فناوری نانو علم استفاده از مواد و ذرات در ابعاد بسیار کوچک به منظور تغییر در ساختار و خواص ماده جدید است. برای شمایی که به یادگیری این علم و آشنایی با چگونگی استفاده از آن علاقه‌مند هستید، سراغ بخش هیجان‌انگیز ماجرا یعنی المپیاد نانو فناوری می‌رویم و شرایط شرکت در آن را بررسی می‌کنیم. پس اگر عاشق دنیای ریز نانوها هستید و دوست دارید بعدها با همین مواد کوچک، کارهای بزرگی کنید؛ همراه ما باشید چون می‌خواهیم تمام زیر و بم آمادگی و موفقیت در المپیاد نانو مانند شرایط اولیه ثبت نام و منابع المپیاد نانو را بررسی کنیم.
تاریخچه مسابقات و المپیاد نانو
علم نانو و ساختارهای مبتنی بر نانو یکی از علوم روز دنیا است و از آن‌جایی که بشر ذاتا رقابت را دوست دارد؛ دانشگاه‌ها، مدارس و آکادمی‌ها برای پیشرفت و آشنایی بیشتر دانش‌آموزان و دانشجویان با علوم کاربردی هر سال مسابقاتی را برگزار می‌کنند و از دل ایده‌های مطرح شده در این مسابقات به طرح‌هایی کاربردی می‌رسند. در ایران از سال ۱۳۸۹ المپیاد دانش آموزی نانو برگزار میشود و دانش‌آموزان پایه نهم متوسطه اول و دانش‌آموزان متوسطه دوم می‌توانند در آن شرکت کنند.
تاکنون ۱۳ دوره المپیاد دانشآموزی نانو در مراحل مختلف به صورت آزمون تئوری در سطح کشور و برگزاری یک اردوی علمی – عملی برای برگزیدگان مراحل تئوری برگزار شده است و برگزیدگان نهایی ۱۲ دوره با توجه به آزمون‌های مرحله عملی معرفی شده‌اند. اردوی عملی دوره ۱۳ مربوط به سال ۱۴۰۰ نیز در تابستان ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد. برای اطلاعات بیشتر درباره کلیات المپیاد، میتوانید مطلب المپیاد دانش آموزی را هم مطالعه کنید.
المپیاد جهانی نانو
المپیاد جهانی نانو هر سال به میزبانی یک کشور برگزار میشود و شرکت‌کنندگان در آن باید برای حل یکی از مشکلات جهانی با کمک فناوری نانو راه‌حلی را ارائه بدهند. از سال ۱۳۹۷ هم کشور ایران با همکاری کشورهای روسیه، کره جنوبی، تایوان و اعضای اتحادیه اروپا اقدام به برگزاری مسابقات جهانی المپیاد نانو کرده است.
برای دریافت نمونه سوالات امتحانی روی لینک کلیک کنید
اهداف مسابقات نانو فاوری دانش آموزی چیست؟
- ترویج علم نانو و آموزش دانش‌آموزان در این زمینه
- شناسایی استعدادهای دانشآموزی و تلاش برای افزایش مهارت‌ها و استعداد در علم نانو
- کمک به پیشرفت و پیشتازی کشور ایران در آموزش پایه‌ای نانو
- کمک به پایدارسازی جریان تربیت نیروی انسانی
- کمک به پیشتازی جمهوری اسلامی ایران در آموزش فناوری‌های نانو
مراحل مختلف المپیاد نانو
مرحله اول المپیاد نانو آزمون تستی
مرحله اول معمولا در بهمن ماه برگزار میشود. در این بخش از مباحثی مثل خواص و روش‌های ساخت و تولید نانومواد، روش‌های مشخصه‌یابی، کاربردهای نانومواد و در نهایت ایمنی در آزمایشگاه سوالاتی مطرح میشود. شرکت‌کنندگان باید در زمانی حدود ۱۲۰ دقیقه به ۴۵ سوال تستی پاسخ بدهند. دقت کنید که آزمون دارای نمره منفی است و یک جواب اشتباه می‌تواند در نتیجه نهایی تاثیر بزرگی بگذارد. دانش‌آموزانی که بتوانند پنجاه درصد میانگین نمره پنج داوطلب اول مسابقات را کسب کنند؛ امکان شرکت در مرحله دوم المپیاد نانو را دارند.
مرحله دوم المپیاد نانو مرحله آزمون کتبی
تاریخ برگزاری این مرحله معمولا اردیبهشت است. قبول‌‌شده‌های مرحله اول این‌بار باید از سد سوالات تستی و تشریحی بگذرند. سوال‌های این مرحله بر پایه علوم نانو فیزیک، نانو شیمی، نانو زیست‌فناوری و شبیه‌سازی بوده و شامل شش سوال تشریحی و بیست سوال تستی است. در این مرحله هم هر پاسخ اشتباه با نمره منفی در کارنامه‌تان خودنمایی می‌کند. بیایید به چینش سوالات تشریحی مرحله دوم هم نگاهی بیندازیم:
- یک سوال یا حل مساله
- چهار سوال تحلیلی با محوریت نانو مواد و روش‌های ساخت آنها و طیف‌سنجی
- یک سوال از کاربرد و نکات ایمنی فعالیت در آزمایشگاه و چگونگی کار با دستگاه‌های تخصصی آزمایشگاه‌های نانو مثل اسپکتروفتومتر، میکروسکوپ نیروی اتمی و همچنین مطالب مربوط به الکتروریسی، انفجار الکتریکی سیم، پوشش‌دهی به روش اسپاترنیگ، همگن‌سازی التراسونیک
۳۰ دانشآموزی که بتوانند به سوالات این مرحله بهتر پاسخ بدهند؛ کارت طلایی ورود به مرحله سوم را دریافت می‌کنند. یادتان باشد که ده درصد نمره داوطلبان در آزمون دوم بر اساس نمره آنها در مرحله اول تعیین میشود.
مرحله سوم المپیاد نانو آزمون عملی
در این مرحله دانش‌آموزان برتر به یک اردو می‌روند. ده تا پانزده روز مهمان کلی برنامه علمی آموزشی هستند. برنامه‌های زیر بخش‌های اصلی مرحله آخر را تشکیل می‌دهند.
- دانش‌آموزان با علوم و مباحث کاربردی در زمینه نانو، روش‌کار در آزمایشگاه، مشخصه‌یابی و روش‌های حل مساله آشنا می‌شوند.
- از مراکز فعال در زمینه نانو فناوری یا مرکز علمی و صنعتی متناسب با چالش دوره بازدید می‌کنند.
- در رابطه با شیوه‌های مقاله‌نویسی علمی، نوشتن گزارش کار و ارائه کنفرانس آموزش می‌بینند.
- برای آشنایی بیشتر، دو دوره آموزش غیرحضوری یا وبینار برای دانش‌آموزان قبل از ورود به اردو برگزار میشود و اطلاعات و جزییات مرحله سوم در اختیارشان قرار می‌گیرد.
- دانش‌آموزان به گروه‌های سه نفره تقسیم می‌شوند. برای گروه‌ها چالش‌هایی طراحی میشود و آنها با استفاده از اطلاعات آموزشی و با کمک اساتید و نظارت آنها باید در آزمایشگاه از پس چالش طراحی شده و فعالیت‌های پژوهشی مربوط به آن بربیایند.
- بعد از انجام پژوهش‌ها دانش‌آموزن باید در آزمون کتبی مرتبط با آموزش‌های دوره شرکت کنند.
- در پایان دانش‌آموزان باید دستاوردهایشان را به شکل شفاهی و به همراه گزارش کار به داوران ارائه بدهند.
نکته مهم این‌جاست که فعالیت‌های پژوهشی در این دوره به شکل گروهی برگزار میشود اما ارزیابی و امتیازدهی نهایی به شکل انفرادی است. مثل مرحله قبل، ده درصد نمره نهایی برای تعیین برندگان، بر اساس نمره داوطلب در مرحله دوم تعیین میشود.
شرایط ثبت نام المپیاد نانو چیست؟
تاریخ ثبت نام المپیاد نانو معمولا در آذر ماه هر سال است و داوطلبان باید شرایط زیر را داشته باشند:
- در سال تحصیلی جاری در یکی از پایه‌های تحصیلی دهم تا دوازدهم مشغول به تحصیل باشد.
- دانش آموزان تمامی رشتههای تحصیلی می‌توانند در المپیاد دانش آموزی نانو شرکت نمایند.
- در دوره متوسطه، هیچگونه وقفه تحصیلی یا ترک تحصیل نداشته باشد.
- تابعیت ایرانی داشته باشد (دارای کد ملی ایران).
- بیش از دو دوره در مرحله عملی المپیاد نانو حضور پیدا نکرده باشند.
روش ثبت نام در المپیاد نانو
- دانش‌آموزان علاقه‌مند می‌توانند به صورت فردی یا گروهی در المپیاد ثبت نام کنند.
- ثبت نام گروهی فقط برای ۱۰ نفر همزمان مجاز است، از طریق مدرسه یا موسسات آموزشی انجام میشود.
- اگر قبلا در المپیاد شرکت نکرده‌اید، باید فرم عضویت را پر کرده و در سایت سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان ثبت نام کنید.
- مبلغ ثبت نام انفرادی از طریق سایت سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان، پنجاه هزار تومان و برای ثبت‌نام گروهی از طریق نهادهای ترویجی و در سایت باشگاه نانو با احتساب ۲۰ درصد تخفیف به ازای هر نفر مبلغ چهل هزار تومان است.
منابع المپیاد نانو چیست؟
منابع سوالات معمولا هر سال از طریق سایت رسمی برگزارکننده المپیاد و باشگاه نانو اعلام میشود.
منابع مرحله اول المپیاد نانو
کتاب‌های درسی فیزیک، شیمی و مطالب درون سلولی در زیست‌شناسی پایه‌های دهم تا دوازدهم منابع اصلی المپیاد دانش آموزی علوم و فناوری نانو هستند. همچنین باشگاه نانو تعداد ۳۶ مقاله منتخب را به عنوان منبع اصلی در نظر گرفته است که میتوانید از سایت باشگاه دانلود کنید. سرفصل سوالاتی که در آزمون مرحله اول از آنها سوال میشود عبارتند از:
- مقدمه‌ای بر علوم و فناوری نانو
- مبانی نانو مواد
- خواص نانو مواد
- روش‌های ساخت و تولید نانو مواد
- روش‌های مشخصه‌یابی نانو مواد
- کاربردهای فناوری نانو
- ایمنی
منابع مرحله دوم المپیاد نانو
- منابع اصلی: منابع مرحله اول
- منابع کمکی:
- کتاب مفاهیم اولیه فناوری نانو و کاربردهای آن در شیمی
- کتاب مفاهیم اولیه فناوری نانو و کاربردهای آن در فیزیک
- کتاب مفاهیم اولیه فناوری نانو و کاربردهای آن در زیست‌شناسی
- کتاب نگاه نو به دنیای نانو، مبانی علوم فناوری نانو
- منابع تکمیلی: منبع تکمیلی مرحله دوم شامل سه مقاله است که در سایت باشگاه نانو در اختیار داوطلبان قرار گرفته است.
منابع مرحله سوم المپیاد نانو
منابع این مرحله شامل منابع مرحله قبل و مطالبی است که در دوره اردوی تابستانی به دانش‌آموزان گفته میشود بنابراین برای موفقیت در این مرحله باید مباحثی که در بخش منابع مرحله اول گفتیم را را با دقت بیشتری مطالعه کنید.
جوایز و تسهیلات برگزیدگان المپیاد نانو
مدال‌آوران المپیاد علاوه بر گرفتن لوح تقدیر و مدال، از جوایز نقدی برخوردار می‌شوند. همچنین دارندگان مدال در بنیاد ملی نخبگان و کانون برگزیدگان باشگاه نانو عضو می‌شوند و می‌توانند از مزایای آنها استفاده کنند. برخی از موارد مانند جوایز نقدی هر سال تغییراتی دارند. اما برای نمونه جوایز برگزیدگان سیزدهمین دوره المپیاد نانو را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
| مدال | جوایز نقدی (ریال) | لوح تقدیر | تسهیلات | |||
| ستاد ویژه توسعه فناوری | بنیاد ملی نخبگان | ستاد توسعه فناوری نانو، مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان (مشترک) | بنیاد ملی نخبگان | ستاد توسعه فناوری نانو | بنیاد ملی نخبگان | |
| طلا | ۳۵۰۰۰۰۰۰ | ۶۰۰۰۰۰۰۰ | دارد | دارد | عضویت در کانون برگزیدگان | ۷۰ امتیاز |
| نقره | ۳۰۰۰۰۰۰۰ | ۴۰۰۰۰۰۰۰ | دارد | دارد | ۵۰ امتیاز | |
| بنز | ۲۵۰۰۰۰۰۰ | ۲۰۰۰۰۰۰۰ | دارد | دارد | ۳۰ امتیاز |
مزایای عضویت در کانون
- ارتباط مستقیم با نخبگان علوم و فناوری نانوی کشور و امکان شرکت در دورهمی‌های علمی
- امکان حضور در دوره‌های آموزشی ویژه راه‌اندازی کسب و کارهای نوین
- امکان حضور در دوره‌های آموزشی تخصصی در حوزه فناوری نانو
- دریافت حمایت برای پروژه‌های پژوهشی
تسهیلات بنیاد ملی نخبگان
این تسهیلات طبق شیوه‌نامه پشتیبانی از فعالیت‌های علمی و فرهنگی دانشجویان مستعد تحصیلی کشور در سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ (طرح شهید وزوایی) انجام خواهد شد.
تسهیلات ستاد ویژه توسعه فناوری نانو
داوطلبان سیزدهمین المپیاد دانش آموزی فناوری نانو از طرف ستاد ویژه توسعه فناوری نانو مشمول تسهیلات زیر نیز خواهند شد:
- امکان ثبت نام رایگان در دوره آمادگی آزمون مرحله اول المپیاد نانو برای تمامی داوطلبان
- ثبت نام رایگان در دوره پیشرفته آمادگی آزمون مرحله دوم المپیاد نانو برای تمامی راه یافتگان به مرحله دوم
- ثبت نام رایگان در دوره کسب و کار آنلاین برای ۲۰۰ نفر برتر مرحله دوم
- اختصاص بودجه آموزشی و پژوهشی به مبلغ پانصد هزار تومان به ۶۰ نفر برتر آزمون مرحله دوم برای انجام پروژه‌های پژوهشی در زمینه فناوری نانو یا استفاده از خدمات و محصولات آموزشی باشگاه نانو
سخن پایانی
دنیا با سرعت نور در حال پیشرفت است و در این میان مباحث جدیدی مثل فناوری نانو که به طور مستقیم بر روی کیفیت زندگی بشر تاثیر می‌گذارند، در این دنیای جدید اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. شرکت در رقابت‌های مانند مسابقات نانو فناوری دانش آموزی و المپیاد نانو می‌تواند دانش و مهارت شما را در زمینه یکی از کارآمدترین علوم دنیا افزایش بدهد و به شما در رسیدن به دنیای بهتر کمک کند.
سوالات متداول
- شرایط شرکت و ثبت نام در المپیاد نانو چیست؟
باید در سال جاری دانشاموز دهم تا دوازدهم باشید و از هر رشتهای میتوانید در المپیاد دانش آموزی نانو شرکت کنید. - براي شركت در آزمون محدوديت سني وجود دارد؟
افرادی که مشغول به تحصیل در پایه دهم تا دوازدهم هستند اجازه شرکت در آزمون را دارند. - مراحل المپیاد نانو فناوری چیست؟
این المپیاد سه مرحله دارد که منابع و شرایط راهیابی به آنها را در مقاله توضیح دادهایم. - برای المپیاد نانو چه بخوانیم؟
برای شرکت در المپیاد باید منابع المپیاد نانو که هر سال در سایت باشگاه نانو اعلام میشود را مطالعه کنید که در این مطلب نیز به تفکیک مراحل مختلف المپیاد، منابع را توضیح دادیم.
