آیا رویاهای بزرگی در سر دارید؟ دلتان می‌خواهد از همین حالا کسب و کار خودتان را راه بیندازید؟ کسب درآمد فقط یکی از کارهایی است که کارآفرینان به آن می‌رسند، آنها می‌توانند برای مشکلات بزرگ راه حل پیدا کنند، الهام‌بخش باشند، به انسان و محیط زیست کمک کنند و کارها را متفاوت از دیگران انجام دهند. در این مقاله می‌خواهیم به سراغ رمز و راز‌های کارآفرین‌های موفق برویم. اما قبل از آن باید بفهمیم اصلاً کارآفرینی چیست پس اگر دوست دارید با ویژگی های کارآفرینان آشنا بشوید و بدانید چگونه می‌شود به دنیای کارآفرین‌ها وارد شد؛ بهتر است تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
کارآفرینی چیست؟
این یک سوال ساده با جواب‌های پیچیده است. کارآفرینی واژه قدمت‌داری نیست و عمر آن به سیصد سال پیش برمی‌گردد. اولین افرادی هم که سراغ این واژه رفتند؛ اقتصاددان‌ها بودند. اما کارآفرینی به معنای امروزی یعنی علمی که منجر به تولید کسب و کار شود؛ تنها یک قرن عمر دارد. کارآفرینی فرآیندی است که طی آن یک فرد با پذیرش ریسک‌ها و تلاشی متعهدانه تلاش می‌کند ارزش جدید (مادی یا معنوی) خلق کند. طبق تعریف دانشگاه هاروارد، کارآفرینی به معنی پیگیری فرصت‌هایی است که فراتر از منابع در دسترس وجود دارند. تعریف کارآفرینی و کارآفرین زیاد است که در همه آنها به خلق یک ایده یا ساختار جدید توجه ویژه‌ای می‌شود.
کارآفرین کیست؟
از نگاه جناب شومپتر «کارآفرین کسی است که اقتصاد و سازمان‌ها را زنده می‌کند». در واقع یک کارآفرین اینگونه عمل می‌کند:
- یک کالای جدید معرفی می‌کند.
- از شیوه‌های جدید برای تولید یک محصول قدیمی استفاده کند.
- یک محصول جدید در یک بازار جدید ارائه می‌دهد یا یک بازار جدید ایجاد می‌کند.
- منابع جدیدی برای تولید کشف یا ایجاد می‌کند.
- ساختار تولیدی جدید برای صنایع موجود خلق می‌کند.
بر این اساس یک کارآفرین باید ریسک‌پذیر، موقعیت‌شناس و متعهد باشد.
انواع کارآفرینی چیست؟
بیایید فرض کنیم که کارآفرینی یک میدان اصلی در مرکز شهر است. از این میدان نسبتاً بزرگ هزاران خیابان هست که شما را به مقصدهای مختلف می‌رسانند. با این توصیفات و از آن‌جایی که هزار و یک تعریف از کارآفرینی وجود دارد دسته‌ها و انواع کارآفرینی هم بی‌شمار هستند. برخی کارآفرینی را به پنج دسته اصلی کارآفرینی مستقل، کارآفرینی سازمانی، کارآفرینی شرکتی، کارآفرینی اجتماعی و کارآفرینی بین‌المللی تقسیم میکنند. اما برخی دیگر ریزبینانه‌تر به کارآفرینی و کسب و کار توجه میکنند و کارآفرینی را در چهار دسته جای می‌دهند:
- کارآفرینی سنتی: راه‌اندازی یک کسب و کار بر اساس تجربه مثل راه‌اندزی رستوران
- کارآفرینی تجارت در حال رشد: مثل راه‌اندازی یک شرکت توسط چند مهندس با یک ایده‌ی جدید
- کارآفرینی پروژه محور: مثل طراحی یک نرم‌افزار خاص
- کارآفرینی سبک زندگی: مثل فعالیت‌های مبتنی بر تولید محتوا و خدمات متناسب با توسعه فردی
گاهی هم کارآفرینی را بر اساس تعداد افرادی که در شرکتی مشغول به کار هستند، نوع سازمان، منطقه‌ای که کارآفرینی در آن اتفاق می‌افتد دسته‌بندی میکنند.
ویژگی های کارآفرینان موفق
خب حالا که فهمیدیم کارآفرینی چیست با انواع کارآفرینی آشنا شدیم شاید وقتش رسیده باشد که با عوامل مؤثر بر کارآفرینی که از شما یک کارآفرین موفق می‌سازند، آشنا شویم. طبق معمول بسیاری از افراد ویژگی‌های کارآفرین موفق را بر اساس انواع کارآفرینی طبقه‌بندی میکنند. اما به نظر ما تفاوتی ندارد که شما در کدام حوزه دست به ابداع و خلق یک روش و ارزش جدید بزنید. برای کارآفرین موفق شدن نیاز به چند ویژگی مهم دارید که این پایین برایتان آوردیم.
استقلال و مسئولیت پذیری
کارآفرین‌ها معمولاً دوست ندارند یک پیچ کوچک در یک ساعت بزرگ باشند. آنها دوست دارند ساعت خودشان را خلق کنند و بعد هم آن را هرچه زیباتر جلوی چشم دیگران بگذارند. درواقع یک کارآفرین همیشه می‌گوید:« من دوست دارم مستقل باشم». اما مستقل بودن برای کارآفرین شدن به‌تنهایی کافی نیست. یک کارآفرین درست‌ودرمان حسابی مسئولیت‌پذیر است. از اشتباهاتش درس می‌گیرد و نقص‌های کارش را گردن ابر و ماه و خورشید و فلک نمی‌اندازد. بنابراین شاید بتوانیم بگوییم. مسئولیت‌پذیری در کنار استقلال فردی دو بال قدرتمند برای یک کارآفرین موفق هستند.
دوست دار خطرهای متعادل
کارآفرین موفق کسی است که قدرت ریسک داشته‌باشد. البته قرار نیست بی‌گدار به آب بزنید بلکه باید با کمک دانش، مهارت و توانایی‌هایتان فرصت‌ها را شناسایی کنید. و در یک موقعیت مناسب با اندازه‌گیری سطح خطرهای احتمالی (مثل از دست دادن بخشی از مواد اولیه یا منابع مالی) قلابتان را بیندازید و یک فرصت خوب کاری را شکار کنید.
مثبت نگری
گالوم را یادتان هست؟ دوست گالیور که یک بند می‌گفت: «من می‌دانم، ما موفق نمی‌شویم». گالوم قطعاً کارآفرین موفقی نمی‌شد چون نه تنها اعتمادبه‌نفس لازم برای موفقیت را نداشت بلکه تا دلتان هم بخواهد منفی‌نگر بود و یک‌لحظه دست از سر نیمه خالی لیوان برنمی‌داشت. ناامیدی سنگ‌بنای درجا زدن و خراب کردن دستاوردهای کنونی است و در واقع جوهره اصی کارآفرینی تلفیق امید به رسیدن و توجه به مسیر است.
اعتماد نفس
در حالی‌که داشتن اعتماد به نفس و نگرش مثبت برای یک کارآفرین از واجب هم واجب‌تر است. شما باید به موفقیت‌تان ایمان داشته‌باشید و با قدرت پیش بروید. اگر قرار باشد بعد از هر شکست بنشینید و زانوی غم بغل بگیرید خب احتمالا جایی در دامنه کوه‌های کارآفرینی باید با رویا‌هایتان خداحافظی کنید.
داشتن هدف و چشم انداز بلند مدت
یادتان هست که گفتیم کارآفرینی به معنای شناخت فرصت‌هاست؟ خب این فرصت‌ها همیشه جلوی چشم نیستند بلکه باید کمی آینده‌نگری هم چاشنی کار و زندگی‌مان کرده و کمی به افق‌های دورتر نگاه کنیم. مثلاً به نظرتان ایلان ماسک چطور موفق شد؟ با همین آینده‌نگری، یک مثال خیلی روشن سرمایه‌گذاری او در تحقیقات فضایی و ایستگاه‌های فضایی است.
موقعیت شناسی
تابه‌حال به حرکات یک مربی فوتبال دقت کردید؟ آنها دقیقا می‌دانند کی باید مهاجم را از زمین‌بازی بیرون بکشند و با یک دفاع جانانه از دروازه‌شان دفاع کنند. کارآفرین خوب دقیقا مثل یک مربی کاربلد است. او می‌داند که چطور برای نتایج بهتر از منابع مختلف به نفع یک هدف بزرگ‌تر استفاده کند، کارمندها یا وظایف را (در صورت فریلنسر بودن) چطور مدیریت کند تا به نتیجه بهتری برسد. درنهایت به پول و منابع مالی اولیه به‌عنوان یک ابزار نگاه می‌کند. ابزاری که میتوان برای رسیدن به یک مقصد جذاب‌تر از آن استفاده کرد و بعد با کمک آن سرمایه‌های بعدی را افزایش داد.
انعطاف پذیری
اگر با یک کارآفرین در یک غار تاریک حبس شدید بهتر است که اصلاً نترسید؛ چون این دوستان با صبر و حوصله از بین همان وسایلتان یک میکروفون یا یک فرستنده سرهم میکنند و یک درخواست کمک درست و حسابی می‌فرستند. حتی اگر از الکترونیک سررشته زیادی نداشته باشند احتمالا آن‌قدر می‌گردند تا یک منبع خوراکی یا آب وسط غار پیدا کنند. اگر هیچ‌کدام این‌ها نبود دست آخر یک راهی به بیرون پیدا میکنند. انعطاف‌پذیری بالا و خلاقیت در کنار صبر و حوصله یکی دیگر از ویژگی‌های مهم کارآفرین‌هاست.
یادگیری مداوم
به نظرتان خانم مونتته‌سری بعد از مدرسه می‌رفته و حسابی مشغول بازی کامپیوتری می‌شده؟ معلوم است که نه (البته آن موقع بازی کامپیوتری هم نبوده). نتیجه آن همه درس خواندن و مطالعه‌ی آزاد، شد روش تربیت مونته‌سوری که این روزها کلی هم طرفدار دارد و البته اسم خانم مونته‌سری هم به عنوان یک کارآفرین موفق اجتماعی ثبت شد. کارآفرین‌ها معمولا از هر چیزی که باعث پیشرفت بشود استقبال میکنند. چه چیزی بهتر از تجربه‌ها و یادگیری می‌تواند باعث موفقیت شود؟ برای همین هم همیشه یک کارآفرین را در حالی می‌بینید که با یک دست در حال طراحی و برنامه‌ریزی است و با آن‌یکی دستش برای یک دوره یا کلاس جدید داوطلب می‌شود.
چطور کسب و کار خودمان را شروع کنیم؟
با یک ایده خوب شروع کنید: در دنیای کسب و کار مثالی به نام گاو بنفش وجود دارد؛ البته با گاوهای فضایی سر و کار نداریم؛ منظور نهایی آن مثال عجیب این است که شما باید یک محصول یا ایده‌ی کاملاً متمایز داشته‌باشید تا موفق شوید. برای پیدا کردن این ایده لازم نیست جای دوری بروید. در حوزه تخصصی خود به دنبال مشکلات هرچند کوچک بگردید. مثلاً می‌دانید ماشین ظرف‌شویی چطور اختراع شد؟ خیلی ساده همسر یک کارخانه‌دار بزرگ که عاشق مهمانی بود، از آن‌همه ظرف کثیف و شستشو خسته شد و درنهایت ماشین‌ظرفشویی را اختراع کرد.
شناسایی نیازها
در رشته شما کدام بخش از کارها می‌توانند به شکل بهتری مدیریت بشوند؟ یا با هزینه کمتری به نتیجه بهتر برسند؟ حتی اگر دانش‌آموز هستید هم می‌توانید به دنبال مشکلات کوچک بین دوستانتان بگردید. مثلاً ساخت یک نرم‌افزار برای ردگیری زمان مطالعه هر درس یا حتی یک ساعت کوچک که کمک کند صبح‌ها زودتر بیدار شوید (احتمالا والدین از این خلاقیت جدیدتان حسابی استقبال میکنند).
برآورد کردن هزینه ها
به سراغ عملیاتی کردن ایده‌تان بروید: حالا وقتش است که تمام ایده‌هایتان را به صف کنید و بعد بهترین را به مرحله اجرا دربیاورید. یکی از مهمترین قسمت‌های این بخش برآورد کردن هزینه‌هاست. منبع درآمد اولیه خود را با دقت بررسی کنید. میزان خطا و درصد خطر پروژه را بسنجید. از هزینه‌های جانبی مثل هزینه‌ی آب و برق، اجاره شرکت و حقوق کارمندان یا تکنسین‌ها غافل نشوید. بعد از برآورد هزینه‌ها دست به تولید محصول نهایی بزنید و از شکست نترسید. اگر ایدههای اولیه با نتیجه مطلوب مواجه نشد؛ نگران نشوید. یادتان باشد که برای رسیدن به مقصد هزار و یک راه وجود دارد و شما تازه چندتا را امتحان کردید.
انتخاب اسم
بعد از آن‌که محصولتان برای ارائه آماده شد باید برایش یک اسم درست‌ودرمان انتخاب کنید. یادتان باشد که سراغ اسم‌های پیچیده نروید و با توجه به نوع مخاطبتان و محصولتان یک اسم متناسب انتخاب کنید. مثلاً فکر کنید اسم یک شرکت تولید خوش‌خواب می‌شد: «کابوس‌های مهربان!» شما به این شرکت اعتماد می‌کردید؟
شناسایی بازار یا مخاطب
بعد از انتخاب اسم نوبت به ایجاد یک بازار جدید است. بعد از شناسایی مخاطب باید ابزارهای ارتباطی او را ا هم بشناسید مثلاً اگر در زمینه ساخت عصا و سمعک ایده‌ی نویی دارید، برای تبلیغات قطعاً سراغ ابزارهای چندرسانه‌ای نمی‌روید و برای تبلیغات و ایجاد بازار از رسانه‌های عمومی‌تر و در دسترس‌تر مثل روزنامه‌ها کمک می‌گیرید.
شناسایی نقاط شعف
یک ضرب‌المثل معروف هست که می‌گوید:« جلوی ضرر را از هر جایی بگیرید، منفعت است». اگر کار اولتان سود چندانی نصیبتان نکرده یا از آن بدتر دارد مثل یک کشتی سوراخ به اعماق اقیانوس ضرر و زیان سقوط می‌کند بهتر است که قبل از غرق شدن کسب و کارتان فکری به حالش بکنید و پروژه را متوقف کنید. حتی اگر در همان اولین قدم، پروژه کارآفرینی‌تان با موفقیت روبه‌رو شد، خوب است که نقاط ضعف و قوت‌تان را بسنجید تا برای تجربه‌های بعد بتوانید از یادداشت‌هایتان استفاده کرده و خطاها را کمتر کنید.
توسعه کسب و کار
حالا که اولین پروژه خود حسابی فرصت داده‌اید، به سود خوبی رسیده‌اید و یک کارآفرین خلاق هستید، اما قرار نیست درجا بزنید. آستین‌ها را بالا بزنید و با کمک تجربه‌های پروژه اولیه، رفع اشکال‌ها، شناسایی موقعیت‌های جدیدتر و استفاده از نیروهای کارآمدتر کسب و کارتان را توسعه بدهید. به این ترتیب خیلی راحت می‌توانید سرمایه اولیه خود را افزایش بدهید و کمی زودتر به آرزوهایتان برسید.
راه و رسم کارآفرینی دانش آموزی
کارآفرینی قبل از آن‌که یک حرفه درآمدزا باشد، یک مهارت است. مهارتی است که می‌شود از همان مدرسه توسعه‌اش داد. در بسیاری از مدارس دنیا ازجمله مدارس ایران دروس مربوط به کارآفرینی در میان درس‌های دانش‌آموزان گنجانده شده‌اند. اما برای اینکه بتوانیم یک کارآفرین موفق بشویم یا کارآفرین‌های موفقی تربیت کنیم می‌توانیم چند کار کوچک را انجام بدهیم.
طوفان فکری
با دوستان یا دانش‌آموزانتان جلسه‌های ساده‌ای بگذارید و در آنها ایده‌ها و راه‌حل‌هایتان برای حل یک مشکل ساده را به اشتراک بگذارید. تفاوتی ندارد که این ایده چقدر خنده‌دار یا پیچیده باشد. اینجا مهم این است که از دل همین ایدههای سخت و آسان به یک فکر جدید و هدف روشن برسید.
پیشنهاد مطالعه: مهارت گوش دادن در کودکان
جعبه ایده‌ها
یک ایده را انتخاب کنید و تمام راه‌هایی که می‌تواند آن ایده را عملی کند فکر کنید. سقف بودجه، زمان کامل رسیدن به هدف نهایی و هر جزییاتی که فکر می‌کنید مهم است، مشخص کنید. بعد از تخمین هزینه‌ها به سراغ بهترین ایده بروید و تولد یک کسب‌وکار کوچک را جشن بگیرید.
شرکت در مسابقات
یادتان هست که گفتیم باید برای ایده‌تان دنبال بازار بگردید؟ اگر دانش‌آموز هستید هیچ‌‌جایی بهتر از مسابقات کارآفرینی برای ارائه ایده‌ها وجود ندارد. در این مسابقات معمولا ایدههای نو برای حل مسائل مختلف، ساخت انواع ربات‌ها بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. البته اگر دوست ندارید در این رویدادها شرکت کنید هم می‌توانید از ایده‌ها برای شروع کارآفرینی استقبال کنید و کسب و کار شخصی خودتان راه بیندازید. فعالیت‌هایی مثل ساخت لگو، طراحی نرم‌افزارهای ساده، وبلاگی برای رفع نیازهای دانش‌آموزان یا ساخت زیورآلات همیشه بازار خودشان را دارند و می‌توانید با کمی خلاقیت در هرکدامشان موفق شوید.
سخن پایانی
بعد از خواندن این مطلب اگر کسی از شما بپرسد کارآفرینی چیست می‌توانید جوابی ساده به آن بدهید. با وجود تعاریف مختلف و صرف‌نظر از منحصر به فرد بودن کارآفرینان، ویژگی مشترک آنها درک فرصت‌های تازه و ایجاد یک روش جدید برای ارتباط بهتر یا امکانی جذاب‌تر برای زندگی است. این روزها شاید کارآفرینی نوعی سبک زندگی باشد. همه ما می‌توانیم با نگاهی دوباره به ویژگی‌های کارآفرین‌های موفق مثل خلاقیت، شناخت فرصت‌ها، یادگیری مداوم و صبر و حوصله به تدریج ایدههای جدید را خلق کنیم و بعد در فرصت مناسب ایده‌هایمان را عملی کنیم. با این اوصاف شاید با کمی تجربه‌اندوزی و نترسیدن از شکست چند سال بعد اسم شما در میان کارآفرین‌های برتر قرار بگیرد.
پیشنهاد مطالعه: با کودک لجباز چه کنیم
سوالات متداول
- انواع کارآفرینی چیست؟
با توجه به تعاریف متفاوتی که از کارآفرینی وجود دارد انواع آن نیز بر اساس تعاریف مختلف متفاوت هستند. برخی کارآفرینی را به ۵ شاخه کارآفرینی مستقل، کارآفرینی سازمانی، کارآفرینی شرکتی، کارآفرینی اجتماعی و کارآفرینی بین‌المللی تقسیم‌بندی میکنند و برخی دیگر آن را در ۴ دسته سنتی، تجارت در حال رشد، پروژه محور و سبک زندگی قرار می‌دهند. - کارآفرینی چه ویژگی هایی دارد؟
در کارآفرینی باید یک ارزش جدید را خلق کرد که با پذیرش مخاطرات و مدیریت کردن آنها همراه است؛ از عوامل کلیدی کارآفرینی میتوان به شناخت هدف، داشتن افق دید، خلاقیت ذهنی، جامعهپذیر بودن، کار تیمی و توجه به واقعیت در تعیین اهداف اشاره کرد. - ویژگی های کارآفرینان چیست؟
کارآفرینان موفق برای اینکه بتوانند ایدههای خود را عملی کنند و به نتیجه مطلوب برسند، باید ویژگیهایی شامل واقعبینی، توانایی مدیریت مالی، پشتکار، کنجکاوی، خود کنترلی، برقراری ارتباط موثر، اعتماد به نفس، صبوری، پشتکار، انگیزه و امید کافی، تفکر نقادانه، خلاقیت، ریسکپذیری و واقعبینی را داشته باشند.
