رشته مهندسی صنایع یکی از رشتههای پرطرفدار شغل های رشته ریاضی است که به دلیل تنوع در کاربردها و زمینه‌های کاری، محبوبیت روزافزونی بین داوطلبان کنکور داشته است. در این مطلب ضمن معرفی مهندسی صنایع قصد داریم شما را با صفر تا صد ورود به این رشته تا بازار کار و درآمد مهندسی صنایع آشنا کنیم.
مهندسی صنایع چیست؟
رشته مهندسی صنایع (Industrial Engineering)، از دانش در زمینه‌های متنوعی مانند ریاضیات، فیزیک، علوم اجتماعی و مهندسی، برای تحلیل، پیش‌بینی، طراحی و ارزیابی فرآیندها و سامانه‌ها استفاده می‌کند. به همین دلیل این رشته در صنایع گوناگون کاربرد زیادی دارد. دانشجوهای مهندسی صنایع به بهبود کیفیت محصول در صنایع مختلف و افزایش بهره‌وری تولید کمک می‌کنند.
پیشنهاد مطالعه: شاخه های رشته ریاضی
انتخاب رشته مهندسی صنایع
اگر به این رشته علاقه داشته باشید، باید در سال دهم وارد رشته ریاضی شوید و در کنکور ریاضی شرکت کنید. البته این رشته در برخی از واحدهای دانشگاهی به صورت بدون کنکور نیز پذیرش دارد. پذیرش مهندسی صنایع بدون کنکور تنها بر مبنای مقایسه سوابق تحصیلی داوطلبان است. همچنین برای تحصیل در دوره بدون کنکور باید شهریه بپردازید.
رتبه لازم برای رشته مهندسی صنایع
برای اینکه بتوانید رشته مهندسی صنایع را در دانشگاه‌های معتبر تهران مثل دانشگاه تهران، دانشگاه امیرکبیر، و دانشگاه علم و صنعت بخوانید به رتبه سه رقمی احتیاج دارید. برای اینکه بتوانید رتبه لازم برای مهندسی صنایع را پیدا کنید، آخرین رتبه قبولی سهمیه خودتان را بررسی کنید.
گرایش‌های مهندسی صنایع در کارشناسی
به طور کلی مهندسی صنایع ۴ گرایش مختلف دارد. تولید صنعتی، تکنولوژی صنعتی، ایمنی صنعتی و برنامهریزی و تحلیل سیستم گرایش‌های این رشته هستند. دانشجویان از سال دوم (ترم ۶) می‌توانند یکی از گرایش‌های صنایع را انتخاب کنند و دروس اختیاری متناسب با آن را بگذرانند.
گرایش برنامهریزی و تحلیل سیستم ها
این گرایش طرفدار بیشتری در بین دانشجوها دارد. در این گرایش های مهندسی صنایع، دانشجوها یاد می‌گیرند که واحدهای صنعتی را مدلسازی کرده و راهکارهای سیستماتیک ارائه دهند. دانشجوهای گرایش برنامهریزی و تحلیل سیستمها باید برنامهریزی حمل و نقل، اصول شبیه‌سازی، تحلیل سیستمها، اصول مدیریت و تئوری سازمان، سیستم‌های اطلاعاتی و کنترل مدیریت را در دوره چهارساله کارشناسی بگذرانند.
گرایش تولید صنعتی
اگر دوست دارید نقش موثرتری در تولید داشته باشید، میتوانید گرایش تولید صنعتی را انتخاب کنید. در تولید صنعتی یاد می‌گیرید که چگونه با ماشین‌آلات کار کنید، نیروی انسانی را مدیریت کنید و برای تولید یک محصول به چقدر زمان و مواد احتیاج دارید. دانشجوهای این گرایش می‌توانند در آینده در واحدهای صنعتی به عنوان مدیر مشغول به کار شوند. گرایش تولید صنعتی درس‌های عملیاتی بیشتری دارد. از جمله این درس‌ها مهندسی فاکتورهای انسانی، برنامهریزی تولید، برنامهریزی نگهداری و تعمیرها و پروژه طراحی ایجاد صنایع هستند.
مهندسی صنایع گرایش تکنولوژی صنعتی
تکنولوژی صنعتی مهندسی صنایع کمی فنی‌تر است و شباهتی هم با مهندسی مکانیک دارد. دانشجوهای این رشته می‌توانند قالب‌های صنعتی طراحی کرده و با ماشین‌آلات مختلف کار کنند. دانشجوهای گرایش تکنولوژی صنعتی باید بحث‌های مربوط به طراحی قالب، عملیات حرارتی، کنترل عددی، ماشین‌های افزار، قید و بندها و مونتاژ مکانیکی را بخوانند.
گرایش ایمنی صنعتی
گرایش ایمنی صنعتی هم به طور تخصصی به اصول ایمنی در صنعت می‌پردازد. دانشجوهای این گرایش باید بتوانند خطرهای موجود را پیش‌بینی کرده و ایمنی محیط یک کارگاه صنعتی را برقرار کنند. همچنین هدف آن‌ها این است که کارگاه‌های تولیدی ایمنی بهتری داشته باشند و هزینه‌های تولید کاهش پیدا کند. گرایش ایمنی هم به مهندسی احتراق، گازرسانی، دیگ‌ها و ظروف تحت فشار، حفاظت صنعتی، اعلام و اطفا حریق، ایمنی در برق، عوامل شیمیایی و فیزیکی در محیط کار می‌پردازد.
گرایش های مهندسی صنایع در کارشناسی ارشد و دکترا
برای تحصیلات تکمیلی و مقاطع بالاتر، میتوانید یکی از گرایش‌های زیر را انتخاب کنید:
- بهینه‌سازی سیستمها
- سیستم‌های سلامت
- مدیریت نوآوری و فناوری
- مدلسازی سیستم‌های کلان
- آینده پژوهی
- سیستم‌های مالی
- لجستیک و زنجیره تأمین
- مدیریت پروژه
- مدیریت مهندسی
- مدیریت سیستم و بهره‌وری
پردرآمدترین گرایش مهندسی صنایع
طبیعتا با توجه به صنایع و فعالیت‌های صنعتی هر کشور، برخی از گرایش‌ها کاربردی‌تر هستند و مشاغل بیشتری دارند. با بررسی آگاهی‌های استخدامی می‌توانیم ببنیم که موقعیت شغلی مدیریت پروژه، برنامهریزی و بهبود کیفیت بیشتری درخواست استخدامی را دارند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که احتمالا گرایش‌هایی مانند مدیریت پروژه، مدیریت مهندسی و مدیریت سیستم و بهره‌وری موقعیت شغلی بهتری در آینده نزدیک دارند.
دروس مهندسی صنایع
دانشجویان کارشناسی مهندسی صنایع باید ۴ سال (معادل ۸ ترم تحصیلی) تعداد ۱۴۰ واحد درسی را بگذرانند تا فارغ‌التحصیل شوند:
- دروس عمومی: ۲۰ واحد
- دروس پایه: ۲۲ واحد
- دروس اصلی: ۶۶ واحد
- کارگاه‌ها: ۳ واحد
- کارآموزی: ۱ واحد
- دروس تخصصی: ۲۸ واحد
درس‌های رشته مهندسی صنایع از درس‌های عمومی و تخصصی تشکیل شده است. درس‌های عمومی بین گرایش‌های مختلف این رشته عمومی هستند. هر کدام از گرایش‌ها هم درس‌های تخصصی خودشان را دارند. معمولا در ترم‌های اول دانشگاه درس‌های عمومی را می‌خوانید و درس‌های تخصصی در ترم‌های بالاتر ارائه می‌شود. این دروس اصول و پایه رشته مهندسی صنایع را تشکیل می‌دهند. برای اینکه بتوانید خودتان را به عنوان یک مهندس صنایع به متخصص‌ها و صنایع مختلف معرفی کنید باید مهارت‌های مدیریتی و ارتباطی را تمرین کنید.
جدول دروس رشته مهندسی صنایع
| دروس عمومی | آشنایی با منابع اسلامی، اندیشه اسلامی، انقلاب اسلامی، تاریخ و تمدین اسلامی، اخلاق اسلامی، زبان فارسی، زبان انگلیسی، تربیت بدنی، دانش خانواده و جمعیت، جامعه شناسی، فلسفه علم، نجوم |
| دروس پایه | ریاضی، معادلات دیفرانسیل، فیزیک، آزمایشگاه فیزیک، برنامه‌نویسی کامپیوتر، محاسبات عددی |
| دروس اصلی | اقتصاد عمومی، اصول حسابداری و هزینه‌یابی، مدیریت و کنترل پروژه، ارزیابی کار و زمان، طرح‌ریزی واحدهای صنعتی، کنترل کیفیت آماری، تئوری احتمالات و کاربرد آن، جبر خطی، آمار مهندسی، تحقیق در عملیات، اصول مدیریت و تئوری سازمان، نقشه‌کشی صنعتی، مبانی مهندسی برق، آزمایشگاه مبانی برق، اقتصاد مهندسی، استاتیک و مقاومت مصالح، علم مواد، روش‌های تولید، برنامهریزی و کنترل تولید و موجودی‌ها، برنامهریزی تولید، اصول شبیه‌سازی، پروژه |
| دروس اختیاری | طراحی ایجاد صنایع، مهندسی فاکتورهای انسانی، برنامهریزی نگهداری و تعمیرات، مدیریت کیفیت و بهره‌وری، برنامهریزی حمل و نقل، تحلیل سیستمها، مدل‌های احتمالی و تئوری صف، تجزیه و تحلیل تصمیم‌گیری، سیستم‌های اطلاعات و مدیریت، آزمایشگاه اندازه‌گیری دقیق و کنترل کیفیت، ایمنی و بهداشت صنعتی، اتوماسیون صنعتی، مونتاژ مکانیکی، کنترل عددی، کارگاه اتومکانیک، کارگاه ماشین‌افزار، اصول بازاریابی، سیستم‌های پرداخت حقوق و دستمزد، شیمی عمومی، مدیریت مالی، یکی ازد رس‌های سایر رشتههای مهندسی، اشنایی با دفاع مقدس، مهارت‌های زندگی دانشجویی |
| کارگاه‌ها | کارگاه ماشین‌افزار، کارگاه عمومی جوش، کارگاه ریخته‌گری ذوب و مدلسازی |
آینده شغلی مهندسی صنایع
بعضی از دانش‌آموزان گروه ریاضی فیزیک تصور می‌کنند که رشته مهندسی صنایع در بازار کار شانس کمی در مقایسه با رشتههای برق و مکانیک دارد. در حالی که درس‌های این رشته ارتباط بیشتری با تولید و مدیریت واحدهای تولیدی و صنعتی دارد، بنابراین برای جایگاه مدیریت یک واحد صنعتی، مهندس صنایع فرد مناسب‌تری است و بهتر می‌تواند کارگاه را مدیریت کند. علاوه‌براین در سال‌های اخیر با رشد بورسیه‌های صنعتی، بسیاری از واحدهای صنعتی دانشجویان رشته‌ی مهندسی صنایع را بورسیه می‌کنند که جزئیات آن‌ها را در مقاله‌ی رشته های بورسیه دار ریاضی آورده‌ایم.
علاوه بر این، شغل های رشته مهندسی صنایع متنوع هستند. مهندس‌های صنایع در صنعت‌های مختلفی از جمله کارخانه‌ها، خدمات شهری، شرکت‌های هواپیمایی و کشتیرانی می‌توانند کار کنند. آن‌ها می‌توانند یک پروژه عملیاتی را مدیریت کنند و در بخش مهندسی مالی و مهندسی ارزش مشغول به کار شوند. همچنین مدیریت بهره‌وری و طراحی فرایندها و ساختارهای سازمانی هم به عهده‌ی مهندس‌های صنایع است.
بازارکار مهندسی صنایع
در بین رشته های ریاضی، مهندسی صنایع شرایط خوبی دارد. دانشجوهای رشته مهندسی صنایع می‌توانند با توجه به علاقه و گرایش‌شان در کارخانه‌ها و شرکت‌های مختلف کار کنند. اگر بتوانید مهارت‌های خودتان را افزایش بدهید و از بقیه مهندس‌های صنایع جلو بیفتید میتوانید به راحتی کار پیدا کنید. در صورتی که به کارهای فنی علاقه ندارید، میتوانید به عنوان مشاور با شرکت‌ها و کارگاه‌های تولیدی همکاری کنید.
درآمد رشته مهندسی صنایع
درآمد رشته مهندسی صنایع در شرکت‌ها و صنایع مختلف متفاوت است. اگر مدیر یک بخش دولتی باشید، طبق قوانین کار دولتی حقوق یک مدیر را دریافت می‌کنید. بخش خصوصی هم با توجه به مهارت‌ها و تحصیلات افراد حقوق مهندس صنایع را مشخص می‌کند.
برای اینکه بتوانید حقوق خوبی بگیرید، باید به نرم‌افزارهای مهندسی صنایع مسلط باشید، بتوانید با افراد مختلف کار کنید و تحمل فشار کاری زیاد را داشته باشید. تسلط به زبان انگلیسی هم از عواملی است که تخصص، بروز بودن و در نتیجه درآمد شما را در این رشته افزایش می‌دهد.
سخن پایانی
رشته مهندسی صنایع یکی از رشتههای پرطرفدار گروه ریاضی و فیزیک است. درس‌های این رشته با بعضی از رشتههای دیگر مهندسی مشابه است. مثلا درس‌هایی مثل برنامه‌نویسی و کامپیوتر در همه گرایش‌های مهندسی صنایع مشابه است. همچنین مطالعه در این رشته به شما کمک می‌کند که دید وسیع‌تری نسبت به تولید و مباحث مربوط به مدیریت پیدا کنید. بنابراین اگر دوست دارید در بخش تولید نقشی داشته باشید، این رشته برای شما مناسب است.
سوالات متداول
- گرایش های رشته مهندسی صنایع چه هستند؟
در دوره کارشناسی این رشته ۴ گرایش برنامهریزی و تحلیل سیستمها، تولید صنعتی، تکنولوژی صنعتی، ایمنی صنعتی - رشته مهندسی صنایع چند سال طول میکشد؟
رشته مهندسی صنایع هم مانند سایر رشتههای کارشناسی چهارساله است. در صورتی که پروژه پایانیتان در زمان مشخصی تمام بشود و بیشتر طول نکشد، میتوانید در همین مدت کارشناسی را تمام کنید. - آیا رشته مهندسی صنایع سخت است؟
بستگی دارد که بر چه مبنایی سختی و آسانی رشتهها را مشخص کنیم. اما اگر پیچیدگی دروس را مبنا قرار دهیم، خیر نمیتوان گفت که مهندسی صنایع جزو رشتههای سخت باشد. - مهندسی صنایع از رشته تجربی نیز پذیرش دارد؟
خیر، رشته مهندسی صنایع مربوط به شاخه ریاضی فیزیک است و رشته دیپلم و زیرگروه کنکور باید یکسان باشند. اگر رشته تجربی خواندهاید و فرصت تغییر رشته ندارید، میتوانید با گذراندن دروس رشته ریاضی و ایجاد سابقه تحصیلی، در دورههای بدون کنکور مهندسی صنایع شرکت کنید.
