در هندسه، وقتی دو نیم‌خط در یک نقطه به هم می‌رسند یک زاویه تشکیل می‌دهند. زاویه راست یا قائمه را در نمونه‌های بسیاری در اطراف ما به چشم می‌خورد که تشخیص آن‌ها کار چندان سختی نیست. به‌عنوان مثال، گوشه قاب عکس، در و پنجره، لبه‌های تلویزیون و گوشه‌های کتاب و دفتر نمونه‌هایی از اشیاء دارای زاویه قائمه هستند.
برای اینکه با این نوع زاویه بیشتر آشنا شوید، در این مقاله، ابتدا زاویه راست را تعریف می‌کنیم و سپس، روش تشخیص و رسم آن را با مثال و تصویر آموزش می‌دهیم. پیشنهاد می کنم به مقالات قبلی، مانند زاویه تند چیست؟ سر بزنید.
زاویه راست چیست؟
وقتی دو نیم‌خط در یک نقطه به هم می‌رسند یک زاویه تشکیل می‌دهند. اگر این دو نیم‌خط بر هم عمود باشند و به‌عبارتی، زاویه ۹۰ درجه بسازند، آنگاه زاویه را زاویه راست یا قائمه می‌نامند.
زاویه قائمه یا ۹۰ درجه را برخلاف زاویه تند و باز با یک مربع کوچک در گوشه زاویه نشان می‌دهند.
زاویه قائمه در اشکال هندسی گوناگون مانند مستطیل، مربع، مثلث قائم‌الزاویه، ذوزنقه قائم‌الزاویه و مانند آن نیز یافت میشود. در شکل زیر می‌توانید نمونه‌هایی از اشکال هندسی را که دارای زاویه قائمه هستند مشاهده کنید.
پیشنهاد مطالعه: زاویه متمم و مکمل چیست؟
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر میشود!
چگونه زاویه راست را تشخیص دهیم؟
از آنجا که زاویه قائمه از دو خط عمود بر هم ساخته میشود، تشخیص آن به‌صورت چشمی کار چندان سختی نیست، اما ممکن است در برخی موارد با زاویه‌ای مواجه شویم که اندازه آن دقیقاْ ۹۰ درجه نباشد. در چنین مواردی، استفاده از ابزاری مانند گونیا و نقاله می‌تواند در تعیین دقیق اندازه و نوع زاویه به ما کمک کند.
در ادامه، نحوه تشخیص زاویه راست با کمک نقاله و گونیا را توضیح خواهیم داد.
تشخیص زاویه راست با نقاله
نقاله یک کمان مدرج برای اندازه‌گیری دقیق زاویه است. برای شناسایی زوایای قائمه با استفاده از این ابزار باید به‌صورت زیر عمل کنیم:
- ابتدا مرکز نقاله را روی رأس زاویه قرار می‌دهیم و خط مبنای آن را روی یک ضلع زاویه مانند شکل زیر منطبق می‌کنیم. اگر عددی که ضلع دیگر زاویه از آن عبور می‌کند مساوی ۹۰ درجه باشد، زاویه موردنظر یک زاویه قائمه خواهد بود.
تشخیص زاویه راست با گونیا
گونیا به‌خاطر داشتن یک گوشه ۹۰ درجه‌ای، ابزار مناسبی برای تعیین قائمه بودن زاویه به‌شمار می‌رود. اگر بخواهیم راست بودن یک زاویه را با استفاده از این ابزار بررسی کنیم، مطابق مراحل زیر عمل می کنیم:
- کافی‌ست مطابق شکل زیر گوشه قائمه گونیا را روی رأس زاویه قرار دهیم و یک ضلع آن را روی یک ضلع زاویه منطبق کنیم.
- اکنون به ضلع دیگر گوشه راست گونیا نگاه می‌کنیم. اگر این ضلع روی ضلع دیگر زاویه منطبق شده باشد، آنگاه زاویه ما راست خواهد بود.
چگونه زاویه راست یا قائمه را رسم کنیم؟
برای رسم زاویه قائمه می‌توانیم از گونیا و نقاله کمک بگیریم. در ادامه، نحوه رسم کردن این نوع زاویه را با استفاده از این دو ابزار آموزش می‌دهیم.
رسم زاویه راست با نقاله
برای رسم کردن زاویه راست با کمک نقاله باید طبق مراحل زیر پیش برویم:
- ابتدا روی صفحه یک نقطه که نشان‌دهنده رأس زاویه است، می‌کشیم و یک خط راست از آن عبور می‌دهیم.
- سپس مرکز نقاله را روی نقطه گذاشته و خط مبنا را روی خط رسم‌شده منطبق می‌کنیم.
- بدون اینکه نقاله را جابه‌جا کنیم، زاویه ۹۰ درجه را روی کمان مدرج می‌یابیم و آن را علامت‌گذاری می‌کنیم.
- در آخر، با کمک لبه صاف نقاله رأس زاویه را به نقطه مشخص‌شده در مرحله قبل وصل می‌کنیم تا زاویه راست تشکیل شود.
رسم زاویه راست با گونیا
با توجه به اینکه گونیا یک زاویه قائمه دارد، رسم زاویه راست با کمک آن کار بسیار راحتی است. کافی‌ست گونیا را روی صفحه موردنظر قرار دهید و مانند تصویر زیر، با یک مداد یک خط در امتداد یکی از اضلاع گوشه قائمه آن رسم کنید. پس از آن، بدون اینکه گونیا را جابه‌جا کنید، در امتداد ضلع دیگر گوشه قائمه یک خط دیگر بکشید. درنهایت، یک زاویه راست با دو ضلع عمودبرهم خواهید داشت.
سخن پایانی
زاویه قائمه یا راست زاویه‌ای با اندازه ۹۰ درجه است که از دو ضلع عمودبرهم ساخته شده است و گوشه آن را با بک مربع کوچک مشخص می‌کنند. این نوع زاویه را مانند دیگر زاویه‌ها میتوان با گونیا و نقاله شناسایی کرد. اشکال هندسی گوناگونی همچون مربع، مستطیل، مثلث قائم‌الزاویه و ذوزنقه قائم‌الزاویه وجود دارند که دارای زاویه راست هستند.
پیشنهاد می‌کنیم به اطراف خود خوب نگاه کنید و زوایای وسایل و اشکالی را که به نظر می‌رسد راست‌گوشه هستند، با گونیا یا نقاله اندازه بگیرید و مطمئن شوید که آیا گوشه‌های آن‌ها دقیقاً قائمه است یا خیر.
سؤالات متداول
- زاویه قائمه چیست؟
به زاویه ۹۰ درجه که اضلاع آن بر هم عمودند، زاویه قائمه یا راست گفته میشود. - زاویه راست چند درجه است؟
زاویه راست مساوی با ۹۰ درجه است. - زاویه راست را چگونه میتوان تشخیص داد؟
زاویه راست را میتوان از عمود بودن دو ضلع زاویه و با کمک نقاله و گونیا تشخیص داد.
