والدین آگاه می‌دانند که برای سلامت فرزندانشان در بزرگسالی، باید از کودکی به وضعیت جسمانی آن‌ها توجه کنند. یکی از رکن‌های سلامت اسکلت و عضلات کودکان و حتی حفظ ظاهر زیباتر، طرز نشستن آن‌ها است. برخی از کودکان به دلیل عادت یا مشکلات اسکلتی به حالتی می‌نشینند که ممکن است در آینده منجر به بدشکلی اسکلتی و مشکلات مفصلی شود. در این مطلب قصد داریم عادت بد نشستن کودک را بررسی کنیم و ببینیم که کدام شکل نشستن برای کودکان مضر است. همچنین روش آموزش صحیح نشستن و نکات مهم برای مراقبت از وضعیت کودکان در حالت نشسته را توضیح داده‌ایم.
طرز نشستن پرخطر برای کودک
اغلب کودکان به دلیل نداشتن پشتیبانی عضلانی کافی و مناسب، هنگام نشستن پاها را در وضعیت w قرار می‌دهند. از طرف به صورت دبلیو نشستن نیاز به استقامت بدنی و قدرت میان‌تنه‌ای بالایی ندارد. بنابراین کودک به راحتی و مدت طولانی میتواند در این وضعیت بماند. در این حالت که به آن قورباغه‌ای نشستن هم می‌گویند، زانوها به سمت عقب خم شده و فشار زیادی به لگن، ران‌ها، زانوها و مچ پاها وارد می‌شود.
مشکلات مفصل زانو، درد در ناحیه پایین کمر، ضعف عضلات میان‌تنه، گرفتگی عضلات، زانوی ضربدری، کف پای صاف، انحراف ستون فقرات، قوس کمر، فشار به تاندون‌های پاشنه پا، تشدید پای پرانتزی، مشکل در واکنش‌های تعادلی و مهارت‌های هماهنگی از جمله عوارض این نوع نشستن به مدت طولانی و در درازمدت هستند. البته لازم به ذکر است که تقریبا همه کودکان این نوع نشستن را خصوصا در زمان یادگیری نشستن و چهاردست و پا رفتن، به صورت خودبه خود تجربه می‌کنند. اما مشکل در نشستن طولانی مدت به این شیوه است.
از دیگر مشکلات رایج نشستن کودکان، می‌توان به قوز کردن، جلو بردن سر و یک طرفه نشستن اشاره کرد. تمام این وضعیت‌های ناصحیح هنگام نشستن، در طولانی مدت باعث ناهنجاری‌های عضلانی و اسکلتی در کودک می‌شوند.
علل بد نشستن کودک
کودکان معمولا از ۴ ماهگی می‌توانند با کمک دیگری و یک تکیه‌گاه بنشینند. از ۶ ماهگی نیز توانایی تغییر وضعیت از حالت خوابیده به نشسته را به دست می‌آورند. البته این سنین تقریبی است اما اگر کودک تا ۹ ماهگی توانایی نشستن با کمک و تا یک سالگی توانایی تنهایی نشستن را نداشته باشد، بهتر است برای تخیص علت به متخصص مراجعه کنید. به طو کلی ناتوانی در صحیح نشستن کودک را می‌توان به دلایل متعددی از جمله موارد زیر نسبت داد:
- ضعف عضلانی
- نرمی استخوان یا راشیتیسم
- ابتلا به اوتیسم
- برخی مشکلات ژنتیکی مانند دیستروفی عضلانی
- نارس بودن نوزاد
- مشکلات مفصلی
- مشکلات مادرزادی ستون فقرات
طرز صحیح نشستن کودک
زمانی که کودک به صورت دبلیو می‌نشیند، او را تشویق کنید به یکی از حالت‌های زیر بنشیند که در عین راحت بودن، آسیب‌زا نیستند:
- دراز کردن پاها و تکیه دادن به یک تکیه گاه محکم.
- چهارزانو نشستن که برای کشیده شدن عضلات کف لگن نیز مفید است.
- اگر کودک دائم به وضعیت دبلیو برمی‌گردد، فعالیت و حتی بازی‌های او را به یک میزو صندلی متناسب با قد کودک منتقل کنید.
نحوه صحیح نشستن کودکان در کلاس
قبل از اینکه بخواهیم درباره نحوه صحیح نشستن پشت میز صحبت کنیم، باید توجه داشته باشید که صحیح نشستن کودکان در کلاس وابسته به استاندارد بودن میز و نیمکت یا صندلی‌های کلاس است. بنابراین در انتخاب میز و صندلی کلاس یا حداقل میز و صندلی غذا خوردن و مطالعه در منزل، به نکات زیر توجه کنید:
قابل تنظیم بودن ارتفاع میز و صندلی
ارتفاع میز و صندلی قابل تنظیم باشد تا متناسب با قد و فعالیت کودک (نقاشی کشیدن یا مطالعه کردن یا کار با وسایل الکترونیکی) آن را تنظیم کنید. ارتفاع صندلی باید به گونه‌ای باشد که پای کودک روی زمین قرار بگیرد و زانوها زاویه ۹۰درجه داشته باشد. همچنین نسبت ارتفاع صندلی به میز باید طوری باشد که دستان کودک برای نوشتن به راحتی روی میز قرار بگیرد. نکته مهم دیگر اینکه، ارتفاع میز باید طوری باشد که پاها به راحتی زیر میز قرار بگیرند.
دسته دار بودن صندلی
بهترین وضعیت در حالت نشسته این است که آرنج‌ها رها نباشند و روی یک سطح قرار بگیرند. بنابراین ترجیحا از صندلی دسته‌دار که ارتفاع دسته آن قابل تنظیم باشد استفاده کنید. به جز توجه به صندلی و برای سلامت اسکلتی کودکان، انتخاب کوله‌پشتی مناسب نیز بسیار مهم است که در این مورد پیشنهاد می‌کنیم مطلب کوله پشتی استاندارد برای دانش آموزان را بخوانید.
اندازه و جنس پشتی صندلی
برای صندلی مطالعه کودک در منزل، ترجیحا از صندلی‌هایی که پشتی آن‌ها قابل تنظیم هستند و جلو و عقب می‌روند استفاده کنید. هرچند معمولا این مورد معمولا در کلاس و مدرسه در دسترس نیست. انعطاف‌پذیری پشتی صندلی کودک نیز از فشار به ستون فقرات می‌کاهد. بهترین زاویه بین پشتی صندلی و نشیمنگاه آن باید ۹۵ تا ۱۱۰ درجه باشد. اندازه پشتی صندلی باید حداقل ۳۶ سانتی‌متر باشد. همچنین وجود یک قطعه محدب در قسمت پایینی صندلی احساس راحتی بیشتری در کمر ایجاد می‌کند.
نشیمنگاه صندلی
عرض یا نشیمنگاه صندلی باید متناسب با بدن کودک باشد. همچنین عمق آن باید طوری باشد که از زیر زانو تا لبه صندلی حداقل به اندازه چهار انگشت فاصله باشد. یعنی زانوها باید کمی جلوتر از نشیمنگاه قرار بگیرند. سفت یا نرم بودن کفی صندلی هم نکته مهم دیگری است. بهتر است کفی صندلی تشکی داشته و نرمی آن متعادل باشد.
آموزش طرز صحیح نشستن به کودکان
برای اینکه نشستن به مدت طولانی به کودک آسیبی نزند، نکات زیر را به او آموزش دهید:
- نشستن طولانی مدت باعث اختلال گردش خون در اندام‌ها می‌شود بنابراین هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، کودک را تشویق کنید ۲ دقیقه فعالیت کند، حرکات کششی انجام دهد یا راه برود. پیشنهاد می‌کنیم مطلب فعالیت بدنی مناسب برای کودکان را هم مطالعه کنید.
- کودک نباید پاها را پشت میز روی هم بیندازد یا پاها را آویزان کند. پا باید روی زمین یا زیرپایی شیب‌دار قرار بگیرد.
- وقتی کودک می‌خواهد از روی صندلی بلند شود، به یاد دهید ابتدا به جلو خم شود و پاها را صاف کرده و سپس بلند شود.
- گردن و کتف ها نباید روی میز خم شوند، به کودک گوشزد کنید که سر و کتف خود را بالا نگه دارد.
- باسن کودک موقع نشستن روی صندلی باید به طور کامل به پشتی صندلی بچسبد.
- کودک باید وزن خود را روی هرد و سمت لگن تقسیم کرده و یک طرفی ننشیند.
با شروع به راه افتادن و راه رفتن کودک در خانه، انجام اقدامات ضروری ایمن سازی خانه برای کودک را فراموش نکنید.
سخن پایانی
کودکان زمان زیادی را روی زمین یا پشت صندلی نشسته‌اند بنابراین استاندارد بودن این تجهیزات و از طرف دیگر صحیح نشستن، نقش مهمی در سلامت جسمانی آن‌ها دارد. در این مطلب راجع به استانداردهای میز و صندلی و همچنین طرز صحیح نشستن کودکان روی زمین و پشت میز صحبت کردیم. از اثر ورزش بر اعتماد به نفس کودکان و سلامت جسمانی آن‌ها نیز غافل نشوید. با ورزش می‌توان استحکم لازم در مفاصل و عضلات را برای کودک فراهم کرد و از این طریق بسیاری از مشکلات نشستن کودکان خود به خود حل می‌شوند.
سوالات متداول
- چرا باید به صحیح نشستن کودک اهمیت بدهید؟
بد نشستن به مدت طولانی و خصوصا در سنین کودکی که هنوز عضلات، مفاصل و اسکلت کودکان در حال شکلگیری است میتواند عوارض عضلانی و اسکلتی متعددی در بزرگسالی ایجاد کند. - عوارض بد نشستن در کودک چیست؟
آسیب به لگن، گردن، شانه، ستون فقرات، ضعف عضلانی، کاهش رشد استخوانی، ضعف عضلات لگنی و انحراف ستون فقرات تنها برخی از عوارض ایجاد عادت بد نشستن در کودکی و به مدت طولانی هستند. - طرز صحیح نشستن کودک، هنگام غذا خوردن چگونه است؟
ارتفاع میز و صندلی باید متناسب با قد و جثه کودک باشد. به شکلی که پای کودک هنگام نشستن آویزان نباشد بلکه روی زمین قرار بگیرد. کفی صندلی بهتر است از نظر نرمی و سفتی در حد متعادل باشد. زانو باید کمی از نشیمنگاه صندلی جلوتر قرار بگیرد. پشتی صندلی باید کاملا قد کودک را پر کند. کودک باید تا جایی که میتواند عقب برود و باسن خود را ب پشت صندلی بچسباند. طرز صحیح نشستن کودک را دقیقتر در مقاله توضیح دادیم.
