مربع و مستطیل ازجمله اشکال هندسی دوبعدی هستند که ازنظر ظاهری شبیه به هم به نظر میرسند اما در عین حال تفاوتهایی نیز با هم دارند. در این مقاله ابتدا این دو شکل هندسی را معرفی میکنیم و سپس با مقایسه ویژگیهای آنها، به بررسی تفاوت و شباهت مربع و مستطیل میپردازیم.
مربع چیست؟
مربع یک شکل دوبعدی با ۴ ضلع برابر و ۴ زاویه راست (۹۰ درجه) است. ازآنجا که هر چهار ضلع و هر چهار زاویه مربع با هم مساوی هستند، این شکل هندسی را چهارضلعی منتظم نیز میگویند.
مربع ویژگیهای دیگری نیز دارد که عبارتاند از:
- مجموع زاویههای داخلی مربع مساوی با ۳۶۰ درجه است.
- یک مربع ۲ قطر برابر دارد که عمودمنصف یکدیگر هستند.
- قطرهای یک مربع خط تقارن آن و نیمساز زاویههای داخلی نیز محسوب میشوند.
- در یک مربع اضلاع مقابل با هم موازی هستند.
- قطرها مربع را به دو مثلث قائمالزاویه یکسان تقسیم میکنند.
- محل برخورد قطرهای مربع مرکز تقارن آن است.
- مربع در مجموع ۴ خط تقارن دارد.
پیشنهاد می کنم مقالات دیگر درباره ی مربع مانند محیط مربع و مساحت مربع را مطالعه کنید.
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیههای مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر میشود!
مستطیل چیست؟
مستطیل نیز یک شکل دوبعدی با ۴ ضلع و ۴ زاویه راست است که اضلاع مقابل آن با هم برابرند. معمولاً ضلع بزرگتر را طول و ضلع کوچکتر را عرض مستطیل مینامند.
مستطیل خصوصیات دیگری هم دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- مجموع زاویههای داخلی مستطیل ۳۶۰ درجه است.
- مستطیل ۲ قطر با طول مساوی دارد که همدیگر را نصف میکنند.
- در مستطیل اضلاع روبهرو با هم موازی هستند.
- قطرها مستطیل را به دو مثلث قائمالزاویه مشابه تقسیم میکنند.
- محل برخورد قطرهای مستطیل، مرکز تقارن آن است.
- مستطیل تنها ۲ خط تقارن دارد.
پیشنهاد می کنم مقالات دیگر درباره ی مستطیل مانند محیط مستطیل و مساحت مستطیل را مطالعه کنید.
اکنون که میدانیم این دو شکل هندسی هر کدام چه خصوصیاتی دارند، میتوانیم به بررسی شباهت ها و تفاوت های مربع و مستطیل بپردازیم.
شباهت و تفاوت مربع و مستطیل چیست؟
در این بخش تفاوت و شباهت مربع و مستطیل را با بررسی ویژگیهای آنها با هم مقایسه کنیم.
تفاوت مربع و مستطیل
تفاوت مستطیل و مربع را میتوان براساس ویژگیهایی مانند طول اضلاع، قطرها، فرمولهای محیط و مساحت و تعداد خط تقارن تعیین کرد. جدول زیر، تفاوت دو شکل مربع و مستطیل را بهخوبی نشان میدهد.
| ویژگی |  |  |
| طول اضلاع | تمام اضلاع مساوی هستند. | اضلاع مقابل دوبهدو با هم برابرند. |
| قطرها | قطرها نیمساز زوایای داخلی و خط تقارن مربع هستند. همچنین هر دو قطر بر هم عمودند. | قطرها بر هم عمود نیستند و نیمساز و خط تقارن محسوب نمیشوند. |
| تعداد خط تقارن | مربع ۴ خط تقارن دارد. | مستطیل ۲ خط تقارن دارد. |
| فرمول محیط | یک ضلع × ۴ | (عرض + طول) × ۲ |
| فرمول مساحت | خودش × یک ضلع | عرض × طول |
شباهت مربع و مستطیل
اکنون با بررسی این دو شکل، سراغ ویژگیهای مشترک و درنتیجه شباهت آنها میرویم. در ادامه شباهت مستطیل و مربع را در قالب یک جدول نمایش دادهایم.
| ویژگی | | |
| تعداد اضلاع | مربع ۴ ضلع دارد. | مستطیل نیز ۴ ضلع دارد. |
| تعداد رأسها | مربع ۴ رأس (گوشه) دارد. | مستطیل نیز ۴ رأس (گوشه) دارد. |
| اندازه زاویهها | مربع ۴ زاویه ۹۰ درجه دارد که مجموع آنها ۳۶۰ درجه است. | مستطیل نیز دارای ۴ زاویه ۹۰ درجه است که مجموع آنها برابر با ۳۶۰ درجه است. |
| تعداد قطرها | مربع ۲ قطر با طول برابر دارد که همدیگر را نصف میکنند. | مستطیل هم ۲ قطر با طول یکسان دارد. در مستطیل نیز قطرها یکدیگر را نصف میکنند. |
| مرکز تقارن | محل برخورد قطرها مرکز تقارن است. | محل برخورد قطرها مرکز تقارن است. |
سخن پایانی
مربع و مستطیل هر دو نوعی چهارضلعی بهشمار میروند که دارای چهار زاویه قائمه هستند. مربع را میتوان نوع خاصی از مستطیل دانست که هر چهار ضلع آن با هم برابر است. بنابراین، میتوان گفت مربع نوعی مستطیل است. تفاوت و شباهت مستطیل و مربع را میتوان براساس معیارهایی مانند طول و تعداد اضلاع، تعداد و اندازه زاویهها، تعداد قطرها و خط تقارن بررسی کرد.
ما در این مقاله شباهت و تفاوت مربع و مستطیل را با زبانی ساده بیان کردیم و برای مقایسه راحتتر، تفاوتها و شباهتهای آنها را بهطور خلاصه در یک جدول آوردیم. امیدواریم پس از این آموزش، شناخت بهتری نسبت به این دو شکل هندسی بهدست آورده باشید.
10 پاسخ
تفاوت و شباهت مربع و مستطیل کلاس چهارم چیه؟ همیشه قاطی میکنم که مربع همون مستطیله یا نه؟
سلام سؤال خیلی خوبی پرسیدی! مربع در واقع نوع خاصی از مستطیله چون هر چهار ضلعش با هم برابره. اما در مستطیل فقط اضلاع روبهرو با هم مساویاند. پس همهی مربعها مستطیل هستن ولی هر مستطیلی مربع نیست.
برای تفاوت و شباهت مربع و مستطیل کلاس دوم دبستان یه توضیح ساده میخوام، بچهم هی اشتباه میگیره
با سلام !
باید به زبان ساده گفت: هر دو شکل، چهار ضلع و چهار گوشه دارند و زاویههایشان نود درجه است. تفاوت در این است که در مربع، همهٔ ضلعها برابرند، اما در مستطیل، دو ضلع بلندتر و دو ضلع کوتاهتر است.
فرق مربع و مستطیل برای کلاس سوم چیه؟ چطور راحت یادش بدم؟
با سلام وقت بخیر
برای دانشآموزان کلاس سوم، بهتر است مفهومها را با مثال آموزش دهید.
میتوان گفت: دفتر یا کتاب، شکلی شبیه مستطیل دارد، در حالیکه کاشیِ کف یا خانههای شطرنج به شکل مربعاند. هر دو زاویههای راست دارند، اما در مربع، ضلعها برابرند. آموزش به این شیوه، مفهوم را در ذهن کودکان ماندگار میکند.
تفاوت و شباهت مربع و مستطیل کلاس دوم دبستان رو باید حفظ کنیم یا فقط بدونیم؟
با سلام
نیازی به حفظ کردن نیست؛ همینقدر کافیست که کودکان بدانند مربع و مستطیل هر دو چهار ضلع و چهار زاویهٔ راست دارند، با این تفاوت که در مربع، همهٔ ضلعها برابرند. هنگامی که مفهوم را درک کنند، خود بهراحتی میتوانند آنها را از یکدیگر بازشناسند.
تفاوت و شباهت مربع و مستطیل کلاس چهارم رو تو جدول یاد بگیرم یا با توضیح؟ کدوم آسونتره؟
با سلام وقت بخیر
جدول خیلی کمک میکنه چون توی جدول، ویژگیها کنار هم نوشته شدن و تفاوتها و شباهتها واضحتر دیده میشن. با نگاه به جدول، هم مربع و هم مستطیل رو راحتتر مقایسه میکنی.