تک ماده چیست؟ | شرایط تک ماده ۱۴۰۴ دوازدهم و دیگر پایه ها

اگر در یک یا چند درس تجدید یا مردود شوید، چه راه‌حلی پیش رو دارید؟ همیشه همه‌چیز طبق برنامه پیش نمی‌رود و ممکن است به دلایلی مثل استرس امتحان، بیماری یا حتی یک غفلت ساده، نمره قبولی در برخی دروس کسب نشود. در این شرایط، سیستم آموزشی ایران راهکارهایی مانند شرکت در امتحانات جبرانی، استفاده از تبصره و مهم‌تر از همه، بهره‌مندی از قانون تک ماده را پیش‌بینی کرده است.
اما تک ماده چیست؟ به‌طور خلاصه، تک ماده یعنی امکان قبولی در یک یا چند درس مردودی، بدون نیاز به تکرار پایه، در صورت داشتن شرایط خاص مثل معدل بالای ۱۰. در این مقاله از مدارس سلام، به‌طور کامل به بررسی شرایط تک ماده، قوانین مربوط به پایه دوازدهم (که تاثیر مستقیم در کنکور دارد) و سایر پایه‌ها خواهیم پرداخت.

تک ماده چیست؟

تک ماده به طور خلاصه، یعنی قبولی در درس تجدید شده، بدون اینکه مجددا امتحان داده شود. اما شرایط تک ماده بنا بر پایه تحصیلی و نوع درس، متفاوت است که در این مطلب توضیح می‌دهیم.

شرایط تک ماده چیست؟

تصور غلطی که از گذشته باقی مانده این است که نمره قبولی در امتحانات ۱۰ نمره محاسبه می‌شود. در حالی که بر اساس قوانین سال‌های اخیر، وضعیت قبولی بر اساس نمره برگه و نمره سالانه دانش‌آموزان است. برای اینکه بدانید واجد شرایط تک ماده هستید یا نه، باید دو نمره برگه و نمره سالانه را بررسی کنید. قانون تک ماده در متوسطه اول و دوم برای دروس نهایی و غیر نهایی نیز با هم متفاوت است که در ادامه به تفکیک پایه توضیح داده‌ایم.

چند درس را می توان تک ماده کرد؟

فرقی نمی‌کند در کدام پایه و مقطع درس می‌خوانید، شما بر اساس قانون جدید تک ماده به دلیل افزایش تعداد دروس نهایی، می‌توانید تا ۴ درس نهایی و تا ۲ درس غیر نهایی را در هر مقطع، با قانون تک ماده قبول شوید.

فرق تک ماده و تبصره چیست؟

تک ماده و تبصره اصل و مبنای یکسانی دارند به این معنی که می‌توان برای نهایتا ۶  درس (۴ درس نهایی و ۲ درس غیر نهایی) تحت شرایطی، با این قانون فارغ‌التحصیل شد. اما تبصره صرفا برای دانش‌آموزان پایه دوازدهم است. شرایط تبصره عبارتند از موارد زیر:

• نمره برگه امتحانی نوبت دوم بین ۷ تا ۱۰ باشد.
• نمره برگه امتحانی نوبت دوم کمتر از ۷ اما نمره سالانه درس بالاتر از ۱۰ باشد.

محاسبه نمره سالانه برای تک ماده

محاسبه نمره سالانه برای متوسطه اول و دوم متفاوت است. نمره سالانه متوسطه اول مجموع نمرات دو ترم با احتساب ضریب و نمره سالانه متوسطه دوم به صورت میانگینی از نمرات دو ترم با احتساب ضرایب است:

مقطع	فرمول محاسبه نمره سالانه
متوسطه اول	[(نمره مستمر نوبت اول + نمره پایانی نوبت اول)÷ ۲] + [(نمره مستمر نوبت دوم + نمره پایانی نوبت دوم)÷ ۲) × ۲)]
متوسطه دوم	[(نمره مستمر نوبت اول)+(نمره پایانی نوبت اول× ۲)] + [(نمره مستمر نوبت دوم)+(نمره پایانی نوبت دوم× ۴)] ÷ ۸

اگر فکر می‌کنید نمره ای که دریافت کردید صحیح نیست، سری به مطلب زمان اعتراض به نمرات نهایی بزنید.

شرایط تک ماده دوازدهم

تک ماده پایه دوازدهم اهمیت دوچندان پیدا می‌کند چون نمرات دوازدهم مستقیما در تعیین رتبه کنکور نقش تعیین‌کننده دارند. از طرفی بدون ارائه نمرات و داشتن دیپلم، نمی‌توان وارد دانشگاه شده و ثبت نام کرد. اینجا تک ماده بسیار کمک کننده است. دانش‌آموزان پایه دوازدهم می‌توانند برای ۴ درس نهایی و ۲ درس غیرنهایی از قبولی با تک ماده استفاده کنند در صورتی که:

• نمره سالانه ۱۰ یا بالاتر و نمره برگه کمتر از ۷ باشد.
• نمره سالانه بین ۷ تا ۱۰ باشد.

شرایط تک ماده دهم و یازدهم

در حال حاضر امتحانات پایه دهم و یازدهم به صورت غیر نهایی برگزار می‌شود و تنها چند درس پایه یازدهم نهایی هستند. بنابراین از بین دروس این دو پایه تنها می‌توان ۲ درس غیرنهایی را تک ماده کرد. برای این دو پایه فقط نمره سالانه ملاک است که اگر بین ۷ تا ۱۰ باشد، می‌توان از تک ماده استفاده کرد. نمره سالانه زیر ۷ برای دروس غیر نهایی این دو پایه، مردود محسوب می‌شود و دانش‌آموز باید مجددا در امتحان شهریورماه شرکت کند.

شرایط تک ماده نهم

نمرات نهایی پایه نهم ملاک هدایت تحصیلی و انتخاب رشته نهم هستند. پس اگر دانش‌آموزی نمره قبولی کسب نکند چگونه می‌تواند انتخاب رشته انجام دهد؟ شرط قبولی متوسطه اول از جمله پایه نهم به این ترتیب است:

• نمره هر درس حداقل ۱۰ باشد.
• معدل حداقل ۱۰ باشد.
• نمره سالانه هر درس حداقل ۳۰ باشد.

اگر نمره درس یا معدل کمتر از ۱۰ باشد، دانش‌آموز پایه نهم مردود تلقی می‌شود. اگر نمره سالانه درسی کمتر از ۳۰ اما معدل بالای ۱۲ باشد، دانش‌آموز می‌تواند از قانون تک ماده فقط برای ۲ درس استفاده کند.

تاثیر تک ماده بر انتخاب رشته چیست؟

در صورت تجدید شدن در دروس اختصاصی رشته مد نظرتان، هدایت تحصیلی نهم و انتخاب رشته به تعویق می‌افتد تا دانش‌آموز در امتحان مجدد (مرداد یا شهریور) شرکت کند. پس از آن می‌تواند بر اساس نمرات جدید، مجددا فرم هدایت تحصیلی را تکمیل و اقدام به انتخاب رشته کند.

نکته مهمی که باید به آن توجه کنید، این است که هرچند با تک ماده بتوانید قبولی در پایه را دریافت کنید، اما نمرات لازم برای انتخاب رشته، بالاتر از حد نصاب قبولی پایه هستند. بنابراین اگر به قبولی اکتفا کنید، ممکن است نتوانید وارد رشته دلخواهتان شوید.

قانون تک ماده در هنرستان

آنچه تا به اینجا راجع به حد نصاب نمرات قبولی و استفاده از تک ماده گفتیم، مربوط به دروس نظری بود. اما درباره دروس کارگاهی و عملی این قانون کمی متفاوت است. شرط قبولی در هنرستان برای دروس نظری و عملی تفاوت دارد:

نوع درس	شرط قبولی
دروس نظری و غیر نهایی	نمره سالانه هر درس، از حد نصاب قبولی (نمره ۱۰) کمتر نباشد.
دروس عملی و غیرنهایی	نمره سالانه هر درس، از حد نصاب قبولی (نمره ۱۲) کمتر نباشد.
دروس نهایی و نظری	نمره برگه امتحان خرداد ماه کمتر از ۷ نباشد، نمره سالانه در هر درس کمتر از ۱۰ نباشد.
دروس نهایی و عملی	نمره برگه امتحان کمتر از ۷ نباشد، نمره سالانه در هر درس عملی نهایی کمتر از ۱۲ نباشد.

دانش‌آموزان هنرستانی نیز می‌توانند برای ۴ درس نهایی و ۲ درس غیر نهایی از تک ماده استفاده کنند.

نکته: برای دروس عملی هنرستان حداقل که حداقل نمره قبولی ۱۲ است، نمی‌توان از تک ماده و تبصره استفاده کرد. در صورت تجدید شدن در دروس عملی و کارگاهی، باید در امتحان مجدد شرکت کنند.

تاثیر تک ماده در معدل

وقتی درسی را با قانون تک ماده می‌گذرانید، به معنای قبولی در درس است اما همان نمره کسب شده در محاسبه معدل شما استفاد می‌شود. اما اگر در امتحان جبرانی یا ترمیم معدل شرکت کنید، نمره بالاتر برایتان محاسبه می‌شود.

نکته: برای نمرات تجدیدی کارنامه جداگانه صادر نمی‌شود و در همان کارنامه اصلی نمرات تجدیدی ثبت می‌شوند حتی اگر شامل تک ماده باشند.

کارنامه تک ماده

در بالا یک نمونه از عکس کارنامه تک ماده را مشاهده کردید. برای برخی از دانش‌آموزان سوال است که کارنامه تک ماده را چگونه دریافت کنند؟ در کارنامه اصلی که از my medu.ir می‌گیرید، اگر در وضعیت قبولی درسی «مردود» نوشته شده باشد، باید در صورت داشتن شرایط تک ماده اقدام کنید. نمره درس تک ماده از طریق مدیر مدرسه به دانش‌آموز اعلام می‌شود. در واقع کارنامه جداگانه برای تک ماده صادر نخواهد شد.

معایب تک ماده

هر قانونی در کنار مزایا و فرصتی که ایجاد می‌کند، ممکن است معایب و نتایج منفی نیز داشته باشد.

معایب تک ماده متوسطه دوم

• تمام دروس پایه دوازدهم و در آینده دروس نهایی پایه دهم و یازدهم، بر رتبه کنکور داوطلبان تاثیر بالایی خواهند داشت.
• اگر متقاضی رشته‌های بدون کنکور باشید، بر اساس معدل و نمراتتان با سایر داوطلبان مقایسه می‌شوید.

در نهایت توصیه می‌کنیم اگر داوطلب کنکور هستید، حتما در امتحانات ترمیم معدل شرکت کنید و نمراتتان را ارتقا دهید.

معایب تک ماده نهم

نمرات قبولی دانش‌آموزان پایه نهم، با حدنصاب نمرات برای انتخاب رشته تفاوت دارد. بنابراین هرچند با تک ماده فارغ‌التحصیل می‌شوید اما به دلیل حد پایین نمرات نمی‌توانید در رشته‌ای که دروس تک ماده داشتید، وارد مقطع بعد شوید.

سخن پایانی

در این مطلب فرمول محاسبه نمره سالانه را توضیح دادیم که بر اساس آن می‌توان مشخص کرد دانش‌آموز قادر به استفاده از قانون تک ماده است یا خیر. بر این اساس اگر دانش‌آموزی تجدید شده باشد، می‌تواند در شرایط خاصی برای ۱ تا ۴ درس نهایی و ۱ تا ۲ درس غیر نهایی خود از تک ماده استفاده کند و بدون آزمون مجدد، از پایه تحصیلی خود فارغ‌التحصیل شود. هرچند در استفاده از تک ماده حتما به تاثیر نمرات در انتخاب رشته متوسطه دوم و رتبه کنکور توجه ویژه داشته باشید.

سوالات متداول

1. تک ماده چیست؟
   دانش‌آموزانی که در درسی حداقل نمره قبولی را کسب نکنند، می‌توانند با استفاده از قانون تک ماده نهایتا برای ۶ درس، از تک ماده برای فارغ‌التحصیل شدن در پایه استفاده کنند. شرایط نمره و دروس تک ماده را به طور کامل در همین مطلب شرح دادیم.
   
2. چند درس را میتوان تک ماده کرد؟
   برای ۲ درس غیر نهایی و بر اساس جدیدترین بخشنامه، برای۴ درس نهایی امکان استفاده از قانون تک ماده وجود دارد.
   
3. فرق تک ماده و تبصره چیست؟
   تبصره برای پایه دوازدهم است و اصول و اساس آن مانند تک ماده است اما حد نصاب نمره برگه و نمره سالانه بین تبصره پایه دوازدهم و تک ماده پایه‌های دیگر متفاوت است.
   
4. چند بار می‌توان از تک ماده استفاده کرد؟
   بستگی به پایه تحصیلی و نوع درس (نهایی یا غیرنهایی) بودن دارد. در این مقاله توضیح دادیم که برای هر پایه و هر نوع درس مجاز هستید که چند بار از تک ماده استفاده کنید.
   
5. قانون جدید تک ماده چیست؟
   در گذشته فقط برای ۲ درس نهایی می‌توان از تک ماده استفاده کرد اما بر اساس قانون جدید در مقطع دوم متوسطه امکان استفاده از تک ماده برای ۴ درس نهایی وجود دارد.
   
6. معایب تک ماده چیست؟
   از مهم‌ترین معایب تک ماده این است که نمره واقعی در کارنامه لحاظ نمی‌شود و ممکن است در معدل کل تأثیر منفی بگذارد یا در برخی رشته‌ها و آزمون‌ها محدودیت ایجاد کند.
   
7. تبصره امتحان نهایی چیست؟
   تبصره امتحان نهایی یعنی اگر دانش‌آموز پایه دوازدهم در یک یا چند درس نهایی نمره ۷ تا ۱۰ بگیرد و معدل کلش حداقل ۱۰ باشد، می‌تواند بدون شرکت مجدد در امتحان، آن درس را قبول شده تلقی کند.
   
8. شرایط تک ماده دوازدهم چیست؟
   دانش‌آموزان پایه دوازدهم می‌توانند برای ۴ درس نهایی و ۲ درس غیرنهایی از تک ماده استفاده کنند؛ در صورتی که نمره سالانه حداقل ۷ باشد.