نوروز را با انواع و اقسام خوراکیهای خوشمزه و رنگارنگ این ایام شناخته می‌شود که هر کودکی را مجذوب می‌کند. پذیرایی از مهمان‌ها با انواع خوراکیهای عید و رفتن به عید دیدنی و پذیرایی شدن با شکلات‌ها و خوردنی‌های متنوع، کنترل تغذیه کودکان در ایام نوروز را کمی چالش برانگیز می‌کند. باید بدانیم که چه مقدار از مصرف انواع تنقلات عید نوروز برای کودکان مجاز است. آیا کودکان می‌توانند هر نوع شکلات و شیرینی را مصرف کنند؟ آجیل هیچ ضرری برای کودکان ندارد؟ چگونه می‌توانیم مصرف تنقلات عید کودکان را محدود کنیم؟ در این مطلب ضمن اینکه توصیه‌های پزشکی و تغذیه‌ای در این زمینه مطرح کرده‌ایم، راهکارهایی برای کنترل تغذیه کودک در عید نوروز در روزهای دید و بازدید نیز در اختیار شما قرار می‌دهیم تا این روزها علاوه بر لذت نو شدن سال و جشن نوروز، سلامت کودکان را هم به دنبال داشته باشد.
مشکلات تغذیه ای شایع کودکان در عید نوروز
عید نوروز با خوراکیهای متنوعی شناخته میشوند که مصرف آنها برای هر سن و سالی خصوصا برای کودکان بسیار وسوسه‌برانگیز است. اما مصرف زیاد این تنقلات در میهمانی‌های نوروزی، در کنار به هم خورد زمان خواب و کاهش فعالیت جسمی کودکان، باعث مشکلات مختلفی می‌شود. در ادامه به بیماری‌ها و اختلالات گوارشی رایج کودکان در این ایام اشاره کرده‌ایم که زنگ خطری برای کنترل تغذیه کودکان در عید نوروز هستند:
- دل پیچه و اسهال به دلیل مصرف زیاد از حد میوه و آجیل
- یبوست به دلیل کاهش مصرف آب، مایعات، سبزیجات و مواد غذایی حاوی فیبر
- شکم درد و نفخ به دلیل مصرف زیاد شکلات و آجیل
- عدم میل به غذای اصلی به دلیل ریزه‌خواری و هله هوله خوری طی روز
- حالت تهوع و بیقراری به دلیل مصرف زیاد شکلات و خواب نامنظم
توصیه های تغذیه ای در عید نوروز
قبل از هرچیز باید بدانیم از بین تنقلات عید نوروز کدامیک برای کودکان مضر هستد؟ کدامیک باید محدود شوند؟ میزان مصرف مجاز شیرینی و چربی برای کودکان چقدر است؟ به طور کلی درباره تغذیه کودکان باید به نکات زیر توجه داشته باشید:
- مصرف شوری، شیرینی و چربی در کودکان باید محدود باشد. قندهای مصنوعی و انواع خوراکیهای شیرین مانند شیرینی و شکلات باید در کمترین میزان ممکن مصرف شوند.
- از قندهای طبیعی و چربی‌های مفید استفاده کنید در عین حال که باز هم میزان مجاز برای کودکان را مد نظر داشته باشید.
- تا جای ممکن مصرف انواع نوشیدنی‌های مصنوعی و گازدار مانند نوشابه را محدود کنید. در این مورد مطلب مصرف بستنی برای کودکان را نیز مطالعه کنید.
- خوراکیهایی که دارای رنگ مصنوعی هستند برای کودکان مضر هستند و بهتر است برای آنها جایگزینی در نظر بگیرید.
- تا جای ممکن به عنوان والدین و الگوی کودک، مصرف خوراکی‌ها و تنقلات عید نوروز را کاهش دهید.
- کودکان نیازی به خوردن چای و قهوه ندارند بنابراین ترجیحا از نوشیدنی‌های حاوی کافئین یا کاکائو خودداری کنید. دلیل و نحوه مدیریت این مسئله را در مقاله دستورالعمل مصرف قهوه و کافئین در کودکان و نوجوانان به تفصیل توضیح داده‌ایم.
- اگر در عید نوروز در مسافرت هستید، دست کم برای کودک خود غای خانگی و مقوی همراه داشته باشید. همچنین تنقلات خانگی یا خوراکیهای مفید تهیه کنید.
- به غیر از کیفیت و نوع مواد غذایی و خوراکی‌ها، به مقدار کالری و غذای دریافتی هم توجه داشته باشید تا فرزندتان به چاقی کودکان دچار نشود.
روش های تنظیم تغذیه مناسب کودکان در ایام نوروز
با رعایت ۶ گام موثری که در ادامه توضیح داده‌ایم، می‌توانید تا حد زیادی تمایل یا نیاز کودک به مصرف خوراکیهای نوروزی را کاهش دهید.
خواب و استراحت کافی
مرکز احساس خستگی، گرسنگی و میل به شیرینی در مغز در نزدیکی یکدیگر قرار دارند. بنابراین خواب و استراحت ناکافی، احساس گرسنگی، بی‌حوصلگی، بدغذایی و میل به خوردن مواد شیرین را در کودکان بیشتر می‌کند. بنابراین برای کنترل تغذیه کودک در عید نوروز بهتر است حتما خواب شبانه و استراحت نیمروزی کودک و ساعت خوابیدن و بیدار شدن او را تنظیم کنید. به یاد داشته باشید خواب روزانه هیچ‌گاه جای خواب شبانه را نمی‌گیرد. تا جای ممکن ساعت بازدیدهای عید را به عصر یا صبح منتقل کنید تا کودک شب‌ها در اعت مناسب بخوابد.
خوردن صبحانه کامل و سیر کننده
خوردن صبحانه کاملی که سرشار از فیبر (سبزیجات، سبوس و غلات)، پروتئین (تخم مرغ، غلات و لبنیات) و مقدار کمی نشاسته سالم (لبنیات و غلات) باشد، به کاهش میل کودک به تنقلات کمک می‌کند. خصوصا اگر کودک همراه شما به بازدید عید می‌آید، خوردن یک صبحانه کامل کمک می‌کند نیاز و علاقه به خوردن شیرینی در او کاهش پیدا کند. علاوه بر این خوردن وعده کامل و مقوی هنگام صبح نشاط، شادابی و تحرک کودک را بیشتر می‌کند.
مصرف کامل وعده های غذایی اصلی
یکی از مشکلات رایج در عید نوروز، حذف کردن وعدههای اصلی خصوصا صبحانه یا کم غذا خوردن است. در نهایت گرسنه شدن در ساعاتی غیر از زمان وعدههای اصلی باعث تشویق کودک به مصرف خوراکیهایی با ارزش غذایی کم و ریزه‌خواری طی روز می‌شود. در نهایت کودک به دلیل مصرف زیاد تنقلات، در وعده بعدی اشتهای خود را از دست می‌دهد و این لوپ ادامه پیدا می‌کند. اگر حدس می‌زنید غذاهایی که در میهمانی مصرف می‌شود مناسب سن و نیاز کودک نیست، می‌توانید غذای مناسب او را با خود همراه ببرید در زمان ناهار یا شام گرم کنید. پیشنهاد می‌کنیم مطلب تغذیه دانش آموزان ابتدایی را هم مطالعه کنید.
نوشیدن مقدار کافی آب
مرکز عصبی احساس تشنگی نیز مانند خستگی، نزدیک به مرکز گرسنگی و میل به شیرینی قرار دارد. از طرفی نوشیدن آب کافی باعث بهبود سوخت و ساز و تنظیم گوارش کودک می‌شود. همه این موارد در نهایت میزان تمایل به شیرینی‌جات، تنقلات، شوری و خوراکیهای غیر مفید را کاهش می‌دهند و می‌توانید تغذیه کودک را بهتر کنترل کنید. از طرفی سوخت و ساز کودکان با مصرف مایعات کافی بهبود پیدا می‌کند. همانطور که گفته شد یبوست نیز یکی از مشکلات شایع کودکان در عید نوروز است که به دلیل افزایش مصرف تنقلات خشک و بدون فیبر و کاهش فعالیت ایجاد می‌شود. با نوشیدن آب بیشتر می‌توان از این مشکل هم جلوگیری کرد.
انجام ورزش و فعالیت فیزیکی
تغذیه کودک در عید نوروز خواه ناخواه به دلیل دید و بازدیدها، میهمانی و تنقلات در خانه دچار تغییر و تحول می‌شود و میزان مصرف قند و چربی بیشتر می‌شود. به همین دلیل یک گام مثبت در جهت خنثی کردن این افزایش مصرف کالری یا مواد ناسالم، بیشتر کردن فعالیت فیزیکی است. از روش‌های زیر می‌توانید کودک را تشویق به قعالیت کنید:
- اگر کودک به بازی‌های کامپیوتری علاقه دارد، از بازی‌هایی که فعالیت بدنی دارند تهیه کنید.
- بازی‌های رومیزی مهیج انجام دهید که کودک را به فکر کردن و فعالیت وا می‌دارد.
- هر روز کمی پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری کنید.
- برای دید و بازدید به مقاصد نزدیک، پیاده‌روی کنید.
- اگر منزل شما حیاط دارد ساعتی کودک را برای بازی و فعالیت به حیاط ببرید.
جایگزین کردن خوراکی های سالم
استفاده از جایگزین‌های سلام برای خوراکیهای نوروز یکی از اقدامات مفید این ایام است. در کل می‌توانید تغییرات زیر را در تنقلات مخصوص کودکان یا حتی خوراکیهای نوروزی ایجاد کنید:
- استفاده از از مغزیجات کم نمک یا بدون نمک به جای مغزیجات شور
- استفاده از شکلات تلخ به جای شکلات شیرین
- به جای شیرینی یا شکلات، می‌توانید با استفاده از خرما، پودر نارگیل یا مغزیجات گلوله‌های شیرین درست کنید.
- استفاده از مخلوط از میوه‌های خشک با قند کم و طبیعی مانند توت خشک، انجیر خشک، مویز، و کشمش به عنوان آجیل شیرین
- جایگزین کردن نوشیدنی‌های شیرین و رنگ‌دار مثل نوشابه، ماء‌الشعیر و شربت با نوشیدنی‌های مانند دوغ، نوشیدنی تخم شربتی یا خاکشیر
با این جایگزین‌های مفید ویتامین‌ها و مغذی‌های لازم را دریافت کنند و از مشکلات شایع این دوران مانند افزایش وزن، کاهش سوخت و ساز بدن و مشکلات گوارشی جلوگیری می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم مطلب غذای سالم برای کودکان را هم مطالعه کنید که در آن ۴ پیشنهاد جذاب برای تغذیه مدرسه نیز ارائه داده‌ایم.
سخن پایانی
روزهای آغاز سال نو با تمام ذوق و شوقی که دارد به دلیل رعایت نکردن توصیه های تغذیه ای کودکان در عید نوروز می‌تواند باعث مشکلات متعدد و شایعی مانند اختلالات گوارشی، اضافه وزن و تغییرات منفی در عادات غذایی کودکان شود. افزایش میهمانی و دید و بازدیدها، مصرف بالای انواع خوراکی‌ها و غذاهای چرب و شیرین و در عین حال تفریحات فاقد تحرک در این دوره از مهم‌ترین عوامل دردسرساز برای کودکان در این ایام هستند. آگاهی بیشتر درباره این موارد و برنامه‌ریزی برای اجرای گام‌های موثر در پیشگیری از مشکلات ناشی از تغذیه نامناسب کودک در عید نوروز می‌توان لذت از تعطیلات نوروز را با سلامتی کودکان همراه ساخت.
یکی دیگر از دوره‌هایی که نوع تغذیه در کیفیت آن نقش کلیدی دارد دوره امتحانات است که برای آشنایی با اصول آن پیشنهاد می‌کنیم مطلب تغذیه مناسب دانش آموزان در دوران امتحانات را مطالعه کنید.
سوالات متداول
- بیماریهای گوارشی شایع کودکان در اثر تغذیه عید چه هستند؟
بسیاری از کودکان در عید نوروز به دلیل مصرف زیاد خوراکیهای حاوی قند ساده و صنعتی، کمبود خواب یا خواب نامنظم، کاهش تحرک، مصرف تنقلات حاوی کاکائو، نمک و چربی بالا و در عین حال کاهش مصرف غذا در وعدههای اصلی، کاهش آب و سبزیجات مصرفی دچار یبوست، اسهال، شکمدرد، تهوع و افزایش وزن میشوند. - مصرف کدام تنقلات نوروزی برای کودکان نیاز به کنترل دارد؟
میزان قند مصرفی کودکان به دلیل متابولیسم و وزن کمتر آنها نیاز به محدودیت دارد. بنابراین در طی روز نهایتا دو واحد میوه و یک واحد تنقلات شیرین برای کودکان کافی است. - در عيد به كودكان چه غذاهايي بدهيم؟
تنقلات عید کودکان را از بین خوراکیهایی که در عین خوشمزه بودن مفید هستند انتخاب کنید. آجیلهای کم نمک، میوه خشک و خوراکیهایی مانند دانه سویا یا برنجک در عین جذاب بودن برای کودکان، مفید هستند
