حسابداری در پاسخ به نیاز انسان‌ها برای مدیریت، تجزیه و تحلیل هزینه‌ها و درآمدها شکل گرفته و کار آن به طور کلی، جمع‌آوری و بررسی اطلاعات با ماهیت مالی است. رشته حسابداری بین داوطلبان گروه‌ه انسانی طرفداران زیادی دارد هرچند این رشته شناور است و می‌توانید از ظریق شرکت در کنکور تجربی، ریاضی، انسانی و فنی حرفه‌ای یا حتی به صورت بدون کنکور این رشته را در دانشگاه ادامه دهید. در این مطلب درباره اینکه حسابداری چیست و چه آینده شغلی دارد صحبت کرده‌ایم.
معرفی رشته حسابداری
حسابداری (Accounting) از گذشته در تمام کسب و کارها مورد استفاده قرار می‌گرفت. همانطور که از نام این رشته مشخص است، یک حسابدار با محاسبات و اعداد سر و کار دارد. در گشته حسابداری یک حرفه تجربی بود و اغلب خود صاحبین کار آن را انجام می‌دادند. اما امروزه رشته حسابداری یک علم مدرن محسوب می‌شود دانستن آن در حد تجربی، برای کسب و کارها کافی نیست. حسابداری شامل جمع‌بندی اطلاعات مالی و تجزیه و تحلیل گزارشات به سازمان مربوطه (شرکت، اداره دولتی یا سازمان مالیات) است.
رشته حسابداری چیست ؟
به طور کلی حسابداری فرآیند جمع‌آوری، طبقه‌بندی، جمع‌بندی، تجزیه و تحلیل و ارائه حساب معاملات مالی، سوابق، صورت‌ها، سودآوری و موقعیت مالی یک سازمان یا نهاد و زبان تخصصی تجارت محسوب می‌شود. وضعیت مالی هر سازمان که توسط حسابدار ارائه می‌شود، نشان‌دهنده عملکرد و جریان کاری آن است که در تصمیم‌گیری‌ها و مدیریت سازمان نقش اساسی دارد. حسابداری یکی از ملزومات تمام سازمان‌ها محسوب می‌شود و زمینه‌های کاری آن متنوع هستند.
توانایی های لازم برای حسابداری
علایق و توانایی‌های لازم برای فعالیت در رشته حسابداری را می‌توان از ابعاد مختلفی بررسی کرد:
دروس مهم برای رشته حسابداری
همانطور که گفتیم این رشته با ریاضیات و محاسبات در ارتباط است. بنابراین باید هم به انجام دائمی محاسبات علاقه‌مند بوده و توامندی خوبی در دروس ریاضی و اقتصاد (در رشته انسانی) داشته باشید.
دقت و جزئی نگری
انجام حساب‌های مالی یک شرکت کاری در مقیاس بزرگ است و یک اشتباه کوچک می‌تواند کلیه محاسبات را به هم بزند. دقیق بودن و علاقه به توجه به جزئیات لازمه انجام این شغل هستند.
ساعات کاری حسابداری
حسابداری نیازمند ساعات کار طولانی در روز است که فرد باید پشت کامپیوتر بنشیند و با اعداد و ارقام کار کند. بنابراین توانمندی یا علاقه به چنین سیستم کاری را در نظر داشته باشید.
آشنایی با ادبیات فارسی
در رشته حسابداری گزارش‌های مداوم ارائه می‌شوند، پس باید با ادبیات فارسی، نوشتن گزارشات مداوم و بیان اداری آشنا باشد.
آشنایی با دنیای اقتصاد
برای موفق بودن در مشاغل حسابداری خصوصا حسابداری مربوط به شرکت‌ها و شغل‌های آزاد، باید درباره مسائل اقتصادی اطلاعات داشته باشید. اگر از رشته انسانی وارد حسابداری می‌شوید، درس اقتصاد نیز ضریب بالایی برای قبولی شما دارد.
کار با نرم افزارهای حسابداری
حسابداری دیگر مانند گذشته، فقط محدود به حساب و کتاب نیست بلکه با پیشرفت تکنولوژی و پیچیده‌تر شدن مشاغل، برای مدیریت مالی باید کار با نرم‌افزارهای حسابداری را یاد گرفت والبته هر چند سال یک بار ممکن است تغییراتی در ابزارهای مورد استفاده این رشته رخ دهد.
منضبط بودن
نظم و ترتیب در انجام کارها از ویژگی‌های هم یک حسابدار است چون در طول روز و هفته وظایف متعددی دارد که باید همه آن‌ها را بدون اشتباه به انجام برساند تا به اعتبار حرفه‌ای او خدشه‌ای وارد نشود.
مدیریت و برنامه ریزی
اگر علاقه‌ای به برنامه‌ریزی، تکنیک‌های مدیریت زمان و مدیریت پروه ندارید، بعید است که حسابداری به درد شما بخورد. در این شغل باید همه پروه‌ها را در زمان تعیین شده، با دقت و بدون اشتباه به انجام برسانید.
مهارت های ارتباطی برای حسابداری
شاید این طور به نظر برسد که حسابدار فقط کار محاسبات را انجام می‌دهد و یک کار فردی است، اما این تصور درستی نیست. حسابداران توسط شرکت‌ها استخدام می‌شوند و باید در ارتباط دائم با مدیر، مدیر عامل و هیئت مدیره باشند تا هن گزارشات را به آن‌ها ارائه بدهند و هم برای سال جاری و سال آینده برنامه‌ریزی کنند. از طرفی تعامل خوب با شرکت‌ها و افراد، به یک حسابدار یا حسابرس در گرفتن پروژه‌های کاری و افزایش درآمد کمک می‌کند.
شخصیت مناسب حسابداری
بر اساس تست شخصیت‌شناسی MBTI نیز تیپ‌های شخصیتی مناسب شغل حسابداری عبارتند از دو مورد زیر:
- ESTJ: این تیپ شخصیتی در جمع‌آوری، سازماندهی و تحلیل اطلاعات توانمند و به سبک کاری سازمان یافته علاقه‌مند هستند.
- ISTJ: این تیپ شخصیتی دوست‌دار شرایط کاری با ثبات است و در نگهداری حساب هزینه‌ها و درآمدها تبحر زیادی دارد.
رشته حسابداری در هنرستان کاردانش
حسابداری مالی از رشته‌های مدارس کاردانش است که اگر بخواهید می‌توانید از دبیرستان و پایه دهم وارد آن شوید. هنرجویان این رشته طی ۳ سال دوره متوسطه دوم حسابداری، مهارت‌های لازم برای حل مسائل مالی، طبقه‌بندی اطلاعات مالی، تهیه گزارشات مالی و صورت‌های مالی را فرامی‌گیرند.
برای اینکه بتوانید در هنرستان وارد حسابداری شوید باید شرایط شاخه فنی حرفه ای در فرم هدایت تحصیلی را داشته باشید که شامل علاقه، استعداد تحصیلی، نظر والدین، نظر معلمان و حد نصاب نمرات است.
معدل لازم برای رشته حسابداری پایه نهم
- کسب حداقل معدل ۱۴ در پایه نهم
- کسب حداقل نمره ۱۱ در درس ریاضی
- کسب حداقل نمره ۱۲ فرهنگ و هنر
- کسب حداقل نمره ۱۲ در درس کار و فناوری
دروس رشته حسابداری مالی کاردانش
در ۳ سال متوسطه دوم حسابداری مالی، هنرجویان مجموعه ۱۰۵ ساعت را به یادگیری حسابداری می‌پردازند که شامل دروس زیر است:
| مهارت | دروس | ساعت |
| عمومی | دینی، عربی، فارسی، زبان خارجه، جغرافی، تاریخ، علوم اجتماعی، تربیت بدنی، انسان و محیط زیست، تفکر و سواد رسانه‌ای، سلامت و بهداشت، آمادگی دفاعی، مدیریت خانواده و سبک زندگی | ۴۲ |
| شایستگی‌های پایه فنی | ریاضی | ۴ |
| شایستگی‌های فنی | دروس مهارتی | ۴۵ |
| شایستگی‌های غیرفنی | الزامات محیط کار، کارگاه نوآوری و کارآفرینی، مدیریت تولید، اخلاق حرفه‌ای | ۹ |
| دروس اختیاری | – | ۵ |
گرایش های رشته حسابداری
مقطع کارشناسی حسابداری گرایشی ندارد. در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری می‌توانید نسبت به انتخاب گرایش حسابداری بر اساس علاقه و بازار کار اقدام کنید. بسیاری از افراد اعتقاد دارند که ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد حسابداری بیهوده است، زیرا بعد از کارشناسی می‌توان به راحتی جذب بازار کار شد. اما اگر به کار آموزش، پژوهش یا هیئت علمی شدن علاقه‌مند هستید یا با گرفتن مدرک ارشد، ارتقای شغلی یا حقوقی پیدا می‌کنید، ادامه تحصیل در این رشته برای شما توجیه دارد. بر اساس دفترچه راهنمای انتخاب رشته کارشناسی ارشد سال ۱۴۰۰، مجموعه حسابداری دارای گرایش‌های زیر است:
- حسابداری عمومی
- حسابداری مالی
- حسابداری مدیریت
- حسابداری صنعتی
- حسابداری دولتی
- حسابداری مالیاتی
- حسابداری بانکی
- حسابداری منابع انسانی
- حسابرسی
دروس رشته حسابداری در دانشگاه
رشته حسابداری در مقطع کارشناسی ۱۴۴ واحد دارد که در جدول زیر دروس پایه و تخصصی آن به تفکیک نوشته شده‌اند. با نگاهی به جدول واحدهای درسی حسابداری، می‌توانید یک دیدگاه نسبی از فضای این رشته پیدا کنید.
| دروس پایه | روانشناسی عمومی، مبانی جامعه شناسی، اصول علم اقتصاد خرد، اصول علم اقتصاد کلان، ریاضیات پایه، ریاضیات کاربردی، آمار کاربردی، مبانی کاربرد کامپیوتر، پژوهش عملیاتی ۱ و ۲، مدیریت تولید، حقوق بازرگانی، پول و ارز بانکداری، مبانی سازمان و مدیریت، توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، مالیه عمومی و خط مشی دولت‌ها، روش تحقیق و ماخذ شناسی، مبانی و کاربرد کامپیوتر |
| دروس اصلی و تخصصی | اصول حسابداری ۱ و ۲ و ۳، حسابداری میانه ۱ و ۲، حسابداری پیشرفته ۱ و ۲، حسابداری صنعتی ۱ و ۲، حسابداری صنعتی ۱ و ۲ و ۳، حسابرسی ۱ و ۲، حسابداری و حسابرسی دولتی، حسابداری مالیاتی، اصول تنظیم و کنترل بودجه، مدیریت مالی، مباحث جاری حسابداری، متون حسابداری ۱ و ۲ |
انتخاب رشته حسابداری
رشته حسابداری از انسانی، تجربی و ریاضی در مقاطع کاردانی و کارشناسی پذیرش دارد و بین گروه‌های آزمایشی مختلف مشترک است. از طرفی این رشته در هنرستان‌های فنی حرفه‌ای نیز از سال دهم نیز ارائه می‌شود. دانش‌آموزان علاقه‌مند می‌توانند دیپلم حسابداری را از هنرستان‌ها دریافت کرده و بعد از آن با گذراندن دوره‌های تخصصی وارد بازار کار شوند. یا اینکه در کنکور کاردانی حسابداری شرکت کنند. پذیرش حسابداری در کنکور انسانی، ریاضی و تجربی از مقطع کارشناسی انجام می‌شود.
رتبه قبولی حسابداری
با توجه به اینکه دانش‌آموزان با اهداف مختلفی وارد این رشته‌ها می‌شوند، رتبه مورد نیاز برای قبولی در رشته حسابداری از هر زیرگروه کمی متفاوت است. به طور مثال در رشته انسانی، حسابداری متقاضی بیشتری نسبت به ریاضی و تجربی دارد. از آنجایی که این رشته پر طرفدار است و خصوصا در اسل‌های اخیر از رشته‌هایی با بازار کاری خوب محسوب می‌شود، هرچه معدل شما بالاتر باشد، شانس قبولی در دانشگاه بهتری را خواهید داشت. در دانشگاه‌های آزاد، علمی کاربردی، پردیس خودگردان، پیام نور، دانشگاه‌های غیر انتفاعی و دوره شبانه نیز پذیرش حسابداری وجود دارد که با رتبه کمتر نیز می‌توان قبول شد.
حسابداری بدون کنکور
حسابداری یکی از رشته های بدون کنکور انسانی هم محسوب می‌شود و شما می‌توانید در رشته حسابداری بدون کنکور نیز ثبت‌نام کنید. بر اساس سوابق تحصیلی، هرچه معدل داوطلبان بالاتر باشد، شانس بالاتری برای قبولی دارند.
آینده شغلی رشته حسابداری
مهم‌ترین هدف‌های این رشته آموزش نیروی انسانی متخصص در جمع‌آوری، طبقه‌بندی، ثبت و در نتیجه خلاصه کردن اطلاعات و تهیه گزارش‌های مالی مطابق با معیارهایی است که شرکت و سازمان مربوطه از پیش تعیین کرده‌اند. با توجه به تغییراتی که در روند اقتصاد کشور ایجاد شده، حسابداری از جمله رشته‌هایی است که با خواندن آن بیکار نخواهید ماند.
فرصت‌های شغلی این رشته شامل کار در شرکت‌های بزرگ و کوچک خصوصی، ادارات دولتی، بانک‌ها و سازمان‌های مالیاتی هستند. برخی از حسابداران نیز ترجیح می‌دهند که به صورت پروژه‌ای برای شرکت‌های مختلف کار کنند. همچنین واحدهای تولیدی در سال‌های اخیر شروع به بورسیه‌ی دانشجویان رشته‌ی حسابداری کرده‌اند که جزئیات آن را در مقاله رشته های بورسیه دار انسانی آورده‌ایم.
درآمد حسابداری
میزان درآمد یک حسابدار با توجه به سطح تحصیلات، تجربه، سابقه کار، میزان توانمندی‌ها و شغل مد نظر متغیر است. اما در حال حاضر وضعیت کار و درآمد حسابداری خوب است و دانشجویان از سال‌های اول تحصیل می‌توانند با درآمد پایین‌تر به عنوان کارآموز وارد بازار کار شوند و به تدریج بر آن بیفزایند. شرکت‌های بزرگ به دنبال حسابداران حرفه‌ای هستند و فردی که آموخته‌های تئوری را با دانش کاربردی ادغام کند یک حسابدار یا حسابرس حرفه‌ای محسوب می‌شود و می‌تواند بابت تخصص کاری خود مبلغ قابل توجهی دریافت کند. به همین اغلب حسابداران در کنار تحصیل در دانشگاه یا کارآموزی، دوره‌های مختلف را نیز می‌گذرانند.
استانداردهای حسابداری، فرم ها و شیوه نامه‌های حسابرسی و مالیاتی و ارزش افزوده به طور مداوم تغییر می‌کنند بنابراین مانند اغلب رشته‌ها، برای کسب درآمد بیشتر در حسابداری، باید همیشه به روز باشید.
نرم افزارهای حسابداری
یاد گرفتن چند نرم‌افزار حسابداری مزیت خوبی برای اشتغال شما و کسب درآمد بیشتر است. نرم‌افزارهای حسابداری برای بررسی مداوم و اثربخش معاملات مالی درون یک سازمان هستند و به طور کل به چند دسته با اهداف زیر تقسیم می‌شوند:
- نرم‌افزارهای پایه: برای انجام کارهایی مثل مدیریت حساب بانکی، بررسی ضمانت‌نامه‌های بانکی و سررسید چک‌ها که هسته اصلی مدیریت مالی هر شرکت را تشکیل می‌دهند.
- نرم‌افزارهای پروژه محور: بر اساس نوع پروژه و صنعت، در یک زمان ومکان معین و برای مدیریت هزینه‌های پروژه طراحی می‌شود.
- نرم‌افزارهای مدیریت تنخواه: برای بررسی جریان نقدینگی که به واحدهای مختلف یک شرکت یا اداره داده می‌شود.
- نرم‌افزارهای مدیریت موجودی: به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا موجودی لازم برای به حداکثر رساندن سود و کاهش زیان را بررسی کنند.
- نرم‌افزارهای مدیریت فاکتور و صدور صورت حساب: از رایج‌ترین نرم‌افزارهای حسابداری، برای بررسی پرداختی‌های مشتری و کاهش خطاهای انسانی هستند.
- نرم‌افزارهای بودجه‌بندی و پیش‌بینی: یکی از کاربردی‌ترین برنامه‌های حسابداری هستند که با پیش‌بینی هزینه‌ها، چشم‌انداز خوبی از بدوجه را در اختیار مدیریت ارشد هر سازمان قرار می‌دهند.
- نرم‌افزارهای بررسی دارایی ثابت: مواردی مثل دارایی‌های ثابت، تاریخچه حسابداری و استهلاک با این نرم‌افزارها انجام می‌شوند و در شرکت‌های سهامی عام کاربرد زیادی دارند.
- نرم‌افزارهای مدیریت حقوق و دستمزد: برای کارهایی مانند صدور فیش حقوق، پرداخت مالیات، ارزش افزوده فصلی، حق بیمه و مزایای منابع انسانی به کار می‌روند و در همه سازمان‌ها مورد استفاده هستند.
نرم‌افزارهای حسابداری بر اساس زمینه تخصصی کار نیز متفاوت هستند، به طور مثال می‌توان به نرم‌افزارهای حسابداری شرکتی، فروشگاهی، انبارداری و تولیدی اشاره کرد که بعضی از آن‌ها آنلاین و بعضی تحت ویندوز هستند. هرچند برنامه‌های حسابداری و حسابرسی به دلیل پیشرفت فناوری، تغییر استانداردهای مالی، تغییر سیاست‌های سازمانی و ظهور فناوری‌های نوین مدیریت مالی، دستخوش تغییر می‌شوند، اما برای آشنا شدن یا برنامه‌های کاربردی در این رشته، اسامی برخی از نرم‌افزارهای عمومی و تخصصی حسابداری ایران را در ادامه ذکر کرده‌ایم:
- اکسل
- نرم‌افزار هلو
- اصناف
- شایگان سیستم
- کاوش
- تاویرا
- مالیران
- تکسان
- نرم‌افزار آنلاین حسابفا
- حساب یار نوین پرداز
- نرم‌افزار میزان
- نرم‌افزار نیلرام
- نرم افزار شرکتی فرداد
- نرم‌افزار ایرانیان تراز
تفاوت حسابرسی با حسابداری
با وجود شباهت‌هایی که بین حسابداری و حسابرسی وجود دارند اما از نظر دامنه کار و عملکرد بسیار متفاوت هستند و نباید به جای یکدیگر استفاده شوند. در واقع هر دوی این‌ها از زمینه‌های کاری رشته حسابداری محسوب می‌شوند و هر دو نیاز به شناخت اصول حسابداری دارند. حسابرسی به بررسی سوابق مالی یا صورت‌های یک تجارت یا یک سازمان اطلاق می‌شود. حسابرسی برای همه اشخاصِ حقوقی واجب بوده و شامل بازرسی، انجام حسابرسی قانونی صورت‌های مالی و در نهایت ارائه نظرات منصفانه و دقیق است و به دو صورت داخلی و خارجی انجام می‌شود. از جمله تفاوت‌های این دو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حسابداری به معنای حفظ صورت‌های مالی یک شرکت و حسابرسی بررسی صحت صورت‌های مالی نگهداری شده توسط شرکت است.
- حسابداری برای معاملات روزانه انجام و حسابرسی به صورت سه ماهه یا سالانه انجام می‌شود.
- در حسابداری سوابق هر معامله (مانند خرید و فروش) انجام می‌شوند اما در حسابرسی صورت‌های مالی از نظر درستی محاسبات، صحت گزارش و قانونی بودن بررسی می‌شوند.
- هدف از حسابداری تعیین وضعیت مالی، سودآوری و عملکرد یک تجارت یا سازمان و هدف حسابرسی افزودن اعتبار به صورت‌های مالی و گزارشات شرکت است.
سخن پایانی
حسابداری از گذشته یکی از نیازهای اصلی هر تجارت بوده است که در گذشته به صورت تجربی انجام می‌شد. اما سالها است که با وجود پیشرفت تکنولوژی، توسعه محاسبات و پیشرفته‌تر شدن اقتصاد، فقط به صورت مدرن کاربرد دارد. افراد باید برای فعالیت در شاخه حسابداری و حسابرسی آموزش آکادمیک، تئوری و عملی ببینند. از آنجایی که رشته حسابداری با داده‌ها کار می‌کند، علاقه و توانایی در درس ریاضی و همچنین قدرت تجزیه و تحلیل برای موفقیت در این رشته ضرورت دارند. رشته حسابداری را می‌توانید از طریق کنکور ریاضی، انسانی، علوم تجربی و شاخه فنی و حرفه‌ای انتخاب کنید یا بدون توجه به دیپلم، برای پذیرش بدون کنکور در دانشگاه ثبت نام کنید. رشته حسابداری با توجه به در حال توسعه بودن کشور و رشد روز افزون کسب و کارها، نرخ اشتغال و درآمد خوبی را به خود اختصاص می‌دهد.
سوالات متداول
- رشته حسابداری زیرمجموعه کدام رشته است؟
حسابداری یک رشته شناور و مشترک بین زیرگروه‌های مختلف نظری و همچنین کاردانش است. - معدل لازم برای رشته حسابداری نهم به دهم چقدر است؟
یکی از شرایط انتخاب رشته حسابداری در دبیرستان، کسب حداقل معدل ۱۴ در پایه نهم است. - رشته حسابداری برای چه کسانی مناسب است؟
دقت بالا، توجه به جزییات، توانایی کار پیوسته و تکراری، توانایی سر و کله زدن با اعداد و پشتکار از نیازهای یک حسابدار است. از طرفی باید بروز باشید و ارتباط خوبی با تکنولوژی برقرار کنید چون حسابداری نرم‌افزارها و روش‌های تخصصی دارد که همواره در حال بروز شدن هستند. - رشته حسابداری چند سال است؟
در حالت معمول کاردانی حسابداری ۲ و کارشناسی حسابداری ۴ سال طول می‌کشد. - برای رشته حسابداری چه درس هایی باید قوی باشد؟
باید در دروس محاسباتی مانند ریاضی و آمار و دروسی مانند اقتصاد قوی باشید. - گرایش های رشته حسابداری چه هستند؟
این رشته در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا دارای گرایش‌های حسابداری عمومی، حسابداری مالی، حسابداری مدیریت، حسابداری صنعتی، حسابداری دولتی، حسابداری مالیاتی، حسابداری بانکی، حسابداری منابع انسانی و حسابرسی است.
