بستنی یکی از خوراکیهای محبوب برای همه سنین خصوصا برای کودکان است. اما چرا کودکان اینقدر بستنی دوست دارند؟ کودکان از چه سنی می‌توانند بستنی بخورند؟ بستنی به عنوان یک خوراکی سرشار از قند هیچ فایده و خاصیتی هم برای کودک دارد؟ کودکان زیادی علاقه شدید به بستنی دارند و ممکن است والدین هم برای خوشحال کردن یا آرام کردن کودک از بستنی استفاده کنند. اما آیا از مضرات زیاد بستنی خوردن اطلاع دارید؟ در این مطلب مصرف بستنی برای کودکان را بررسی می‌کنیم و در انتها ۵ بستنی سالم را به شما پیشنهاد می‌دهیم تا هم بتوانید کودک را راضی کنید، هم از مزایای بستنی سالم بهره ببرید و هم کودک را از آسیب‌های این خوراکی محافظت کنید.
چرا کودکان بستنی دوست دارند؟
ذائقه انسان دو بعد ژنتیکی و محیطی دارد که تمایلات او را شکل می‌دهند. همه این‌ها از دلایلی هستند که کودکان نیز به صورت غریزی عطر و طعم خوشایند انواع بستنی را دوست دارند. درباره تغذیه کودکان سری هم به مطلب تغذیه دانش آموزان ابتدایی بزنید. از چند جهت میتوان دلیلی علاقه به بستنی از کودکی را بررسی کرد:
چرب و شیرین بودن بستنی
در بعد ژنتیکی انسان‌ها طی تکامل آموخته‌اند که مصرف غذاهای چرب و شیرین به حفظ انرژی و عملکرد بهتر برای بقا به آنها کمک می‌کند. بنابراین ساز و کار خوشایند بودن طعم‌ها به گونه‌ای شکل گرفته‌اند که چشیدن طعم‌های شیرین و چرب ملایم لذت بخش است.
افزودنی های بستنی
از طرفی رایحه‌ها هدایت‌کننده انسان نخستین برای مصرف غذاهای مفید و غیر کشنده بوده‌اند. در واقع بوی بد و ناخوشایند مکانیسم دفاعی گیاهان و حیوانات برای حفظ بقا و فرار از شکار شدن بوده است و نشان از سمیت دارد. بنابراین هرچیز خوشبویی مانند وانیل و کاکائو انسان را به لحاظر تکاملی به خود جذب می‌کند.
ترشح هورمون لذت بعد از بستنی
نکته مهم دیگر اینکه طعم شیرین باعث ترشح هورمون لذت در انسان می‌شود و به همین دلیل نوعی اعتیاد به شیرینی ایجاد می‌کند.
خواص بستنی برای کودکان
بستنی پاستوریزه یا محلی به دلیل استفاده از شیر پاستوریزه یا شیر خشک، دارای مقداری کلسیم و برخی دیگر از ویتامین‌ها است. این شاید تنها نکته مثبت مصرف بستنی برای کودکان باشد. در جدول زیر مجموعه‌ای از فواید یک بستنی سالم برای کودکان را ذکر کرده‌ایم، یادتان باشد هر نوع بستنی این فواید را ندارد.
| دارای کلسیم، ویتامین D و E و A | ایجاد شادی به خاطر ترشح دوپامین |
| دارای پروتئین و اسیدهای آمینه | منبع انرژی به دلیل چربی و قند بالا |
| دارای سلنیوم، پتاسیم و زینک | کاهش‌دهنده دمای بدن |
مضرات بستنی برای کودکان
درباره خواص بستنی گفتیم، اما باید ببینیم آیا در مقایسه یا عوارض بستنی، مصرف بستنی در کودکان صحیح است یا خیر؟ درباره ضرر بستنی برای کودکان حرف‌های زیادی برای گفتن وجود دارد:
- طعم شیرین و خوشمزه بستنی اعتیاد آور است و باعث می‌شود کودکان نتوانند از این خوراکی دل بکنند.
- برخی از مواد افزودنی، طعم‌دهنده‌ها، رنگهای خوراکی یا نگهدارنده‌هایی که به بستنی اضافه میشوند حساسیت‌زا و مضر هستند.
- بستنی به دلیل قند و چربی زیاد، کالری بسیار بالایی دارد که زمینه‌ساز اضافه وزن و چاقی در کودکان است.
- قند بالا در بستنی باعث ترشح میزان زیاد انسولین بلافاصله پس از مصرف می‌شود بنابراین مصرف بستنی در کودکان می‌تواند زمینه‌ساز دیابت است.
- سرمای زیاد بستنی می‌تواند برای سلامت لثه‌ها، دندان‌ها و شکل‌گیری صحیح دندان‌ها مضر باشند.
- مصرف بستنی برای کودکان می‌تواند روند پوسیدگی و تغییر رنگ دندانهای شیری را تسریع کند.
- اغلب کودکان به دلیل سطح پایین فعالیت سیستم ایمنی، نسبت به بیماری‌های سیستم تنفسی آسیب‌پذیرتر هستند. تماس بستنی با مخاط حلق، به دلیل دمای پایین، زمینه‌ساز واکنش‌های آلرژیک، سرفه تحریک گلو و سرماخوردگی است.
- یکی دیگر از اثرات دمای پایین بستنی، می‌تواند سردرد در کودکان باشد.
- هضم پروتئین و قند شیر برای کودکان سخت است و ممکن است دچار مشکلات گوارشی و بی اشتهایی کودک شوند.
جدول خلاصه عوارض بستنی برای کودکان
| وابستگی به مصرف شیرینی | وجود مواد مضر مانند طعم‌دهنده، رنگ خوراکی یا نگهدارنده | کالری بالا و ایجاد اضافه‌وزن |
| آسیب به لثه، پوسیدگی و تغییر رنگ دندانهای شیری | تحریک گلو و مخاط | ایجاد سردرد و حساسیت سینوسی |
| ایجاد مشکلات گوارشی به دلیل وجودلاکتوز | بی‌اشتهایی کودک به غذا | تحریک ترشح ناگهانی انسولین و زمینه‌ساز دیابت |
مصرف بستنی از چه سنی مجاز است؟
کودکان بعد از یک سالگی مجاز به مصرف لبنیات و شیر حیوانی هستند. بنابراین قبل از یک سالگی بستنی ممنوع است. ضمنا به کودکان زیر ۶ سال بستنی یخی ندهید چون سرشار از نگهدارنده و رنگ و طعم مصنوعی بوده و دمای بسیار پایینی دارد.
چه مقدار مصرف بستنی برای بچه ها مجاز است؟
برای کودکان ۱ تا ۳ سال دو تا سه قاشق بستنی مشکلی ندارد. کودک بالای ۳ سال مجاز است حداکثر یک بار در روز و به میزان معادل حدود یک سوم اسکوپ بستنی بخورد.
نکات مهم مصرف بستنی در کودکان
اگر به هر دلیل تمایل دارید به فرزندتان بستنی بدهید، نکات زیر را مد نظر داشته باشید تا عوارض خوردن زیاد بستنی در کودکان را به حداقل برسانید.
- برای کودک بستنیهای ساده درست کنید تا ذائقه او به طعم و شیرینی بالای بستنیهای کارخانه‌ای عادت نکند.
- در حضور کودک زیاد از بستنیهای کارخانه‌ای استفاده نکنید.
- بستنی را با قاشق به کودک بدهید تا مقدار کمتری از آن در دهان قرار بگیرد و مستقیم با لثه یا دندان تماس پیدا نکند.
- در مصرف بستنی به محدودیت‌ها و حساسیت‌های کودک توجه کنید.
- بعضی از کودکان به لاکتوز موجود در شیر، شیر گاوی و شیرخشک به کار رفته در بستنی‌ها، گلوتن یا افزودنی‌های بستنی حساسیت گوارشی دارند.
- کودک در هر بار مصرف بستنی نباید بیشتر از ۱۰۰ کیلوکالری انرژی دریافت کند.
- قبل از دادن بستنی به کودک، بگذارید دمای آن بالاتر برود و کمی آب شود.
- برای تقویت ارزش غذایی بستنی می‌توانید آن را با میوه ترکیب کنید.
- چربی و شیرینی بستنی که کودک مصرف می‌کند باید بسیار اندک باشد بنابراین طعم بستنی را با ذائقه خودتان تنظیم نکنید.
- برای کودکان فقط بستنی پاستوریزه مصرف کنید.
- بستنی گیاهی که از شیر سویا تهیه شده، می‌تواند برای کودکان مضر باشد.
۳ بستنی خانگی برای کودکان
بهترین بستنی برای کودکان را می‌توانید خودتان در منزل با مواد ساده، سالم و کمترین میزان ترکیبات مضر مانند شکر، تهیه کنید. از طرفی می‌توانید از خود کودک برای درست کردن بستنی کمک بگیرید که ضمن ایجاد حس همکاری و مشارکت، باعث علاقه مندی بیشتر او به خوردن بستنی خانگی و کاهش اشتیاق شدید برای خوردن بستنی کارخانه‌ای می‌شود.
پیشنهادهایی که در ادامه داده‌ایم جایگزین‌های خوبی برای بستنی هستند و در مدت زمان کوتاهی آماده میشوند. پیشنهاد می‌کنیم سری هم به مطلب غذای سالم برای کودکان بزنید که در آن ۴ پیشنهاد جذاب برای تغذیه مدرسه نیز معرفی کرده‌ایم.
بستنی با ماست و میوه
ماست یکی از خوراکیهای مورد علاقه کودکان است که طعم، عطر و بافت آن را بسیار دوست دارند. بنابراین می‌توانید با استفاده از ماست یک بستنی خانگی خوشمزه درست کنید.
- ماست پاستوریزه کم‌چرب را در ظرف مناسب در فریزر بگذارید و هر نیم ساعت آن را هم بزنید.
- وقتی ماست قوام خوبی پیدا کرد و قبل از اینکه کامل یخ بزند، زمان مناسبی است که آن را مصرف کنید.
- اگر کودک توانایی جویدن دارد، می‌توانید از تکه‌های میوه یا کمی آب میوه در ماست یخ زده استفاده کنید.
یادتان باشد که بستنی ماست نباید بیش از اندازه سرد باشد و از طرفی این جایگزین نیز برای کودکان زیر ۱ سال ممنوع است.
بستنی برای کودک با میوه های یخ زده
یک جایگزین عالی بستنی برای بچه ها اسموتی میوه است. بسیاری از میوه‌ها به دلیل محتوای آب کمتر، پس از یخ زدن خاصیت کشسانی پیدا می‌کنند. توت‌فرنگی یا سایر انواع میوه از خانواده بری، طالبی، موز یا انبه را به صورت لایه‌های نازک خرد کنید و درون ظرفی در فریزر قرار بدهید. بعد از اینکه میوه‌های یخ زدند آنها را به همراه مقدار کمی شیر پاستوریزه (برای کودکان بالای ۱ سال)، شیر بادام یا شیر جودوسر درون میکسر بریزید و آنقدر میکس کنید تا یک ترکیب به غلظت ماست ایجاد شود. این بستنی نیاز به هیچ ماده دیگری ندارد و به اندازه کافی سرشار از طعم، رنگ و قند است. می‌توانید میوه ها را با هم ترکیب کنید. فراموش نکنید که بعضی از کودکان به طالبی، انبه، خانواده بری و انبه حساسیت دارند، بنابراین قبل از مصرف از عدم حساسیت مطمئن شوید.
پیشنهادات مطلب تغذیه کودک در عید نوروز را هم مطالعه کنید.
بستنی با شیر گیاهی
شیر جو دوسر و شیر بادام دو جایزگزین گیاهی عالی و مقوی برای شیر گاوی هستند که مواد مغذی فراوانی دارند. هضم این دو شیر برای کودکان بسیار آسان است و به دلیل اندک طعم شیرین، مصرف آنها دلچسب است. به علاوه این دو شیر گیاهی برای کودکانی که حساسیت به لاکتوز، شیر گاوی یا شیر پاستوریزه دارند هم جایگزینی مناسب است. شیر بادام و شیر جو دوسر برای درست کردن بستنی باید غلیظ باشد و حتما خودتان در خانه آنها را درست کنید:
- ابتدا بادام بو نخورده و بدون نمک را مدتی در آب گرم بیندازید و به خوبی پوست آن را بگیرید.
- ماده اولیه (بادام یا جو دوسر) را همراه با مقدار کافی آب درون میکسر بریزید و ۵ دقیقه میکس کنید.
- مایع به دست آمده را از صافی رد کنید و برای تهیه بستنی کنار بگذارید.
سخن پایانی
ذائقه انسان طی تکامل و زندگی اجتماعی شکل گرفته است و یاد می‌گیرد که چه چیزهایی خوشمزه و لذت‌بخش هستند. کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و تا زمان شکل‌گیری و تغییرات ذائقه، به نوعی تابع تغذیه‌ای هستند که برای آنها در نظر می‌گیرید. بستنی یکی از خوراکیهای محبوب کودکان است که در مقایسه با فواید اندک، مضرات نسبتا زیادی دارد.
از آن‌جایی که ممنوع کردن مصرف یک خوراکی خصوصا در کودکان بزرگتر، حرص و میل آنها را بیشتر می‌کند، شاید بهتر باشد روش متفاوتی برای کاهش مصرف بستنی در پیش بگیرید. درست کردن بستنی برای کودک در خانه و با کمک کودک، گزینه خوبی برای پیشگیری از آثار مخرب بستنی است. در این صورت ذائقه کودک را خودتان شکل می‌دهیدِ، از مواد سالم استفاده می‌کنید، به دلیل طعم متفاوت میزان اشتیاق کودک برای بستنی کمتر خواهد بود و در نهایت در کنار بستنی خوردن، لذت مشارکت و بازی با کودک را شریک خواهید شد.
پیشنهاد می‌کنیم در مورد تغذیه مناسب مطالب تغذیه مناسب دانش آموزان در دوران امتحانات و تغذیه مناسب برای کنکوری ها را هم مطالعه کنید.
سوالات متداول
- آیا مصرف بستنی برای کودکان مضر است؟
مضر بودن این خوراکی تا حدی بستگی به سن کودک، نوع بستنی، شیر استفاده شده، میزان قند، چربی، افزدونیها، رنگهای خوراکی و مقدار بستنی مصرفی در روز دارد. در واقع بستنی اندک فوایدی مانند داشتن کلیسیم دارد که آن را هم میتوان از طریق خوراکیهای دیگر تامین کرد. - خوردن بستنی از چه سنی مجاز است؟
خوردن بستنی برای کودکان زیر یک سال ممنوعیت دارد. این ممنوعیت به دلیل شیری گاوی، قند بالا و افزدونیهای موجود در بستنی و آسیب سرما به لثه و دندانهای کودکان است. - کدام بستنی برای کودکان بهتر است؟
بستنیهای خانگی که با مواد طبیعی و بدون ضرر مانند میوه، ماست یا شیر گیاهی تهیه میشوند و میتوان میزان قند و سایر مواد آنها را کنترل کرد، بهترین بستنی برای کودکان هستند. - فواید مصرف بستنی برای کودکان چیست؟
اگر بستنی سالم باشد میزان قابل توجهی کلسیم، ویتامین دی و املاح دارد که برای سلامت کودکان ضرورت دارند. - بستنی برای کودک ۸ ماهه مضر است؟
بله، بستنی به دلیل دمای پایین، استفاده از شیر حیوانی، طعم‌دهنده‌ها و شیرینی و چربی زیاد برای کودکان زیر ۳ سال توصیه نمی‌شود. - بهترین بستنی برای کودکان چیست؟
جایگزین‌های خانگی مثل بستنی ماستی، بستنی با شیر گیاهی و بستنی با میوه‌های یخ‌زده فصل بهترین جایگزین بستنیهای محلی یا پاستوریزه هستند.
