رشته معماری چیست؟ | معرفی گرایش‌ها، بازار کار و درآمد رشته معماری ۱۴۰۴

مهندسی معماری بین دانش‌آموزان رشته ریاضی و هنر طرفداران زیادی دارد. از طرفی درآمد و بازار کار آن نیز مناسب است. بنابراین تصمیم گرفتیم در این مطلب به صفر تا صد رشته مهندسی معماری بپردازیم. از اینکه رشته معماری چیست تا توانمندی‌های لازم برای انتخاب این رشته، شرایط ادامه تحصیل، مشاغلی که برای یک مهندس معمار وجود دارند و درآمد و بازار کار این رشته را توضیح داده‌ایم.

رشته مهندسی معماری چیست؟

رشته مهندسی معماری دو جنبه هنری و فنی دارد و کار یک مهندس معمار به بررسی فاکتورهای مرتبط با این دو مبحث مرتبط است. این رشته در دانشگاه به آموزش اصول طراحی، اصول هنری و زیبایی‌شناسی، مباحث فنی برای طراحی از جمله محاسبات حجم‌ها، نماها و تأسیسات می‌پردازد.

معرفی رشته مهندسی معماری در دانشگاه

از گذشته‌های دور که انسان‌ها به دنبال ساخت پناهگاه برای خود بوده‌اند، به صورت تجربی یاد گرفتند چگونه فضای بیرونی و داخلی سرپناه خود را طراحی کنند تا به اهدافی مانند امنیت یا زیبایی بصری برسند. با پیشرفت بشر و ابزارها، این کار به شیوه سنتی توسط معمارهای سنتی انجام می‌شد. اما به مرور این دانش به صورت آکادمیک درآمده و در مدارس و دانشگاه‌ها به عنوان یک تخصص ارائه شد. رشته معماری یکی از جذاب‌‌ترین رشته‌های ریاضی فیزیک در دانشگاه و تلفیقی از طراحی، محاسبه و هنر است.

یک دانشجوی معماری در طول دوران تحصیل با نرم‌افزارهای نقشه‌کشی و طراحی آشنا می‌شود. اگر این آشنایی به تسلط تبدیل شود، می‌توان به درآمد بالایی رسید. رشته مهندسی معماری گرایش‌های متعددی دارد که هریک به طراحی و معماری بخش‌های مختلفی از بناها می‌پردازند. بنابراین تمرکز دروس گرایش های رشته معماری بر این مبنا متغیر است. دانش‌آموزان می‌توانند با توجه به علایق خود، روی گرایش خاصی کار کنند و تا مقطع دکتری ادامه تحصیل بدهند.

مهندسی معماری در چه رشته ای است؟

مهندسی معماری (Architecture) از شاخه‌ ریاضی است و جزو رشته های مهندسی محسوب می‌شود. به دلیل ماهیت عملی، کاربردی بودن و ارتباط تنگاتنگ ریاضی و هنر در معماری، رشته معماری در فنی حرفه ای نیز تدریس می‌شود. می‌توان از سال دهم وارد این رشته شد و دیپلم معماری داخلی دریافت کرد.

تفاوت رشته معماری و عمران چیست؟

هر چند که بسیاری از فضاهای کاری این دو رشته، در هم تنیده هستند اما تفاوت‌های این دو را هم می‌توانید در جدول زیر ببینید:

تفاوت ها	رشته مهندسی معماری	عمران
تمرکز بر چیست؟	جنبه‌های هنری سازه‌ها	جنبه‌های فنی سازه‌ها
چه محاسباتی انجام می‌شود؟	تصمیم‌گیری و محاسبات در زمینه نمای بیرونی و داخلی	تصمیم‌گیری و محاسبات در زمینه اسکلت
چه بخش‌هایی بررسی می‌شود؟	نمای ساختمان، پلان طبقات، دکوراسیون داخلی	تیرها، ستون‌ها، بادبندها و پی

برای آشنایی بیشتر با عمران مطلب رشته عمران را هم مطالعه کنید.

توانایی های لازم برای مهندسی معماری

فردی که می‌خواهد وارد رشته و شغل مهندسی معماری شود باید از جنبه‌های مختلف دارای توانمندی‌هایی باشد:

توانمندی‌های درسی رشته معماری

علاقه، استعداد و پشتکار در دروس محاسباتی، هندسی و هنر نقش اصلی را در موفقیت در این رشته ایفا می‌کنند. قوی بودن در تاریخ و جغرافیا هم به دلیل نقش سابقه هنر و طراحی، می‌تواند یک مزیت خوب برای معماران باشد.

قدرت تجسم بالا در رشته معماری

وقتی شما با کاری که هنوز هیچ‌یک از اجزای آن مشخص نشده مانند ساخت یک ساختمان رو‌به رو هستید، طراحی سازه یا المان، چه در طراحی داخلی و چه طراحی خارجی، نیازمند قدرت تجسم بالا است که بتوان نسبت به نتیجه نهایی دیدگاهی دقیق پیدا کرد.

ذوق هنری مهندسی معماری

طراحی چه ذهنی و چه از نظر انجام عملی آن نیازمند ذوق هنری برای به نمایش گذاشتن زیبایی‌های بصری متفاوت است.

خلاقیت: در تمام کارهای هنری، خلاقیت یکی از عناصر جدانشدنی برای موفقیت در نتیجه نهایی محسوب می‌شود.

آشنایی با عناصر زیبایی شناختی بصری

با داشتن شناخت بالا و دانش در زمینه هنر و تاریخچه آن، می‌توانند طراحی‌های بهتر و متفاوتی انجام دهند.

توجه به جزییات در معماری

طراحی چه از نظر هنری و چه از دیدگاه فنی، نیازمند محاسبات دقیق است بنابراین یک مهندس معمار موفق، باید به ظرایف و نکات ریز توجه کافی داشته باشد.

پشتکار و به روز بودن معمار

دانش فنی و هنر معماری روز به روز در حال پیشرفت هستند و یک مهندس معمار موفق برای همراه شدن با این سیر باید همیشه در حال مطالعه و بررسی منابع روز دنیا باشد.

ارتباط خوب با تکنولوژی های معماری

نرم‌افزارها و ابزراهای مختلفی برای معماری وجود دارند که لازم است به آن‌ها مسلط باشید و به صورت منظم با تغییرات آن‌ها پیش بروید.

رشته معماری در هنرستان

از آن‌جایی که این رشته تلفیقی از هنر و محاسبات است، برای بسیاری از دانش‌آموزان سوال می‌شود که بالاخره مهندسی معماری در چه رشته ای است؟ این رشته را می‌توان از طریق ورود به شاخه هنر نیز دنبال کرد.

رشته های معماری در هنرستان

معماری در هنرستان شامل دو گرایش است:

• رشته معماری داخلی
• رشته نقشه کشی معماری هنرستان

پیشنهاد مطالعه: رشته گرافیک چیست و چه شغل هایی دارد؟

شرایط لازم برای ورود به رشته معماری در هنرستان

برای ورود به رشته معماری در هنرستان، دانش‌آموزان باید دروس متوسطه اول یعنی پایه هفتم تا پایه نهم را با موفقیت به پایان رسانده باشند. داشتن معدل حداقل ۱۲ و کسب امتیاز کافی در هدایت تحصیلی الزامی است. نمره ریاضی باید حداقل ۱۰ و میانگین نمره کار و فناوری و فرهنگ و هنر باید حداقل ۱۲ باشد. ضریب محاسبه معدل برای نمرات پایه هفتم و هشتم 1 اما برای پایه نهم 3 است. مجموع نمرات دروس مرتبط با رشته معماری هم باید حداقل ۱۲۰ شود. همچنین علاقه‌مندی به طراحی، نقشه‌کشی و معماری داخلی شرط مهمی برای موفقیت در رشته معماری است.

این رشته هم برای دختران و هم برای پسران ارائه می‌شود و بسته به نوع هنرستان که فنی حرفه‌ای است یا کاردانش، گرایش‌ها و میزان تمرکز بر کار عملی آن متفاوت خواهد بود. داشتن دقت، خلاقیت، بینایی قوی و توانایی در ریاضی به پیشرفت در این مسیر کمک زیادی می‌کند.

اما برای جزییات دقیق‌تر حتما سری به مطلب شرایط انتخاب رشته فنی حرفه ای بزنید.

دروس رشته معماری در هنرستان

رشته معماری در هنرستان گرایش‌های مختلفی دارد و دروس هر کدام از گرایش‌های آن با یکدیگر متفاوت است. مثلا هنرجویان گرایش معماری داخلی بیشتر با مباحث تزئینات داخلی و طراحی فضاهای داخلی آشنا می‌شوند، در حالی‌که دانش‌آموزان گرایش نقشه‌کشی معماری، دروسی مثل ترسیم فنی، ماکت‌سازی و حجم‌سازی را می‌گذرانند.

دانش‌آموزان علاوه بر دروس تخصصی، دروس عمومی مثل ادبیات فارسی، عربی و زبان انگلیسی را نیز خواهند داشت. تفاوت اصلی بین هنرستان‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش در این است که در هنرستان کاردانش تمرکز بیشتری روی کار عملی و مهارت‌آموزی وجود دارد، در حالی که در هنرستان فنی‌وحرفه‌ای دروس تئوری بیشتری ارائه می‌شود اما تجربه‌های عملی نیز در کنار دروس تئوری وجود دارند.

رشته معماری از ریاضی

در ادامه ضرایب دروس معماری را در کنکور آورده‌ایم.به یاد داشته باشید که از کنکور ۱۴۰۲ به بعد، زیرگروه‌ها با یکدیگر ادغام می‌شوند و ضرایب دروس برای همه رشته‌های دانشگاهی یکسان است.

ریاضی	فیزیک	شیمی
۱۲	۹	۷

برای اینکه مقایسه‌ای بین این رشته و سایر رشته‌ها داشته باشید، توصیه می‌کنیم مطلب بازار کار رشته ریاضی را هم مطالعه کنید.

رشته معماری از تجربی امکان پذیر است؟

برای رشته معماری از طریق کنکور، باید حتما در زیرگروه آزمایشی ریاضی شرکت کنید. از طرفی برای شرکت در کنکور هر زیرگروه، باید دیپلم همان رشته را داشته باشید. بنابراین در صورتی که سال یازدهم یا دوازدهم هستید، تغییر رشته در دبیرستان راه ورود از تجربی به معماری است.

اگر فرصت تغییر رشته را از دست داده‌اید یا نمی‌خواهید از طریق کنکور وارد دانشگاه شوید، می‌توانید در دوره های بدون کنکور رشته معماری شرکت کنید. پذیرش در این دوره‌ها از طریق سازمان سنجش اعلام می‌شود و صرفا بر اساس معدل داوطلبان است. برای ایجاد سابقه تحصیلی درد روسی که در معماری بدون کنکور مهم هستند، باید در آزمون ترمیم معدل شرکت کرده و سابقه تحصیلی ایجاد کنید. در غیر این صورت نمرات این دروس برایتان صفر در نظر گرفته می‌شود.

رشته معماری از انسانی

ورود به مهندسی معماری از کنکور انسانی امکان‌پذیر نیست. اگر در رشته انسانی درس خوانده‌اید و به معماری علاقه دارید، باید به دنبال تغییر رشته باشید یا در دوره‌های بدون کنکور و شهریه‌پرداز ثبت نام کنید. در این صورت نیز نیاز است که با شرکت در امتحانات ترمیمی معدل، برای دروس غیر مشترک سابقه تحصیلی ایجاد کنید.

رشته معماری فنی حرفه ای

همانطور که گفتیم،‌ رشته معماری در دبیرستان از زیر مجموعه گروه هنر شاخه فنی و حرفه‌ای محسوب می‌شود. این رشته برای اولین بار در سال تحصیلی ۹۶  – ۱۳۹۵ در مدارس ارائه شد و اولین فارغ‌التحصیلان این رشته در خردادماه سال ۹۸ دیپلم خود را دریافت کردند. دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل از فنی و حرفه‌ای می‌توانند در رشته و مقاطع زیر ادامه تحصیل دهند:

• کارشناسی ناپیوسته علمی کاربردی معماری
• کارشناسی ناپیوسته معماری سنتی
• کارشناسی ناپیوسته نقشه کشی معماری

رشته معماری بدون کنکور

دانش‌آموزان رشته ریاضی یا رشته معماری فنی حرفه‌ای و کاردانش با داشتن دیپلم می‌توانند در رشته معماری بدون کنکور ثبت نام کنند. دانشگاه علمی کاربردی، دانشگاه آزاد، پردیس دانشگاه دولتی و دانشگاه پیام نور از جمله مراکز پذیر بدون کنکور معماری هستند.

پیشنهاد مطالعه: معرفی رشته مهندسی شهرسازی

بهترین دانشگاه های رشته معماری

از جمله بهترین دانشگاه‌هایی که مقاطع مختلف معماری را ارائه می‌کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دانشگاه هنرهای اسلامی تبریز	دانشگاه هنر تهران	دانشگاه ارومیه
دانشگاه شهید بهشتی	دانشگاه امیرکبیر تهران	دانشگاه هنر اصفهان

گرایش های رشته معماری در دانشگاه

این رشته در مقطع کارشناسی گرایش خاصی ندارد. اما در مقطع کارشناسی ارشد می‌توانید در زمینه‌های تخصصی‌تر تحصیل کنید. فقط با داشتن کارشناسی معماری می‌توان در آزمون مقطع کارشناسی ارشد معماری شرکت کرد. شاخه های رشته معماری در مقطع کارشناسی ارشد عبارتند از:

گرایش معماری – معماری	گرایش معماری – منظر	تکنولوژی معماری
معماری اسلامی	بازسازی پس از سانحه	گرایش معماری – انرژی
مرمت بناها و بافت‌های تاریخی	مدیریت پروژه	گرایش معماری داخلی

بهترین گرایش رشته معماری چیست؟

بهترین گرایش رشته معماری به علایق و استعدادهای شما بستگی دارد و نمی‌توان یک نسخه ثابت برای همه پیچید. اما به طور کلی شاید به دلیل تنوع مشاغل، بازار کار بیشتر و درآمد بالای معماری داخلی، بتوان این گرایش را نسبت به بقیه ارجح دانست.

رشته معماری چند ترم است؟

کارشناسی معماری، شامل ۱۴۰ واحد به شرح زیر است که دانشجویان باید طی ۸ ترم و ۴ سال بگذرانند:

• دروس عمومی ۲۰ واحد
• دروس پایه ۲۹ واحد
• دروس اصلی ۶۰ واحد
• دروس تخصصی ۲۷ واحد
• دروس اختیاری ۴ واحد

دروس رشته معماری در دانشگاه

جدول دروس کارشناسی رشته معماری را در ادامه مشاهده می‌کنید:

دروس پایه	هندسه‌ کاربردی‌، کارگاه‌ مصالح‌ و ساخت‌، درک‌ و بیان‌ محیط‌، بیان‌ معماری‌، هندسه‌ مناظر و مرایا، ریاضیات‌ و آمار، انسان‌، طبیعت‌، معماری‌، مقدمات‌ طراحی‌ معماری‌
دروس اصلی	مبانی‌ نظری‌ معماری‌، آشنایی‌ با معماری‌ جهان‌، برداشت‌ از بناهای‌ تاریخی‌، آشنایی‌ با معماری‌ معاصر، نقشه‌برداری‌، تنظیم‌ شرایط‌ محیطی‌، تأسیسات‌ الکتریکی‌ (نور و صدا)، تأسیسات‌ مکانیکی‌، مقاومت‌ مصالح‌ و سازه‌های‌ فلزی‌، سازه‌های‌ بتنی‌، ایستایی‌، متره‌ و برآورد، مدیریت‌ و تشکیلات‌ کارگاه‌، مصالح‌ ساختمانی‌، ساختمان‌، روستا، طرح‌ معماری‌
دروس تخصصی	آشنایی‌ با مبانی‌ برنامه‌ریزی‌ کالبدی‌، تحلیل‌ فضاهای‌ شهری‌، آشنایی‌ با مرمت‌ ابنیه‌، طرح‌ معماری‌، طراحی‌ فنی‌، طرح‌ نهایی‌

نرم افزارهای رشته معماری

از جمله نرم افزارهای معماری که هر مهندس معمار بنا بر گرایش و تخصص خود باید در کنار دروس دامشگاهی به آن‌ها مسلط باشد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تری دی استودیو مکس (3Dsmax)	Civil 3D	اتوکد (Autocad)
راینو (Rhino)	رویت (Revit)	اسکچاپ (Sketchup)
فتوشاپ (Photoshop)	لومیون (Lumion)	ادوبی ایندیزاین (Adobe Indesign)
فوتوشاپ (Photoshop)	وکتور ورکس (VectorWorks)

مهارت در استفاده از این نرم‌افزارها فرد را در شغل معماری متمایز خواهد کرد.

آینده شغلی مهندسی معماری

افرادی که در کارشناسی مهندسی معماری فارغ التحصیل می‌شوند، بیشتر در زمینه طراحی نما و سازه‌ها فعالیت دارند. در حالی‌که فارغ‌التحصیلان ارشد این رشته، در زمینه‌های هنری معماری بازار کار بیشتری دارند. فارغ‌التحصیلان می‌توانند در آزمون‌های استخدامی ادارات دولتی شرکت کنند یا در بازار کار آزاد و شرکت‌ها مشغول به کار شوند. تاسیس دفتر شخصی تا همکاری با شرکت‌های بزرگ مهندسی یا تدریس، بازه گسترده‌ای است که یک مهندس معمار می‌تواند بسته به توانایی‌ها و علاقه‌ای که دارد، در آن‌ها مشغول به کار شود.

مشاغل مهندسی معماری

در جدول زیر تعدادی از مشاغل رشته معماری را نام برده‌ایم:

استخدام در سازمان‌های دولتی مانند شهرداری، بنیاد مسکن، مسکن و شهرسازی و بانک‌ها	کار در زمینه تئاتر و هنر به عنوان طراح صحنه	تاسیس دفتر طراحی معماری
تاسیس شرکت ساخت و ساز	طراح معمار در شرکت‌های معماری	طراحی معماری نمای ساختمان
طراحی فضای داخلی ساختمان‌ها	طراحی فضاهای شهری مانند پارک‌ها، میادین و محوطه‌ها	نظارت بر اجرای پروژه‌های ساختمانی
مدل‌سازی و طراحی سه بعدی پروژه‌های معماری	ارائه خدمات مربوط به مصالح ساختمانی	تدریس دروس معماری در مدرسه یا دانشگاه

بازار کار رشته معماری

بازار کار این رشته به دلیل توجه بیشتر جوامع به زیباسازی و تکنیک در ساخت بناها، سازه‌ها و طراحی داخلی به سرعت در حال رشد و توسعه است. همچنین مشاغل این رشته بسیار متنوع و گسترده هستند و بازار کار این رشته از مشاغل دولتی و استخدام در ادارات تا مشاغل خصوصی و شخصی تنوع بالایی دارد. دریافت پروانه اشتغال یا تأسیس شرکت خصوصی هم زمینه‌های کاری فراوانی برای خود اشتغالی و کارآفرینی فارغ‌التحصیلان این رشته هستند.

بازار کار مهندسی معماری برای خانم ها هیچ تفاوتی با آقایان ندارد و هر فردی با تکیه بر قابلیت‌ها و مهارت‌هایش می‌تواند یک مهندس معمار موفق باشد.

درآمد رشته معماری

درآمد رشته معماری به عوامل متعددی مانند میزان مهارت، تجربه کاری، سطح تحصیلات، گرایش تخصصی و نوع موقعیت شغلی بستگی دارد. بر اساس گزارش‌های معتبر جهانی و داخلی، معماران با تخصص‌های ویژه و سابقه قوی می‌توانند درآمد قابل توجهی کسب کنند، به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ شهری و شرکت‌های معتبر. همچنین، فارغ‌التحصیلان با توانمندی‌های مدیریت پروژه و مهارت‌های فناوری مانند نرم‌افزارهای طراحی معماری، شانس بیشتری برای دریافت حقوق بالا دارند. در نهایت، موفقیت مالی در معماری نیازمند ترکیبی از دانش تخصصی، تجربه عملی و تلاش مستمر است.

 بازار کار رشته معماری در خارج از کشور

رشته معماری یکی از مشاغل پرتقاضا در بسیاری از کشورهای دنیا است و فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در شرکت‌های خصوصی یا سازمان‌های دولتی فعالیت کنند. بازار کار معماری به میزان رشد ساخت‌وساز و سرمایه‌گذاری در بخش مسکن و پروژه‌های عمرانی بستگی دارد، بنابراین کشورهایی با روند توسعه شهری و نوسازی بالا مانند کانادا، استرالیا، آلمان و کشورهای حاشیه خلیج فارس، فرصت‌های شغلی بیشتری در اختیار معماران قرار می‌دهند.

سخن پایانی

رشته معماری تلفیق زیبایی از هنر و مهندسی است که به طراحی، محاسبه و ساخت نماها، فضاهای مختلف و بناها می‌پردازد. دانش‌آموزان از دو رشته ریاضی در شاخه نظری و شاخه هنر در فنی و حرفه‌ای می‌توانند گرایش‌های مختلف معماری را انتخاب کنند. همچنین این رشته پذیرش بدون کنکور و فقط از طریق سوابق تحصیلی دارد. همانطور که در این مطلب گفتیم بازار کار رشته معماری بسیار وسیع، متنوع و پردرآمد است. بنابراین اگر هم هنرمند خوبی هستید و هم به درس ریاضی و هندسه علاقه دارید، اگر دوست دارید فضاهای زیبا و خلاقانه خلق کنید، رشته معماری یکی از بهترین انتخاب‌ها برای شما خواهد بود که می‌توانید آن را تا مقطع دکتری هم ادامه دهید.

سوالات متداول

1. رشته معماری چیست؟
   مهندسی معماری تلفیق مهندسی و هنر است. معماری گرایش‌های متعددی دارد که هریک به طراحی، ساخت و اجرای بخش‌های مختلف انواع بنا می‌پردازند.
   
2. آیا رشته معماری کنکور دارد؟
   بله، رشته معماری کنکور دارد و مربوط به گروه آزمایشی ریاضی است. اما می‌توانید در دوره بدون کنکور آن نیز شرکت کنید.
   
3. معماری زیرشاخه کدام رشته است؟
   برای ورود به این رشته باید به رشته ریاضی بروید و در کنکور ریاضی شرکت کنید. یا رشته معماری در هنرستان را ادامه بدهید و بعد از دیپلم در کنکور کاردانی معماری شرکت کنید.
   
4. رشته معماری بدون کنکور پذیرش دارد؟
   بله، این رشته پذیرش بدون کنکور از طریق سوابق تحصیلی یعنی معدل و نمرات متوسطه دارد. هر سال برخی از دانشگاه‌ها پذیرش بدون کنکور در مقاطع کاردانی یا کارشناسی دارند.
   
5. بهترین دانشگاه های رشته معماری کدام هستند؟
   دانشگاه هنرهای اسلامی تبریز، دانشگاه هنر تهران، دانشگاه ارومیه، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه امیرکبیر تهران و دانشگاه هنر اصفهان بهترین دانشگا‌ه‌های ارائه دهنده معماری هستند.
   
6. انتخاب رشته معماری از انسانی چگونه است؟
   مهندسی معماری از رشته ریاضی یا از هنرستان و فنی حرفه ای قابل انتخاب است. اما در صورتی که قصد ثبت نام در دوره معماری بدون کنکور را دارید، از سایر رشته‌ها نیز می‌توانید اقدام کنید.
   
7. گرایش های رشته معماری کدامند؟
   گرایش‌ها: معماری داخلی، طراحی شهری، معماری منظر، معماری پایدار و معماری دیجیتال که با فناوری‌های نوین و طراحی سازگار با محیط زیست سروکار دارند.
   
8. رشته معماری چند سال طول می کشد؟
   کارشناسی ۴ سال، ارشد ۲ تا ۳ سال، دکتری ۳ تا ۶ سال؛ بسته به پایان‌نامه و نوع دانشگاه ممکن است متفاوت باشد.