پیش‌ترها از اضطراب جدایی فقط برای اشاره به عدم تحمل جدایی کودکان از عزیزان استفاده می‌شد، اما اخیرا روانشناسان متوجه شده‌اند که گاهی اضطراب جدایی در بزرگسالان هم مشاهده میشود. البته تعریف، علائم، علل و درمان اضطراب جدایی در بزرگسالان تفاوت‌های عمده‌ای با کودکان دارد. ما در این مقاله بر اساس مقالات علمی به‌روز روانشناسی، به بررسی جنبه‌های مختلف اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان می‌پردازیم.
اضطراب جدایی چیست؟
اضطراب جدایی بخشی طبیعی از روند رشد شناختی و هیجانی کودکان در بازه سنی ۶ ماهگی تا ۳ سالگی‌ست. در این دوره سنی کودکان تحمل دوری از والدین و عزیزان را ندارند و با علائمی مثل گریه‌زاری و چسبیدن به والدین به جدایی از آنها واکنش نشان می‌دهند. تداوم نشانه‌های اضطراب جدایی بعد از ۳ سالگی نگران‌کننده است و نیاز به بررسی بیشتر دارد، زیرا شاید کودک به اختلال اضطراب جدایی مبتلا شده باشد. این نگرانی‌ها گاهی با کمی تغییر در علائم به بزرگسالی کشیده میشوند که در این مقاله می‌خواهیم به بررسی همین مسئله بپردازیم.
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر میشود!
اضطراب جدایی در بزرگسالان
اضطراب جدایی با ترس یا رفتار اجتنابی در زمان جدایی از عزیزان و نزدیکان تعریف میشود. پیش‌تر فرض بر این بود که این مشکل فقط در دوران کودکی بروز می‌کند، اما اخیرا روانشناسان متوجه شده‌اند که گاهی تا بزرگسالی ادامه می‌یابد و حتی در برخی موارد، از خود بزرگسالی شروع میشود.
اکثر کودکان و نوجوانان بزرگ‌تر هنگام دوری از خانواده‌های خود برای اردوهای مدرسه یا ترک خانه به مقصد دانشگاه و محل کار، اضطراب خفیفی را تجربه میکنند که کاملا هم طبیعی‌ست. حتی برخی از بزرگسالان هنگام مواجهه با تغییراتی مثل مهاجرت همسر، نزدیکان یا دوستان به قصد کار یا مسافرت، دچار استرس میشوند. این‌گونه نگرانی‌ها در اوایل جوانی و هنگام جدایی جوانان از خانواده مرکزی خود و رسیدن به استقلال کامل رایج‌ترند، اما در سنین بالاتر نیز گاهی دیده میشوند.
این حالت‌ها در دوران بزرگسالی معمولا به دنبال رویدادی بزرگ مانند مستقل شدن فرزندان و ترک خانه، فوت همسر یا مهاجرت نزدیکان رخ می‌دهد. این استرس‌ها اگر در سطح خفیف باقی بمانند، نه تنها ضرری به حالمان ندارند که حتی مفیدند، زیرا ما را برای سازگاری با شرایط جدید آماده میکنند.
با این وجود، واکنش برخی از بزرگسالان به این جدایی‌ها بسیار شدیدتر از حد انتظار است و به جای کمک به سازگاری با شرایط جدید، منجر به تخریب عملکرد فرد میشود. این افراد احتمالا دچار اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالی هستند که نیاز به بررسی و درمان دارد.
علائم اضطراب جدایی در بزرگسالان
اگرچه تجربه نگرانی برای جدایی عزیزان یا ترس از آسیبدیدن آنها تاحدودی طبیعی‌ست، اما بزرگسالان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، استرس بسیار شدیدی را تجربه میکنند و گاهی حتی دچار حملات پانیک یا وحشت‌زدگی میشوند. در ادامه علائم شایع اضطراب جدایی در بزرگسالان را با هم مرور می‌کنیم:
- ترس، تردید یا اجتناب شدید از ترک عزیزان
- ناراحتی شدید و عدم تمرکز هنگام دور بودن از عزیزان
- ترس زیاد و بی‌منطق از آسیبدیدن یا ربوده‌شدن نزدیکان
- تجربه افسردگی یا حملات وحشت‌زدگی به دنبال جدایی از عزیزان
- بی‌خوابی هنگام دوری از نزدیکان به دلیل ترس از افتادن اتفاقی دردناک برای خود یا آنها
- بروز علائم جسمانی مانند سردرد، معده‌درد، حالت تهوع و تپش قلب در پی دوری از نزدیکان
اختلال اضطراب جدایی در والدین ممکن است خود را در رفتارهایی مثل فرزندپروری سخت‌گیرانه و جلوگیری از مستقل شدن فرزند نشان دهند. در روابط نیز برخی از افراد مبتلا به اضطراب جدایی به شدت وابسته و برخی به شدت سلطه‌گرند. برای تشخیص این اختلال در دوران بزرگسالی، علائم باید حداقل به مدت شش ماه ادامه پیدا کنند.
علت اضطراب جدایی در بزرگسالان
بخشی از مشکلات بزرگسالان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی به تجربیات دوران کودکی باز می‌گردد که تا دوران بزرگسالی ادامه داشته‌اند. طبق گزارش‌های بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال، آنها همیشه هنگام جدایی از عزیزان استرس زیادی را تجربه می‌کردند. این روند با ورود به دوران بزرگسالی همچنان ادامه یافته و به جای کمتر شدن، بیشتر هم شده است.
علاوه بر بحث محیط و تجربیات، این افراد به لحاظ ژنتیکی هم خلق‌وخوی حساس‌تر و زودرنج‌تری نسبت به دیگران دارند که به اضطراب آنها دامن می‌زند. به صورت کلی، افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی مثل اضطراب فراگیر، پانیک و اضطراب اجتماعی، به احتمال بیشتری این مشکل را تجربه میکنند. رویدادهای دردناک دوران بزرگسالی مثل فوت عزیزان، طلاق و بیکاری نیز در بروز این مشکل تاثیر زیادی دارند.
تاثیرات اضطراب جدایی بر بزرگسالان
استرس شدید این افراد باعث تاثیرات منفی بر انجام فعالیت‌های روزمره و تخریب عملکرد آنها در زندگی شخصی و حرفهای میشود. اضطراب جدایی همچنین ممکن است تبدیل به اختلالات خطرناک‌تری مثل وحشت‌زدگی یا اضطراب فراگیر شود و زندگی شخص را به صورت کامل مختل کند.
این افراد حتی ممکن است از محل کار استعفا دهند، زیرا نمی‌توانند دوری از عزیزان خود را تحمل کنند. انزوا و کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی، بی‌انگیزگی و اجتناب از برقراری ارتباط به دلیل ترس از شکست عاطفی از دیگر عوارض اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالاناند.
درمان اضطراب جدایی در بزرگسالان
خوشبختانه برای اضطراب جدایی درمان‌های روان‌شناختی موثر و معتبری وجود دارد. در موارد شدید، در کنار این درمان‌ها می‌توان از دارو درمانی نیز کمک گرفت. در ادامه نگاهی به روش‌های رایج درمان اضطراب اضطراب در بزرگسالان می‌اندازیم.
درمان شناختی رفتاری
بهترین درمان پیشنهادی برای اضطراب جدایی درمان شناختی رفتاری (CBT) است. این درمان برای حل اضطراب جدایی بر دو هدف عمده تمرکز دارد:
- شناسایی افکار منفی و به چالش کشیدن آنها با آزمایش‌های رفتاری
- جایگزین‌سازی افکار منفی با افکار واقع‌بینانه
افراد مبتلا به اضطراب جدایی سوگیری‌های جدی‌ای درباره احتمال خطر خود و عزیزان در صورت جدایی دارند. شناخت این افکار و به چالش کشیدن آنها توسط تجربه، به مبتلایان کمک می‌کند تا با اصلاح نگرش‌های خود، بهتر استرسشان را مدیریت کنند.
دارو درمانی
گاهی سطح اضطراب فرد به حدی بالاست که توان شرکت در جلسات روان‌درمانی را ندارند. در این مواقع، روان‌پزشکان به طور موقت از داروهای ضد اضطراب مثل مهار‌کننده‌های بازجذب سروتونین برای کاهش اضطراب مراجعان استفاده میکنند. این داروها به هیچ وجه راه‌حل قطعی اختلال اضطراب جدایی نیستند و بعد از بهبود شرایط باید کاهش پیدا کنند و در نهایت قطع شوند.
گروه درمانی
گفت‌وگو با افرادی که دارای مشکلی مشابه هستند به افراد مبتلا به اضطراب جدایی کمک می‌کند تا همدلی بگیرند و بینش بهتری از مشکل خود پیدا کنند. آنها همچنین با شرکت در گروه درمانی از راهکارهای دیگران برای کاهش اضطراب جدایی آشنا میشوند و توان بیشتری برای کنترل استرس خود پیدا میکنند.
سخن پایانی
برخی از افراد اضطراب جدایی را از کودکی با خود به بزرگسالی می‌آورند و برخی دیگر به دلیل تجربیات دردناکی مثل فوت عزیزان یا طلاق به این مشکل دچار میشوند. این اضطراب گاهی به حدی شدید است که یک بزرگ‌سال را از پا در می‌آورد و زندگی او را آشفته می‌کند. اگرچه اضطراب جدایی در بزرگسالی به اندازه کودکی شایع نیست، اما باز هم اختلالی جدی‌ست و نیاز به درمان حرفهای توسط روانشناسان دارد. پس اگر علائم آن را در خود یا نزدیکانتان مشاهده کردید، پیش از تشدید مشکل به متخصصان سلامت روان مراجعه کنید و برای حلش راه‌حلی بیابید.
سوالات متداول
- اضطراب جدایی در بزرگسالان چیست؟
ترس شدید یا رفتارهای اجتنابی هنگام دوری یا جدایی از نزدیکان و عزیزان مهمترین ویژگی اضطراب جدایی در بزرگسالان است. آنها در زمان جدایی دلمشغول آسیبدیدن خود یا عزیزان میشوند و استرس شدیدی را تجربه میکنند. - علائم اضطراب جدایی در بزرگسالان چه هستند؟
ترس شدید از ترک عزیزان، ناراحتی و عدم تمرکز هنگام دوری از آنها، بروز علائم افسردگی یا حملات وحشت هنگام جدایی و بروز علائم جسمانی مثل سردرد و تپش قلب به دنبال جدایی از مهمترین علائم این مشکل در بزرگسالاناند. - برای درمان اضطراب جدایی در بزرگسالان چه راهکارهایی وجود دارد؟
تجربه شدید اضطراب جدایی در بزرگسالی یک اختلال محسوب میشود و نیاز به دریافت درمان حرفهای از جانب روانشناسان دارد. درمان شناختی رفتاری رویکرد غالب در درمان این اختلال به حساب میآید.
