یکی از چالش‌های والدین دارو دادن به کودکان است چون اغلب داروها طعم و بوی ناخوشایندی برای کودکان دارند. علاوه براین، کودکان در دوره بیماری کم‌اشتها و بی‌قرار هستند بنابراین به راحتی نمی‌تاون به آنها دارو داد. از طرفی خوردن به موقع دارو برای بهبودی کامل بیماری‌های کودکان و جلوگیری از عوارض آن ضرورت دارد. در این مطلب به روش هایی برای دادن دارو به کودک پرداخته‌ایم که چالش‌های کمتری برایتان دارند. همچنین به نکات مهمی در مورد نحوه دارو دادن به کودکان اشاره کرده‌ایم.
روش های دارو دادن به نوزاد
خوراندن دارو به نوزادان از این نظر چالش‌برانگیز است که نوزادان زیر ۱ سال، به دلیل طعم و بوی ناخوشایند دارو و همچنین قوی‌تر بودن قدرت رفلاکس معده، با مقدار کمی از قطره یا شربت آن را بالا بیاورند. مایع بودن دارو نیز مانع می‌شود که بتوان میزان داروی بالا آورده را ارزیابی و مجدد به کودک داد. برای اینکه کودک از دارو خوردن تجربه ناخوشایندی نداشته باشد، می‌توانید روش‌های زیر را به کار ببرید.
- روند دارو دادن به نوزاد را تا جایی که باعث پریدن دارو در گلو نمی‌شود، سریعتر انجام دهید.
- از سرنگ برای مقادیر کم داروهای مایع استفاده کنید تا از دهان نوزاد خارج نشود و مقدار آن دقیق‌تر باشد.
- داروی داخل سرنگ را در قسمت کناری زبان نزدیک به لپ خالی کنید چون کمترین جوانه‌های حس چشایی در این ناحیه هستند.
- قبل از دادن دارو کمی مایع خنک یا طعم‌دار به نوزاد بدهید یا طعم دارو را کم‌تر احساس کند.
- حین دارو دادن به نوزاد کارهای آرامش‌بخشی که حواس او را پرت کنند مانند آواز خواندن یا پخش کارتون مورد علاقه‌اش را انجام دهید.
پیشنهاد مطالعه: بیماری های شایع کودکان در مدرسه
روش های دارو دادن به کودک
از آنجایی که کودکان درک، آگاهی و دخات بیشتری نسبت به محیط اطرافشان دارند، دارو دادن به آنها چالش بیشتری دارد. ترفندهایی که در ادامه توضیح داده‌ایم کمک‌کننده هستند، هرچند شاید لازم باشد همزمان از چند روش کمک بگیرید.
از آنجایی که کودکان معمولا به خوردن سزیجات و میوه‌ها هم رغبت چندانی ندارند، پیشنهاد می‌کنیم مطلب دیگرمان راجع به علاقه‌مند کردن کودکان به میوه ها و سبزیجات بخوانید.
حق انتخاب در مصرف دارو
وقتی کودک خودش مواردی مانند زمان و نحوه دارو را انتخاب کند، مقاومت کمتری برای دارو خوردن خواهد داشت. مثلا چند نوع قاشق، ظرف یا ابزار مناسب برای خوردن دارو را تهیه کنید و به او بگویید بین آنها انتخاب کند. یا از او بپرسید دوست دارد دارو را در اتاق خودش بخورد یا در آشپزخانه.
ایجاد روتین جذاب دارویی
برای مدت زمانی که کودک دارو مصرف میکدن، یک برنامه تکراری داشته باشید که حس آشنایی و امنیت به کودک بدهد. مثلا یک آهنگ را در زمان خوردن دارو پخش کنید یا شعر خاصی برایش بخوانید. در مکان یا با وسایل یکسانی به او دارو بدهید.
بی حس کردن چشایی
اگر تحمل طعم و بوی دارو برای دارو دادن به کودک مشکل ساز شده است، قبل از دادن دارو چشایی او را کمی بی‌حس یا سرشار از طعمسی متفاوت کنید. بعضی از طعم‌ها مثل توت‌فرنگی و انبه ماندگار و قوی هستند. قبل از خوردن دارو می‌توانید از یک نوشیدنی، دسر، ماست یخزده یا بستنی خنک با طعم قوی استفاده کنید که هم مزه آن درد هان کودک بماند و هم به دلیل خنک بودن، جوانه‌های چشایی را مدت کوتاهی بی‌حس کند.
اگر به دنبال گزینه‌های جایگزین بستنی هستید مطلب مصرف بستنی برای کودکان و ۳ جایگزین بستنی را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
استفاده از وسایل جذاب برای دارو دادن به کودک
اگر لازم بود از ابزارهای مدرج مثل پیمانه برای اندازه‌گیری دقیق دارو استفاده کنید اما برای خوراندن دارو به کودک، قاشق یا پیش‌دستی جذابی در نظر بگیرید. می‌توانید انتخاب آن را به عهده خودش بگذارید. این مورد شاید برای داروهایی که مقدار خیلی کم دارند مثلا قطره، چندان کاربردی نباشد. می‌توانید قطره‌چکان را کمی تزیین کنید.
کودکان فقط در مورد دارو بدقلق نیستند، گاهی درم ورد غذا نیز بهانه‌جویی میکنند. پیشنهاد می‌کنیم در این مورد سری به مطلب بدغذایی کودکان و راهکارهای مقابله با آن بزنید.
بازی در نقش دکتر
گاهی کودکان در قالب بازی همه چیز را راحت‌تر قبول میکنند. یکبار وانمود کنید که کودک دکتر است و به شما دارو می‌دهد و یک بار شما این کار را انجام دهید و به او دارو بدهید. حین بازی از خوردن دارو، خوب بودن آن و تحمل کردن طعم دارو بگویید تا کودک پذیرش بیشتری پیدا کند.
پاداش در کنار دارو
در بشقاب داروهای کودک، کنار قرص و شربت، کمی میوه یا خوراکی مورد علاقه کودک را قرار دهید که طعم قوی داشته باشد. به کودک توضیح دهید که بعد از خوردن دارو می‌تواند بلافاصله جایزه‌اش را بردارد. انتظار برای خوردن خوراکی مورد علاقه کمک می‌کند کودک چند ثانیه طعم ناخوشایند را بهتر تحمل کند.
بی اثر کردن طعم با رایحه
حتما برایتان پیش آمده که دچار گرفتگی بینی باشید و طعم غذاها را متوجه نشوید. مراکز این دو حس در مغز بسیار نزدیک به هم هستند. می‌توانید از این نکته برای فریب ذهن کودک و کمی حواس‌پرتی بهره ببرید. کافی است در زمان مصرف دارو، کمی بوی معطر (در صورت عدم حساسیت کودک)، در فضا استفاده کنید. دم کردن جوشانده گیاهی (صرفا برای پخش بو)، استفاده از اسماج‌ها و موادمعطر گیاهی طبیعی به تحمل بو و طعم دارو کمک می‌کند.
نکات مهم درباره دارو دادن به کودک
- قبل از مصرف دارو راهنما و دستورالعمل مصرف آن را مطالعه کنید.
- شربت‌ها را رقیق‌تر نکنید یا قرص را در مایعات حل نکنید مگر اینکه تجویز پزشک باشد.
- اگر کودک همزمان چند داروی مصرفی دارد راجع به تداخلات دارویی آن از پزشک سوال کنید.
- درباره تداخلات غذایی، داروهای گیاهی و دستور دارویی کودک از پزشک بپرسید چون برخی از مواد خوراکی و دمنوش‌ها اثر داروها را تشدید یا خنثی میکنند.
- برای اجرای دستور مصرف، به تفاوت بین مقدار قاشق چای‌خوری، مرباخوری و غذاخوری توجه کنید.
- برای اندازه‌گیری دقیق شربت‌ها، ترجیحا از اقلام همراه دارو مانند قطره‌چکان یا پیمانه استفاده کنید.
- اگر از داروهای بدون نسخه استفاده می‌کنید، برای رعایت دوز مصرفی متناسب با سن و وزن کودک، از داروساز یا پزشک مشورت بگیرید.
- به هیچ عنوان دارو خوردن را به عهده خود کودک نگذارید. یا خودتان به کودک دارو بدهید یا در زمان مصف دارو نظارت داشته باشید.
- هرگز در حالت خوابیده یا با عقب بردن سر، به نوزاد و کودک دارو ندهید چون احتمال پریدن دارو در ریه یا خفگی وجود دارد.
- اگر کودک در بلع دارو مشکل دارد با اجبار و فشار او را وادار نکنید. از پزشک بخواهید در صورت امکان فرم شربت دارو را تجویز کند.
- هیچ دارویی را در یخچال نگذارید، مگر اینکه در توضیحات روی جعبه، دارو یا به توصیه داروساز لازم باشد آن را در دمای یخچال نگهداری کنید.
سخن پایانی
والدین روش‌های مختلفی برای دارو دادن به کودکان به کار می‌برند که ممکن است همه آنها صحیح و مورد تایید پزشکان نباشند. به طور مثال برخی از والدین دارو را با مایعات رقیق میکنند تا خوردن آن برای کودک راحت باشد. در حالی‌که این کار در مورد برخی از داروها موجب تغییر در اثر دارو می‌شود. به همین دلیل لازم است در نحوه دارو دادن به کودکان به نکاتی که در این مطلب گفتیم توجه داشته باشید. در درجه دوم از روش‌هایی استفاده کنید که به کودک احساس منفی نسبت به خوردن دارو ندهد.
در انتها تاکید می‌کنیم که این مطلب صرفا یک راهنمای عمومی است و برای تشخیص بیماری‌ها، تجویز و قطع داروها و نحوه استفاده صحیح از هر دارو برای کودکان، باید به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
- چگونه به کودکمان دارو بدهیم؟
باید با استفاده از ترفندهای مختلفی که در این مطلب گفتیم، تحمل بو و طعم دارو را برای کودک آسانتر کنید. - آیا می توانیم داروی کودک را در آب میوه یا غذا بریزیم؟
در این مورد باید حتما با پزشک مشورت کنید. برخی از مواد خوراکی با برخی داروها تداخل دارند. به این معنی که اثر آن را کم، تشدید یا خنثی میکنند. - آیا میتوان قرص و کپسول را به شکل پودر به کودک داد؟
در مورد اغلب داروها و به جزدر مواردی که پزشک تشخیص بدهد، پودر کردن قرص یا خارج کردن پودر داخل کپسول مجاز نیست. برخی داروها در حضور اسید معده خنثی میشوند یا ممکن است اثر آنها به سرعت و با شدت بیشتری مشاهده شود. - اگر کودک دارو را استفراغ کرد چه کنیم؟
در مورد داروهای کودکان و نوزادان، خصوصا شربت و قطره، نمیتوان تشخیص داد کودک چه مقدار از دارو را با توف کردن یا استفراغ برگردانده است. از طرفی مدت زمان لازم برای جذب داروها، میزان ضرورت آنها در زمان مشخص و اثر جانبی آنها متفاوت است. بنابراین حتما از پزشک سوال کنید که اگر کودک استفراغ کرد یا دارو را با آب دهان پس زد، چه مقدار و بعد از چند دقیقه مجددا به او دارو بدهید.
