رشته طراحی دوخت یکی از رشته‌های بسیار کاربردی و تلفیقی از مهارت‌ها مختلف همچون خلاقیت، مدیریت، کار عملی و ظرافت در عرصه پوشاک است. طرفداران این رشته به دلیل بازار کار مناسب و امکان خوداشتغالی و حتیک ارآفرینی در این حوزه، روز به روز بیشتر می‌شوند. اما شاید برایتان سوال باشد که چگونه می‌توان به صورت آکادمیک در زمینه طراحی و دوخت لباس تحصیل کرد؟ مسیر ورود به دانشگاه و ادامه تحصیل چگونه است؟ برای فارغ‌التحصیلان این رشته، چه مشاغل و فعالیت‌هایی وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوالات، تلاش کرده‌ایم تا در این مقاله همه زوایای ورود به رشته طراحی دوخت را بررسی کنیم. در مطلب دیگری هم به تفاوت رشته طراحی دوخت و طراحی لباس پرداخته‌ایم.
معرفی رشته طراحی و دوخت
طراحی و دوخت یکی از رشته‌های هنرستان و زیرگروه کنکور هنر و کنکور فنی حرفه‌ای است. این رشته ترکیبی از هنر، تکنیک و ارزش‌های جامعه است. دانشجویان با دنیای پارچه و طراحی آشنا می‌شوند و به دنیایی از اصول جذاب طراحی مد و جزئیات دقیق ساخت لباس‌ها وارد می‌شوند. اولین قدم، آشنایی با تئوری رنگ، انتخاب پارچه و ایجاد الگوهای منحصر به فرد است. این دانش، نقطه شروع ایده‌پردازی است. اما هنر طراحی و دوخت تنها در ایجاد ایده‌ها نیست. دانشجویان با تکنیک‌های دستی دوخت معمولی تا تخصصی و استفاده از دستگاه‌های دوخت آشنا می‌شوند. دانشجویان رشته طراحی دوخت باید بتوانند با یادگیری اصولی آناتومی در طراحی، لباس‌ها را متناسب با خواست مشتری و فیزیک بدن او طراحی و تولید کنند.
توانمندی های لازم برای رشته طراحی دوخت
قبل از هرچیز شما باید عاشق مد، فشن، پوشاک و اکسسوری باشید. علاقه‌مندی به دنیای مد و پوشاک، باعث میشود بتوانید حتی وقت استراحتتان را هم به گشت و گذار در گالری‌های هنری و نمایشگاه‌های مد و لباس بگذرانید و ایده بگیرید. به غیر از خلاقیت و ذوق هنری که لازمه هر نوع فعالیت مرتبط با دنیای هنر است، باید مطالعه زیادی در زمینه تاریخ، فرهنگ و هنر داشته باشید. در بخش عملی نیز انجام کارهای ظریف، دقت بالا و ریزبینی، توانایی و مهارت طراحی و نقاشی، دوخت و برش حرفه‌ای لازمه موفقیت هر طراح دوخت است.
با توجه به اینکه بیشتر مشاغل مرتبط با رشته طراحی دوخت در ارتباط با مردم هستند، توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران، قدرت درک احساسات و نیازهای یک جامعه، کمک می‌کند بتوانید متناسب با نیاز و علایق مردم کار کنید.
انتخاب رشته طراحی دوخت
علاقه‌مندان به این رشته از دو مسیر کنکور فنی حرفه‌ای و کنکور سراسری رشته هنر می‌توانند طراحی دوخت را در دانشگاه انتخاب کنند. کنکور هنر شناور است به این معنی که فرقی نمی‌کند در چه رشته‌ای در دبیرستان درس خوانده باشید. از همه رشته‌های دبیرستان، می‌توانید به عنوان رشته شناور یا اصلی، در کنکور هنر نیز شرکت کنید. اما برای دانش‌آموزانی که می‌خواند از دبیرستان در این رشته درس بخوانند، مسیر دیگری هم وجود دارد. شما باید برای انتخاب رشته نهم به دهم، وارد یکی از مدارس فنی حرفه‌ای شاخه هنر شوید و رشته طراحی دوخت در هنرستان را انتخاب کنید.
بعد از گذراندن ۳ سال هنرجویی در این رشته، هم آماده ورود به بازار کار هستید و هم می‌توانید در کنکور فنی حرفه‌ای شرکت کنید. لازم به ذکر است که رشته طراحی و تکنولوژی دوخت در حال حاضر از کنکور، فقط در مقطع کاردانی ارائه میشود. علاقه‌مندان می‌توانند بعد از فارغ‌التحصیلی، در آزمون کاردانی به کارشناسی ناپیوسته همین رشته نیز شرکت کنند.
رشته طراحی و دوخت بدون کنکور
تعدادی از واحدهای دانشگاه آزاد، موسسه‌های غیر انتفاعی و مراکز فنی حرفه‌ای، بدون کنکور و صرفا بر اساس سوابق تحصیلی، داوطلبان رشته طراحی و دوخت را پذیرش میکنند. هیچ‌گونه شرط معدلی برای قبولی در این نوع دوره‌ها وجود ندارد. اما داوطلبان بر اساس معدل و نمرات امتحانات نهایی با یکدیگر مقایسه می‌شوند. دانشگاه علمی کاربردی نیز در مقطع کاردانی و با عنوان رشته طراحی دوخت و تکنولوژی لباس پذیرش بدون کنکور دارد. برای اطلاع از سایر رشته‌هایی که پذیرش بر اساس سوابق دارند، سری هم به مطلب رشته های بدون کنکور هنر بزنید.
رشته طراحی دوخت در هنرستان
هنرجویان در سال دهم تا دوازدهم رشته طراحی دوخت فنی حرفه ای، با گذراندن حدود ۴۰ واحد درسی در هر سال تحصیلی، مبانی هنرهای تجسمی و دوخت و الگوسازی پایه را آموزش می‌بینند. به طور کلی هنرآموزان طی این ۳ سال، با اصول اولیه طراحی و دوخت لباس آشنا می‌شوند. برای اینکه بتوانید در سال دهم وارد این رشته شوید، علاوه بر کسب امتیازهای لازم در آزمون هدایت تحصیلی، لازم است حداقل معدل ۱۲ را در دروس مرتبط کسب کنید.
دروس رشته طراحی دوخت در هنرستان
| پایه دهم طراحی و دوخت | تعلیمات دینی ۱، عربی زبان قرآن ۱، فارسی ۱، زبان خارجی ۱، جغرافیای عمومی و استان شناسی، تربیت بدنی ۱، الزامات محیط کار، ریاضی ۱، شیمی، طراحی، مدلسازی و دوخت دامن، طراحی و دوخت لباس زنانه، دانش فنی پایه، طراحی و زبان بصری |
| پایه یازدهم طراحی و دوخت | تعلمیات دینی ۲، عربی زبان قرآن ۲، فارسی ۲، زبان خارجی ۲، علوم اجتماعی، تربیت بدنی ۲، انسان و محیط زیست، درس انتخابی (هنر یا تفکر و سواد رسانه‌ای)، کارگاه نوآوری و کارآفرینی، درس انتخابی (کاربرد فناوری‌های نوین یا مدیریت تولید)، ریاضی ۲، فیزیک، طراحی و دوخت لباس بچگانه، طراحی و مدلسازی لباس زنانه |
| سال دوازدهم طراحی و دوخت | تعلمیات دینی ۳، عربی زبان قرآن ۳، فارسی ۳، تاریخ معاصر، تربیت بدنی ۳، سلامت و بهداشت، آمادگی دفاعی، مدیریت خانواده و سبک زندگی، اخلاق حرفه‌ای، طراحی لباس به روش حجمی، طراحی مد و لباس سفارشی، دانش فنی تخصصی، کارآموزی |
کاردانی و کارشناسی طراحی و دوخت
دوره کارشناسی ناپیوسته حرفه ای طراحی و تکنولوژی دوخت شامل آموزش مجموعه‌ای از قابلیت‌ها است که فرد را برای فعالیت در زمینه‌های طراحی، الگوسازی، برش و دوخت لباس آماده می‌کند. هدف از این دوره تربیت نیروی خلاق و کارآفرین برای طراحی، الگوسازی و دوخت لباس است که علاوه بر این که به صورت مستقل بتوانند در زمینه تولید پوشاک نقش‌آفرین باشند، در امور اجرایی بخش‌های مختلف کارگاهی و کارخانجات تولید پوشاک نیز نقش موثری ایفا کنند. به طور کلی طی این دوره دانشجویان مجموعه‌ای از مهارت‌های زیر را آموزش می‌بینند:
اصول طراحی مد
دانشجویان با اصول اساسی طراحی مد آشنا می‌شوند، این اصول شامل عناصری نظیر نظریه رنگ، انتخاب پارچه، ساخت الگو و سیلوئت (استایل لباس که طرح کلی اندام را مشخص می‌کند) لباس میشود. آن‌ها یاد می‌گیرند که چگونه از اسکچ‌های اولیه تا طراحی‌های نهایی، ایده‌های مد را تجسم و توسعه دهند.
ساخت الگوی لباس
دانشجویان با آموزش اصول الگوسازی، یاد می‌گیرند که برای انواع مختلف لباس، انواع الگوهای حجمی و ساده را به صورت دقیق طراحی کنند، طوری که تضمین‌کننده تناسب قطعات لباس و تنخور بی‌نقص باشد.
ساخت لباس
این حوزه بر تبدیل قطعات پارچه به لباس‌های نهایی تمرکز دارد. دانشجویان تکنیک‌های دوخت بخش‌های مختلف لباس از جمله دوخت، پایان دوخت دوخت و اتصالات لباس را می‌آموزند.
آشنایی با بافت و پارچه
دانشجویان انواع مختلف پارچه‌ها، ویژگی‌های آن‌ها و چگونگی انتخاب پارچه مناسب برای طراحی‌های خاص را بررسی میکنند. با تکنیک‌های تغییر شکل پارچه نیز آشنا می‌شوند.
دستگاه دوخت
دانشجویان تسلط بر عملکرد دستگاه‌های دوخت و سایر تجهیزات مرتبط را پیدا میکنند. آن‌ها یاد می‌گیرند چگونه مشکلات متداول دستگاه دوخت را رفع کنند و از دوخت‌های مختلف بهره‌برداری موثر داشته باشند.
تناسب لباس و آناتومی بدن
فهم تناسب لباس امری حیاتی است. دانشجویان یاد می‌گیرند چگونه مشکلات تناسب را ارزیابی کنند و تغییرات لازم را برای اطمینان از تناسب مناسب بر روی انواع مختلف بدن انجام دهند.
تاریخچه مد و لباس
شناخت تاریخچه مد و روندهای کنونی، به دانشجویان کمک می‌کند تا طراحی‌های خود را در چارچوب گسترده‌تر مد قرار دهند. آن‌ها یاد می‌گیرند که چگونه استایل‌های گذشته تأثیرگذار بر مد معاصر بوده‌اند.
توسعه پورتفویو
دانشجویان در دوره کارشناسی یاد می‌گیرند چطور یک پورتفویو طراحی قوی که کارهایشان را نشان می‌دهد، ایجاد کنند. پورتفویوی که به خوبی ساختاردهی شده باشد، برای درخواست‌های شغلی و ارائه به مشتریان پتانسیل زیادی دارد.
نقاشی و تصویرسازی
نقاشی‌های فنی و تصویرسازی به دانشجویان کمک می‌کند تا ایده‌های خود را بهتر نمایش بدهند و به اشتراک بگذازند. آن‌ها یاد می‌گیرند چگونه نقاشی‌های دقیقی بکشند که مفاهیم طراحی را به درستی منتقل کنند.
کسب وکار و بازاریابی
دانشجویان درکی از جنبه تجاری مد را از جمله قیمت‌گذاری، بازاریابی و برندسازی پیدا میکنند. یاد می‌گیرند چگونه هویت برند را توسعه دهند و طراحی‌های خود را به طور مؤثری تبلیغ کنند.
شیوه های پایدار مد
با افزایش آگاهی از نگرانی‌های زیست‌محیطی، دانشجویان در مورد شیوه‌های پایدار مد و اهمیت انتخاب‌های اخلاقی در صنعت مد آموزش دیده‌اند.
همکاری و کار گروهی
در صنعت مد، معمولاً همکاری برای تجسم طرح به عمل می‌آید. دانشجویان یاد می‌گیرند چگونه با دیگران مثل سازندگان الگو، دوخت‌کاران و حرفه‌ای‌های دیگر به طور مؤثر همکاری کنند.
استفاده از نرم افزارهای تخصصی طراحی لباس
نرم‌افزارهای تخصصی برای طراحی و الگوسازی در دوره کارشناسی آموزش داده می‌شوند.
دروس رشته طراحی و تکنولوژی دوخت
با توجه به اینکه کارشناسی این رشته به صورت ناپیوسته است، در دو حدول به تفکیک دروس دوره کاردانی طراحی و تکنولوژی دوخت و کارشناسی ناپیوسته آن را آورده‌ایم. توجه داشته باشید که ممکن است در دانشگاه‌های مختلف، تعدادی از دروس متفاوت باشند.
دروس کاردانی طراحی و تکنولوژی دوخت
دوره کاردانی عموما شامل ۶۸ تا ۷۲ واحد درسی طبق جدول زیر است:
| دروس عمومی | تربیت بدنی ۱، کارآفرینی، اندیشه اسلامی ۱، دانش خانواده و جمعیت، زبان فارسی، زبان خارجی، آیین زندگی |
| دروس پایه | هندسه، طراحی و تکمیل پارچه، هنر و تمدن اسلامی، آناتومی، پارچه‌شناسی، فلسفه پوشش اسلامی، پایه و اصول الگوسازی، پایه و اصول دوخت |
| دروس اصلی | سوزن دوزی سنتی ۱، طراحی لباس ۱ و ۲، مبانی رنگ، الگوسازی برای تولید، کاربرد ماشین‌های دوخت و ابزار تکمیل لباس، کاربرد رایانه در طراحی و دوخت، تاریخ لباس ۱ و ۲، سوزن‌دوزی‌های سنتی ۲، علوم الیاف، تزیینات لباس، الگوسازی لباس بانوان، الگوسازی لباس آقایان |
| دروس تخصصی | الگو ۳ و ۴ و ۵ و ۶، دوخت ۳ و ۴ و ۵ و ۶، کاربرد تجهیزات، کار روی مانکن ۱ و ۲، طراحی لباس ۳، اصول سرپرستی، الگو لباس کودک ۲، دوخت لباس کودک ۲، کارآموزی، دوخت لباس خانه آقایان، دوخت لباس مجلسی آقایان، دوخت لباس اجتماع آقایان، دوخت لباس خانه بانوان، دوخت لباس مجلسی بانوان، دوخت لباس اجتماع بانوان |
دروس کارشناسی ناپیوسته طراحی و تکنولوژی دوخت
در مقطع کارشناسی ناپیوسته بسته به دانشگاه، دانشجویان حدود ۷۰ تا ۸۰ واحد درسی طی ۲ سال (۴ ترم تحصیلی) را می‌گذارنند.
| دروس عمومی | اندیشه اسلامی ۳، انقلاب اسلامی ایران، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، تفسیر موضوعی قرآن، ورزش ۱، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، وصایای امام، آشنایی با روخوانی قرآن کریم، دانش خانواده و جمعیت |
| دروس جبرانی و پایه | الگوی پایه(جبرانی)، دوخت پایه (جبرانی)، طراحی لباس پایه (جبرانی)، اصول الگوسازی، تکنیک دوخت، شناخت و کاربرد رنگ در طرای لباس، شناخت و کاربرد پارچه در طراحی لباس |
| دروس مهارت‌های مشترک | مدیریت کسب و کار و بهره‌وری، مهارت‌های مسأله‌یابی و تصمیم‌گیری، مدیریت مراکز و سازمان‌های هنری |
| دروس تخصصی | الگوی حجمی تخصصی، گاربرد چاپ دستی در لباس، کاربرد چاپ سیلک در لباس، طراحی و دوخت با استفاده از دوخت‌های سنتی ایرانی، طراحی و دوخت لباس با الهام از لباس تاریخی وسنتی، طراحی و دوخت و کاربرد بافت دستی در لباس، تزیینات لباس و پارچه‌سازی، الگو و دوخت لباس ضخیم آقایان، الگو و دوخت لباس ضخیم بانوان، نمایش زنده لباس، دوخت تجاری – تولیدی، سایزبندی تجاری |
| دروس اصلی | کاربرد نرم‌افزار الگوسازی، کاربرد نرم‌افزار طراحی لباس، الگوی حجمی، راه‌اندازی و سرپرستی کارگاه‌های دوخت، سبک‌شناسی لباس، آشنایی با طراحان مد و لباس، اصول عکاسی |
| دروس کارورزی | کاربینی (بازدید)، کارورزی ۱ و ۲ |
دانشگاه های دارای رشته طراحی دوخت
این رشته در حال حاضر، در مقاطع مختلف و در دانشگاه‌های زیر ارائه میشود:
- دانشگاه الزهرا
- دانشگاه هنر
- دانشگاه شریعتی
- دانشگاه علم و فرهنگ تهران
- دانشگاه غیر انتفاعی علم و هنر یزد
- موسسه غیرانتفاعی مارلیک
- موسسه غیر انتفاعی رسام کرج
- موسسه غیر انتفاعی آپادانا
- موسسه غیر انتفاعی امام جواد
- موسسه غیر انتفاعی المهدی مهر اصفهان
- موسسه غیر انتفاعی فیض‌الاسلام اصفهان
- موسسه غیر انتفاعی نیما محمود آباد
- موسسه غیر انتفاعی کمال الملک نوشهر
- موسسه غیر انتفاعی رسالت کرمان
- موسسه غیر انتفاعی پارس تهران
- موسسه غیر انتفاعی حکیم ناصر خسرو ساوه
- مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد دانشگاهی ایلام
- دانشگاه آزاد واحد کاشان
- دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد
- دانشگاه آزاد تهران واحد تهران مرکز
- دانشگله آزاد واحد طیس
- دانشگاه آزاد واحد شهر ری
گرایش های رشته طراحی و دوخت
همانطور که گفتیم این رشته در حال حاضر فقط در مقاطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته ارائه میشود. اما برای کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد، می‌تواند سایر رشته‌های این مجموعه مانند رشته طراحی لباس را انتخاب کنید.
| گرایش‌های کاردانی | طراحی و دوخت، طراحی پوشاک |
| گرایش‌های کارشناسی ناپیوسته | تکنولوژی طراحی و دوخت، طراحی لباس |
| گرایش‌های کارشناسی ارشد | طراحی لباس و پارچه، هنرهای سنتی |
آینده شغلی رشته طراحی و دوخت
در حال حاضر بسایری از صاحبان صنایع مرتبط با پارچه و پوشاک، اهمیت استفاده اصولی از طراحی و رنگ‌بندی برای پیشرفت در بازار پررقابت مد و فشن را درک کرده‌اند. نگرش اقتصادی و سیاسی به حوزه پوشاک و تلاش در ارائه طرح‌های متنوع، بهبود کیفیت و کمیت تولیدات، طراحی و دوخت لباس را به یک صنعت تبدیل و منجر به پیشرفت آن شده‌اند. از طرفی گسترش شبکه‌های عرضه و فروش محصولات، امکان خوداشتغالی و کارآفرینی را برای هنرمندان حوزه طراحی و دوخت لباس تسهیل کرده است. فارغ‌التحصیلان و حتی دانشجویان این رشته امکان فعالیت با مقدار کمی سرمایه در در زمینه پارچه، طراحی، دوخت و آموزش را دارند یا می‌توانند در سازمان‌های خصوصی و دولتی استخدام شوند. مطالعه دو مطلب آشنایی با بازار کار رشته هنر و شغل های فنی حرفه ای کمک می‌کند بتوانید مقایسه بهتری بین آینده شغلی رشته‌های دانشگاهی هنر و رشته‌های هنرستان از جمله طراحی و تکنولوژی دوخت، داشته باشید.
وظایف کارشناسان طراحی و دوخت
اما هدف از ارائه این رشته چیست و فارغ‌التحصیلان باید چه توانمندی‌هایی کسب کنند؟ در ادامه مهمترین قابلیت‌هایی که پس از دوره کارشناسی طراحی و دوخت باید به آن مسلط باشید را آورده‌ایم:
- آشنایی با ابزارها و انواع ماشین‌های دوخت و وسایل کارگاهی
- دانش نسبت به رنگ‌ها، زمینه‌ها و اشکال
- شناخت ویژگی‌های مواد، پارچه‌ها و چگونگی کاربرد آن‌ها
- توانایی استفاده از نرم‌افزارهای طراحی
- مدیریت و آموزش افراد
- مستندسازی فرایندهای طراحی
- کارآفرینی، خلق و راه‌اندازی کسب و کارهای مرتبط با طراحی و دوخت پوشاک
- تفکر نقادانه و اقتضایی
- خلاقیت و نوآوری در طراحی پوشاک و دوخت لباس
- ارائه طرح‌های لباس متناسب با فرهنگ، سنت و نیازهای جامهعه
- تبدیل طرح‌های لباس به الگو
- طراحی الگوی پوشاک برای تولید عمده در کارگاها و کارخانه‌ها
- سرپرستی و مدیریت کارگاه‌ها و کارخانه‌های تولیدی پوشاک
سخن پایانی
پوشاک نقش مستقیم بر فرهنگ و هویت هر ملتی دارد. بنابراین آموزش طراحان و خیاطانی که با فرهنگ ایرانی آشنا باشند، سبب تقویت و گسترش فرهنگ و سنت‌های ارزشمند و ارائه پوششی متناسب با نیاز، کارایی و خواست جامعه میشود. اینجا است که ضرورت ایجاد رشته‌های مرتبط با پوشاک مانند طراحی و دوخت مطرح میشود تا کارشناسان این حوزه، یکی از بزرگترین و اساسی‌ترین نیازهای جامعه را رفع کنند.
اگر ذوق، علاقه، استعداد و سایر توانمندی‌های مورد نیاز این رشته را در خودتان می‌بینید، می‌توانید از سال دهم وارد رشته طراحی و دوخت در هنرستان شوید. پذیرش این رشته در دانشگاه، از مقطع کاردانی است و کارشناسی ناپیوسته دارد. آینده شغلی طراحی و تکنولوژی دوخت در ایران بسیار خوب است. خصوصا برای افرادی که کسب و کار شخصی داشته باشند و در کنار آن به آموزش بپردازند، جزو رشته‌های پردرآمد هنر محسوب میشود.
سوالات متداول
- رشته طراحی و دوخت مناسب چه کسانی است؟
افرادی که ذوق هنری دارند، با طراحی و نقاشی ارتباط خوبی برقرار میکنند، عاشق دنیای مد و فشن هستند. از طرفی مهارت انجام کارهای ظرفی و پشتکار کارهای عملی را نیز داشته باشند. - معدل لازم برای رشته طراحی دوخت در هنرستان چیست؟
معدل دانشآموز در دروس مرتبط با رشته طراحی لباس در متوسطه اول (بدون احتساب نمره کارگاه خود اتکایی) حداقل ۱۲ باشد. - طراحی و تکنولوژی دوخت در چه مقاطعی پذیرش دارد؟
این رشته از مقطع کاردانی در کنکور پذیرش دارد. در مقطع کارشناسی ناپیوسته نیز ارائه میشود.
