وقتی بچه‌ها به سن مدرسه رفتن نزدیک می‌شوند در کنار بر شور و شوق فراوان خودشان، والدین سوالات و نگرانی‌های خاص خود را دارند. یکی از این سوالات رایج این است که فرق پیش دبستانی و مهدکودک چیست؟ ایا پیش دبستانی واجبه؟ آیا ثبت نام پیش دبستانی اجباری است و بدون گذراندن آن نمی‌توان در مقطع بعدی ثبت نام کرد؟ قانون جدید پیش دبستانی ۱۴۰۳ چیست؟ در این مطلب می‌خواهیم نگرانی‌های شما را در این مورد برطرف کنیم و با تفاوت پیش دبستانی و مهدکودک، آموزش‌های پیش دبستانی و مزایای ثبت نام پیش دبستانی آشنا شویم.
پیشنهاد مطالعه: پیش دبستانی مهدکودک یا مدرسه؟
آیا رفتن کودک به پیش دبستانی اجباری است؟
در چند سال گذشته پیش دبستانی برای کودکان ۴ تا ۶ ساله تعریف شده و دو پایه ۱ و ۲ دارد. اما اگر کودکی هیچ‌یک از این دو پایه پیش‌دبستانی را طی نکرده باشد، باز هم می‌توانید او را در کلاس اول ابتدایی ثبت نام کنید چون داشتن مدرک پیش دبستانی برای مدارس دولتی و بسیاری از مدارس غیر دولتی اجباری نیست. فقط ممکن است برخی از دبستان‌های خاص مدرک این پایه را بخواهند. هرچند برای ثبت نام کودک در پیش دبستانی اجباری وجود ندارد اما ما پیشنهاد می‌کنیم مزایای گذراندن این پایه را در ادامه مطلب بخوانید و حداقل برای ثبت نام پیش دبستانی دو اقدام کنید.
راستی پیشنهاد می‌کنیم درباره غربالگری چشم کودکان که از ضروریات پیش از دبستان است نیز مطالعه کنید.
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر می‌شود!
در پیش دبستانی کودک چه یاد می‌گیرد؟
در ایران دو نوع پیش دبستانی ۱ و ۲ داریم که به ترتیب برای سنین ۴ تا ۵ سال و ۵ تا ۶ سالگی هستند. مهمترین هدف پیش‌دبستانی آماده سازی کودک از نظر روحی، جسمی و مهارت‌ها برای ورود به مرحله دبستان است که دیگر از بازی و شادی صرف خبری نیست. در پیش‌دبستانی‌های معتبر معمولا مربیانی با تحصیلات مرتبط با حوره آموزش ابتدایی حضور دارند در حالی‌که مربیان مهدکودک آموزش‌های متفاوتی دیده‌اند چون هدف اصلی از ایجاد آنها نگهداری از کودک در ساعات اشتغال والدین و فعالیت و شادی کودکان است. بنابراین کودکان در مرحله پیش دبستانی مهارتهای زیر را یاد می‌گیرند:
- زبان‌آموزی ابتدایی
- شناخت صداها
- یادگیری محاسبات ساده ریاضی
- خواندن ساعت
- مهارتهای خود مراقبتی
- مهارتهای اجتماعی
- استقلال فردی
- فعالیت‌های هنری مانند نقاشی و رنگ‌آمیزی
- آشنایی با محیط زیست
- آموزش اولیه زبان دوم
- کار در دفتر شطرنجی
- آشنایی با مفاهیم ابتدایی علوم
- توانایی به دست گرفتن صحیح مداد
- آشنایی با ارتباط با مربی و معلمان
در یک مرکز پیش‌دبستانی خوب برای آموزش این مهارت‌ها برنامه‌ریزی شده است. اگر به دنبال ویژگی‌های پیش دبستانی خوب و بهترین مراکز پیش دبستانی در تهران هستید مطالعه مطلب بهترین پیش دبستان تهران را توصیه می‌کنیم.
تفاوت پیش دبستانی و مهدکودک چیست؟
تصور بسیاری از والدین اسن است که اگر کودک مهدکودک رفته باشد دیگر نیازی به ثبت نام پیش دبستانی یا آمادگی نیست. اما به طور کلی فلسفه مهد کودک با هدف ایجاد پیش‌دبستانی تفاوت دارد. تفاوت مهدکودک و پیش دبستانی صرفا در دوره سنی ورود کودک به این مراکز نیست و تفاوت‌های مهم دیگری نیز دارند:
- پیش دبستانی برای کودکان ۴ تا ۶ ساله و مهدکودک برای کودکان نوپا است.
- مدت زمان حضور کودکان در پیش دبستان معمولا کمتر از مهد کودک است.
- معلمان پیش دبستانی آموزش‌های خاصی برای تدریس و تربیت کودکان دیده‌اند.
- هدف از مهدکودک بیشتر نگهداری از کودک در زمان عدم حضور والدین است اما هدف از پیش دبستانی آماده کردن کودکان برای ورود به مدرسه است.
- به خاطر سن کمتر و توانایی‌های متفاوت، پیش دبستانی آموزش‌محورتر از مهدکودک است.
- · در برخی از پیش‌دبستان‌ها مباحث ابتدایی از دروسی مانند ریاضی و فارسی آموزش داده می‌شوند.
- مراکز مهدکودک جدا از مدارس هستند اما بسیاری از مدارس دبستان دوره پیش دبستانی‌ها را هم برگزار می‌کنند.
- برنامه‌های مهد کودک معمولا منعطف‌تر از پیش‌دبستانی است.
مزایای رفتن به پیش دبستان چیست؟
شاید بپرسید اصلا چرا کودکان باید پیش‌بستانی بروند و این پایه چه مزیتی دارد؟ پیش دبستانی یکی از دوره‌های مهم و اثرگذار در آینده تحصیلی کودکان است. انواع مهارت‌هایی که پیش‌زمینه شروع سوادآموزی هستند در پیش دبستانی آموزش داده می‌شوند و در اساسنامه آموزش و پرورش بر رشد همه جانبه کودکان در ابعاد شناختی، عاطفی، روانی، حرکتی، اجتماعی، معنوی، زیستی و بدنی و اهتمام به تکوین هویت ملی و اسلامی تاکید شده است. از مزیتهای گذراندن پیش دبستانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
پیشنهاد می‌کنیم مطلب شرایط و مدارک لازم برای ثبت نام کلاس اول ابتدایی را هم مطالعه کنید.
کنار آمدن با اضطراب جدایی
اغلب کودکان در آغاز ورود به مدرسه دچار اضطراب جدایی از خانه و والدین می‌شوند. حتی اگر کودک مهد کودک رفته باشند به دلیل تفاوت فضای ابتدایی و مهد کودک، تعداد بیشتر دانش‌آموزان، وجود نظم و ترتیب و قوانین جدی‌تر، باز هم در شروع مدرسه ممکن است کمی دچار مشکل شوند. اما با تمرین مهارتهای مختلف در پیش دبستانی کودک می‌تواند راحت‌تر با جدا شدن از والدین و گذراندن وقت در مدرسه کنار بیاید.
پذیرش فضا و قوانین مدرسه
در مراکز پیش‌دبستانی تلاش این است که تا حدی که سن کودک اجازه می‌دهد، شرایط آموزشی نزدیک به دبستان باشد. به همین دلیل کودک بعد از گذشت یک یا دو سال در پیش دبستانی، آدابی مانند اجازه گرفتن و قوانین را راحت‌تر می‌پذیرند و به آن احترام می‌گذارند. کودکان در دبستان باید بتوانند به قوانین مدرسه و معلم احترام بگذارند، حرف شنوی داشته باشند، نظم و انضباط شخصی داشته باشند، برای صحبت کردن یا انجام هرکاری به رعایت نوبت احترام بگذارند، الزامات اجتماعی را درک و رعایت کنند و برای آموختن مطالب وقت بگذارند. همه این توانمندی‌ها در دوره پیش‌دبستانی تمرین می‌شوند.
تقویت مهارت دوست یابی
در مهدکودک کودکان با یکدیگر بازی می‌کنند و از این طریق ارتباط ایجاد می‌کنند اما چندان از مناسبات اجتماعی یا قوانین دوستی چیزی نمی‌دانند. اما در پیش‌دبستانی این فرصت را دارند که در کارهای گروهی و فعالیت‌هایی به جز بازی، با یکدیگر تعامل کنند.
فعالیت فیزیکی هدفمند
کودکان مهدکودکی شیطنت بیشتری دارند و در ورزش کمتر می‌توانند نظم و انضباط با درک کنند یا بپذیرند. بنابراین بیشتر بازی می‌کنند تا ورزش. اما در مرحله پیش‌دبستانی در صورت وجود یک برنامه منظم و مربیان با تجربه و متبحر، کودک می‌آموزد که از قوانین ورزش‌های مختلف پیروی کند که ضمن آن کار تیمی، ظرفیت شکست و پیروزی را یاد می‌گیرند و در عین حال یک فعالیت فیزیکی برنامه‌ریزی شده را انجام می‌دهند.
تمرین نظم و انضباط
معمولا توصیه می‌شود که تا سن ۴ سال زیاد به بچه‌ها سخت‌گیری نشود تا بتوانند محیط را کشف کنند و لذت ببرند. اما پس از آن باید به مرور با مفهوم انضباط آشنا شوند. یکی از اهداف پیش‌دبستانی نیز آموزش نظم و ترتیب از روش‌های درست و اثرگذار به کودکان است.
افزایش هماهنگی چشم و دست
سیستم عصبی بعد از تولد نیز در حال رشد و توسعه است و یکی از مشخص‌ترین نمودهای ظاهری آن بهبود ارتباط بین مغز، حس و عضلات با بیشتر شدن سن است. در پیش دبستانی با کمک فعالیت‌هایی که به هماهنگی دست و چشم نیاز دارند، مهارتهای حسی حرکتی کودکان برای نوشتن و انجام کارهای ظریف تقویت می‌شوند.
آماده شدن برای برنامه منظم و روزانه دبستان
شاید اگر کودک یک یا چند روز به خاطر خستگی، عدم تمایل یا مسافرت به مهدکودک نرود چندان مهم نباشد. اما همین کودک بالاخره باید برای زود بیدار شدن روزانه و حضور در مدرسه آموزش ببیند. پیش‌دبستان فرصت خوبی برای تمرین حضور هر روز در ساعات مشخص مدرسه است. البته قبل از پیش‌دبستانی هم باید این آمادگی را ایجادکنید که راجع به روند آن در مطلب آماده کردن کودک برای پیش دبستانی توضیح داده‌ایم.
بروز استعدادهای کودک
فعالیت‌های کودک در پیش دبستانی صرفا برای لذت بردن نیست بلکه کمی جدی‌تر می‌شود. طی همین فعالیت‌های درسی و هنری است که استعدادها و علایق کودک شکوفا و شناخته می‌شوند.
افزایش مهارت اجتماعی
کودکان در فعالیت‌های گروهی پیش دبستانی که شباهت بیشتری به فضای دبستان دارد، مهارت صحبت کردن در جمع و تعامل درست با دیگران را از طریق آموزش معلمان و سعی و خطا فرا می‌گیرند. چیزی که بدون این پایه درسی باید در دبستان بلد باشند.
یادگیری اولیه دروس مختلف
حروف الفبا، مفاهیم ساده ریاضی و علوم در پیش‌دبستانی، توسط معلمان و با متدهای اختصاصی کودکان آموزش داده می‌شوند. حتی اگر مطلب زیادی در این حوزه‌ها درس داده نشود، کودک در دبستان با کلیت مفاهیم پایه‌ای، روند آموختن و انجام تمرین در منزل آشنا شده است. از طرفی قسمت‌های مختلف مغز با این آموزش‌ها فعال شده و قابلیت‌های ذهنی و خلاقانه کودکان بیشتر می‌شود.
تشخیص مشکلات کودک
کودکان در اغلب مهد کودک‌ها بیشتر به بازی و تفریح می‌پردازند و انتظار زیادی از آنها وجود ندارد. اما با توجه به فعالیت‌های درسی و گروهی ابتدایی در پیش‌دبستان، معلمان و کادر مدرسه می‌توانند نشانه‌های مشکلات رفتاری، اختلالات یادگیری یا مشکلات جسمی کودک مانند کم‌شنوایی را مشاهده کرده و به والدین اطلاع دهند تا تشخیص دقیق و درمان به موقع انجام شود.
رشد عاطفی کودک
به دلیل ارتباط جدی‌تر با همسالان و مربیان، کودکان در دوره پیش‌دبستانی رشد عاطفی و احساسی بیشتری پیدا می‌کنند، یاد می‌گیرند چطور احساسات خود را بروز دهند و احساسات دیگران را بپذیرند که نقش مهمی در مهارتهای اجتماعی کودکان و حس ارزشمندی آنها در دوره‌های بعدی زندگی دارد.
تمرین استقلال
کودکان حتی در مهدکودک به مربی به عنوان یک مادر دوم برای انجام بیشتر کارهایشان نیاز دارند. کودکی که در پیش‌دبستانی جدا شدن از یک مراقب را نیاموخته چطور می‌تواند بدون ترس و وحشت وارد محیط ناشناخته دبستان شود؟ در پیش‌دبستانی بچه‌ها آموزش می‌بینند که چطور از خود مراقبت کنند. استقلال ذهنی، عملکردی، رفتاری و روحی آنها با کمک مورد سوال و درخواست قرار گرفتن، پایه‌گذاری می‌شود.
قانون جدید پیش دبستانی ۱۴۰۳
قوانین ثبت نام در پیش دبستانی شامل موارد زیر هستند:
- سن ثبت نام پيش دبستانی يک، چهار تا پنج سال تمام است (برای سال تحصیلی ۱۴۰۱- ۱۴۰۲، متولدين نیمه اول سال ۱۳۹۵ تا نیمه اول ۱۳۹۶).
- سن ثبت نام پيش دبستانی دو، پنج تا شش سال تمام است (برای سال تحصیلی ۱۴۰۱- ۱۴۰۲، متولدين نیمه اول ۱۳۹۵ تا نیمه اول ۱۳۹۷).
- در صورتی کی کودکی به سن ورود به اول دبستان رسیده باشد، اما به دلایلی شرایط و آمادگی ورود به دبستان را نداشته باشد، والدین می‌توانند با ارائه مدارک لازم، کودک را در مقطع پیش‌دبستانی ثبت نام کنند.
- برای ثبت نام مقطع پیش دبستانی تکمیل مراحل سنجش سلامت نوآموزان ضرورت دارد.
- ثبت نام پیش دبستانی های دولتی را باید از طریق سایت پادا به آدرس pada.medu.ir انجام دهید.
- ثبت نام در پیش دبستانی غیر انتفاعی از طریق مراجعه حضوری به مدرسه یا مراجعه به سایت آنها انجام می‌شود.
- ثبت نام در پیش دبستانی از آخر خرداد تا مهر ماه هر سال انجام می‌شود.
در مطالب شرایط سن پیش دبستانی و سن ثبت نام کلاس اول بازه سنی ورود به پیش دبستان و دبستان را بررسی کرده‌ایم.
سخن پایانی
مهد کودک یا پیش دبستانی ممکن است برای برخی از کودکان با نیازها یا مشکلات خاص و ویژه انتخاب خوبی نباشد اما برای اکثر کودکان قدم مهمی برای آمادگی حضور در مدرسه و پایه ابتدایی است. ثبت نام پیش دبستانی به عنوان نزدیک‌ترین دوره زمانی و مشابه‌ترین دوره آموزشی برای رورد کودکان به فضای درس و مشق و مدرسه است. همانطور که گفتیم حضور در پیش‌دبستانی خصوصا اگر با دبستان ادغام شده باشد، کودکان را با این فضا آشنا می‌کند و آنها را به رعایت یک ساختار و چهارچوب منظم عادت می‌دهد. بنابراین برای پایه پیش‌دبستانی به دنبال مراکزی باشید که مربیان متخصص داشته باشند و با برنامه‌های متنوع، جذاب اما دارای محوریت آموزشی، کودک را یک قدم جلوتر ببرد. در این راستا می‌توانید لیست پیش دبستان های سلام را هم بررسی کنید.
سوالات متداول
- سن ثبت نام در پیش دبستانی چند سال است؟
در ایران دو نوع پیش دبستانی ۱ و ۲ داریم که به ترتیب برای سنین ۴ تا ۵ و ۵ تا ۶ سالگی هستند. - پیش دبستانی اجباری است یا اختیاری؟
خیر، به صورت کلی گذراندن این مقطع اجباری نیست و قانونی در این خصوص وجود ندارد. - ایا مدرک پیش دبستانی برای کلاس اول اجباری است؟
خیر، ورود به پیش دبستانی اجباری نیست اما مزیتهای بسیاری دارد که در این مطلب به آنها اشاره کردیم، همچنین برخی از مدارس معتبر برای ثبت نام مقطع دبستان شرط گذراندن دوره پیش دبستانی دارند. - پیش دبستانی ۲ اجباری است؟
خیر، پیش دبستانی اجباری نیست. - لزوم آموزش پیش دبستانی به کودکان چیست؟
بچه هایی که پیش دبستانی نرفته باشند ممکن است نسبت به سن خود و همسالان دیگرشان در کلاس اول دبستان مهارتهای ارتباطی و یادگیری کمتری داشته باشند و از این نظر دچار افت درسی یا کاهش اعتماد به نفس شوند.
