یکی از نیازهای اساسی کودکان در دوران مدرسه، دستیابی به احساس شایستگی است. مسخره شدن در مدرسه با کاهش احساس شایستگی و بروز احساس حقارت در کودکان دبستانی و نوجوانان همراه است. اگر جلوی آسیب های مسخره شدن کودکان را نگیریم، این مشکل بر تمام جنبه‌های زندگی بزرگسالی آنها مانند دوستی‌ها، رضایت از زندگی و جایگاه شغلی‌شان تأثیرگذار است. بنابراین، والدین باید به هر طریق ممکن از مسخره شدن کودک در مدرسه جلوگیری کنند.
مسخره شدن در مدرسه
به دلیل نیاز به دوست یابی کودکان در مدرسه و برای جلب توجه دیگران، آنها گاهی با یکدیگر همدست می‌شوند و یک‌نفر را مورد تمسخر قرار می‌دهند. هدف آنها از این کار، تخریب جایگاه دیگری و افزایش اعتبار خود در بین دوستان است. به‌عنوان مثال، یکی از روشهای رایج مسخره شدن در میان کودکان دبستانی، «اسم‌گذاشتن» روی یکدیگر است.
البته این موضوع برای کودکان منافعی هم دارد و آنها را برای مشکلات و چالش‌های موجود در روابط کاری بزرگسالی آماده میکند. اما به هر حال، منجر به مشکلاتی مانند ترس از مدرسه در کودکان میشود؛ پس باید نحوه مواجهه و پاسخگویی به ترس از مسخره شدن در کودکان را بدانیم.
شکایت کودک از مسخره شدن در مدرسه
هنگام گلایه کودک از مسخرهشدن در مدرسه، به‌صورت کامل حرف‌هایش را گوش کنید و از او بپرسید: «چه اتفاقی افتاد و الان تو چه حسی داری؟». هرگز کودک را با گفتن جملاتی مانند «حتما تو یه کاری کردی که اونا مسخره‌ت کردن» سرزنش نکنید؛ این جملات سرزنش‌آمیز کمکی نخواهند کرد. به صورت کلی، از این قاعده تبعیت کنید: «به فرزندتان راهحل پیشنهاد نکنید، بلکه در نقش مربی مهارتهای زندگی ظاهر شوید و نحوه برخورد با افراد سوء استفادهگر را به او بیاموزید».
همچنین، در مورد کودکی که باعث ناراحتی فرزندتان شده و اتفاقاتی که بین آنها رخ داده است، اطلاعات کسب کنید. از گفتن جملاتی مانند «وای، عجب کودک بدجنسی» پرهیز کنید، زیرا شما همه داستان را نشنیده‌اید. یکی از دلایل ترک تحصیل دانش آموزان، مورد آزار و اذیت قرارگرفتن و مسخرهشدن در مدرسه است، پس باید آن را جدی بگیرید.
با مسخره شدن کودک در مدرسه چه کنیم؟
اول از همه، فرزندتان را قضاوت نکنید. بعضی والدین بعد از شنیدن خبر مسخرهشدن فرزندشان در مدرسه، از جملات منفی، مانند «حتما خودت بی‌عرضه‌ای!» استفاده می‌کنند. تحقیرشدن در مدرسه به‌اندازه کافی عزتنفس او را لگدمال میکند، پس شما مشکل را بزرگ‌تر نکنید. در عوض، به حرف‌ها و دردِ دل‌های فرزندتان گوش دهید و با استفاده از روشهای زیر به او کمک کنید تا در مقابل مسخره‌کنندگان از خودش دفاع کند.
استفاده از تکنیک ایفای نقش
همه ما برای یادگیری مهارتهای جدید و اصلاح رفتارهای ناسازگارانه، ابتدا باید آن مهارتها و تغییرات را در محیطی امن تمرین کنیم. یکی از روشهای بسیار مناسب برای تمرین مهارتهای جدید، استفاده از تکنیک ایفای نقش است. با استفاده از این تکنیک به کودک کمک کنید:
- فاصله خود را تا حد امکان از کودکان بدجنس افزایش دهد و تعاملات خود را با آنها قطع کند.
- به‌گونه‌ای رفتار کند که انگار تمسخر تأثیری بر او ندارد. به عبارت دیگر، آرامش خود را حفظ کند و حساسیت نشان ندهد.
- هنگام راه‌رفتن در نزدیکی کودک بدجنس، از تماس چشمی با او خودداری کند و توجهش را به‌صورت آگاهانه و هدفمند به موضوعات دیگر منحرف کند.
- اگر نیاز به مقابله و ایستادگی است، نحوه و شدت آن را با کودک تمرین کنید.
هشدار دادن به کودک مسخره‌کننده
اگر فرزندتان به‌صورت هدفمند به سوژه دیگر کودکان بدل شده است، به او یک روش مناسب برای مواجهه آموزش دهید.
- یک پیام از قبل آماده، مانند «خوشم نمیاد اینجوری با من حرف بزنی!» را با کودک تمرین کنید.
- این پیام باید با قاطعیت و محکم بیان شود.
- پس از رساندنِ پیام، کودک باید بتواند آرامش خود را حفظ کند و با اعتمادبهنفس از موقعیتِ آزاردهنده خارج شود.
آموزش عدم افشای هیجانات
بچه‌های قلدر از عصبانی و ناراحت‌کردن دیگر کودکان لذت می‌برند؛ پس در عین ابراز همدلی با موقعیت و شرایط فرزند، کنترل هیجانات و حفظ خونسردی در مقابل تمسخر را به او آموزش دهید. احساس خوشحالی کودکان بدجنس از ناراحت‌کردن دیگر بچهها را برایش توضیح دهید و به او بگویید: «نباید بذاریم اون احساس برنده‌شدن داشته باشه؛ پس حتی اگه خیلی عصبانی هستی هم باید خودت رو قوی نشون بدی».
پیشنهاد مطالعه: آشنایی با علت و نحوه درمان ترس کودک از بچه های دیگر
تقویت تعاملات اجتماعی و ارائه حمایت عاطفی
با گسترش تعاملات اجتماعی، فعالیت‌های فوق برنامه و روابط خانوادگی حمایت‌کننده، کودکان نه تنها در برابر تمسخر و قلدری در مدرسه، بلکه در برابر مشکلات و رویدادهای منفی زندگی نیز مقاوم می‌شوند. بچهها به‌صورت کلی با تک‌رویدادهای منفی به‌خوبی کنار می‌آیند؛ به عبارت دیگر، وقتی زندگی پر از اتفاقات خوب و مثبت است، وزن رویدادهای منفی و شرایط آزارنده کاهش پیدا میکند. بنابراین، وقتی کودک در خانه امنیتش تضمین و جایگاهش تثبیت باشد، قادر به رویارویی با سخت‌ترین و دردناک‌ترین تجارب زندگی نیز خواهد بود.
گزارش به معلم یا دیگر مسئولان مدرسه
کودک باید همه اتفاقات را به معلم یا دیگر مسئولان مورد اعتماد مدرسه اطلاع دهد. بنابراین، به فرزندتان آموزش دهید که همه مشکلات را با معلمش در میان بگذارد. شاید معلم در ابتدا مشکل را زیاد جدی نگیرد، اما به‌مرور اهمیت موضوع برایش روشن‌تر میشود و حتما با کودک خاطی برخورد خواهد کرد. علاوه بر این، با گزارش‌دادن به مسئولان مدرسه، او دستِ بالا را در برابر مسخره‌کنندگان خواهد داشت و بهتر از پس اوضاع بر خواهد آمد. برقراری تعامل و رابطه مثبت با معلمان و دیگر مسئولان مدرسه، همچنین باعث کاهش ترس و اضطراب جدایی کلاس اولی ها میشود.
نشستن در نیمکت های جلویی
نشستن در نیمکت‌ها و ردیف‌های جلویی کلاس، احتمال مسخرهشدن کودک را کاهش میدهد. اگر هم کسی قصد بدجنسی داشته باشد، او می‌تواند با صدای بلند و به صورتی که معلم بشنود جواب تمسخر او را بدهد. بیماری های شایع کودکان در مدرسه را نیز مطالعه کنید و با روشهای پیشگیری از بروز و شیوع آنها آشنا شوید.
ماندن در کنار دیگر دوستان
از قدیم و ندیم گفته‌اند «یک دست صدا ندارد». اگر همه دوستان از دست فرد یا افراد تمسخرکننده در رنج و عذاب هستند، بهتر است در کنار یکدیگر بمانند. با ماندن در کنار یکدیگر، قلدرها جرات نزدیک شدن به آنها را نخواهند داشت. علاوه بر این، آموزش مهارت کمک‌گرفتن از دیگر همسالان و دوستان، یکی از روشهای مناسب آموزش کار گروهی در مدرسه است.
پیشنهاد مطالعه: طرد کودک از جمع همسالان
با صحبت نکردن کودک درباره مسخره شدن چه کنیم؟
کودکان باید جایی را برای احساس راحتی و گفتن دردِ دل‌های‌شان داشته باشند. اگر فرزندتان به هر دلیلی علاقه‌ای به صحبت با شما ندارد، از افراد صمیمی و موردعلاقه او، مانند عمو، عمه، معلم، مربی، دوست خانوادگی یا حتی یک مشاور کمک بگیرید. گاهی اوقات دلیل صحبت¬نکردن کودک به دردناک‌بودن اتفاقات مربوط است؛ پس شروع گفت‌و‌گو و رسیدن به اصل مشکل اهمیت زیادی دارد.
سخن پایانی
خواه‌ناخواه، کودک در مدرسه با موضوعاتی مانند مسخره شدن مواجه خواهد شد. این مشکل گاهی شدت زیادی دارد و برای حل آن نیاز به مداخله والدین، معلمان و مسئولان مدرسه احساس میشود. برای کمک به کودکان، باید اطلاعات کاملی از مشکل و نحوه بروز آن داشته باشید. هرگز کودک را بابت این اتفاقات سرزنش نکنید. در عوض، با استفاده از تکنیک‌هایی مانند ایفای نقش، ماندن در کنار دیگر دوستان، آموزش عدم افشای هیجانات، تقویت تعاملات اجتماعی و نشستن در نیمکتهای جلویی، به او کمک کنید تا از مسخره شدن در امان بماند.
سوالات متداول
- با مسخره شدن کودک در مدرسه چه کنیم؟
اول از همه، کودک را سرزنش نکنید. در عوض با استفاده از روشهایی مانند ایفای نقش، آموزش عدم بروز ناراحتی، ارائه حمایت عاطفی، ماندن در کنار دیگر دوستان و نشستن در نیمکتهای جلویی، به او کمک کنید تا از مسخرهشدن در امان بماند. - آسیبهای مسخره شدن کودکان در مدرسه چیست؟
کاهش عزتنفس و اعتمادبهنفس، دو مشکل جدی مسخره شدن کودک در مدرسه هستند. اگر این مشکلات دست کم گرفته شود، در بلندمدت منجر به افزایش احتمال ابتلای بچهها به اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب میشود. - با گلایه کودک از مسخره شدن در مدرسه چه کنیم؟
مسخرهشدن در میان کودکان دبستانی یکی از روشهای رقابتطلبی آنها است. در این مواقع، به صحبتهای کودک گوش کنید و بهجای ارائه راهحل، در نقش مربی آموزش مهارتهای مقابله با افراد سوء استفادهگر ظاهر شوید. این مهارتها کودک را برای چالشها و مشکلات بزرگسالی آماده میکند.
