاب یکی از رشتههای کاردانش در پایه دهم، مجموع نمرات دروس مرتبط با رشته در سه سال دوره متوسطه اول با در نظر گرفتن ضریب هریک از دروس حداقل ۱۸۰ باشد. به عبارت دیگر چنانچه نمرات هر درس امتحانات را در ضریب آن جمع و حاصل جمع آن را بر تعداد دروس مرتبط با رشته تقسیم کنیم، حداقل معدل باید ۱۲ باشد.
ادامه تحصیل در رشته های تحصیلی کاردانش
دانش‌آموزان کاردانش می‌توانند بعد از دریافت دیپلم کاردانش:
- در رشتههای مجاز فنی حرفه‌ای یا علمی کاربردی شرکت کنند. رشتههای دانشگاهی این دانشگاه‌ها برای کاردانش از سطح کاردانی آغاز می‌شود. پس از فارغ‌التحصیلی از دوره کاردانی نیز می‌توانید در کنکور کارشناسی ناپیوسته شرکت کنید. ادامه این مسیر نیز مانند سایر رشتهها است و برای ثبت نام و تحصیل در همه رشتهها و دانشگاه‌ها مجاز هستید.
- مسیر دیگر این است که در رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد مقطع کارشناسی یا رشته های بدون کنکور سراسری مقطع کارشناسی شرکت کنید.
مزایای تحصیل در رشته های کاردانش
- هنرجویان در این شاخه، دروس تئوری کمتری را می‌گذارنند.
- بنابر رشته با انواع دستگاه، تجهیزات و روش کار آشنا می‌شوند.
- آموزش‌های عملی کمک می‌کنند دانش‌آموزان به صورت متمرکز روی رشته خود تخصص پیدا کنند و بتوانند حتی با دیپلم وارد بازار کار شوند.
- مزیت رشته های کاردانش نسبت به فنیحرفهای وجود گرایش‌های بیشتر و دروس تئوری کمتر است.
سخن پایانی
بسیاری از دانش‌آموزان از دروس تئوری لذت نمی‌برند، می‌خواهند سریع‌تر وارد بازار کار شوند و به کاهای هنری و فنی علاقه دارند. انتخاب کاردانش برای این دسته از دانش‌آموزان مناسب است به شرط اینکه ابتدا درباره آینده تحصیلی و شغلی رشته‌ای که انتخاب می‌کنند اطلاعات کامل را کسب کرده باشند. امیدواریم با اطلاعاتی که در این مطلب در اختیارتان قرار دادیم، در کمک به انتخاب رشته صحیح شما، قدمی برداشته باشیم. برای آشنایی با سایر رشتههای دبیرستان می‌توانید مطلب معرفی رشته های پایه نهم را هم مطالعه کنید.
سوالات متداول
- شاخه کاردانش با فنی و حرفه ای چه تفاوتی دارد؟
رشته های کاردانش عملیتر از فنیحرفهای هستند و تنوع رشتهها در کاردانش بسیار بیشتر از فنیحرفهای است. - شرط معدل برای کاردانش چگونه است؟
برای ورود به هریک از رشته های کاردانش باید میانگین معدل شما در ۳ سال متوسطه اول حداقل ۱۲ باشد. - چه رشتههای جدیدی به کاردانش اضافه شده است؟
۶ رشته محیطبانی، حمل و نقل ریلی، خدمات فروشگاهی، بهداشت عشایر و روستا، بازیافت مواد و انرژی به تازگی به رشته های کاردانش اضافه شدهاند. - کاردانش صنعت شامل چه رشته هایی است؟
گروه صنعت کاردانش بیش از ۵۸ رشته مانند برق ساختمان، ریخته‌گری، سیستم‌های صوتی و تصویری، تزئینات داخلی چوبی، الکترونیک صنعتی، آبکاری فلزات دارد و لیست کامل رشتههای این شاخه را می‌توانید در جدول داخل مطلب مشاهده کنید.
