پیش آمده است که درسی را چند دور مطالعه کنید اما نمره کمی بگیرید؟ پیش آمده احساس کنید به مبحثی بسیار مسلط هستید اما در جلسه امتحان نتوانید به سوالاتش پاسخ بدهید؟ به نظرتان مشکل چیست!؟ چگونه درس بخوانیم تا ۲۰ بگیریم؟ سوال همه دانش‌آموزانی است که به دنبال برنامه ریزی درسی خوب هستند و به نمره و نتایج خود اهمیت می‌دهند. هر کاری راه و روش و اصول خاص خودش را دارد. زیاد خواندن، چند دور خواندن، شب امتحان بیدار نشستن و امثال این روش‌ها لزوما شما را به نتایج خوبی نمی‌رسانند. همراه ما باشید تا مهمترین نکات روش صحیح درس خواندن برای نمره بالا را به صورت اصولی و نکته به نکته بررسی کنیم.
روش صحیح درس خواندن چگونه است؟
ابتدا تیتروار گامهای مهم چگونه بهتر درس بخوانیم را می‌گوییم و بعد به سراغ بررسی دقیق‌تر هرکدام می‌رویم:
- مرور اولیه و روزنامه‌وار داشته باشید و از تکنیکهای تندخوانی استفاده کنید.
- نکات مهم را خلاصه‌نویسی و یادداشت‌برداری کنید.
- از تکنیک های حفظ کردن سریع درس استفاده کنید.
- از روش‌های مطالعه فعال و عمیق استفاده کنید.
- تمرین کنید و سوالات تستی حل کنید.
- تغذیه مناسب، خواب کافی و استراحت روزانه داشته باشید.
مرحله پیش مطالعه
پیش مطالعه یک قدم مهم در آماده‌سازی ذهن برای دریافت اطلاعات است. فرقی نمی‌کند که درس حفظی باشد یا مفهومی، باید یک دور روزنامه‌وار مطلب را بخوانید. این کار چند فایده دارد:
- می‌دانید با چه مبحث و موضوعات کلی در درس طرف هستید.
- ذهنتان برای دریافت جزییات آماده می‌شود.
- بخشی از مطلب را فرامی‌گیرید و دفعات بعدی با حجم کمتری از مطلب روبرو هستید.
- به مرور تمرکز ذهنی‌تان افزایش پیدا می‌کند.
مرحله طراحی سوال
حالا وقتش رسیده که اطلاعات اولیه را سر و سامان بدهید. کلیاتی که خوانده‌اید را به بخش‌های کوچک تقسیم کنید و مبحث را با جزییات یاد بگیرید تا هیچ نکته‌ای از قلم نیفتد. از خودتان بپرسید از هر بخش مطلب چه سوالاتی ممکن است طراحی شود؟ این گام خصوصا برای دروس حفظی یا دروس پیچیده مفهومی، کاربرد بیشتری دارد. می‌توانید تمام سوالاتی که درباره بخش‌های مختلف متن به ذهنتان می‌رسد را در یک برگه جداگانه بنویسید.
مرحله یادداشت برداری و خلاصه نویسی
یادداشت کردن، یکی از مهمترین مراحل تثبیت مطالب است. این کار اصولی دارد که به صورت مفصل در مطلب تکنیک های خلاصه نویسی نوشته‌ایم. اصول کلی کار به این شکل است:
- فقط قسمت‌های مهم را یادداشت کنید.
- خلاصه‌نویسی باید برای دوباره‌خوانی قابل فهم و خوانا باشد.
- باید بتوانید در خلاصه‌نویسی بین بخش‌های مهم مباحث و مطالب مختلف ارتباط ایجاد کنید.
- از تکنیکهای مختلف رمزگذاری برای مطالب هم استفاده کنید.
مرحله حل تمرین
تمرین هم یکی دیگر از مراحل یادگیری فعالانه است. برای دروس حفظی تست زدن بلافاصله بعد از مطالعه بسیار کمک می‌کند که متوجه نکات مهم، بخش‌های سوال‌خیز و اشکالات خود شوید. برای موضوعات مفهومی، محاسباتی و ریاضیاتی هم تست زدن و تکرار، باعث یادگیری بهتر حل مسئله می‌شود. فراموش نکنید صرفا حل کردن سوالات به شما کمکی نمی‌کند. مهمترین کار در مرحله حل تمرین، پیدا کردن نقاط ضعف و حل کردن اشکالات درسی است.
مرور مطالب
همه ما بعد از ۲۴ ساعت، حداقل ۲۵درصد از مطالبی که حفظ کرده‌ایم را فراموش می‌کنیم. بنابراین باید از یک روز بعد از مطالعه هر مطلب جدیدی، مرور را آغاز کنیم. تحقیقات نشان داده‌اند که مرور مداوم و در فواصل مشخص، میزان فراموشی را کاهش می‌دهند و منجر به تثبیت اطلاعات در ذهن می‌شود. علاوه بر این در مواقع لازم راحت‌تر می‌توانید مطالب را به خاطر بیاورید. بهترین سیستم زمانی یادآوری و مرور، همان است که در جعبه لایتنر استفاده شده است. اصول مرور مطالب در روش صحیح درس خواندن به این ترتیب است:
- فواصل بین مرورها را به تدریج افزایش بدهید یعنی یک روز بعد، روز دوم، سوم، هفتم، ۱۴ روز بعد و ۳۰ روز بعد از مطالعه مرور کنید.
- اگر زمان کوتاهی دارید، فواصل را هم به همان نسبت کمتر کنید.
- مرور کردن صرفا تکرار یک سری جملات نیست. از روش‌هایی مانند فاینمن برای عمق بخشیدن به مرور استفاده کنید.
چگونه درس بخوانیم که فراموش نکنیم؟
همه ما تجربه این را داریم که با وجود مطالعه زیاد یک مبحث، نتوانسته‌ایم به سوالات امتحانی پاسخ بدهیم. حتی گاهی اصلا نمی‌دانیم این سوال از کدام قسمت طراحی شده است. چرا نمی‌توانیم خوب در ذهنمان جستجو کنیم و به دنبال جواب سوالات بگردیم؟ دلیل مهم این موضوع همین است که صرفا متون را می‌خوانیم. اینکه صرفا از روی متن بخوانید یا سعی کنید مطلب را حفظ کنید، نمی‌تواند باعث تثبیت مطالب شود. بنابراین:
- روش مطالعه باید فعالانه باشد.
- یادگیری باید عمیق باشد.
یادگیری فعالانه چیست؟
گام‌هایی که در این مطلب توضیح دادیم، منجر به فهم عمیق مطالب میشوند. به جز این، مراحل دیگری هم وجود دارد مانند توضیح یا آموزش دادن درس برای دیگران که بسته به زمان و نوع درس بسیار مفید هستند. پیشنهاد می‌کنیم تکنیک فاینمن را در این مورد یاد گرفته و اجرا کنید.
چرا درس می خوانیم و فراموش می کنیم؟
گاهی عدم تمرکز، اضطراب و افسردگی، ابتلا به بیش فعالی عامل فراموش کردن سریع مطالب هستند. بنابراین در کنار رعایت اصول درس خواندن صحیح، حواستان باشد این مشکلات زمینه‌ساز فراموشی شما نباشند. مطلب افزایش تمرکز در مطالعه برایتان بسیار سودمند خواهد بود.
چگونه درس بخوانیم و تست بزنیم؟
ما از حل کردن سوالات تستی ۲ هدف متفاوت را دنبال می‌کنیم:
- آشنا شدن با بخش‌های مهم کتاب و نقاط ضعف و قوت
- افزایش سرعت تست زدن
بنابراین ترکیب درس خواندن و تست زدن با توجه به هدف ما تفاوت دارد. اصول تست زدن در کنار درس خواند به این شکل است:
- درس یا مبحث مورد نظرتان را بخوانید و بلافاصله بعد از فراگیری آن، بدون گرفتن زمان تست بزنید.
- پاسخ‌هایی که دادید را بررسی کنید و تمام بخش‌ها یا مباحثی که دچار اشکال بودید را دوباره مرور کنید.
- چند روز بعد از مطالعه و تست زدن اولیه، مجددا تست بزنید اما اینبار زمان بگیرید.
با بلافاصله تست زدن رفع اشکال می‌کنید و مطالب در ذهنتان تثبیت میشوند. با تست زدن چند روز بعد از مطالعه اولیه، میزان آمادگی و سرعت یادآوری مطالب را بررسی می‌کنید. به این ترتیب می‌توانید هم درس بخوانید و هم تست بزنید.
چگونه درس بخوانیم تا ۲۰ بگیریم؟
- مطالعه عمیق و مفهومی در طول ترم را فراموش نکنید.
- درس خواندن را به شب امتحان موکول نکنید.
- خواب کافی در طول ترم، فرجه و قبل از امتحان داشته باشید.
- غذاهای سبک سرشار از پروتئین، فیبر، مایعات برای درس خواندن مفید هستند.
- کاهش مصرف قند، نمک، چربی و کافئین را فراموش نکنید.
- استراحت و تفریح به موقع و به اندازه باعث بهبود انرژی و انگیزه شما می‌شود، برای آن برنامه‌ریزی کنید.
- مکان مناسب مطالعه داشته باشید.
- اصول انتخاب بهترین زمان برای درس خواندن را رعایت کنید.
چگونه مفهومی درس بخوانیم؟
اگر بخواهیم خلاصه بگوییم، موارد زیر به این موضوع کمک میکنند:
- بین قسمت‌های مختلف مباحث ارتباط برقرار کنید.
- برای دروسی که امکان دارد، از شکل و تصویر برای تثبیت مطالب در ذهن استفاده کنید.
- مثال‌ها و تمرین‌های فراوانی حل کنید.
- حتما از خلاصه‌نویسی‌های شاخه‌ای و تصویری بهره ببرید.
- سعی کنید درس و مفاهیم پیچیده را به ساده‌ترین شکل برای فردی دیگر توضیح دهید.
- حتما درس و مباحثی که یاد گرفته‌اید را در فواصل مختلف مرور کنید.
اما چگونه رسیدن به این مرحله را به صورت کامل در مطلب چگونه مفهومی درس بخوانیم توضیح داده‌ایم.
روش درس خواندن نابغه ها
نوابغ از زمان، انرژی و ذهن خود بهینه‌ترین و بیشترین استفاده را می برند. اصولی را رعایت میکنند که افراد دیگر نسبت به آن‌ها کم توجه هستند. وقتی به روش درس خواندن نوابغ توجه می‌کنیم می‌بینیم:
- کمتر خسته میشوند.
- در زمان کوتاه نتیجه بهتری می‌گیرند.
- امید و انرژی خود را طی مسیر حفظ میکنند.
- درس را مفهومی و عمیق یاد می‌گیرند.
برای اینکه بدانید این افراد دقیقا چه میکنند و چگونه موفق میشوند، مطلب روش درس خواندن نابغه ها را بررسی کنید.
سخن پایانی
هدف ما از درس خواندن یادگیری و در مرحله بعدی کسب بالاترین نمرات است. برای رسیدن به این اهداف باید بدانیم که چگونه هوشمندانه درس بخوانیم و روش صحیح درس خواندن چه مراحل و تکنیک‌هایی دارد. در این مقاله راجع به گامهای موثری که باید برای درس خواندن طی کنید صحبت کردیم.
سوالات متداول
- چگونه درس بخوانیم تا یادمان نرود؟
باید گامهای درس خواندن که در این مطلب توضیح دادیم را از ابتدا تا انتها طی کنید تا چرخه یادگیری عمیق تکمیل شود. به جز این، خواب و استراحت کافی و تغذیه مناسب هم به افزایش قدرت حافظه کمک میکنند. - چگونه درس بخوانیم که خسته نشویم؟
از تکنیکهای مدیریت زمان استفاده کنید که چرخههای مداوم استراحت و مطالعه دارد. خواب شبانه کافی و با کیفیت داشته باشید. - چگونه درس بخوانیم و تست بزنیم؟
برای یادگیری بیشتر، تثبیت مطالب در ذهن، پیدا کردن نقاط ضعف و درک بخش‌های سوال‌خیز امتحانات، بلافاصله بعد از درس خواندن و یادگیری، بدون زمان تست بزنید و رفع اشکال کنید. اگر زمان کافی دارید ۱ تا ۳ روز بعد هم مجددا تست بزنید، اگر هدفتان مطالعه کنکوری است این بار زمان را هم در نظر بگیرید و با هدف بهره‌وری بالاتر تست بزنید.
