بیمار شدن کودکان یکی از کابوس‌های والدین خصوصا در سال تحصیلی است. آنفولانزا از بیماریهای شایع در فصل پاییز و زمستان است که به راحتی بین کودکان منتقل می‌شود. در این مطلب هر اطلاعات عمومی که برای پیشگیری، تشخیص و درمان این بیماری نیاز دارید را در اختیارتان قرار داده‌ایم.
بیماری آنفولانزا در کودکان
آنفولانزا نوعی عفونت سیستم تنفسی فوقانی (بینی، دهان و گلو) است که انواع مختلف آن توسط سویه‌های A، B یا C ویروس آنفولانزا ایجاد می‌شود. شیوع آنفلوآنزا هر سال، معمولا در فصول پاییز تا زمستان رخ می‌دهد. از آنجایی که ویروس‌های آنفولانزا اغلب از سالی به سال دیگر جهش یافته و تغییر می‌کنند، مصونیت نسبت به آنفولانزا طولانی نیست. به همین دلیل حتی در یک سال، کودکان ممکن است بیش از یک بار به آنفولانزا مبتلا شوند.
به طور کلی کودکان به دلیل ضعف در سیستم ایمنی و ناتوانی در مراقبت‌های بهداشتی از خود، بیشتر در معرض ابتلا به آنفولانزا بوده و به علاوه، عامل اصلی شیوع آنفولانزا نیز هستند. به همین دلیل آنفولانزا یکی از بیماری های شایع کودکان در مدرسه محسوب می‌شود. آنفولانزا در کودکان زیر ۲ سال و در کودکان مبتلا به برخی بیماریهای مزمن شدیدتر است.
علائم انفولانزا در کودکان
دوره نهفتگی آنفولانزای کودکان ۲ تا ۴ روز بعد از ابتلا است و پس از آن نشانه‌های بیماری بروز پیدا می‌کنند. آنفولانزا در کودکان معمولا با تب ناگهانی، تب و لرز، عرق سرد، سردرد، درد عضلانی، خستگی مفرط، سرفه خشک و گلودرد شروع می‌شود. از دست دادن اشتها نیز بین کودکان شایع است. معمولا کودک با بی‌اشتهایی، گریه، بی‌قراری، بی‌خوابی یا خستگی مفرط احساس ناراحتی خود را نشان می‌دهد. ممکن است در اثر تب میل بیشتری به خوردن مایعات خنک یا خوابیدن روی سطح سرد مثل کف خانه، داشته باشد. اگرچه کودکان مبتلا به آنفولانزا ممکن است علائم مشابه بزرگسالان را داشته باشند، اما تفاوت هایی هم وجود دارد:
- نوزادان ممکن است فقط تب بالایی داشته باشند و هیچ علامت دیگری نشان ندهند.
- دمای بدن کودکان خردسال، معمولا بیش از ۳۹ و نیم درجه سانتی‌گراد بوده و ممکن است تشنج داشته باشند.
- آنفولانزا یکی از عوامل مهم عفونت گلو و تارهای صوتی، ذات الریه (عفونت ریه) و برونشیولیت (عفونت ریه) در کودکان خردسال است.
- مشکلات گوارشی مانند درد معده، استفراغ، اسهال و درد شکمی از علائم شایع آنفولانزای کودکان است.
- گوش درد و قرمزی چشم نیز از علائم شایع آنفولانزا در کودکان هستند.
- در برخی موارد، تورم عضلانی می‌تواند
- منجر به درد پا یا کمر در کودک شود.
تفاوت سرماخوردگی و آنفولانزا
اغلب والدین سرماخوردگی را با آنفولانزا اشتباه می‌گیرند در حالی‌که علائم، دوره بهبود و درمان این دو تفاوت‌هایی دارد. سرماخوردگی معمولاً خفیف است و اغلب پس از چند روز از بین می‌رود. آنفولانزا می تواند علائم شدید ایجاد کند و منجر به مشکلات ثانویه‌ای مانند ذات‌الریه شود. علائم آنفولانزا سریعتر از سرماخوردگی ظاهر میشوند. در حالی که کودکان مبتلا به سرماخوردگی معمولا انرژی برای بازی و برنامه‌های روزانه خود دارند، آنفولانزا معمولا کودک را بیشتر درگیر می‌کند. برای اینکه بتوانید راحت تر علائم این دو را مقایسه کنید، آن‌ها را در جدول زیر مقایسه کرده‌ایم.
| آنفولانزا | سرماخوردگی |
| تب بالا | بدون تب یا تب پایین |
| سردرد شایع است | سردرد شایع نیست |
| آبریزش بینی رایج است | آبریزش بینی رایج نیست |
| عطسه رایج است | عطسه رایج نیست |
| درد بدنی شدید | درد بدنی خفیف |
| خستگی مفرط گاهی تا چند هفته | خستگی خفیف |
| گلودرد شایع نیست | گلودرد شایع است |
راه های انتقال ویروس آنفولانزا در کودکان
انفولانزا در مدرسه به سرعت از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند، به خصوص در مکان‌هایی که ازدحام و ارتباط نزدیک وجود دارد. از یک روز پیش از بروز علائم، فرد آلوده به ویروس ناقل است و می‌تواند دیگران را آلوده کند. ویروس‌های آنفلوانزا در سلول‌های بینی و گلو تکثیر میشوند. از آنجایی که کودکان اغلب بینی، چشم‌ها و دهان خود را لمس می‌کنند، اشیا را در دهان خود قرار می‌دهند و در حین بازی یکدیگر را لمس می‌کنند، ویروس آنفولانزا به راحتی بین آن‌ها پخش می‌شود.
همچنین به واسطه دست گرفتن، بغل کردن، خواباندن، غذا دادن، تعویض پوشک و سایر مراقبت‌ها، ارتباط نزدیکی بین والدین، مراقبان و کودکان وجود دارد که درصد ابتلای کودکان را بالا می‌برد. ویروس آنفلوانزا از طریق قطرات تنفسی هنگام سرفه یا عطسه از بینی و دهان خارج می‌شود، در هوا حرکت می‌کند و به دهان یا بینی اطرافیان می‌رسد.
فرد مبتلا به آنفولانزا هنگام لمس بینی یا دهان، پاک کردن بینی، یا سرفه یا عطسه، ویروس را به دست‌ها منتقل می‌کند و ممکن است با لمس آن‌ها ویروس را مستقیماً به دیگران منتقل کند. ویروس آنفولانزا تا چندین ساعت روی اسباب‌بازی، دستگیره‌ها، موبایل و سایر سطوح زنده می‌ماند.
عوارض ناشی از آنفولانزا در کودکان
- آنفولانزا می‌تواند باعث مشکلات شدید تنفسی شود.
- موارد شدید آنفولانزا نیاز به بستری در بیمارستان دارند.
- آنفولانزا می‌تواند منجر به عفونت ریه به نام پنومونی شود.
- در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، مشکلات حاد زمینهای، ضعف سیستم ایمنی و آنفولانزای مزمن، و در برخی موارد، آنفولانزا می‌تواند منجر به مرگ شود.
- کودکان مبتلا به سایر بیماری‌هایی تنفسی، در معرض خطر بیشتری برای عوارض آنفولانزا هستند.
- آسم یا سایر بیماریهای ریوی می‌توانند در اثر آنفولانزا ایجاد شوند.
- کودکان مبتلا به آنفولانزا بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ثانویه گوش هستند.
- در موارد نادر، آنفولانزا ممکن است بر مغز تأثیر بگذارد و باعث تشنج طولانی مدت یا گیجی شود.
- در موارد کمی ممکن است بر قلب تأثیر بگذارد.
- آنفولانزا ممکن است سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و منجر به عفونت باکتریایی گوش، ریه یا سینوس شود.
درمان دارویی آنفولانزا برای کودکان
راهنمای داروها را به دقت بخوانید و آن‌ها را صرفا بر اساس دستورالعمل پزشک به کودک بدهید.
داروهای ضد ویروس برای آنفولانزا
اگر کودک بیماری ریوی، قلبی، مشکلات ضعف سیستم ایمنی یا هر بیماری مزمن دیگری داشته باشد، پزشک ممکن است داروی ضد ویروسی تجویز کند. آمانتادین (Symmetrel)، اوسلتامیویر (Tamiflu) و زانامیویر (Relenza) داروهای ضد ویروسی رایج در درمان آنفولانزای مزمن هستند. داروهای ضد ویروس باید تا ۴۸ ساعت پس از اولین علائم مصرف شوند تا موثر باشند.
آنتی بیوتیک برای آنفولانزای کودکان
با توجه به اینکه آنفولانزا یک بیماری ویروسی است، درمان آنتی‌بیوتیکی روی آن تاثیری ندارد. بنابراین از هرگونه خوددرمانی با آنتیبیوتیکها پرهیز کنید. فقط در مواردی که کودک دچار عفونت باکتریایی ثانویه شده باشد، ممکن است پزشک برای بهبود علائم و کمک به سیستم ایمنی، آنتی‌بیوتیک اختصاصی تجویز کند.
مسکن ها در آنفولانزای کودکان
برای تسکین درد یا تب بالای ۳۸ و نیم درجه سانتی‌گراد، از استامینوفن استفاده می‌شود که دوز آن با توجه به علائم، سن و وزن نوزاد توسط پزشک تعیین می‌شود. ایبوپروفن نیز ممکن است برای کودکان بالای ۶ ماه استفاده شود.
داروهای بدون نسخه برای انفولانزا
داروهای بدون نسخه (که نیازی به تجویز پزشک ندارند) نباید به کودکان کمتر از ۳ سال داده شود، مگر اینکه پزشک تجویز کرده باشد. قبل از دادن داروهای بدون نسخه به کودکان زیر ۱۲ سال، کودکی که داروی خاصی استفاده می‌کند یا بیماری خاصی دارد، با پزشک یا داروساز مشورت کنید. آسپرین یا هر داروی سرماخوردگی را به کودکان یا نوجوانان مبتلا به آنفولانزا ندهید زیرا می‌تواند منجر به آسیب مغزی و کبدی (سندرم ری) شود.
داروهای ضد سرفه در درمان انفولانزای کودکان
سرفه به پاکسازی مخاط از ریه کمک می‌کند. اگر سرفه‌های مکرر و خشک از خوابیدن کودک جلوگیری کند، ممکن است پزشک شربت‌های ضد سرفه و خلط‌آور حاوی دکسترومتورفان تجویز کند. این شربت‌ها اغلب خواب‌آور هستند و مصرف آن‌ها برای کودکان، اکیدا زیر نظر پزشک مجاز است.
مصرف دمنوش ها برای انفولانزا
همچنین از هیچ‌گونه دمنوش و داروی گیاهی، بدون نظر و تایید پزشک استفاده نکنید. برخی از داروهای گیاهی منجر به تشدید عوارض آنفولانزا میشوند یا با داروها تداخل دارند.
واکسن آنفولانزا برای کودکان
به دلیل جهش‌های آنفولانزا، واکسن انفولانزا فقط در یک فصل از شیوع اثرگذار است و باید به صورت سالانه تزریق شود. واکسن آنفولانزا بیشتر برای کودکانی که دچار مشکلات سیستم ایمنی، بیماریهای زمینهای یا در هر حال مصرف داروی خاصی هستند توصیه می‌شود. واکسن آنفولانزا فقط از ابتلا به آنفولانزا جلوگیری می‌کند یا در صورت ابتلا شدت علائم را کاهش می‌دهد. بهترین زمان تزریق واکسن آنفولانزا از اوایل شهریور تا ۱۵ مهرماه است.
از زمان تزریق حدود ۲ هفته طول میکشد تا محافظت کامل توسط واکسن ایجاد و کودک ایمن شود. کودکان زیر ۹ سال در اولین سالی که واکسینه میشوند، به ۲ واکسن (با فاصله ۴ هفته) نیاز دارند. واکسن فعلی آنفلوانزا در کودکان کمتر از ۶ ماه توصیه نمی‌شود. کودکان بالای ۹ سال مانند بزرگسالان فقط با تزریق یک دوز از واکسن ایمن میشوند.
پیشنهاد می‌کنیم مطلب زمانبندی واکسیناسیون کودکان را هم مطالعه کنید.
عوارض واکسن آنفولانزا در کودکان
برخی از عوارض جانبی واکسن می تواند مانند علائم خفیف آنفولانزا به نظر برسد. اما واکسن باعث آنفولانزا نمی شود. عوارض جانبی احتمالی واکسن آنفولانزا عبارتند از:
- درد در محل تزریق واکسن
- سردرد خفیف
- تب خفیف تا ۱ روز پس از تزریق
توصیه های خانگی برای درمان آنفولانزای کودکان
- کودک خود را به استراحت تشویق کنید.
- اگر تب دارد، لباس سبک بپوشید و دمای اتاق را حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد نگه دارید.
- در صورت تب بالا از نواحی پیشانی، زیر بغل، زیر گلو، روش شکم و کف پا، با آب خنک (نه یخ) پاشویه کنید تا تب پایین بیاید.
- به کودک مایعات خنک مانند آبمیوه طبیعی، آب قلم و در صورت عدم مشکلات گوارشی، دوغ خانگی بدهید. مایعات برای جایگزینی آب و الکترولیت‌های از دست رفته و کاهش التهاب ضروری است.
- اگر کودک بی‌اشتها است، به او وعده‌های غذایی مقوی با حجم کم بدهید.
- استفاده از دستگاه بخور سرد به مدت محدود، می‌تواند تا حدی به کاهش احتقان و خشکی گلو کمک کند. قبل از استفاده آن را کاملا تمیز و ضد عفونی کرده و از آب جوشیده سرد شده استفاده کنید.
سخن پایانی
آنفولانزا یکی از بیماریهای فصلی و واگیردار ناشی از ویروس است که آنتیبیوتیکها هیچ نقشی در بهبود آن ندارند. سریعترین راه درمان آنفولانزا در کودکان مصرف داروهای تجویزی پزشک، استراحت و کارهای عمومی مانند تغذیه مناسب است. این بیماری معمولا طی یک هفته بهبود پیدا می‌کند هرچند ممکن است شعف و خستگی ناشی از آن تا چند هفته ادامه پیدا کند. اگر فرزند شما مشکوک به آنفولانزا است یا هرگونه بیماری زمینهای دارد، باید سریعتر برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.
نکته: این مطلب صرفا برای اطلاعات عمومی نوشته شده است. بنابراین برای تشخیص و درمان و تجویز داروهای بیماری آنفولانزا در کودکان، حتما به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
- بهبود آنفولانزا در کودکان چقدر طول میکشد؟
کودکان سالم بدون هیچ مشکل جدی بهبود مییابند. تب و درد عضلانی معمولاً فقط ۲ تا ۴ روز طول میکشد، اما سرفه و خستگی ممکن است ۱ تا ۲ هفته ادامه پیدا کند. - علائم آنفولانزای کودکان چیست؟
تب شدید، بدن درد، سر درد، مشکلات گوارشی و خستگی مفرط از مهمترین علائم آنفولانزا در کودکان هستند. - بهترین دارو برای آنفولانزا در کودکان چیست؟
داروهای درمان آنفولانزا عموما برای کاهش تب، درد و التهاب تجویز میشوند. در صورت وجود سرفه شدید و مزمن نیز ممکن است پزشک داروی ضد سرفه تجویز کند. آنتیبیوتیکها اثری در درمان آنفولانزا ندارند. داروهای ضد ویروس نیز صرفا در آنفولانزای شدید یا برای افراد مبتلا به بیماریهای زمینهای و مزمن و صرفا با تجویز پزشک کاربرد دارند.
