رشته مهندسی نساجی و گرایش های آن

بسیاری از شرکت‌ها محصولاتی مانند لباس یا مواد زیست‌پزشکی تولید می‌کنند که در آن‌ها منسوجات به کار رفته است. مهندسی نساجی یک رشته دانشگاهی در حال رشد است که هدف آن بهبود مواد اولیه تولید منسوجات مختلف و فرایندهای تولید آن‌ها است. اگر در کنار توانایی درسی در رشته ریاضی، به هنر، تولید و صنعت علاقه دارید، رشته مهندسی نساجی می‌تواند یکی از گزینه‌های انتخابی پیش روی شما باشد. در این مقاله، توضیح می‌دهیم که رشته مهندسی نساجی چیست؟ دانشجویان این رشته چه دروسی می‌خوانند؟ رشته نساجی چه گرایش‌هایی دارد و آینده شغلی و بازار کار آن چگونه است؟

معرفی رشته مهندسی نساجی

نساجی شاخه‌ای از مهندسی است که از اصول علمی و مهندسی برای تولید یا بهبود محصولات نساجی مانند پوشاک، لوازم پارچه‌ای یا مواد تجهیزات پزشکی استفاده می‌کند. یک مهندس نساجی به تحقیق و مطالعه در مورد مواد نساجی از جمله الیاف، نخ و پارچه می‌پردازد تا محصولاتی باکیفیت طراحی کند و تکنیک‌های جدیدی برای تولید آن‌ها معرفی کند. به عنوان مثال، مهندسان نساجی پارچه‌های مقاوم در برابر حرارت را برای لباس‌های آتش‌نشان‌ها طراحی و تولید می‌کنند یا مواد زیست‌پزشکی را برای اندام‌های مصنوعی می‌سازند. مهندسان نساجی می‌توانند در بسیاری از شغل‌های مرتبط با تولید پارچه، از جمله تحقیق و توسعه، تولید، فروش، کنترل کیفیت یا مدیریت کار کنند.

توانایی های موردنیاز برای رشته مهندسی نساجی

مهندسان نساجی برای کمک به تجزیه و تحلیل و توسعه منسوجات جدید به دانش مهندسی و ریاضیات قوی نیاز دارند. در ادامه، چند مهارت مهم را بیان می‌کنیم که می‌تواند برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی صنایع مفید باشد:

خلاقیت

مهندسان نساجی از خلاقیت در بسیاری از زمینه‌های کاری خود استفاده می‌کنند. آن‌ها از تفکر خلاق برای توسعه پارچه‌های جدید با روش‌هایی برای ترکیب منسوجات موجود استفاده می‌کنند و با بررسی عملیات ساخت پارچه، راه‌هایی را برای بهبود این فرآیندها ارائه می‌دهند.

پژوهش

فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی نساجی برای کمک به تولید یا بهبود پارچه به مهارت‌های تحقیقاتی عالی نیاز دارند. آن‌ها از مهارت‌های پژوهشی برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد خواص انواع پارچه، از جمله الیاف طبیعی و مصنوعی، استفاده می‌کنند. آن‌ها تمام اطلاعاتی را که جمع‌آوری کرده‌اند، ارزیابی می‌کنند تا مشخص کنند از چه موادی برای تولید پارچه‌های جدید استفاده شود.

تفکر انتقادی

مهارت تفکر انتقادی می‌تواند به مهندس نساجی کمک کند تا اطلاعات را پردازش کند و راه‌حل‌هایی برای مشکلات رایج شغلش بیابد. در واقع، از تفکر انتقادی برای طرح پرسش‌هایی در مورد تولید نساجی و درک هر گونه مشکل در آن فرایندها استفاده می‌شود. مهندس داده‌هایی را که از طریق پژوهش جمع‌آوری کرده، سازماندهی می‌کند و، برای یافتن راه‌حل، آن‌ها را به دقت مطالعه می‌کند. هنگامی که مهندس نساجی راه‌حلی را اجرا می‌کند، با استفاده از مهارت‌های تفکر انتقادی، فرایندهای جدید را تجزیه‌وتحلیل و اثربخشی آن‌ها را بررسی می‌کند.

توجه به جزئیات

مهندسان نساجی از توجه به جزئیات برای کار روی فرایندهای فنی پیچیده برای توسعه منسوجات استفاده می‌کنند. این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند هنگام انجام تحقیقات، توسعه محصولات یا نظارت بر فرایندهای تولید، دقت بالایی داشته باشند. آن‌ها همچنین هنگام پیاده‌سازی رویه‌های ایمنی در تأسیسات تولیدی، برای اطمینان از انطباق با سیاست‌های شرکت، به جزئیات توجه می‌کنند.

کارشناسی مهندسی نساجی با کنکور و بدون کنکور

اگر فکر می‌کنید علایق و توانمندی‌های شما به رشته مهندسی نساجی نزدیک است، باید شرایط انتخاب رشته نهم ریاضی را بررسی کنید. با شرکت در کنکور ریاضی می‌توانید وارد مهندسی نساجی شوید. پذیرش بدون کنکور مهندسی نساجی نیز در برخی از دانشگاه‌ها مانند دانشگاه آزاد، علمی کاربردی، غیر انتفاعی و پیام نور انجام می‌شود و صرفا بر اساس سوابق تحصیلی است.

دانشگاه های برتر رشته مهندسی نساجی

داوطلبان ورود به دانشگاه می‌توانند از دو طریق با آزمون یا بدون آزمون رشته مهندسی نساجی را انتخاب کنند. لازم به ذکر است که جذب دانشجو از طریق کنکور سراسری برای رشته مهندسی نساجی به‌صورت کشوری است. دانشگاه‌های دولتی که با آزمون رشته مهندسی صنایع را ارائه می‌دهند عبارتند از:

• دانشگاه صنعتی ارومیه
• دانشگاه صنعتی اصفهان
• دانشگاه صنعتی امیرکبیر
• دانشگاه رازی
• دانشگاه گیلان
• دانشگاه یزد

از بین دانشگاه‌های آزاد نیز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، واحد اراک، واحد قائم‌شهر، واحد فیروزآباد، واحد بیرجند، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، واحد تهران مرکزی، واحد تهران جنوب، واحد کاشان و واحد اردبیل رشته مهندسی نساجی را در مقطع کارشناسی پیوسته ارائه می‌دهند. همچنین، دانشگاه بناب، دانشگاه نیشابور و مؤسسه غيرانتفاعی كار قزوین شرایط پذیرش رشته نساجی بر اساس سوابق تحصیلی را دارند.

دروس رشته مهندسی نساجی

کارشناسی رشته مهندسی نساجی شامل ‍۴۴ واحد است که در ۸ نیمسال تحصیلی ارائه می‌شوند. از این تعداد، ۲۲ واحد عمومی، ۲۷ واحد پایه، ۵۵ واحد اصلی و ۴۰ واحد تخصصی است. در ادامه، جدول دروس این رشته را مشاهده می‌کنید که نقشه راه رشته نساجی را نشان می‌دهد.

دروس پایه	شیمی عمومی، فیزیک عمومی، ریاضی عمومی، آزمایشگاه شیمی عمومی، آزمایشگاه فیزیک عمومی، برنامه‌نویسی کامپیوتر، معادلات دیفرانسیل، آمار و احتمالات مهندسی
دروس اصلی	نقشه‌کشی صنعتی، استاتیک، کارگاه ماشین ابزار، شیمی آلی مهندسی، مقاومت مصالح، شیمی فیزیک، علوم پلیمر و الیاف، دینامیک عمومی، کارگاه جوشكاری و ورقكاری، ریاضیات مهندسی، مبانی مهندسی برق، آزمایشگاه مبانی مهندسی برق، آزمایشگاه شناسایی الیاف، فرایند ریسندگی، کارگاه فرایند ریسندگی، مكانیک سیالات، فیزیک الیاف، فرایند تكمیل، ترمودینامیک عمومی، آزمایشگاه فیزیک الیاف، فرایند بافندگی تاری و پودی، کارگاه فرایند بافندگی، فرایند تولید الیاف، اصول رنگرزی، آزمایشگاه اصول رنگرزی، کارآموزی
دروس تخصصی	فناوری نانو در نساجی، طراحی اجزا ماشین، اصول و مكانیزم‌های ریسندگی، کارگاه مكانیزم‌های ریسندگی، زبان تخصصی، کنترل کیفیت آماری، فرایند بافندگی حلقوی، سامانه‌های نوین ریسندگی، کارگاه فرایند بافندگی حلقوی، طرح و محاسبه کارخانه، صول مكانیزم‌های بافندگی تاری‌وپودی، کارگاه مكانیزم‌های بافندگی تاری‌وپودی، آزمایشگاه کنترل کیفیت آماری، مكانیزم بافندگی حلقوی، کارگاه مكانیزم‌های بافندگی حلقوی، تكنیک بافت، مكاترونیک و آزمایشگاه، چاپ، فناوری رنگرزی، گرمایش، تهویه و تبرید در نساجی، تجزیه فنی و محاسبات بافت پارچه، پروژه

دروس گرایش های کارشناسی نساجی

دانشجویان در دوره کارشناسی، با انتخاب دروس تخصصی و اختیاری می‌توانند روی یک گرایش تخصصی متمرکز شوند. جدول دروس اختصاصی گرایش‌های مختلف رشته مهندسی نساجی را مشاهده می‌کنید.

دروس گرایش علوم الیاف

شیمی پلیمر، شیمی تجزیه، اصول مهندسی شیمی، شیمی فیزیک محلول‌های پلیمری، فناوری تولید الیاف، اصول رئولوژی پلیمرها، ساختمان فیزیکی الیاف، شیمی الیاف، تکسچرایزینگ، مبانی فیلترهای لیف‌ساختار، پساب، فناوری نانو، کارگاه جوشکاری، ‌علوم الیاف، نقشه‌کشی صنعتی، مبانی مهندسی برق، ترمودینامیک‌ کاربردی، استاتیک و مقاومت مصالح، کارگاه ماشین ابزار، آزمایشگاه شناسائی الیاف و مواد نساجی، تکنیک‌های رنگرزی چاپ و تکمیل، مکانیک سیالات، کاربرد ریاضیات در مهندسی شیمی، رنگرزی الیاف طبیعی، تکمیل کالای نساجی،‌ منسوجات بی‌بافت، رنگرزی الیاف مصنوعی، اصول شیمی رنگ و مواد واسطه، شیمی الیاف طبیعی، مبانی برق و الکترونیک، اصول تکنولوژی رنگ، تکنولوژی تولید الیاف، آزمایشگاه کنترل کیفیت کالای تکمیل شده

دروس گرایش شیمی نساجی و رنگ

شیمی تجزیه، آز شیمی تجزیه، شیمی پلیمر، آزمایشگاه شیمی پلیمر، شیمی رنگ، علم رنگ، فناوری تکمیل، کارگاه تکمیل، چاپ، کارگاه چاپ، فناوری رنگرزی، آزمایشگاه فناوری رنگرزی، پساب و آلودگی‌های صنعتی، استاتیک، مقاومت مصالح، دینامیک و ترمودینامیک، ریاضیات مهندسی، مکانیک سیالات

درباره رشته شیمی و گرایش‌های آن هم بخوانید.

دروس گرایش تکنولوژی نساجی

اصول و مکانیزم‌های ریسندگی، کارگاه مکانیزم‌های ریسندگی، سامانه‌های نوین ریسندگی، اصول و مکانیزم‌های بافندگی، کارگاه مکانیزم‌های بافندگی، مکانیزم‌های بافندگی حلقوی، کارگاه مکانیزم‌های بافندگی حلقوی، کنترل کیفیت آماری، آزمایشگاه کنترل کیفیت آماری، طراحی اجزای ماشین، تجزیه فنی و محاسبات بافت پارچه، مکاترونیک و آزمایشگاه، علوم الیاف، کارگاه ریخته‌گری، کارگاه جوشکاری، نقشه‌کشی صنعتی، اصول ساختمانی، مواد پلیمری، بافندگی حلقوی، استاتیک، ترمودینامیک عمومی، طراحی ماشین، کارگاه ماشین ابزار، ریسندگی، مقاومت مصالح، دینامیک عمومی، فیزیک الیاف، ‌کارگاه ماشین ابزار، ریسندگی نخ‌های یکسره، مبانی مهندسی برق، کنترل کیفیت آماری، کفپوش‌های ماشینی، مقدمات بافندگی، ریسندگی الیاف بلند، رنگرزی، تکنیک بافت پارچه، تجزیه فنی پارچه، کارگاه ریسندگی الیاف بلند، طرح و محاسبه کارخانه،‌ریسندگی مدرن، چاپ و تکمیل

دروس گرایش مهندسی پوشاک

کارگاه ساختمان پوشاک، خواص مکانیکی مواد نساجی در پوشاک، فناوری تولید پوشاک، کارگاه فناوری تولید پوشاک، کنترل کیفیت آماری، آزمایشگاه کنترل کیفیت آماری، فیزیک رنگ، مبانی اتوماسیون ماشین‌آلات، اصول انتقال جرم و حرارت، راحتی پوشاک، فیزیک الیاف، شیمی آلی، تکنولوژی نساجی، نقشه ‌کشی صنعتی، ریاضیات مهندسی، انواع پارچه، کنترل کیفیت آماری، مبانی مهندسی برق، تکمیل کالای نساجی تکنیک و تجزیه فنی بافت، مکاترونیک، فرآیندهای رنگرزی و چاپ، کنترل کیفیت پوشاک، اصول حسابداری و هزینه‌یابی، تکنولوژی دوزندگی، کنترل رنگ در پوشاک، کاربرد کامپیوتر در پوشاک، صنعت پوشاک در جهان، اصول طراحی پوشاک، مکانیک ساختمانی نخ و پارچه، طرح و محاسبه کارخانه پوشاک، کارگاه اصول طراحی پوشاک،‌ مدیریت تولید پوشاک،‌ تاریخ لباس در ایران، ایجاد مشاغل کوچک، اصول برش و دوخت، منسوجات بی‌بافت،‌ قوانین کار و روابط صنعت، دینامیک پارچه و ماشین

دروس گرایش منسوجات صنعتی

مواد مرکب، کارگاه مواد مرکب، فرآیندهای تولید الیاف صنعتی، خواص فیزیکی مکانیکی منسوجات صنعتی، طراحی و کاربرد منسوجات صنعتی، خواص رزین‌ها، محاسبات عددی، مقاومت مصالح، احتمال و آمار مهندسی، مبانی مهندسی برق، مبانی برنامه‌نویسی کامپیوتر، تکنولوژی تولید الیاف نساجی و صنعتی، آزمایشگاه تکنولوژی نساجی، آزمایشگاه فیزیک الیاف، بافندگی حلقوی و کارگاه، منسوجات فنی، کامپوزیت‌های الیافی، تکنولوژی نساجی و آزمایشگاه، کفپوش‌های ماشینی، اصول رنگرزی، رنگ‌بخشی منسوجات فنی، منسوجات فنی، فرایند تکمیل، شیمی منسوجات فنی، تجزیه فنی بافت و محاسبه پارچه، طرح و محاسبه کارخانه، فیلترهای الیافی، آزمایشگاه رنگرزی، پوشاک فنی، تکمیل منسوجات فنی، خواص فیزیکی مکانیکی منسوجات فنی، کارآموزی

گرایش های رشته مهندسی نساجی

در ایران، علاقه‌مندان به رشته مهندسی نساجی می‌توانند در مقطع کارشناسی یکی از ۵ گرایش پوشاک، علوم الیاف، شيمی نساجی، منسوجات صنعتی و فناوری نساجی (تکنولوژی نساجی) را انتخاب کنند. برای مقطع کارشناسی ارشد نیز ۶ گرایش وجود دارد که در ادامه، دانشگاه‌های ارائه دهنده هر گرایش را نام برده‌ایم:

• گرايش علوم الياف (شیمی نساجی): دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه گیلان
• گرايش پوشاک: دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه یزد
• گرايش ساختارهای نانوليفی: دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه گیلان
• گرايش شيمی نساجی و رنگ: دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه گیلان، دانشگاه یزد
• گرايش تکنولوژی نساجی: دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه یزد، دانشگاه بناب
• گرايش مديريت توليد: دانشگاه صنعتی امیرکبیر

بازار کار نساجی

بازار کار رشته مهندسی نساجی با توجه به نزدیک بودن این رشته به محصول مصرفی مردم، همواره مناسب است و فارغ‌التحصیلان این رشته، در صورت داشتن توانایی‌های لازم برای ورود به بازار کار، می‌توانند مشغول به کار شوند. درآمد فارغ‌التحصیلان مهندسی نساجی، اگر دارای تخصص کافی باشند، در سطح مناسبی است و با افزایش سابقه و تخصص، بیشتر نیز می‌شود. اگر بخواهید مقایسه‌ای بین رشته‌های مهندسی داشته باشید، می توانید نگاهی به مطلب شغل های رشته ریاضی بیندازید. از آنجا که مهندسی نساجی صنعت گسترده‌ای است که حوزه‌های تولیدی زیادی را در بر می‌گیرد، مهندسان نساجی می‌توانند در موقعیت های مختلفی کار کنند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

فرصت های شغلی برای مهندس نساجی

• تحقیق در مورد مواد: برخی از مهندسان نساجی در مورد مواد جدید و موجود تحقیق کنند تا خواص آن‌ها را کشف و راه‌هایی برای بهبود کیفیت پارچه ارائه دهند.
• بهبود الیاف: برخی مهندسان نساجی الیاف جدیدی می‌سازند و الیاف مصنوعی یا طبیعی را برای تعیین بهترین مواد برای استفاده برای محصولات مختلف آزمایش می‌کنند.
• تهیه مواد اولیه: دسته دیگری از مهندسان نساجی مواد خامی را که برای تولید پارچه استفاده می‌شود طراحی می‌کنند و برای هماهنگی تهیه آن مواد با تأمین‌کنندگان در تماس هستند.
• بهبود فرایندهای تولید: مهندسان نساجی فرایندهای تولید را بررسی می‌کنند و با تکنسین‌ها هماهنگی می‌کنند تا راه‌هایی را برای کارآمدتر کردن عملیات تولید پیدا کنند.
• انجام کنترل کیفیت: برخی از فارغ‌اتحصیلان رشته مهندسی نساجی فرایندهای کنترل کیفیت را اجرا و نظارت می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که محصول نهایی با استانداردهای کیفیت مطابقت دارد.
• همکاری با سایر تیم‌ها: مهندسان نساجی اغلب با تیم‌های فروش، بازاریابی و توزیع همکاری می‌کنند تا به آن‌ها کمک کنند ویژگی‌های محصول نساجی و نحوه تبلیغ آن را برای مصرف‌کنندگان به‌خوبی درک کنند.

سخن پایانی

مهندسی نساجی یکی از رشته‌های شاخه ریاضی فیزیک است که با صنعت تهیه انواع منسوجات مانند پوشاک، فرش و موکت سر و کار دارد. این رشته در کارشناسی دارای ۵ گرایش است که دانشجویان با توجه به علایق خود در سال دوم انتخاب می‌کنند. هدف از این رشته آموزش نیروهای متخصصی است که بتوانند در زمینه طراحی، تولید، نظارت و کار با ماشین‌الات مختلف تولید منسوجات (ریسندگی و بافندگی)، تولید مواد اولیه و انواع منسوجات فعالیت کنند. نساجی جزو صنایع برتر و پردرآمد کشور است و به همین دلیل فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی نساجی با داشتن تحصیلات و مهارت‌های لازم می‌توانند در مشاغل مختلف صنایع نساجی استخدام شوند یا اقدام به کارآفرینی کنند.

سوالات متداول

1. از چه رشته ای می‌توان مهندسی نساجی را انتخاب کرد؟
   نساجی یکی از رشته‌های مهندسی و مربوط به شاخه ریاضی فیزیک است.
   
2. رشته مهندسی نساجی چه گرایش هایی دارد؟
   این رشته در مقطع کارشناسی دارای گرایش‌های تکنولوژی، پوشاک، شیمی ساجی، منسوجات صنعتی و علوم الیاف است.
   
3. آیا رشته مهندسی نساجی بدون کنکور هم ارائه می‌شود؟
   بله، در برخی واحدهای دانشگاه‌های غیر انتفاعی و دانشگاه آزاد می‌توانید صرفا بر اساس سوابق تحصیلی خود در رشته مهندسی نساجی ثبت نام کنید.