واقعا برخی از تبلیغات شبکه‌های مجازی و تلویزیونی یا حتی بیلبوردهای شهری آن‌قدر جذاب طراحی شده‌اند که آدم دلش می‌خواهد همان لحظه محصول یا خدمت‌شان را خریداری کند! بله ما در دنیایی پر زرق‌وبرق زندگی می‌کنیم. دنیایی که متر و معیارش مد روز بودن است و همه‌چیزش از لباس گرفته تا لوازم و خوراکی‌هایش هر روز به‌روز می‌شوند. در این شرایط که مدیریت دخل‌وخرج پول برای ما بزرگ‌ترها هم سخت است، آموزش پول خرج کردن به کودک باید شامل چه مواردی باشد و چگونه باید آنها را برای دوام‌آوردن در دنیای مالی امروزی آماده کرد؟ ما اینجا هستیم تا با ارائه روشهای جذاب، کاربردی و آسان، به شما در انجام این وظیفه حساس که مکمل آموزش سواد مالی به کودکان است، کمک کنیم.
اهمیت آموزش پول خرج کردن به کودکان
شما نمی‌توانید در اواخر نوجوانی یا اوایل جوانی از فرزندتان توقع مدیریت دخل‌وخرج داشته باشید! آدم‌ها معمولا در این سنین دیگر سبک پول خرجکردن خودشان را دارند و تأثیر آموزش کمرنگ‌تر میشود؛ یعنی مدیریت مالی هم مانند دیگر ویژگی‌های شخصیتی باید در دوران کودکی پایه‌ریزی شود. نکته جالب‌تر اینکه طبق نظرسنجی‌های صورت‌گرفته از نوجوانان، والدین بیشترین نقش و نفوذ را بر شیوه‌های مدیریت مالی آنها داشته‌اند. بنابراین حتما باید با فرزندتان در این زمینه کار کنید. خواندن مقالاتی مانند حرف زدن با کودکان درباره پول نیز در این زمینه کمک‌تان می‌کند.
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر میشود!
روش های آموزش پول خرج کردن به کودکان
کارها و ایده‌های زیادی برای آموزش خرجکردن پول به کودکان وجود دارد. این ایده‌ها ماهیتی اجرایی دارند و باید فعالانه آموزش داده شوند تا فرزندتان به اهمیت آن در فعالیت‌های روزمره پی ببرد. در این مقاله ما چند روش کاربردی و سرگرم‌کننده و نحوه اجرایی‌کردن آنها را برای‌تان آماده کرده‌ایم. اگر از این روش‌ها به ترتیب مطرح‌شده در مقاله استفاده کنید، احتمالا تأثیر و گیرایی بیشتری خواهند داشت.
آشناسازی کودک با محدودیت منابع مالی
اگرچه بچه‌ها از حدود 3-4 سالگی از مفهوم پول و کارکرد آن مطلع می‌شوند، اما درکی از محدودبودن آن ندارند؛ مثلا شاید درک نکنند که چرا نمی‌توانند فلان اسباببازی را داشته باشند. بنابراین اولین وظیفه شما در آموزش مدیریت مالی به کودکان، آگاه‌سازی آنها از محدودیت سرمایه است.
بهترین راه برای مواجهه کودک با این مسئله، مشارکت‌دادن او در انجام کارهای خیر و کمک به دیگران است. ابتدا کمبودهای مادی و اقتصادی افراد و خانواده‌های دیگر را به فرزندتان نشان دهید و سپس او را در پروژ‌ه‌هایی مانند تهیه و تحویل مواد غذایی به موسسات مختلف مشارکت دهید.
حقوق در ازای انجام کار
پول از آسمان نمی‌افتد و برای رسیدن به آن باید تلاش کرد. وقتی برای به‌‌دست‌آوردن پول تلاش می‌کنیم، احتمالا در خرج‌کردنش هم دقت بیشتری به خرج می‌دهیم. برای انداختن کودک در مسیر کار و کسب درآمد، او را برای انجام برخی از کارهای خانه استخدام کنید. حقوق در ازای انجام کار دارای فواید زیادی مانند افزایش مسئولیت پذیری در کودکان است. مثلا لیستی از کارهای روزمره، هفتگی و ماهانه تهیه کنید و روی در یخچال یا تابلوی اعلانات بچسبانید:
- آن را لیست «برای استخدام» بنامید.
- مبلغ پیشنهادی‌تان برای انجام هر کار را بنویسید (عدد را منطقی بنویسید تا تناسب تلاش و پاداش حفظ شود)
- تعداد دفعات انجام کار را نیز بنویسید؛ مثلا شستن ماشین (یک‌بار در هفته) و هرس باغچه (یک‌بار در ماه)
- به کودک توضیح دهید که اگر مسئولیتش را به‌درستی انجام ندهد، دستمزدش کاهش خواهد یافت.
- پس از انجام کار، آن را بازبینی و مبلغ توافق‌شده را با کودک حساب کنید.
تمرین مهارت پس انداز کردن
همه ما گاهی برای رسیدن به اهداف بزرگ‌تر از لذت‌های کوچک و پیش‌پاافتاده صرف‌نظر می‌کنیم. هدف آموزش پسانداز کردن نیز همین است و باعث رسیدن کودک به بلوغ مالی میشود؛ بلوغ مالی به معنای دست‌کشیدن از سودهای کوچک یا نیازهای آنی برای رسیدن به منافع بزرگ‌تر است. روشهای زیادی برای آموزش پس انداز کردن به کودکان وجود دارد:
- برایش قلک بخرید و تشویقش کنید تا برای خرید اسباببازی موردعلاقهاش پول جمع کند.
- حساب بانکی برایش باز کنید تا پول‌هایش را آن‌جا بریزید. حتی می‌توانید سود پول‌ها را نیز به نام «جایزه پسانداز» به او پرداخت کنید.
- هر وقت فرصت مناسبی یافتید، با او معامله کنید؛ مثلا بگویید آیا روزی 50 هزارتومان تا 10 روز آینده را ترجیح می‌دهی یا از 5 هزار شروع کنیم و تا 10 روز آینده هر روز آن را 2 برابر کنیم؟
کودکان معمولا از فهمیدن اینکه در حالت دوم پول بیشتری عایدشان میشود احساس شگفت‌زدگی می‌کنند!!! 500 هزارتومان در برابر 5 میلیون و 115 هزارتومان. این تمرین روشی عالی برای درک قدرت بهره مرکب و تقویت هوش مالی در کودکان است.
آموزش بودجه بندی و اولویت بندی هزینه ها
هر چقدر هم پول‌دار باشیم و در هر جایی از کره خاکی هم که زندگی کنیم، باز هم با محدودیت منابع درگیر هستیم. موفقیت ما بیش از آنکه وابسته به منابع‌مان باشد به چگونگی استفاده از آنها وابسته است. از لحاظ اقتصادی نیز ما در چهارچوب منابع مالی‌مان به اولویت‌بندی هزینه‌ها و اصطلاحا بودجهبندی می‌پردازیم. از روش زیر برای آموزش این مفهوم به فرزندتان استفاده کنید:
- 5 پاکت‌نامه را در یک جعبه بگذارید.
- این 5 پاکت‌نامه باید حاوی موارد رو به رو باشد: پاکت دادن پول‌توجیبی به کودک، پاکت پسانداز، پاکت پول‌خرج‌کردن، پاکت هدیه و پاکت لباس.
- به تشخیص خودتان در هر کدام از آنها مبلغی ماهیانه بگذارید.
- مسئولیت استفاده از آنها را بر عهده کودک بگذارید.
از این تمرین برای تقویت مهارت‌های مالی و نحوه بودجهبندی برای اولویت‌های مختلف استفاده کنید. این روش فواید زیادی مانند افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان را نیز به همراه دارد.
پیشنهاد مطالعه: برنامه ریزی مالی با جدول بودجه ویژه دانش آموزان
ارزیابی هزینه مصرفی
هزینه مصرفی جنبه دیگری از کار با منابع محدود است. این مفهوم به معنای میزان ارزش خرید و میزان عایدی آن برای ما است. در واقع ما هر روز در حال برآورد این هستیم که آیا فلان چیز ارزش هزینه‌کردن را دارد یا نه؟ مثلا روی چیزی سرمایه‌گذاری می‌کنیم که ما را از تورم کمی جلو بیندازد. برای آموزش این مورد هم از مثال‌های ساده‌ای مانند مورد زیر استفاده کنید:
- خوراکی یا چیز دیگری مانند بستنی که فرزندتان برایش پول هزینه می‌کند را انتخاب کنید.
- از کودک بپرسید که هر هفته چقدر بابت آن هزینه می‌کند؛ مثلا هفته‌ای 30 هزارتومان.
- با هم بررسی کنید که اگر هفته‌ای 20 هزارتومان از آن را پسانداز کند، بعد از 1 سال چه چیزی می‌تواند با آن بخرد.
- حتی می‌توانید سود مرکب آن پول بعد از چند سال را برایش حساب کنید.
طریقه انجام خرید هوشمند
اگر کودک موارد قبلی را به‌خوبی یاد گرفته باشد، می‌توانید نحوه انجام خریدهای هوشمند را با او کار کنید. هرچه خریدهای بهتری داشته باشیم، پول بیشتری برای انجام کارهای دیگر پسانداز خواهیم کرد. تبلیغ‌کنندگان کالاهای مختلف به‌ندرت قیمت واقعی محصولات خود را بیان می‌کنند. آنها در عوض از جملاتی مانند «با روزی 10 هزارتومان صاحب فلان چیز شوید.» استفاده می‌کنند.
قیمت تمام‌شده یکی از این موارد را به همراه فرزندتان محاسبه کنید؛ سپس بررسی کنید که اگر همان کالا را به‌صورت نقدی بخرید چه مقدار هزینه‌های‌تان کمتر خواهد شد. احتمالا فرزندتان از شنیدن تفاوت مبلغ شگفت‌زده خواهد شد.
بیشتر بخوانید: روان شناسی عیدی دادن به کودکان
آموزش مدیریت مالی به کودکان در جامعه مدرن | چند نکته
از فرصت‌های مختلف برای آموزش مسائل جانبی نیز استفاده کنید:
- نحوه دریافت پول از دستگاه خودپرداز را با فرزندتان تمرین کنید.
- در مورد چرایی انعام‌دادن در رستوران، شهر بازی و کارواش به او توضیح دهید.
- درباره پرداخت مالیات برای تمیز نگه‌داشتن جاده‌ها و فضاهای شهری و برون‌شهری برایش صحبت کنید.
- همراه فرزندتان به بانک بروید و موارد لازم مانند استفاده از چک را برایش توضیح دهید.
- درباره حساب بانکی و فلسفه پول مجازی نیز با کودک صحبت کنید.
- حساب‌وکتاب هزینه‌های ماهانه و پرداخت آنها را به‌مرور زمان به فرزندتان بسپارید.
خلاصه اینکه اگر از خلاقیت‌تان استفاده کنید، حتما روشهای بسیار بیشتری برای آموزش خرج کردن پول به کودکان پیدا خواهید کرد.
سخن پایانی
نحوه پول خرجکردن کودکان تا حدود زیادی در کودکی و تحت تأثیر آموزش‌های شما شکل می‌گیرد. شما باید قبل از تثبیت عادت‌های مالی فرزندتان، موارد ضروری و لازم را برایش توضیح دهید. بنابراین هر چه زودتر دست‌به‌کار شوید و نحوه مدیریت دخل‌وخرج را به او بیاموزید. ما در این مقاله روشهایی نیز به شما معرفی کرده‌ایم. اگر از این روش‌ها به ترتیب ذکرشده در متن استفاده کنید، بازدهی و کارایی بیشتری خواهند داشت.
سوالات متداول
- از چه روشهایی برای آموزش پول خرجکردن به کودکان استفاده کنیم؟
آشناسازی کودک با محدودیت منابع مالی، حقوق در ازای انجام کار، تمرین مهارت پس انداز کردن، آموزش بودجهبندی، ارزیابی هزینه مصرفی و طریقه انجام خرید هوشمند از موثرترین روشهای آموزش این موضوع هستند. - آموزش نحوه درست پسانداز کردن به کودکان چیست؟
روشهای مختلفی برای آموزش این موضوع وجود دارد؛ مثلا برایش قلک تهیه کنید تا با جمعآوری پولهای مازاد، اسباببازی موردعلاقهاش را بخرد یا حساب بانکی برایش باز کنید و سود سپردههایش را بهعنوان جایزه پسانداز به او بدهید. - چرا آموزش پول خرجکردن اهمیت دارد؟
زیرا فرزندتان باید بتواند در دنیای پر از تبلیغات کنونی، بهترین تصمیمات ممکن را بگیرد تا از لحاظ مالی به مشکل نخورد. موضوع مهمتر اینکه کودکان در این زمینه معمولا تحت تاثیر شما هستند و شما بیشترین نفوذ را بر آنها دارید.
