از آنجایی که در حال حاضر بسیاری از رشته‌های پرطرفدار و پردرآمد مانند رشته دندانپزشکی، پزشکی و داروسازی، رشته‌های پیراپزشکی و مهندسی نیز در دانشگاه آزاد ارائه می‌شوند، انتخاب بین دانشگاههای مختلف یکی از سردرگمی‌های اغلب داوطلبان کنکور است. تعدادی از داوطلبان نمی‌دانند که یک سال پشت کنکور بمانند یا با انتخاب دانشگاه آزاد تحصیل در رشته مورد خود را آغاز کنند. یا تردید دارند که در دانشگاه آزاد شهر محل زندگی خود بمانند یا در دانشگاه دولتی شهر دیگری ادامه تحصیل بدهند. علت اغلب این دودلی‌ها این است که میزان اعتبار مدرک دانشگاه آزاد برای بازار کار و کیفیت آن در آموزش هنوز برای دانش‌آموزان و والدین در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در این مطلب نگاهی به شرایط آموزشی و میزان اعتبار مدرک دانشگاه آزاد می‌اندازیم تا بتوانید با اطمینان خاطر بیشتری یک انتخاب صحیح داشته باشید.
اعتبار مدرک دانشگاه آزاد
موسسات مختلف اعتبار مدارک دانشگاهی را بر اساس فاکتورهای مختلفی مانند نسبت استاد به دانشجو، تعداد رشته‌های دانشگاهی ارائه شده، مقاطع ارائه شده و تعداد مقالات منتشر شده سنجیده و اعلام میکنند. به طور کلی این اعتبار ترکیبی از مسائل آموزشی، پژوهشی، شرایط اداری و مالی و سایر امکانات آن است. برخی از دانشگاه‌ها ممکن است فقط به دلیل بالا بودن استانداردها در یکی از این موارد، بسیار شناخته شده و معتبر باشند. بنابراین شاید نتوان صرفا بر اساس خط‌کشی‌ها و اعتبارسنجی‌های موسسات رسمی، درباره ارزش مدرک یک دانشگاه اظهار نظر کرد. در نهایت باید گفت تمام واحدهای دانشگاه آزاد زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده و مورد تایید هستند.
اعتبار مدرک رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد
تعدادی از رشته‌ها در دانشگاه آزاد به صورت بدون کنکور و صرفا بر اساس سوابق تحصیلی پذیرش دارند. با توجه به اینکه این موضوع در مدرک تحصیلی قید نمی‌شود، مدرک این دوره‌ها هیچ تفاوتی با مدرک دوره‌های با آزمون دانشگاه آزاد ندارد. برای آشنایی با این گروه از رشته‌های دانشگاهی می‌توانید به مطلب رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد مراجعه کنید.
اعتبار مدرک دانشگاه آزاد در مقطع کارشناسی
در مقطع کارشناسی از نظر انتخاب داوطلبان، دانشگاه آزاد پس از دوره روزانه دولتی و دوره شبانه دولتی رتبه سوم را دارد. اما برای ادامه تحصیل در دانشگاههای دولتی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز فارغالتحصیلان دانشگاه آزاد هیچ محدودیتی ندارند و با عنوان دانشگاه فارغ‌التحصیل شده سنجیده نمی‌شوند. برای آشنا شدن با سایر دانشگاه‌ها توصیه می‌کنیم مطالب معرفی دانشگاه های افسری، معرفی دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهریه پرداز و انواع آن را نیز مطالعه کنید.
اعتبار مدرک دانشگاه آزاد در مقطع دکترا
تفاوت مدرک دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه های سراسری در مقطع دکترا، امکان اشتغال به عنوان هیئت علمی است. فارغالتحصیلان دانشگاه آزاد فقط امکان هیئت علمی شدن در دانشگاه آزاد را دارند. فارغالتحصیلان دانشگاه دولتی نیز امکان هیئت علمی شدن در دانشگاههای دولتی را دارند. بنابراین در مسیر ادامه تحصیل این نکته را مد نظر داشته باشید.
تفاوت مدرک دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه های سراسری در بازار کار
نمی‌توان منکر این واقعیت شد که برخی از کارفرمایان ممکن است به دولیت یا آزاد بودن مدرک دانشگاهی نیز توجه کنند. اما تصور کنید در شرایطی که مقطع تحصیلی و رشته مشابه باشد، فردی که در دانشگاه آزاد درس خوانده اولویت قرار می‌گیرد یا فردی که مهارت، تجربه و توانمندی‌های فردی بالاتری دارد؟ طبیعتا آنچه در بازار کار اهمیت بیشتری دارد موضوعاتی خارج از دانشگاه فارغ‌التحصیلی هستند. آیا توانایی مذاکره دارید؟ آیا دوره‌های لازم را گذارنده و مهارت‌های خارج از دانشگاه کسب کرده‌اید؟ تجربه کاری دارید؟ تا چه اندازه مشتاق یادگیری و با انگیزه هستید؟ هیچکدام از این امتیازها با انتخاب یک دانشگاه خاص به دست نمی‌آیند و به تلاش فردی بستگی دارد. در مورد تاثیر مدرک در اشتغال مطلب مدرک گرایی و زلزله اشتغال را بخوانید.
اعتبار مدرک دانشگاه آزاد در سطح جهانی
در سطح جهانی فاکتورهای مختلفی برای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها وجود دارد و معیارهای داخلی مد نظر قرار نمی‌گیرند. از جمله این فاکتورهای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعداد اعضای هیئت علمی دانشگاه
- تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی
- تعداد تولیدات علمی مانند مقاله
- تعداد جوایز علمی دریافت شده توسط دانشجویان و اساتید دانشگاه
- میزان استناد به مقالات دانشجویان یا هیئت علمی دانشگاه
یکی از معتبرترین پایگاه‌های رتبه‌بندی و ارزیابی موسسات علمی و آموزشی سایمگو نام دارد که در دانشگاه‌ها را در شاخص‌‌های مختلفی مانند شاخص ابداعات، شاخص تحقیقات و شاخص اجتماعی طبقه‌بندی می‌کند. ۱۴۴ دانشگاه ایرانی نیز در لیست موسسات و دانشگاه‌ها در آخرین بررسی پایگاه رتبه‌بندی سایمگو قرار گرفته‌اند. در بین این ۱۴۴ دانشگاه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در رده ۶۶۸ جهان قرار دارد. واحد خمینی‌شهر اصفهان دومین واحد دانشگاه آزاد اسلامی در رده ۷۱۷ جهان قرار دارد. رتبه بندی جهانی دانشگاه آزاد برای سایر واحدها و بر اساس این سیستم رتبه‌بندی به ترتیب عبارتند از:
- واحد لاهیجان در رده ۷۳۳
- واحد تبریز در رده ۷۳۴
- واحد نجف‌آباد در رده ۷۳۵
- واحد کرمانشاه در رده ۷۴۳
- واحد رشت در رده ۷۴۳
- واحد قائمشهر در رده ۷۴۵
- واحد شهرکرد در رده ۷۴۵
- واحد سنندج در رده ۷۵۷
- واحد اراک در رده ۷۵۸
- واحد ساری در رده ۷۶۳
- واحد تهران جنوب در رده ۷۶۶
- واحد مشهد در رده ۷۶۸
- واحد کرج در رده ۷۶۹
- واحد یزد در رده ۷۷۱
- واحد تهران شمال در رده ۷۸۰
- واحد شیراز در رده ۷۸۳
- واحد تهران مرکزی در رده ۷۸۳
- واحد شهرری در رده ۷۸۶
- واحد همدان در رده ۷۸۹
- واحد قزوین در رده ۷۹۴
- واحد اصفهان (خوراسگان) در رده ۷۹۶
- واحد ارومیه در رده ۸۰۳
- واحد اهواز در رده ۸۰۶
- واحد مرودشت در رده ۸۲۲
انتخاب بین دانشگاه آزاد و دانشگاه دولتی
گاهی شرایط انتخاب رشته پیچیده‌تر از تصور می‌شود. به طور مثال داوطلب فقط می‌تواند در دانشگاه آزاد رشته دلخواهش را بخواند اما امکان قبولی در رشته‌ای دیگر و دانشگاه دولتی را هم دارد. یا بین انتخاب یک رشته در دانشگاه دولتی یک شهر کوچک و دور از محل زندگی و انتخاب همان رشته در دانشگاه آزاد یکی از کلان‌شهرها دچار تردید می‌شود. در نتیجه با توجه به اینکه اعتبار مدرک دانشگاهی فقط وابسته به اسم دولتی یا آزاد نیست، باید برای انتخاب به موارد دیگری توجه کرد.
هدف از تحصیل
اولین سوالی که باید قبل از انتخاب دانشگاه از خودتان بپرسید این است که برای چه می‌خواهم وارد این رشته شوم؟ آیا هدف ادامه تحصیل و رسیدن به مرتبه‌ای خاص است؟ آیا رویای هیئت علمی شدن دارید؟ آیا می‌خواهید در آینده وارد ارگان دولتی خاصی شوید؟ آیا صرفا به خاطر علاقه یا به خاطر درآمد بالا یک رشته را انتخاب کرده‌اید؟ آیا بنا بر شرایط شخصی فقط می‌توانید در شهر خودتان یا چند شهر خاص درس بخوانید؟ اینکه مشخص کنید چه محدودیت‌ها و اهدافی برای ادامه تحصیل دارید، کمک می‌کند از سردرگمی خارج شوید.
اعتبار و سابقه اساتید و دانشگاه
گاهی تحصیل در یک واحد دانشگاه آزاد در کلان‌شهرهایی مثل تهران، نسبت به تحصیل در یک دانشگاه دولتی شهری کوچک، برای آشنایی با بازار کار و امکان اشتغال یا حتی ادامه تحصیل، آشنایی با اساتید برتر و بهره‌مندی از امکانات جانبی بیشتر، اولویت دارد.
تفاوت هزینه های دانشگاه آزاد و دولتی
طبیعتا تحصیل در دانشگاه شهر دیگر هزینه‌های خوابگاه، زندگی و رفت و آمد را به همراه دارد. برخی از دانشجویان هم فقط مایل به اجاره خانه هستند و تمایلی به خوابگاه دانشجویی ندارند که این موضوع هم هزینه‌ها را افزایش میدهد. در نهایت بسته به شیوه زندگی هر فرد، باید هزینه‌های تحصیل در دانشگاه آزاد و تحصیل در شهر دیگر را با یکدیگر مقایسه کنید.
مقایسه بین بازار کار رشته ها
طبیعتا تحصیل در رشته دندانپزشکی دانشگاه آزاد، نسبت به داشتن یک مدرک کارشناسی در دانشگاه دولتی، آینده شغلی بهتری دارد. بنابراین یکی دیگر از نکاتی که در انتخاب بین آزاد و دولتی باید مد نظر قرار دهید، آینده شغلی و میزان درآمد رشته قبولی است. خصوصا اگر به هر دلیل نمی‌خواهید یک سال پشت کنکور بمانید، بهتر است به جای وسواس روی مدرک دانشگاه آزاد یا دولتی، به آینده تحصیلی و کاری که هر رشته برایتان ایجاد می‌کند فکر کنید.
سخن پایانی
از زمانی که علاوه بر دانشگاههای دولتی، دانشگاه آزاد تاسیس شد، میزان ارزش و اعتبار مدرک آن مورد پرسش بوده است. خصوصا زمانی که تردید یک داوطلب بین انتخاب یک رشته پرطرفدار در دانشگاه آزاد، پشت کنکور ماندن یا رفتن به رشته‌ای با بازار کار کمتر در دانشگاه دولتی باشد. آزاد یا سراسری بودن دانشگاه به تنهایی تاثیر چندانی در میزان اعتبار مدرک فارغالتحصیلان یا سطح دانش آن‌ها ندارد. در این مورد بهتر است ترکیبی از ارزش و بازار کار رشته مورد نظر، میزان علاقه و استعدادی که در آن دارید، اساتید واحد دانشگاهی مورد نظر، وضعیت ادامه تحصیل و اشتغال فارغالتحصیلان دانشگاه نگاه کنید. از طرفی تنها توصیه مهم برای انتخاب بین دانشگاه آزاد و دولتی این است که به جایت وجه به آزاد یا دولتی، به امکانات شهر مورد نظر نیز توجه کنید. برای آشنایی با دانشگاههای ایران می‌توانید سری هم به مطلب معرفی انواع دانشگاه در ایران و دانشگاه های مجازی بزنید و همچنین درباره اینکه رشته مهم است یا دانشگاه؟ بخوانید.
سوالات متداول
- آیا مدرک دانشگاه آزاد معتبر است؟
بله، دانشگاه آزاد یکی از واحدهای دانشگاهی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که از نظر ادامه تحصیل، استخدام و اشتغال، تفاوتی بین فارغالتحصیلان ایجاد نمیکند. - مزایای تحصیل در دانشگاه آزاد چیست؟
به دلیل ظرفیتهای بلالای پذیرش در دانشگاه آزاد، بسیاری از علاقهمندان میتوانند بدون نیاز به کسب رتبه پایین، در رشته مورد علاقه خود درس بخوانند. از طرفی در برخی از واحدها امکان تحصیل همزمان در دو رشته وجود دارد. اساتید واحدهای برتر دانشگاه آزاد نیز اغلب به صورت مدعو کار میکنند و از اعضای هیئت علمی دانشگاههای دولتی هستند. - تحصیل در دانشگاه آزاد ارزشش را دارد؟
نباید فراموش کنیم که هدف از تحصیلات دانشگاهی، به دست آوردن مهارت، تجربه و دانش در یک زمینه خاص و مدرک نیز گواهی بر به دست آوردن این موارد است. بنابراین آنچه به یک مدرک دانشگاهی ارزش و اعتبار میدهد، میزان تلاش دانشجو، معدل، پایاننامه و فعال بودن دانشجو در دوران تحصیل است.
