هدف اصلی از انتخاب رشته و تحصیل، رسیدن به یک شغل مطلوب با درآمد و آینده خوب است. برای دانش‌آموزان مهم است که با تلفیق علاقه، استعداد و اهداف خود انواع رشته های تحصیلی در متوسطه و دانشگاه را بشناسند. اگر می‌خواهید از مسیر تحصیل علم بگذرید و درنهایت به شغل آینده‌تان برسید پس باید از همین حالا به فکر تصمیم درباره انتخاب رشته نهم باشید و رشته‌ای را انتخاب کنید که بعدها شما را دلزده و نا امید نکند. باید رشته‌ای را بخوانید که بعدها بتوانید چرخ‌های زندگی را به کمکش بچرخانید. در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی رشته های تحصیلی در رابطه با رشته های آینده دار در ایران نیز صحبت کنیم و ببینیم کدام رشته ها بازار کار خوبی دارند و می‌توانند شما را به یک موقعیت کاری قابل قبول برسانند؟ با ما تا آخر این مقاله همراه باشید.
معرفی رشته های تحصیلی
دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه می‌توانند متناسب با استعداد و علایق خود و در راستای نمرات هدایت تحصیلی، در سال دهم وارد یکی از رشتههای اختصاصی شوند. قبل از هر چیز باید انتخاب کنید که می‌خواهید در دبیرستان درس بخوانید یا مدارس فنی حرفه ای و کاردانش.
رشته های نظری در دبیرستان
دبیرستان شامل یکی از رشتههای زیر است:
- رشته ریاضی
- رشته تجربی
- رشته انسانی
- رشته معارف
رشته های فنی حرفه ای و کاردانش در هنرستان
اگر بخواهید از متوسطه دوم با گذراندن دروس عملی و کارگاه‌های متنوع، در یک رشته یا بهتر بگوییم در یک حرفه دیپلم دریافت کنید میتوانید وارد مدارس هنرستان شوید. رشتههای فنی حرفه‌ای و کاردانش در شاخه‌های مختلفی مانند کشاورزی، هنر، صنعت و خدمات ارائه می‌شوند. هر شاخه شامل رشتههای تخصصی متعدد است. دانش‌آموزان هنرستان، فقط ۳ سال را برای دریافت دیپلم درس می‌خوانند. پس از آن نیز برای ورود به دانشگاه باید در کنکور علمی کاربردی شرکت کنید. رشتههای علمی کاربردی از مقطع فوق‌دیپلم یا کاردانی شروع می‌شوند و پس از آن باید در کنکور دوره کارشناسی ناپیوسته شرکت کنید.
پیش از این در دو مطلب انتخاب رشته فنی حرفه ای و رشته کاردانش به معرفی دقیق شرایط انتخاب این رشته های تحصیلی پرداخته‌ایم.
آشنایی با رشته های گروه ریاضی فیزیک
اوضاع بازار کار رشته ریاضی از چند سال پیش تا حالا حسابی فرق کرده است. تعدادی از رشتههای مهندسی بیش از اندازه ورودی داشته‌اند و حالا تعداد زیادی مهندس، برای مشاغل خوب و درآمد مناسب رقابت تنگاتنگی دارند. از طرفی دنیای تکنولوژی هر روز پیشرفت می‌کند و برای موفقیت باید همواره در حال یادگیری و کسب دانش روز باشید. به طور کلی، کار رشته های ریاضی شامل موارد زیر است:
- فناوری
- تکنولوژی
- ساخت سازه‌های مختلف
- محاسبات
- پژوهش‌های تئوری
- مدیریت
- محاسبات مالی
آشنایی با رشته های گروه علوم تجربی
بازار کار رشته تجربی به خصوص رشتههای مربوط به بهداشت و درمان این روزها داغ است. در خیلی از رشتههای علوم تجربی کمبود نیروی متخصص در کشور روبرو هستیم و تا سال‌ها نیاز به پذیرش و آموزش افراد متخصص در انواع رشته های تحصیلی مرتبط وجود دارد. مشاغل این رشتهها در حوزه‌های زیر هستند:
- آموزش
- پژوهش
- تولید و توسعه فناوری‌های مرتبط با علوم زیستی
- بهداشت و درمان
- محیط زیست
- کشاورزی
آشنایی با رشته های گروه علوم انسانی
بازار کار رشته انسانی خیلی گسترده و متنوع هستند بنابراین فرصت‌های شغلی زیادی را شامل می‌شوند. حفظیات، توانایی تحلیل مطالب و سخنوری برای موفقیت در آنها اهمیت دارند. همه چیز به توسعه مهارت‌های فردی شما برمی‌گردد. حرفه‌های مختلف انسانی در زمینه‌های زیر فعالیت دارند:
- امور تربیتی
- آموزش و پژوهش
- درمان در حوزه مسائل روانی
- مسائل جامعه شناختی
- فلسفه
- اقتصاد
- حسابداری
آشنایی با رشته های گروه هنر
خلاقیت و پشتکار، ویژگی‌های مشترک بین رشتههای دانشگاهی هنر هستند. بازار کار رشته هنر نیز به دلیل ماهیت آن، فقط مختص به کسانی نیست که تحصیلات آکادمیک دارند. برای موفقیت در این رشتهها در کنار ذوق هنری، باید هوش مالی و تحصیلات آکادمیک نیز داشته باشید که منجر به آموختن و کار کردن حرفه‌ای‌تر خواهند شد. اگر در انواع رشته های تحصیلی گروه هنر درس بخوانید، مشاغل شما مرتبط با موارد زیر هستند:
- مشاغل مرتبط با فیلم و نمایش
- مشاغل مرتبط با نقاشی و طراحی
- هنرهای تجسمی
- پژوهش و مطالعات مرتبط با تاریخ هنر
- طراحی صنعتی
- عکاسی
- مشاغل مرتبط با نویسندگی
آشنایی با رشته های گروه زبان های خارجه
کنکور زبان‌های خارجی بر خلاف سایر رشتههای نظری، رشته تحصیلی خاصی ندارد. در واقع رشته زبان نیز مانند هنر از جمله رشته های شناور کنکور است. یعنی میتوانید علاوه بر رشته اصلی کنکور، در کنکور زبان نیز شرکت کنید. رشته های دانشگاهی زبان های خارجی شامل ۱۱ رشته اصلی است که برخی از آنها گرایشهایی مثل ترجمه، ادبیات و آموزش نیز دارند. عمده مشاغل مرتبط با انواع رشته های تحصیلی زبان شامل موارد زیر است:
- تدریس در مدارس، آموزشگاه‌ها و دانشگاه
- مترجم کتاب، مقاله، مترجم همزمان و مترجمی اسناد رسمی
- نویسندگی
- کار در شاخه‌های زبان‌شناسی
اگر مشتاقید درباره این رشته بیشتر بدانید، حتما به مطلب رشته زبان های خارجی و معرفی رشته زبان انگلیسی سر بزنید.
رشته های جدید دانشگاهی
در جدول زیر تعدادی از رشتههای جدید در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد پیوسته را آورده‌ایم که مصوبه آنها بین سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ تدوین شد است.
| رشته های جدید ریاضی | کارشناسی ارشد پیوسته مهندسی پزشکی- گرایش بیوالکتریک، کارشناسی ارشد پیوسته مهندسی مکانیک- گرایش تبدیل انرژی، کارشناسی ارشد پیوسته مهندسی مکانیک- گرایش طراحی کاربردی |
| رشته های جدید هنر | نگارگری |
| رشته های جدید انسانی | تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تربیت مربی قرآن، علوم و معارف حدیث، مطالعات اسلامی، معارف اسلامی و زبان و فرهنگ اسپانیایی، معارف اسلامی و زبان و فرهنگ انگلیسی، معارف و علوم قرآن، آموزش کار و فناوری، امور تربیتی، جامعه پژوهی اسلامی، علوم حفاظت اطلاعات نظامی، مترجمی زبان اشاره ایرانی، مدیریت آموزشی (با رویکرد آموزش سازمانی)، کارشناسی ارشد پیوسته فرهنگ و ارتباطات، کارشناسی ارشد پیوسته معارف و حقوق، |
از جمله رشتههای جدید مقطع ارشد میتوان به سایبرنتیک پزشکی، ترکیبات طبیعی و دارویی دریایی، ژورنالیسم پزشکی، سلامت از دور، علوم تغذیه در بحران و حوادث غیر مترقبه، روابط بین الملل در سلامت، کارآفرینی در نظام سلامت، مددکاری اجتماعی کودک و نوجوان و مطالعات اجتماعی موثر بر سلامت اشاره کرد.
رشتههای که آینده شغلی خوبی دارند
تحلیل وضعیت کار، میزان پذیرش رشتههای مختلف و آینده شغلی آنها به شناسایی رشته های با بازار کار خوب کمک می‌کند. بیشتر دانش‌آموزان نه فقط در زمان انتخاب رشته دانشگاه، بلکه در زمان انتخاب رشته سال نهم می‌خواهند بدانند کدام رشته از همه بهتر است اما آیا این سوال واقعا جواب مشخصی دارد؟ پاسخ قطعا منفی است. بهترین رشته با توجه به مجموعه‌ای از فاکتور‌ها تعیین می‌شود که بازار کار و نیاز کشور فقط یکی از آن شرایط است. نکته‌ای که اگر به آن توجه نکنید بعدها ممکن است حسابی اذیت شوید و یک عمر به کاری مشغول باشید که هیچ‌جوره دوستش ندارید. پس درکنار توجه به شرایط بازار کار رشتههای مختلف به سه عامل تعیین کننده دیگر در انتخاب شغل هم توجه کنید:
- علاقه
- استعداد
- توانایی
- اهداف
بهتر است قبل از گرفتن تصمیم نهایی و انتخاب رشته دانشگاهی، حتما حسابی درمورد این سه عامل فکر کنید و چه بهتر که از یک مشاور کمک بگیرید.
رشته های آینده دار در ایران
با توجه به رشد مداوم تکنولوژی و صنعت، همچنین به دلیل توجه بیشتر به بهداشت و مسائل پزشکی، توسعه علم و فناوری، افزایش نیاز به رشته های پردرآمد در ایران اغلب در یکی از حوزه‌های زیر هستند:
- مهندسی کامیپوتر
- درمان و پیراپزشکی
- حسابداری
- مدیریت
- روانشناسی
رشتههای کم تقاضا با آینده شغلی خوب
اینجا منظور ما از رشتههای کم تقاضا این نیست که تعداد افراد کمی این رشتهها را انتخاب می‌کنند. بلکه تمایل به انتخاب این رشتهها کم است و گاهی رتبه‌های بالا صرفا برای پذیرش در دانشگاه، دست به انتخاب این رشته های کم تقاضا می‌زنند. در مورد برخی از این رشتهها نیز به غلط گفته می‌شود که بازار کار اشباع شده یا موقعیت شغلی ندارند. در حالی که باید توجه کرد که نحوه استفاده شما از تحصیلات آکادمیک، تلاش برای ایجاد شغل شخصی و استفاده از ظرفیت‌های موجود برای شناخته شدن و فعالیت، امروزه حرف اول را در موفقیت شغلی می‌زند. برخی از رشتههای کم تقاضا بر خلاف باور عمومی، آینده شغلی درآمد مناسبی دارند:
- رشته علوم تربیتی
- کاردرمانی
- گفتاردرمانی
- مهندسی آب و خاک
- حسابداری
- گرایش های مدیریت
- اقتصاد
- نقاشی
- عکاسی
- معماری
رشته‌هایی که بازار کار ندارند
متاسفانه به دلیل اینکه برخی از رشته های تحصیلی از برنامه‌های آموزش عالی سایر کشورها الگوبرداری شده‌اند، به دلیل عدم همخوانی با شرایط جامعه و فضای شغلی ایران، امروزه با مشکل یافتن کار و درآمد کافی روبرو هستند. اگر به رشته‌هایی که در ادامه آورده‌ایم فکر می‌کنید و به آنها علاقه دارید، توصیه می‌کنیم که حتما برنامه مشخص و زمینه کاری خاصی برای آینده خود در نظر بگیرید یا وارد رشتههای مشابه اما با بازار کار خوب شوید و فعالیت‌های میان‌رشته‌ای داشته باشید. برخی از رشته های تحصیلی که در حال حاضر در ایران بازار کار مناسبی ندارند و بیشتری میزان بیکاری را دارند، عبارتند از:
- رشتههای علوم پایه مانند ریاضی، آمار، شیمی، فیزیک و زیست‌شناسی
- زمین شناسی
- علوم سیاسی
- تاریخ
- جغرافیا
- ادبیات
- مهندسی ساخت و تولید
- مهندسی مواد
- مهندسی معدن
- علوم رفتاری و اجتماعی
- بهداشت و رفاه (بهزیستی)
- روزنامه نگاری و ارتباطات
- خدمات امنیتی
- خدمات حمل و نقل
- محیط زیست
- علوم رایانه
- سینما
- نمایش عروسکی
سخن پایانی
ما سعی کردیم در این مطلب انواع رشته های تحصیلی نهم و شغل ها را به شما معرفی کنیم. همچنین تا حدودی به این سوال پاسخ دهیم که چه رشته هایی بازار کار خوبی دارند و درباره رشتههای ریاضی، تجربی و انسانی برایتان بگوییم. اما فراموش نکنید که مشخص کردن مرز بین رشتهها و تهیه لیست بدترین و بهترین رشته اصلا معنی ندارد. همه چیز به علاقه، استعداد، شرایط و توانایی‌های شما بستگی دارد و یک فارغ‌التحصیل توانمند در هر رشته‌ای که باشد راه خودش را پیدا می‌کند و بیکار نمی‌ماند. پس بدون ناامیدی؛ پیش به سوی موفقیت.
سوالات متداول
- چه رشته ای بازار کار خوبی دارد؟
پاسخ کلی دادن به چنین سوالی امکانپذیر نیست چون اغلب رشتهها در صورتی که علاقه، توانمندی و پشتکار خوبی داشته باشید، بازار کار و درآمد کافی را دارند. - بهترین رشته های مهندسی کدام هستند؟
با توجه به نیازهای موجود در کشور، رشتههای مرتبط با کامپیوتر بازار کار گستردهتری دارند. - رشته های پردرآمد چه هستند؟
در شرایط یکسان از نظر میزان تلاش و توانمندی شما، میتوان رشتههای علوم پزشکی، MBA، مهندسی کامپیوتر، حسابداری و روانشناسی را از جمله پردرآمدترین رشتهها دانست. - آیا به دانشکده افسری برویم؟
نرخ بیکاری درحوزه انتظامی و امنیتی خیلی پایین است. فقط ۴ درصد کسانی که در دانشکدههای افسری درس خواندهاند بیکار هستند. پس اگر به این حوزهها علاقه دارید و روحیه کارهای نظامی را درخودتان میبینید حتما درمورد رشتههای دانشکده افسری فکر کنید. گرایشهایی مثل امنیت اطلاعات، حفاظت اطلاعات هم وجود دارند که درصورت علاقه میتوانید در این دانشگاه آنها را دنبال کنید.
