همیشه شنیده‌ایم که غذاهای مضر خوشمزه‌تر هستند و این موضوع تا حدی درست است. بشر ذاتا به طعم و مزه‌های قوی علاقه نشان می‌دهد و میل بیشتری به خورد غذاها یا خوراکی‌های خیلی شیرین، شور، ترش، چرب یا سرشار از ادویه‌ها دارد. بسیاری از این عادات غذایی در اثر کشف و کشهود، از دیرباز در جوامع بشری شکل گرفته و توسعه یافته‌اند. کسب و کارهای مرتبط با صنعت تغذیه نیز از طریق تبلیغات پر رنگ و لعاب و ظاهر جذاب خوراکیها، به دنبال فروش بیشتر هستند. نفع انسان این است که به سمت طبیعت خود بازگردد و به خوردن میزان متعادلی از سبزیجات و میوه روی بیاورد. اما چگونه باید عادات غذایی سالم را در فرزندانمان ایجاد کنیم؟ چگونه می‌توان با وجود به تبلیغات گسترده برای انواع خوراکی و غذاهای مضر، کودکان را به خوردن میوه و سبزیجات ترغیب کرد؟ در این مقاله از روشهای تشویق کودکان به میوه خوردن گفته‌ایم که ضمن سرگرم کردن کودک و ایجاد صمیمت بیشتر، باعث علاقهمند کردن آنها به کشف میوه‌ها و سبزیجات می‌شوند.
اهمیت علاقمند کردن کودکان به میوه و سبزیجات
میوه ها و سبزیجات مجموعه کاملی از مواد معدنی و ویتامین‌ها را فراهم می‌کنند که به رشد و عملکرد صحیح بدن کمک می‌کنند. به طور مثال مصرف بتاکاروتن برای حفظ بینایی طبیعی، ویتامین C برای سیستم ایمنی سالم و اسید فولیک برای رشد و تکامل سالم بدن در کودکی ضروری هستند. میوه و سبزی همچنین منبع خوبی از فیبر هستند که به تنظیم عملکرد صحیح سیستم گوارش بدن مانند پیشگیری از یبوست و بی اختیاری مدفوع در کودکان، هضم صحیح غذا و تنظیم قند خون کمک می‌کنند و خطر بیماری‌های قلبی، برخی سرطان‌ها و دیابت را کاهش می‌دهند. ایجاد عادات سالم در دوران کودکی راهی عالی برای کمک به رشد کودکان و تبدیل آنها به بزرگسالان سالمی است که به شیوه زندگی سالم ادامه می دهند.
میوه‌ها و سبزیجات از مهمترین قسمت‌های تغذیه مناسب دانش آموزان در دوران امتحانات هستند. همچنین پیشنهاد می‌کنیم درباره رژیم غذایی دوران حساس کنکور در مقاله تغذیه مناسب برای کنکور بخوانید.
روش های عادت دادن کودکان به میوه و سبزیجات خوردن
کودکان بسته به سن، باید به صورت روزانه بین ۱ و نیم تا ۵ و نیم واحد سبزیجات و ۱ و نیم تا ۲ واحد میوه مصرف کنند. تشویق کردن کودکان به میوه خوردن نیز روشهای متعددی دارد که اساس آنها توجه کودک به میوه و سبزیجات، ایجاد احساس خوشایند نسبت به آنها، اخت گرفتن و عادت کردن به میوه و سبزیجات، امتحان کردن میوه‌ها و سبزی‌های مختلف و در نهایت پیدا کردن طعم لذت‌بخش آنها است. هچنین مطالعه مقاله تغذیه دانش آموزان ابتدایی را توصیه می‌کنیم که درباره اصول تغذیه دوران کودکی است و در آن پیشنهادهای خوبی درباره غذا در این دوران مطرح کرده‌ایم.
مشارکت کودک در انتخاب میوه و سبزیجات
لجبازی یا نیاز به استقلال در نظر دادن، از سنین ۲ سالگی در کودکان به وجود می‌آید. بنابراین کودکان نسبت به آنچه خودشان انتخاب می‌کنند، احساس و رغبت بهتری دارند. گاهی در موقع خرید یا انتخاب در منزل، به کودک اجازه بدهید آنچه برایش جذاب‌تر است را از بین سبد میوه‌ها و سبزیجات انتخاب کند. طبیعی است که کودک نسبت به برخی رنگ‌ها و اشکال میوه و سبزی، علاقه بیشتری نشان می‌دهد. با امتحان کردن میوه و سبزیجات، امکان دارد این انتخاب نیز به مرور زمان تغییر کند یا تکرار شود. نسبت به این موضوع حساسیت بیش از حد نشان ندهید چون نکته مهم این است که کودک با علاقه، در رژیم غذایی خود مقداری سبزیجات و میوه داشته باشد.
پیشنهاد مطالعه: پیشگیری و درمان چاقی کودکان با بهترین روش ها
بازی عروسکی و انگشتی با عروسک های میوه ای
همانطور که گفتیم کودکان از طریق بازی با هر موضوعی ارتباط بهتر برقرار می‌کنند. با پارچه‌های رنگی، مقوا یا کاغذ رنگی عروسک‌های انگشتی از میوههای مختلف بسازید. در کنار فرزندتان با این عروسک‌های انگشتی بازی کنید. ترجیحا حرف‌هایی که در حین بازی می‌زنید مرتبط با طعم، رنگ، بو و مزه میوه‌ها و خواص آنها باشد.
کشف میوه ها و سبزیجات با بازی
بسیاری از والدین فکر می‌کنند باید از ابتدا میوه و سبزیجات را به انواع روش‌ها مانند له کردن، رنده کردن، اجباری یا پنهانی به کودک بدهند. در حالی‌که بهتر است از سن مناسب، میوه و سبزی را به صورت درسته و نه ریز و پوره شده، در اختیار فرزندتان بگذارید. اینکه بدون اصرار و اجبار کودک را در معرض انواع میوه و سبزیجات رنگی بگذارید، به او کمک میکند تا طعم‌ها و بافت‌های مختلف میوه و سبزیجات را آزادانه بفهمد. کودکان از طریق در دهان گذاشتن چیزها آنها را کشف می‌کنند. دست زدن، خرد کردن و له کردن نیز از دیگر روشهای کودکان برای درک اجسام هستند. جریان آزاد گذاشتن کودک و بازی کردن با میوه و سبزیجات نیز احساس بازی و لذت به کودک می‌دهد.
سوال پرسیدن درباره رنگ های میوه و سبزیجات
برای علاقمند کردن کودکان به میوه زمانی که مشغول استفاده از یا خوردن آنها هستید، از کودک درباره میوه و سبزی‌ها سوال‌های جالب بپرسید تا متوجه جذابیت آنها شود:
- وقتی که هویج رو می‌خوری چه صدایی میده؟
- این میوه/سبزی چه مزه‌ای داره؟
- این میوه/سبزی بو کن، چه بویی میده؟
- توی بشقاب تو چندتا رنگ هست؟
- هر میوهای چه رنگیه؟
- به میوه دست بزن، نرمه یا زبره؟
این نوع سوالات علاوه بر اینکه کودک را نسبت به کشف میوه‌ها و سبزیجات کنجکاو می‌کنند، باعث تقویت خلاقیت و بهبود حواس او می‌شوند.
درست کردن کاردستی با میوه و سبزیجات
کودکان با بازی کردن به هر چیزی علاقهمند می‌شوند خصوصا وسایل رنگی و خوشمزه‌ای مانند میوه و سبزیجات با این روش جذاب‌تر می‌شوند. از میوه‌ها و سبزیجات برای درست کردن شکل حیوانات مورد علاقه کودک، رنگین‌کمان، گل و خورشید استفاده کنید. میتوانید روی غذاهای مختلف را هم با همین اشکال تزیین کنید. به این ترتیب کودک برای خوردن آنها رغبت بیشتری نشان می‌دهد. میتوانید با تهیه عکس چیزهای مختلف و نشان دادن آنها به کودک، او را تشویق به ساختن اشکال کنید. برای کودک بازی و تصور اینکه یک پروانه، برگ یا کرمِ میوهای را بخورید هیجان‌انگیز است و احتمالا این کار را تکرار خواهد کرد.
قالب زدن با میوه ها
میتوانید برخی از میوه‌ها و سبزیجات مانند فلفل دلمه‌ای، کدو، هندوانه، سیب، خیار، موز، آناناس و هویج را ورقه‌ای کنید و با استفاده از قالب‌های فلزی روی آنها شکل‌های مختلف و مورد علاقه کودک مانند دایناسور، قلب، ستاره و میکی موس ایجاد کنید. به این ترتیب کودک میوه و سبزیجات نمی‌خورد، بلکه کاراکتر مورد علاقه خود را میل میکند و لذت می‌برد!
میوه های خنک و بستنی میوه ای
با توجه به مضرات مصرف بستنی برای کودکان، یکی از گزینه‌های بسیار خوب برای مصرف بیشتر میوه، فریز کردن میوه‌ها است. اگر فرزندتان مشکل خاص دهان و دندان ندارد، میتوانید میوههای مختلف مانند توت فرنگی، موز، آناناس، انبه، سیب یا انواع بری را به صورت ورقه‌ای خرد کرده و مدت کوتاهی در فریزر بگذارید. قبل از یخ زدن میوه‌ها را از فریز خارج کنید و آنها را به تنهایی یا همراه با ماست یونانی یا مقدار کمی شیر در مخلوط‌کن میکس کنید تا یک ترکیب خمیر مانند به دست بیاید. این بستنی میوهای خوشمزه سرشار از ویتامین است و جایگزین خوبی برای بستنی محسوب می‌شود.
خشک کردن میوه ها
بعضی از کودکان با خوردن میوه و احساس خنکی آن احساس خوشایندی ندارند. از طرفی طعم میوه‌ها و میزان آبی که دارند در حالت تازه بیشتر از خشک شده است. میتوانید با همکاری کودک میوههای ورقه شده را روی بخاری، رادیات یا در هوای آزاد خشک کنید. کودکان معمولا خوردن میوه خشک را دوست دارند ضمن اینکه خوردن یک تکه میوه خشک مدت زمان بیشتری نسبت به میوه تازه طول می‌کشد و کودک را سرگرم میکند. میوه خشک جایگزین بسیار خوبی برای خوراکیهایی مانند آبنبات است و میتوانید ظاهر آن را هم مانند آبنبات جذاب درست کنید.
انجام بازی کارتی با موضوع میوه
بسته به سن فرزندتان بازی‌های مختلفی با محوریت میوه و سبزیجات می‌تواند برای آنها جذاب باشد و باعث علاقمند کردن کودکان به میوه و سبزیجات شود. کارت‌هایی با مقوا یا کاغذ درست کنید که روی آن تصویر میوه یا سبزیجات را نقاشی کشیده‌اید و اسم آنها را از کودک بپرسید. اگر فرزندتان توانایی خواندن و نوشتن دارد، میتوانید یک طرف کارت‌ها نام میوه و سبزیجات و طرف دیگر عکس آن را بکشید. یک بازی دیگر لیست نویسی است. روی کاغذ لیستی از دسته‌بندی برای میوه و سبزیجات بنویسید. مثلا میوه و سبزیجات زرد، سبز، قرمز و نارنجی، میوههای بوته‌ای، میوههای درختی، سبزیجات، میوه‌ها، صیفی‌جات، میوههای شیرین، میوههای ترش و هر دسته‌بندی دیگری که به ذهنتان می‌رسد. بعد برای پر کردن این دسته‌ها با هم مسابقه بدهید.
کاشت دانه میوه و سبزیجات
کودکان کارهایی که خودشان انجام دهند را بیشتر دوست دارند و درباره آنها پیگیرتر خواهند بود. یکی از مزایای باغبانی هم همین است که کودکان را برای مصرف محصولاتی که خودش کاشته هیجان‌زده و علاقهمند میکند. با کمک فرزندتان دانه میوه‌ها را جدا کنید و به آنها یاد بدهید که چگونه مرحله به مرحله دانه را رشد بدهند. مطمئن باشید وقتی کودک رشد سبزی یا میوهای که خودش کاشته را ببیند، نسبت به مصرف آن میل بیشتری پیدا میکند.
بازدید از مزارع سبزی و باغ های میوه
یکی از تفریحات خوب برای علاقمند کردن کودکان به میوه و سبزیجات، بازدید از مزارع و باغهای میوه و سبزی است. برای فرزندتان توضیح دهید که این گیاهان چگونه رشد می‌کنند و آنها را متوجه نکات جالب رشد گیاهان کنید. مثلا بعضی از میوه‌ها روی درخت بزرگ می‌شوند و بعضی میوه‌ها روی بوته رشد می‌کنند.در مزارع و باغ‌ها کودک می‌تواند خودش میوه و سبزی بچیند و برای خوردن آنها هیجان‌زده شود. درخت میوههای مانند توت نیز در خیابان‌های بسیاری از شهرها وجود دارد و میتوانید توجه کودک را به آن جلب کنید. اگر رفتن به باغ و مزارع برایتان مقدور نیست، میتوانید تصاویر آنها را به کودک نشان بدهید. شک نکنید اطلاعاتی که شما با هیجان و شوق به کودک می‌گویید، در او نیز ذوق و انگیزه ایجاد میکند.
نکات مهم در تشویق کودکان به میوه و سبزیجات
نکاتی که در ادامه گفته‌ایم تاثیر زیادی در شکل‌گیری احساس، میل و علاقه کودکان نسبت به میوه‌ها و سبزیجات دارند، بنابراین اجرای آنها را دست کم نگیرید:
- الگوی خوبی برای مصرف میوه و سبزیجات باشید و کمتر نوشیدنی‌های گازدار و کافئین‌دار مصرف کنید. همچنین حتما باید دستورالعمل مصرف قهوه و کافئین در کودکان و نوجوانان را رعایت کنید.
- هیچوقت از اینکه میوه یا سبزی را دوست ندارید در حضور کودک گله و شکایت نکنید.
- متناسب با سن فرزندتان، از او در آماده کردن سبزیجات برای آشپزی کمک بگیرید.
- در انتخاب میوه و سبزیجات برای فرزندتان، به حساسیت‌های غذایی، مشکلات گوارشی و حس او نسبت به طعم‌ها توجه کنید.
- کود را مجبور به خوردن میوه و سبزیجات نکنید. احساس بد بعد از خوردن یک میوه و سبزی و اصرار شما به ادامه این روند نتیجه‌ای به جز انزجار کودک از آن ندارد. احساس درد و آسیب با تنفر پیوند می‌خورد و به افزایش بی اشتهایی کودک دامن می‌زند.
- اگر از سن کم به کودک میوه یا سبزیجات می‌دهید، نسبت به نکات ایمنی مانند عدم وجود ساقه یا دانه، دقیق باشید.
- در سنین پایین میوه‌ها را با سایز واقعی به کودک نشان بدهید تا آن را کشف کند.
- در سنین بالاتر میتوانید با درست کردن سبزیجات به شکل‌های متنوعی مانند پوره، حمص، دیپ و سس کودکان را ترغیب به مصرف سبزیجات کنید.
- بعضی از کودکان از خنکی میوه احساس ناراحتی می‌کنند. در صورت مشاهده این مورد، قبل از مصرف میوه را مدتی در هوای اتاق بگذارید.
سخن پایانی
میوه‌ها و سبزیجات از ضروریات رژیم غذایی کودکان و نوجوانان هستند. این غذاها، ویتامین‌ها، ریزمغذی‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های لازم برای رشد و افزایش ایمنی بدن را در خود دارند. اما همیشه دیده‌ایم که غذاهای مضر سرشار از شیرینی و چربی برای بچهها لذت‌بخش‌تر هستند. پس چاره چیست؟ چگونه می‌توان با بدغذایی کودک مقابله کرد؟ نباید فراموش کرد که در کودکی لذت و علاقه‌مندی به هم متصل هستند. بچهها از طریق بازی، تجربه‌های لذت‌بخش و تجربه کردن به چیزهای مختلف علاقهمند می‌شوند. بنابراین در مسیر علاقهمند کردن کودکان به میوه و سبزیجات، آنها را کمی آزاد بگذارید. اجازه بدهید از سن پایین میوه‌ها را لمس کند، درباره رنگ و بافت میوه با او صحبت کنید، با میوه‌ها و سبزیجات اشکال مختلف بسازید و خودتان نیز الگوی خوبی برای مصرف آنها باشید.
پیشنهاد می‌کنیم مطلب غذای سالم برای کودکان را هم مطالعه کنید که در آن ۴ پیشنهاد جذاب برای تغذیه مدرسه نیز ارائه داده‌ایم.
سوالات متداول
- چه سنی برای شروع مصرف میوه و سبزیجات مناسب است؟
میتوانید از سن ۶ ماهگی پوره میوههایی مانند سیب را به کودک بدهید. بعد از اینکه کودک توانایی جویدن پیدا کرد، میتوانید میوههای درسته را هم در اختیار کودک بگذارید تا با بافت، بو و طعم آنها حین بازی و خوردن آزادانه آشنا شود. - چگونه بچه ها را میوه خور کنیم؟
کمک گرفتن از بچهها هنگام آماده کردن سبزیجات، دیدن مزارع و باغهای میوه و سبزی، بازی کردن با میوه و سبزیجات، پرسشگری و ایجاد کنجکاوی در کودکان، قالب زدن میوه به اشکال مورد علاقه کودک و درست کردن خوراکیهایی مانند بستنی میوهای یا غذاهایی مانند حمص کودکان را به میوه و سبزیجات علاقهمند میکند. - چگونه کودکان را به خوردن میوه و سبزیجات عادت دهیم؟
کودکان باید از سنین کم میوه و سبزیجات را ببینند، گاهی در انتخاب آنها هنگام خرید به والدین کمک کنند، شاهد مصرف میوه و سبزیجات توسط والدین باشند و علاقه و میل به این خوراکیها برای آنها عادیسازی شود.
