رشته ای تی تلفیقی از رشتههای مختلف است و ماهیت میان‌رشته‌ای دارد و به دلیل طیف وسیع مشاغل و کاربردی بودن آن، علاقه‌مندان فراوانی دارد. در این مطلب علاوه بر توضح درباره ماهیت رشته آی تی چیست و بر معرفی گرایش‌های آن، درباره توانایی‌های لازم برای موفقیت در رشته آی تی، نحوه انتخاب رشته آی تی، پذیرش بدون کنکور رشته آی تی، دروس کارشناسی و بازار کار آن پرداخته‌ایم.
معرفی رشته ای تی
به صورت عام شاید این رشته را مهندسی شبکه‌های کامپیوتری معرفی کنند که از نظر متخصصان رشته it چندان دقیق نیست. همانطور که گفتیم، رشته it ماهیت چند بعدی دارد و گرایش‌های مختلف آن از تلفیق رشته‌هایی مانند مهندسی صنایع، مهندسی کامپیوتر، مهندسی الکترونیک، رشتههای مدیریتی، مخابرات و حتی رباتیک ایجاد شده‌اند. یعنی فردی که در این رشته درس می‌خواند باید در رشته‌ها و زمینه‌های وسیعی اطلاعات به دست بیاورد، هرچند این اطلاعات عمق زیادی نداشته باشند. پس از اتمام کارشناسی دانشجوها می‌توانند بر اساس علاقه‌مندی‌های خود می‌توانند وارد حوزه‌های کوچکتر و تخصصی خصوصا در گرایش‌های ارشد شوند.
رشته آی تی در ایران
با توجه به اهمیت گذر از مدیریت سنتی و نیاز تمام کسب و کارها به یک مسئول فناوری، نگهداری و توسعه امنیت کامپیوترها، رشته آی تی در ایران برایا ولین بار در سال ۱۳۸۱ مورد پذیرش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفت و در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه شد. در سال‌های بعد مقطع کاردانی رشته it هم در برخی از دانشگاهها پذیرش گرفت. محورهای اصلی رشته ای تی شامل موارد زیر هستند:
- مهندسی نرم افزار و وب
- مهندسی سخت‌افزار و شبکه
- مدیریت و کسب و کار
چگونه می‌توان وارد رشته آی تی شد؟
هرچند ای تی میان رشته‌ای است اما فقط از رشته ریاضی یا انتخاب رشته آی تی در دبیرستان کار و دانش میتوانید وارد این رشته شوید. برای آشنایی با رشته ریاضی میتوانید مطلبی که درباره رشته ریاضی فیزیک در سایت سلام نوشته شده است را مطالعه کنید. رشته ای تی در زیرگروه ۱ گروه آزمایشی ریاضی قرار دارد که ضریب دروس تخصصی آن طبق جدول زیر است:
| ریاضی | فیزیک | شیمی |
| ۴ | ۳ | ۲ |
فراموش کنید که از کنکور سال ۱۴۰۲ به بعد، زیرگروه‌های کنکور با یکدیگر ادغام می‌شوند و برای تمام رشته‌ها ضرایب یکسانی اعمال می‌شود. همچنین رشته دیپلم داوطلبان باید حتما با رشته انتخابی برای کنکور یکسان باشد. بنابراین اگر به مهندسی آی تی علاقه دارید برای آگاهی از شرایط رفتن به رشته ریاضی، حتما مطلب ما با عنوان انتخاب رشته ریاضی را مطالعه کنید. برای رشته it دانشگاه تهران در جایگاه اول قرار دارد و پس از آن می‌توان دانشگاه‌های امیر کبیر، علم و صنعت، شهید بهشتی، تربیت مدرس و خواجه نصیر را نام برد که به ترتیت رتبه بهتری نیاز دارند. هرچند این رتبه‌بندی تقریبی است و هر سال با توجه به نوع انتخاب رشته داوطلبان دیگر، ممکن است کمی جابجا شود. برخی دانشگاهها و مراکز هم بدون کنکور در مقطع کارشناسی یا کاردانی آی تی پذیرش دارند.
رشته آی تی بدون کنکور
رشته ای تی دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد به صورت بدون کنکور و فقط بر اساس سوابق تحصیلی (معدل و نمرات) پذیرش دارند. زمان ثبت نام در رشته آی تی بدون کنکور معمولا در دو نوبت مهر و بهمن ماه هر سال است.
تفاوت مهندسی ای تی و نرم افزار
هرچند رشته مهندسی کامپیوتر گرایش نرم‌افزار و رشته مهندسی آی تی شباهت‌های زیادی با هم دارند اما یکسان نیستند و می‌توان آن‌ها را به نوعی مکمل یکدیگر دانست. رشته مهندسی نرم افزار به دنبال کشف راه حلهایی برای حل مشکلات نرم افزاری است اما رشته مهندسی فناوری اطلاعات به اعمال و پیادهسازی این راه حلها میپردازد. از دیگر تفاوت های رشته آی تی با مهندسی کامپیوتر می توان به توانایی مهندس آی تی برای تجزیه و تحلیل سازمان‌ها اشاره کرد. مهندسان آی تی می‌توانند مدیریت تیم‌های بین رشته‌ای را به عهده بگیرند، چون زبان مهندسی را در دروس مهندسی و زبان مدیران را در دروس تخصصی رشته آی تی آموخته‌اند.
توانایی های لازم برای انتخاب رشته ای تی
رشته مهندسی آی تی قبل از هر چیز به توانمندی در درس ریاضی و محاسبات بستگی دارد. مباحث مهم ریاضی و فیزیک دبیرستان که قوی بودن در آن‌ها در دانشگاه به شما کمک خواهند کرد، انتگرال، گسسته، معادلات دیفرانسیل، آمار و احتمالات هستند. برای موفقیت در این رشته باید به کامپیوترها و تکنولوژی و فناوری‌های مرتبط با آن‌ها، علاقه بسیاری داشته باشید. همچنین با توجه به تغییرات مستمر این حوزه‌ها، نیازمند یک روحیه تلاشگر و کنجکاو و اشتیاق بالا به یادگیری هستید. در این رشته همه چیز به آموزش‌های دانشگاهی ختم نمی‌شود بلکه حتما باید حین یا پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی، به فکر شرکت در کلاس‌ها، دوره‌های تخصصی و انجام کارآموزی باشید تا بتوانید به صورت تخصصی فعالیت کنید.
اگر از مهارت‌های فردی لازم برای این رشته بخواهید بدانید، توانایی حل مسئله و خلاقیت اهمیت بالایی دارند چون ماهیت رشته it پیشرفت و نوآوری است. کار یک مهندس آی تی عموما در ارتباط با دیگر اعضای شرکت‌ها و سازمان‌ها است و بنابراین به توانمندی و مهارت کار گروهی و ارتباطات میان‌فردی خوب نیاز دارد. با توجه به ماهیت مشاوره‌ای برخی از مشاغل مرتبط با آی تی، داشتن مهارت‌های کسب و کار و آشنایی با اصول تجارت نیز ضروری هستند.
کارشناسی رشته ای تی
لیسانس یا کارشناسی این رشته، ۴ ساله است و دانشجو باید ۱۴۰ واحد درسی را طی این دوره بگذارند. برخی از مهمترین مباحثی که در رشته ای تی مطالعه می‌شوند ساختارهای داده، طراحی الگوریتم، شبکه‌سازی کامپیوتری، هوش مصنوعی، مفاهیم پایگاه داده، سیستم‌های عامل، معماری کامپیوتر، مهندسی نرم‌افزار، نظریات مدیریت و اقتصاد مهندسی هستند. رشته ای تی در دانشگاه دولتی روزانه و شبانه، غیرانتفاعی، پیام نور، دانشگاه آزاد و در پردیس‌های خودگردان ارائه می‌شود.
دروس رشته آی تی
برای اینکه با ماهیت این رشته آشنا شوید و بدانید در دانشگاه با چه مطالبی سر و کار خواهید داشت، میتوانید در جدول زیر چارت دروس رشته آی تی در مقطع کارشناسی را مشاهده کنید.
| دروس پایه | ریاضی ۱ و ۲، معادلات دیفرانسیل، آمار و احتمالات مهندسی، فیزیک ۱ و ۲، آزمایشگاه فیزیک ۲، کارگاه عمومی |
| دروس اصلی | ریاضیات گسسته، مبانی کامپیوتر و برنامه‌سازی، ساختمان داده‌ها، مدارهای الکتریکی، مدارهای منطقی، برنامه‌سازی پیشرفته، زبان تخصصی، نظریه زبان‌ها و ماشین‌ها، روش پژوهش و ارائه، ریاضیات مهندسی، معماری کامپیوتر، سیستم‌های عامل، طراحی الگوریتم‌ها، طراحی کامپیوتری سیستم‌های دیجیتال، ریز پردازنده و زبان اسمبلی، شبکه‌های کامپیوتری، هوش مصنوعی و سیستم‌های خبره، اصول طرحی کامپایلر، آزمایشگاه سیستم‌های عامل، آزمایشگاه مدارهای منطقی و معماری کامپیوتر، آزمایشگاه ریزپرازنده، آزمایشگاه شبکه‌های کامپیوتری، سیگنال‌ها و سیستم‌ها |
| دروس تخصصی | تحلیل و طراحی سیستم‌ها، پایگاه داده‌ها، اصول فناوری اطلاعات، اصول مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی فناوری اطلاعات، یکپارچه‌سازی کاربردهای سازمانی، مدیریت پروژه‌های فناوری اطلاعات، مبانی رایانش امن، اقتصاد مهندسی تجارت الکترونیکی، کارآموزی، پروژه فناوری اطلاعات |
| دروس اختیاری | یک درس از کارشناسی ارشد رشته مهندسی کامپیوتر، مباحث ویژه ۱ و ۲، تا ۸ واحد از درس‌های گرایش‌های دیگر مهندسی کامپیوتر، یک درس از دوره کارشناسی دانشکده‌های دیگر، نمونه‌سازی سیستم‌های پیچیده سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، مقدمه ای بر علوم اعصاب، آزمایشگاه مهندسی نرم‌افزار، آزمایشگاه اصول طراحی کامپایلر، آزمایشگاه پایگاه داده، آزمایشگاه مدارهای الکتریکی، آزمایشگاه مدارهای واسط، آزمایشگاه اصول رباتیکز، آزمایشگاه گرافیک کامپیوتری، آزمایشگاه بازی‌های کامپیوتری، آزمایشگاه واقعیت مجازی، آزمایشگاه امنیت شبکه، کارگاه ساخت ربات، کارگاه برنامه نویسی مت لب، آزمایشگاه اتوماسیون صنعتی، آزمایشگاه سیستم های کنترل خطی، سیستم‌های اتوماسیون صنعتی، علوم و معارف دفاع مقدس |
گرایش های رشته آی تی
در بین دانشگاه‌هایی که ارشد آی تی می‌گیرند، فناوری اطلاعات دانشگاه تهران از سایر دانشگاهها اعتبار بیشتری دارد و رتبه بهتری می‌خواهد. هرچند نمی‌توان گفت بهترین گرایش آی تی کدام است، چون به علاقه و استعداد شما بهترین را تعیین می‌کند، اما اغلب افراد متخصص رشته آی تی اعتقاد دارند که بازار کار گرایش تجارت الکترونیک بهتر است. رقابت برای قبولی در این گرایش در دانشگاه امیرکبیر، بالا بوده و رتبه بهتری نیاز دارد.
رشته مهندسی فناوری اطلاعات یا آی تی در مقطع کارشناسی گرایشی ندارد اما در مقطع کارشناسی ارشد مجاز به انتخاب گرایش‌های متعددی است که در ادامه توضیحاتی درباره هریک داده‌ایم. با مطالعه این بخش هم درباره گرایش‌های مختلف این رشته اطلاعات خوبی به دست می‌آورید و هم با زمینه‌های متنوع تحصیلی و شغلی این رشته آشنا می‌شوید.
گرایش تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیک با استفاده از شبکه‌های رایانه‌ای، معاملات تجاری را در مراحل گوناگون آن مثل طراحی، تولید، خرید، فروش و تحویل، ساده نموده و به آن سرعت می‌بخشد. دوره کارشناسی ارشد رشته تجارت الکترونیک فارغ التحصیلانی کاردان با دانش فنی، مهارت‌های خلاق و توانایی تجاری خلق می‌کند تا بتوانند از پتانسیل عظیم بازاریابی در شبکه‌های رایانه‌ای بهره‌‌برداری کند.
گرایش امنیت اطلاعات
هدف از گرایش امنیت و اطلاعات یا رایانش امن، تربیت افرادی است که به منظور تأمین امنیت انواع سیستم‌های اطلاعاتی راه حل‌های کاربردی ارائه دهند. همچنین پژوهش‌های اولیه در زمینه امنیت را انجام داده و سبب ارتقاء دانش و تکنولوژی مربوطه در کشور گردند.
مهندسی فناوری اطلاعات (IT)
شامل زیرگرایش‌های هوشمندی کسب و کار، مدیریت پروژه‌های IT، مدیریت منابع اطلاعاتی، مدیریت دانش، مدیریت خدمات و توسعه فناوری اطلاعات، سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته و اشراف سازمانی است. مطالعه، طراحی، ساخت، راه‌اندازی، نگهداری سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، جمع‌آوری، سازمان‌دهی، طبقه‌بندی و انتقال اطلاعات، مهمترین اهدافی است که مهندسی فناوری اطلاعات آن را دنبال می‌کند.
گرایش مدیریت سیستم های اطلاعاتی
گسترش تکنولوژی و افزایش وابستگی به اطلاعات و ارتباطات، ما را با خطراتی مانند برنامه‌های مخرب، ویروس‌ها و حمله هکرها مواجه می‌کند. در گرایش مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی، دانشجویان یاد می‌گیرند که بتوانند جلوی این‌گونه خطرات را بگیرند و یا در صورت بروز، سیستم‌ها را سریعا ریکاوری کنند.
مهندسی فناوری اطلاعات پزشکی
به طور خلاصه هدف از این گرایش، تعامل بین رشته it و حوزه بهداشت و درمان است. فارغ‌التحصیلان این گرایش به جمع‌آوري، ذخيره، بازيابي، ارسال، پردازش و بازنمايي اطلاعات در حوزه سلامت و پزشكي میپردازند. دانشجويان رشته مهندسی فناوری اطلاعات پزشکی در دوران تحصیل در يكي از زمينه‌هاي پزشكي از راه دور، سيستم‌هاي اطلاعات سلامت، سيستم‌هاي هوشمند در سلامت و مديريت و سياستگذاري كلان فناوري اطلاعات در سلامت تخصص پيدا می کنند.
گرایش سیستم های چند رسانه ای
فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌تواندانش آموختگان این رشته راه حلهایی کاربردی در زمینه تهیه، بهینه‌سازی، بهبود و بسترسازی سیستم‌های چندرسانه‌ای ارائه می‌دهند.
گرایش معماری سازمانی
اغلب سازمان‌ها ابعاد و ساختارهای پیچیده‌ای دارند بنابراین دادن شرح وظایف به افراد کافی نیست، بلکه فرآیندها، داده‌ها، اهداف و نقش افرادی که در سازمان انجام وظیفه می‌کنند باید با اهداف و راهبردهای سازمان که در قالب برنامه‌ریزی راهبردی ارائه می‌شوند، همخوانی داشته باشد. این کار توسط متخصصات گرایش معماری سازمانی مدیریت می‌شود که شامل ایجاد مدل‌هاي كسب و كار، فرآیندها، داده‌ها، سيستم‌هاي پشتيبان، شبکه و زيرساخت‌هاي فناوری براي معماري وضع موجود و وضع مطلوب است.
گرایش طراحی و تولید نرم افزار
دانشجویان در این دوره با دانش زبان‌های برنامه‌نویسی، چرخه عمر توسعه نرم‌افزار، سیستم عامل‌ها و مفاهیم مربوط به تحلیل و طراحی نرم‌افزار را یاد می‌گیرند و می‌توانند به عنوان مشاور تولید و طراحی نرم‌افزار فعالیت کنند.
گرایش سامانه های شبکه ای
تمرکز گرایش سامانه‌های شبکه‌ای بر مفاهیم بنیادی شبکه و حوزه‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی، فناوری و زیستی است. فارغ‌التحصیلان این گرایش، ابتدا به بررسی ساختار، کارکرد و فرایندهای شبکه‌های مختلف اطلاعات، فناوری، زیستی، شناختی، معنایی و اجتماعی میپردازند و سپس با استفاده از شبکه، پدیده‌های طبیعی و مهندسی را پیش‌بینی و تحلیل می‌کنند.
گرایش سیستم‌های تکنولوژی اطلاعات
هدف از گرایش تکنولوژی اطلاعات، ارتقاء دانش و توانمندسازی کارشناسان ارشد در طراحی، اداره، هدایت و پیادهسازی تکنولوژی‌ها و سیستم‌های اطلاعاتی به روز با کمترین هزینه، برای سازمان‌ها است.
بازار کار رشته آی تی
تقریبا هر شرکت و مرکز دولتی کوچک و بزرگ، با توجه به نوع کار خود نیاز به یک مهندس it دارند که به صورت دائم یا پروژه‌ای وظایف مرتبط را بر عهده بگیرند. همانطور که در بخش قبل خواندید، با توجه به گسترده بودن گرایش‌های این رشته، موقعیت‌های شغلی آن بسیار زیاد هستند و درآمد خوبی هم دارند که محدود به رقم خاصی نیست چون میزان حقوق در ارتباط مستقیم با نوع کار، میزان تحصیلات و از همه مهمتر توانمندی‌های شما به عنوان متخصص آی تی است. پیش از این در مطلبی با عنوان بازار کار رشته ریاضی درباره وضعیت شغلی و درآمدی رشتههای مختلف این زیرگروه توضیح داده‌ایم که مطالعه آن را برای مقایسه بهتر بین مهندسی آی تی و رشتههای دیگر توصیه می‌کنیم.
مشاغل رشته ای تی
همانطور که گفته شد چون موضوعاتی که یک مهندس آی تی آموزش می‌بیند بسیار متنوع و گسترده هستند، گزینه‌ای شغلی زیادی پیش روی فارغ‌التحصیلان است که لزوما همگی به کار با کامپیوتر یا شبکه محدود نیستند. مثال‌هایی از شغل‌های یک مهندس آی تی را در ادامه بخوانید:
- توسعه‌دهنده اپلیکیشن
- تحلیل‌گر کسب و کار
- تحلیل‌گر کسب وکار هوشمند
- متخصص پشتیبانی از مشتری
- ادمین پایگاه داده
- معمار پایگاه داده
- توسعه‌دهنده سیستم تجارت الکترونیک
- تحلیل‌گر ایمنی شبکه
- حسابرس سیستم اطلاعاتی
- تحلیل‌گر فناوری اطلاعات
- مشاور فناوری اطلاعات
- متخصص یکپارچه‌سازی
- طراح میانکنش
- مدیر بخش آی تی
- ادمین شبکه
- مدیر عملیات
- توسعه‌دهنده محصول
- مدیر محصول
- مدرس آی تی
- مدیر پروژه
- پژوهشگر آی تی
- مدیر توسعه‌ی نرم‌افزار
- معمار نرم‌افزار
- تحلیل‌گر نرم‌افزار
- طراح نرم‌افزار
- متخصص UI/UX
- طراح وبسایت
سخن پایانی
در سال‌های اخیر فناوری و تکنولوژی تمام ابعاد زندگی انسان و همه رشتههای علم را تحت تأثیر قرار داده است. اگر شما از کار مستقیم با این فناوری‌ها لذت می‌برید، اگر در دروسی مانند جبر، احتمالات، ریاضی و کامپیوتر قوی هستید، اگر دوست دارید در ارتباط مستقیم با تکنولوژیهای روز باشید و اشتیاق زیادی به یادگیری دارید، میتوانید رشته ای تی را انتخاب کنید. شرط موفقیت در این رشته این است که پشتکار داشته باشید و دانش خودتان را به روز کنید چون فناوری‌های مرتبط با کامپیوتر و سیستم‌های کامپیوتری لحظه به لحظه در حال پیشرفت هستند.
سوالات متداول:
- رشته It چیست؟
رشته It یا مدیریت فناوری اطلاعات یکی از رشتههای مهندسی است که به مطالعه علوم کامپیوتر، کسب و کار و ارتباطات مرتبط با تکنولوژیهای کامپیوتری و دیجیتال میپردازند. - آی تی زیر شاخه کدام رشته است؟
از طریق کنکور رشته ریاضی یا انتخاب رشته آی تی در کار و دانش میتوانید در دانشگاه وارد این رشته شوید. رشته ای تی در زیرگروه ۱ گروه آزمایشی ریاضی قرار دارد. - آیا رشته آی تی بدون کنکور هم پذیرش دارد؟
بله در برخی دانشگاهها مانند دانشگاه آزاد و پیام نور میتوانید صرفا بر اساس سوابق تحصیلی رشته آی تی را در دو نوبت مهر و بهمن انتخاب کنید. - فرق ای تی و نرم افزار چیست؟
رشته مهندسی نرم افزار به دنبال کشف راه حلهایی برای حل مشکلات نرم افزاری است اما رشته مهندسی فناوری اطلاعات به اعمال و پیادهسازی این راه حلها میپردازد.
