اگر به کتابهای قدیمی خطی، آثار با ارزشی مانند دیوان اشعار و قرآن‌های قدیمی دقت کنید، علاوه بر خط زیبا حتما متوجه وحدتی حیرت‌انگیز در عناصر مختلف آن‌ها مانند جلد، تذهیب، نقش و نگاره‌های تزئینی و صفحه‌آرایی بی‌نظیر آن‌ها خواهید شد. کتابت و نگارگری یک رشته تلفیقی از این مجموعه هنرهای سنتی ایران است و گرایش‌های متعدد آن در مقاطع کارشناسی تا دکترا ارائه میشود. اگر به انواع هنرهای مرتبط با صحافی کتاب و نگارگری علاقه دارید، این رشته می‌تواند برای شما مناسب باشد. در این مطلب درباره مسیر ورود به این رشته، دوره کارشناسی، ادامه تحصیل، آینده شغلی و بازار کار رشته کتابت و نگارگری رشته صحبت کرده‌ایم.
معرفی رشته کتابت و نگارگری
کتابت، به معنای مجموع هنرها و فناوری‌های سنتی و دستی برای تولید نسخ خطی بوده و شامل هنرهایی مانند خوشنویسی، جدول‌کشی و صحافی است. نگارگری نیز از گرایش‌های مینیاتور، تذهیب، تشعیر و نقاشی قهوه‌خانه‌ای (خیالی نگاری) تشکیل میشود. هدف از رشته کتابت و نگارگری حفظ هنرهای سنتی و بومی ایرانی مرتبط با تاریخ نقاشی و خوشنویسی، احیا، حفظ و ترویج کتابت و نگارگری به عنوان شاخه‌هایی از هنر اسلامی – ایرانی است. دانشجویان این رشته طی دوره دانشگاهی یا از مقطع دبیرستان، با تاریخچه، نحوه انجام هنرهای کتابت و نگارگری و تحقیق و پژوهش درباره این گرایش‌های هنری آشنا می‌شوند. این رشته شامل این رشته شامل خوشنویسی، جدول‌کشی، صحافی، تذهیب و نگارگری است.
توانایی های لازم برای رشته کتابت و نگارگری
مانند تمام رشته‌های هنری، داشتن علاقه و ذوق هنری حرف اول را در ورود به رشته کتابت و نگارگری می‌زند. در واقع شما قبل از هرچیز باید با این دو نوع کار هنری آشنا بوده و استعداد نقاشی، کارهای ظریف، خوشنویسی و درک هنری بالایی داشته باشید تا بعد درباره تحصیل آکادمیک در این رشته تصمیم بگیرید. انجام هنرهای مرتبط با کتابت و نگارگری نیازمند صبر و حوصله زیاد است. از طرفی برای موفقیت در بازار کار این رشته مانند بسیاری دیگر از کارهای امروزی، نیازمند درک مخاطبان هنر و روش‌های بازاریابی هستید. بخشی از رشته کتابت و نگارگری نیز ارتباط تنگاتنگی با عشق و ذوق هنری نسبت به تاریخچه نقاشی‌های ایرانی و سنتی دارد.
انتخاب رشته کتابت و نگارگری در کنکور
کتابت و نگارگری یکی از رشته‌های گروه آزمایشی هنر است. کنکور هنر شناور محسوب میشود و دانشآموزان از همه رشته‌ها می توانند کنکور هنر را به عنوان کنکور دوم یا کنکور اصلی انتخاب کنند. بنابراین بهتر است با مطالعه مطالب انتخاب رشته نهم ریاضی، انتخاب رشته نهم تجربی و انتخاب رشته نهم انسانی شرایط تحصیل در این رشته‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید. از طرفی میتوان با ورود به رشته نگارگری در شاخه هنر مدارس کارودانش، از سال دهم در این رشته تحصیل کرد. کتابت و نگارگری در پردیس خودگردان و دانشگاه آزاد ثبت نام بدون کنکور نیز دارد.
کارشناسی کتابت و نگارگری
دانشجویان دوره کارشناسی ۱۳۵ واحد را طی ۴ سال (۸ ترم تحصیلی) می‌گذرانند و با کتاب سازى در هنر اسلامى و مهارت‌هایی مانند کاغذسازى، ترتیب سطربندى و خطاطى، تعیین محل نقاشى و نوشته ها، نگارگرى، خطاطى، تذهیب، تشعیر، جدول‌کشى، مهر و نقش، طلا افشانى، قطعه‌سازى و مرقع‌سازى، شیرازه‌بندى، تجلید و صحافى آشنا می‌شوند.
دروس رشته نگارگری
دروس این رشته به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی میشود:
- دروس عمومی: ۲۱ واحد
- دروس پایه: ۳۲ واحد
- دروس اصلی: ۳۶ واحد
- دروس تخصصی: ۳۲ واحد
- دروس اختیاری: ۸ واحد
- پایان نامه: ۶ واحد
| دروس پایه | مبانی هنرهای تجسمی، کارگاه طراحی پایه، اشنایی با هنرهای سنتی ایران، عکاسی، آشنایی با هنر در تاریخ، هنر در تمدن اسلامی، کارگاه حجم‌سازی، تاریخ فرهنگ و هنر ایران پیش از اسلام، روش تحقیق در هنرهای سنتی |
| دروس اصلی | هندسه نقوش در هنرهای سنتی ایران، کارگاه طراحی سنتی، تاریخچه کتابت، آشنایی با فرهنگ و ادب ایران، حکمت هنر اسلامی، آشنایی با تذهیب، آشنایی با کاغذسازی و بوم‌سزی سنتی، تاریخچه نگارگری، آشنایی با انواع خطوط دوره اسلامی، آشنایی با نگارگری، آشنایی با خوشنویسی، مبانی زیبایی‌شناسی، آشنایی با خیالی نگاری، تحقیق در هنرهای سنتی ایران، سیر تحول و تطور نقوش و نمادهای هنرهای سنتی |
| دروس تخصصی | کارگاه تذهیب، کارگاه نگارگری، بررسی ویژگی‌های مکاتب نگارگری، کارگاه طراحی نگارگری، آشنایی با مواد و ابزار نگارگری، کارگاه گل و مرغ سازی، کارگاه تشعییر، زیبایی‌شناسی نگارگری، کارگاه تخصصی نگارگری |
| دروس اختیاری | کارگاه نگهداری و مرمت کاغذ و بوم‌های کاغذی، آشنایی با دیوار نگارگری در ایران، تاریخ تطبیقی نگارگری ایران با نقاشی غرب |
گرایش های رشته کتابت و نگارگری
این رشته در ۴ گرایش نگارگری، طراحی سنتی، تذهیب، خوشنویسی و خیالی نگاری در مقطع کارشناسی ارائه میشود که هر گرایش ۳۲ واحد تخصصی دارد.
ادامه تحصیل در رشته کتابت و نگارگری
فارغ‌التحصیلان کارشناسی کتاب و نگارگری میتوانند برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در ۴ گرایش همین رشته یا گرایش‌های مجموعه هنرهای پژوهشی، رشته صنایع دستی یا هنر اسلامی شرکت کنند که برخی از رشته‌های این مجموعه‌ها عبارتند از:
- مطالعات نظری هنر اسلامی
- هنر و صنایع چوبی
- مطالعات تاریخی هنر اسلامی
- هنر و صنایع فلزی
- مطالعات کتابت و نگارگری
- سفال و سرامیک
آینده شغلی رشته کتابت و نگارگری
بازار کار و فرصت های شغلی رشته کتابت و نگارگری شامل تولید کارهای هنری، برگزاری نمایشگاه و آموزش است و میزان درآمدزایی یا رشد در آن به خود افراد بستگی دارد. امکان کار در ادراراتی مانند فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان میراث فرهنگی و فرهنگسراها نیز وجود دارد. فارغ‌التحصیلان این رشته میتوانند با خلق آثار برجسته به بازار جهانی کار پیدا کنند. به طور کلی زمینه اشتغال و حرفه‌هاى مرتبط این رشته تا حدود زیادى شبیه به صنایع دستى است با این تفاوت که نزدیکى بیشترى با هنرهاى تجسمى به ویژه نقاشى دارد. بنابراین طراحی و نقاشی در پروژه‌های تصویری و انیمیشن نیز یکی دیگر از زمینه‌های اشتغال برای کارشناسان نگارگری محسوب میشود.
سخن پایانی
رشته کتابت و نگارگری از رشته‌های گروه آزمایشی هنر است که دانشآموزان از همه رشته‌های تحصیلی شاخه نظری میتوانند در آن ادامه تحصیل دهند. اگر دانشآموزان علاقه‌مند به یادگیری نگارگری از دوره دبیرستان باشند نیز میتوانند وارد شاخه هنر در مراکز کاردانش شوند. این رشته گرایش خاصی ندارد اما علاقه‌مندان میتوانند تا مقطع دکترا کتابت و نگارگری را ادامه دهند یا وارد یکی از رشته‌های مجموعه‌های هنرهای اسلامی و هنرهای پژوهشی و صنایع دستی شوند. آینده شغلی این رشته محدود به انجام کارهای هنری مرتبط با نقاشی و طراحی سنتی، تذهیب و خوشنویسی، آموزش یا کار در حیطه تحقیقات کتابت و نگارگری است.
سوالات متداول
- از کدام رشته دبیرستان میتوان کتابت و نگارگری را انتخاب کرد؟
رشته نگارگری در دبیرستانهای کار دانش شاخه هنر ارائه میشود و دانشآموزان میتوانند بعد از اتمام سال یازدهم در کنکور علمی کاربردی این رشته را ادامه دهند. همچنین دانشآموزان هر ۳ رشته ریاضی، تجربی و انسانی نیز میتوانند با شرکت در کنکور هنر به عنوان کنکور اصلی یا شناور وارد رشته کتابت و نگارگری شوند. - گرایش های رشته کتابت و نگارگری چه هستند؟
این رشته در ۴ گرایش نگارگری، طراحی سنتی، تذهیب، خوشنویسی و خیالی نگاری در مقطع کارشناسی ارائه میشود. - دانشگاه های برتر رشته کتابت و نگارگری کدام هستند؟
دانشگاه غیر انتفاعی سوره تهران، دانشگاه الزهرا و دانشگاه شاهد تهران از مراکز برتر ارائهدهنده رشته کتابت و نگارگری هستند.
