مطالعه بخشی جدا نشدنی از زندگی همه دانش‌آموزان است. یکی از سوالات همیشگی دانش‌آموزان این است که ساعات طلایی برای درس خواندن چه زمان هستند؟ برای اینکه بتوانید آن را با تمرکز بالا انجام دهید، باید با صبر، بررسی و تمرین، بهترین زمان برای مطالعه را پیدا کنید. برای برخی افراد، صبح‌ها برای مطالعه بهتر است، در حالی که برخی دیگر، عصر یا شب بهتر می‌توانند مطالب را یاد بگیرند. اما طبیعتا خواب و استراحت شبانه نیاز همه خصوصا دانش‌آموزان است که باید هر روز سر کلاس درس حاضر شوند. پس بهترین زمان برای درس خواندن را چطور تنظیم کنیم؟ در این مطلب می‌خواهیم با بیان نکات علمی درباره سیستم شبانه‌روزی بدن و چگونگی تنظیم خواب و بیداری، کمی درباره نحوه عملکرد مغز بگوییم تا در نهایت بتوانیم برای این سوال پاسخ مناسب و درستی پیدا کنیم.
ساعت بیولوژیکی بدن چیست؟
ساعت بیولوژیکی بدن ما، یک سیستم درونی و ژنتیکی است و به ما کمک می کند تصمیم بگیریم که ساعت مناسب برای مطالعه چه زمانی است. این سیستم خودکار، خواب و بیداری ما را تنظیم میکند. اگرچه اکتشافات جدید نشان داده‌اند که زمان‌بندی ساعت درس خواندن در همه افراد یکسان نیست، اما اگر می‌خواهید بیشترین بازدهی درسی و بهترین عملکرد تحصیلی را داشته باشید و درگیر مشکل عدم تمرکز در دانش آموزان نشوید، باید کلیات علمی درباره بهترین ساعات کارکرد ذهن را برای پیدا کردن بهترین زمان برای مطالعه در برنامه‌ریزی درسی خود مد نظر قرار دهید. درباره برنامه‌ریزی هم توصیه می‌کنیم مطلب چگونه برنامه ریزی کنیم را مطالعه کنید.
ساعات طلایی برای درس خواندن چه زمانی است؟
بر اساس یافتههای علمی، ساعت های مناسب برای درس خواندن ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر و از ۴ بعد از ظهر تا ۱۰ شب هستند چون مغز بر اساس تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی، بیشترین بازدهی را دارد و در بهترین حالت یادگیری است. از طرفی در ساعت ۴ تا ۷ صبح مغز در کمترین حالت بهرهوری قرار دارد. در ادامه به صورت جزیی‌تر و بر اساس نوع درس، راجع به بهترین زمان مطالعه هر درس صحبت کردهایم.
پیشنهاد مطالعه: چگونه درس بخوانیم
بهترین زمان مطالعه دروس حفظی
حافظه ما بین ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر و از ۴ بعد از ظهر تا ۱۰ شب بیشترین کارایی را دارد. در این مواقع، مغز برای کسب اطلاعات توامندتر است، بنابراین بیشترین فعالیت را در به خاطر سپردن خواهد داشت. برعکس، بدترین زمان برای حفظ کردن بین ساعت ۴ تا 7 صبح است.
بد نیست تکنیک‌های حفظ کردن سریع درس را هم بخوانید.
بهترین زمان مطالعه ریاضی
گاهی یک چرت کوتاه بعد از اینکه نتوانستید یک مسئله ریاضی را حل کنید، باعث باز شدن ذهن و افزایش خلاقیت می‌شود. انتخاب ساعت مطالعه درس ریاضی کاملا بستگی به شرایط شما دارد اما در کل طبق تحقیقات، دانش‌آموزان هنگام صبح ذهن بازتری برای مطالب محاسباتی و تحلیل اعداد دارند.
بهترین زمان درس خواندن برای کنکور
برای کنکوری خواندن مراحل مختلفی در هر درس طی می‌شود. بر اساس آنچه تا اینجا درباره زمان مناسب برای مطالعه گفته شد بهترین زمان برای هر مرحله را در جدول زیر آورده‌ایم.
| نوع مطالب | بهترین زمان درس خواندن (پیشنهادی) |
| حفظ کردن اطلاعات جدید | صبح – عصر |
| یادگیری مسائل و مفاهیم پیچیده | عصر |
| تسلط بر مباحث | ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر – عصر |
| تست زدن با هدف یادگیری | ظهر – بعد از ظهر |
| تست زدن با هدف افزایش سرعت | صبح |
| مرور مطالب | عصر – شب |
بهترین زمان درس خواندن برای امتحان
قاعده کلی این است که یادگیری در صبح بسیار آسان‌تر از اواخر روز است، اما در حقیقت این موضوع فرد به فرد کمی تفاوت دارد. بنابراین بهترین زمان درس خواندن هم به درس و هم به شما وابسته است. اما به طور کلی، متناسب با نوع امتحان و مدت زمان باقی‌مانده، زمان‌های زیر مناسب‌تر هستند:
- مطالعه صبحگاهی: برای یادگیری و درک مفاهیم جدید عالی است. ذهن به خوبی استراحت کرده و مغز از نظر درک و حفظ اطلاعات با حداکثر ظرفیت خود کار میکند.
- مطالعه ظهر: اکثر ما قادر به مطالعه ظهرهنگام نیستیم، اما مغز در این زمان آماده است که اطلاعات قبلی را تکمیل کند.
- مطالعه عصرگاهی: مطالعه عصرگاهی معمولاً برای حفظ مقادیر زیادی از داده‌ها (مثلا دروسی که تاریخ، وقایع و اسامی زیادی دارند) خوب است.
- مطالعه در شب: باور عمومی این بوده که مطالعه در شب اتلاف وقت است، اما مطالعات نشان داده‌اند اگر درست قبل از رفتن به رختخواب چیزی را مرور کنیم، در خاطره تثبیت می‌شود. مغز از بازه خواب برای ساختن، تثبیت و تقویت خاطرات استفاده میکند.
بنابراین اگر یک روز زمان کامل برای امتحان دارید، به این ترتیب زمان خود را تقسیم‌بندی کنید:
- صبح را به یادگیری مفاهیم جدید و عمیق بگذرانید.
- هنگام ظهر شاخ و برگ دادن به اطلاعات قبلی و ایجاد ارتباط بین مباحث مختلف را انجام دهید.
- عصر را به مطالبی که نیاز به یادگیری کلمه به کلمه، تکرار، تمرین و تست زدن دارند بپردازید.
- شب جمع‌بندی و مرور مجدد داشته باشید.
- قبل از خواب مطالب مهم را مرور کنید.
چگونه بهترین ساعات درس خواندن را پیدا کنیم؟
هر ساعتی در روز را که برای مطالعه انتخاب می‌کنید باید حواستان باشد که تمام دانش‌آموزان برای عملکرد طبیعی ذهن، به طور متوسط به ۸ تا ۹ ساعت خواب شبانه احتیاج دارند. ممکن است میزان یادگیری، حافظه، هوشیار بودن یا مهارتهای ذهنی در ساعات مختلف روز، متفاوت باشند. بنابراین، ایجاد یک جدول زمانی مطالعه تا حد زیادی به ماهیت برنامه درسی، شخصیت و تواناییهای ذاتی شما بستگی دارد. پیشنهاد می‌کنیم در ساعات مختلف روز، دروس مختلف را مطالعه کنید تا ببینید کدام زمان برای شما و برای هر درس مناسب‌تر است.
هنگامی که بهترین زمان برای درس خواندن خود را مشخص کردید، باید بتوانید با این روال مطالعه سازگار شوید و آن را مستمر ادامه دهید. سازگاری با برنامه مطالعه به بدن و ذهن کمک میکند که در تعادل با هم عمل کنند. زمان‌بندی‌های متفاوتی برای دانش‌آموزان مختلف کارایی دارند اما برای انتخاب بهترین زمان برای مطالعه فاکتورهای که در ادامه توضیح داده‌ایم را در نظر بگیرید.
زمان هوشیاری شما چه ساعتی از روز است؟
کیفیت حافظه و هوشیاری در زمان‌های مختلف روز برای افراد مختلف متفاوت است. این تفاوت شاید به علل فیزیولوژیک و ژنتیکی یا به خاطر ساعات خواب و بیداری و نوع برنامه هر دانش‌آموز باشد. بنابراین با توجه به ساعات مدرسه، زمان استراحت، میزان فعالیت روزانه، برنامه‌های غیر درسی و امثال این‌ها، بهترین ساعت هوشیاری خود را پیدا کرده و در این ساعات، دروسی که به تمرکز بیشتری نیاز دارند، مانند دروس تحلیلی یا حل مسئل را مطالعه کنید.
درس و مطالب حفظی هستند یا مفهومی؟
ممکن است شما در صبح حافظه دیداری بهتری داشته باشید، اما توانایی تفکر انتقادی شما در بعد از ظهر به اوج خود برسد. بنابراین در برنامه‌ریزی و پیدا کردن بهترین ساعت برای درس خواندن باید به نوع مطلبی که می‌خواهید بخوانید توجه کنید. اگر به دنبال زمان مناسب حل تکالیف هستید، سری به مطلب بهترین زمان انجام تکالیف مدرسه بزنید.
اگر با درس مفهومی سر و کار دارید مطلب مفهومی درس خواندن و اگر با حفظیات روبرو هستید مطلب روش حفظ سریع درس را بخوانید.
زمان مطالعه بهینه شما با کارهای روزمره تداخل دارد؟
اگر زمان بهینه شما برای مطالعه، با مواردی که حواس‌پرتی و عدم تمرکز ایجاد می‌کنند مثلا ساعت شام خوردن یا تماشای تلویزیون خانواده تداخل دارد، طبیعتا بهتر است زمان دیگری را برای درس خواندن پیدا کنید.
می‌توانید به زمان مطالعه پایبند بمانید؟
در نهایت، مطمئن شوید که زمانی را انتخاب کنید که بتوانید به طور مداوم به آن پایبند باشید، حداقل برای چند روز در هفته، زیرا ثبات به مطالعه روزانه شما کمک میکند، باعث ایجاد عادت ذهنی می‌شود و کیفیت مطالعه شما را بهبود می‌بخشد. همانطور که هر دانش آموز سبک یادگیری منحصر به فردی دارد، دانش‌آموزان مختلف نیز ممکن است در زمان های مختلف روز بهتر یاد بگیرند. اما اگر هر روز در یک ساعت معین مطالعه کنید، به تدریج و به زودی ذهن و بدن خود را آماده خواهید کرد که این چهارچوب را به عنوان ساعات طلایی برای درس خواندن بپذیرد.
تفاوت ساعات برای درس خواندن
هرچند نمی‌توان گفت واقعاً بهترین زمان در شبانه روز برای مطالعه چه ساعاتی است اما می‌توانیم به فواید مطالعه صبحگاهی در مقایسه با سایر ساعات روز نگاهی بیندازیم.
بیشتر بخوانید: مطالعه درسی که دوست نداریم
مزایای ساعت مطالعه در صبح
مطالعه در صبح زود در میان دانش‌آموزان بسیار محبوب است. اما چه فوایدی دارد؟
- مغز بعد از یک خواب خوب و یک صبحانه مقوی بیشترین کارآمدی و هوشیاری را دارد.
- نور طبیعی صبح شما را هشیار و متمرکز نگه می‌دارد.
- بهترین زمان برای یادگیری تئوری‌های جدید و درک مفاهیم پیچیده است.
- نور طبیعی برای مطالعه یا نگاه کردن به صفحه مانیتور برای سلامت چشم بهتر است.
- برنامه مطالعه صبحگاهی مطابق با ریتم شبانه روزی است و کمک میکند برنامه خواب را منظم نگه دارید.
- صبح برای یادگیری یک تئوری جدید، یا صرفا مرور یادداشت‌های روز قبل عالی است.
- هنگام صبح‌ها معمولاً توانایی یادآوری مطالب بالاتر است.
حالا که صحبت از روشنایی برای مطالعه شد، بد نیست نگاهی به مطلب نور مناسب برای مطالعه نیز بیندازید.
مزایای ساعت مطالعه در عصر
- مغز برای ادغام اطلاعاتی که طی روز یاد گرفته و تحلیل آنچه قبلاً آموخته بهتر عمل میکند.
- مغز بهتر میتواند بین اطلاعات مختلفی که دریافت کرده است ارتباطات معنادار برقرار کند.
- مطالعه در عصر به بهبود تمرکز و خلاقیت و تثبیت مطالبی که تمرین کرده‌اید کمک میکند.
- تفکر انتقادی و مهارتهای تحلیلی بین ساعت ۲ تا ۵ بعد از ظهر قوی‌تر است.
- مغز میتواند در یکپارچه‌سازی و پردازش اطلاعات جدیدی که به دست آورده‌اید بسیار کارآمد باشد.
- بعد از ظهرها زمان بسیار بهتری برای یادگیری خلاقانه است.
- مغز در این ساعات میتواند بین چیزهایی که یاد گرفته‌اید و چیزهایی که قصد دارید سریع‌تر حفظ کنید ارتباط برقرار کند و در نتیجه شما را تحلیل بهتری دارید.
اغلب مردم بعدازظهرها فعال‌تر هستند زیرا در اواسط روز کاری چرخ‌دنده‌های جسم و ذهن به کار افتاده‌اند. بنابراین، می‌توانید از مطالعه بعدازظهر برای پیدا کردن جواب سؤالات پیچیده‌تر استفاده کنید.
پیشنهاد مطالعه: علت عدم تمرکز در نوجوانان و راهکارهای درمان آن
مزایای ساعت مطالعه در شب
- عوامل ایجاد حواس‌پرتی مانند سر و صدا یا نور در شب کمتر هستند.
- مطالعه در حالت خستگی به مغز کمک میکند تا با تمرکز بالاتری از مهارتهای جدید، مانند به خاطر سپردن کلمات انگلیسی جدید را انجام دهد.
- در خواب، فرآیند تثبیت حافظه در بالاترین سطح است و مغز میتواند بازسازی و فعال‌سازی مجدد مورد نیاز خود را در طول زمان استراحت انجام دهد.
- مطالعه قبل از خواب میتواند به مغز کمک کند تا چیزهای جدیدی را یاد بگیرد، حتی در خواب.
- خواب بعد از مطالعه هم باعث تثبیت اطلاعات و بهبود یادآوری مطالب می‌شود.
اگر تصمیم گرفتید در شب درس بخوانید، برای یک تجربه خوب مطالعه شبانه، نکات زیر را به یاد داشته باشید:
- حواس پرتی های احتمالی را محدود کنید: موبایل خود را در حالت بی‌صدا بگذارید کنید و تلویزیون را خاموش کنید.
- از خوردن کافئین پرهیز کنید، زیرا اثر آن حدود چهار ساعت باقی می‌ماند و خواب شما را مختل میکند.
- روتینی ایجاد کنید که همچنان زمان کافی برای استراحت شبانه به شما بدهد.
سخن پایانی
اکثر دانش‌آموزان به دنبال پاسخ این سوال هستند که شب درس بخوانیم یا روز تا مطالب را بهتر یاد بگیریم؟ داشتن عادات خوب مطالعه همیشه میتواند به شما کمک کند تا از ساعاتی که صرف درس خواندن می‌کنید، نهایت استفاده را ببرید. هرچند برنامه مطالعه فرد به فرد تفاوت دارد و دانش‌آموزان در زمان‌های متفاوتی بهرهوری دارند اما ثابت شده است که بر اساس ساختار مغز و عملکرد آن، ساعاتی از شبانه‌روز بهترین زمان برای درس خواندن هستند.
برخی از دانش‌آموزان شب‌زنده‌داری می‌کنند، برخی دیگر ممکن است در ساعات اولیه صبح مطالعه موثری داشته باشند. اما آیا می‌توان همیشه و هر شب تا صبح بیدار بود؟ حداقل ۸ ساعت خواب شبانه‌روزی برای هر دانش‌آموز ضرورت دارد و باید مراقب باشید که به وسواس مطالعه مبتلا نشوید. پیدا کردن بهترین زمان برای مطالعه میتواند بهرهوری، سرعت یادگیری، میزان حفظ شدن مطالب و عملکرد ذهنی شما را افزایش دهد. در این مطلب به طور کامل درباره همه این موارد توضیح دادیم.
سوالات متداول
- بهترین زمان مطالعه دروس حفظی چه وقت است؟
به طور کلی، بهترین زمان مطالعه دروس حفظی فاصله ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر و از ۴ بعد از ظهر تا ۱۰ شب است. - چگونه بهترین زمان برای مطالعه را پیدا کنیم؟
پیدا کردن زمان مفید برای خود تواناییهای یادگیری شما مانند حافظه، هوشیاری یا مهارتهای تفکر انتقادی میتواند در ساعات مختلف روز در سطوح مختلف باشد که برای یافتن آن در این مقاله فاکتورهای مختلفی را برشمردیم. - ساعات طلایی برای درس خواندن چه زمانی است؟
بر اساس یافتههای علمی، ساعت های مناسب برای درس خواندن ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر و از ۴ بعد از ظهر تا ۱۰ شب هستند چون مغز بر اساس تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی، بیشترین بازدهی را دارد و در بهترین حالت یادگیری است. از طرفی در ساعت ۴ تا ۷ صبح مغز در کمترین حالت بهرهوری قرار دارد. - شب درس بخوانیم یا روز تا مطالب را بهتر یاد بگیریم؟
درس خواندن در روز یا شب، مزایای خاص خود را دارند و انتخاب یک ساعت خاص برای درس خواندن به فاکتورهای مختلفی که در این مقاله گفتیم از جمله نوع درس و عملکرد ذهن هر فرد بستگی دارد. - تفاوت صبح زود با آخر شب برای درس خواندن چیست؟
مغز ما در صبح بعد از یک خواب خوب و یک صبحانه مقوی بیشترین کارآمدی و هوشیاری را برای یادگیری مطالب جدید دارد. از طرفی مطالعه در سکوت شب کمک میکند تا با تمرکز بالاتری از مهارتهای جدید، مانند به خاطر سپردن کلمات انگلیسی جدید را انجام دهد. تفاوتهای مطالعه در ساعات مختلف شبانه روز را در این مطلب بررسی کردهایم.
