تا به حال به یک ربات نگاه کرده‌اید و از خود بپرسید چه کسی این را ساخته است؟ احتمالاً فردی باهوش، نخبه و پرتلاش پشت آن بوده که در یک زیرزمین، مثل فیلم‌ها، آن را ساخته است! سال‌های زیادی از آن روزهایی که رشتههای دبیرستانی و هنرستانی فقط به تجربی، انسانی و گاهی نقاشی خلاصه می‌شد، گذشته است. دیگر همه نمی‌خواهند دکتر، مهندس یا خلبان شوند. این روزها رشتههای دیگری هم پرتقاضا و پردرآمد هستند که رشته مکاترونیک یکی از آن‌هاست. اگر درگیر دلهره و دردسر انتخاب رشته هستید و اسم مکاترونیک به عنوان یکی از رشتههای جدید و متفاوت به گوش‌تان خورده، در ادامه این مطلب با این رشته، شخصیت مناسب آن، مشاغل، دروس و معدل لازم برای ورود به رشته مکاترونیک آشنا شوید.
رشته مکاترونیک چیست؟
رشته مکاترونیک ترکیبی از چند مهارت فنی مختلف مثل مکانیک، الکترونیک، تولید تجهیزات، کامپیوتر و حتی کنترل هوشمند دستگاه‌ها را در خود جا داده است.
درست شبیه همان چیزی که توی انیمیشن‌ها و فیلم‌های علم و تخیلی می‌بینید که یک مخترع جوان با چند سیم، یک لپ تاپ و چند ابزار مهندسی، یک دستگاه خاص می‌سازد که کارهای زیادی را انجام می‌دهد!
البته دنیای مکاترونیک فقط مربوط به ربات‌ها نیست. هر چیزی که توی یک کارخانه خودش خودکار روشن میشود و حتی هر یک از لوازم خانگی و دستگاه‌هایی که خودشان خطاها را تشخیص می‌دهند و اعلام می‌کنند، به نوعی با مکاترونیک سروکار دارند. این رشته برای کسانی است که عاشق ساخت‌وساز هستند، به ابزارآلات علاقه دارند و می‌خواهند در کنار نشستن در کلاس درس، در آزمایشگاه‌های دروس عملی هم حضور پیدا کنند.
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر میشود!
شخصیت مناسب رشته مکاترونیک
هر رشته‌ای برای هر فردی مناسب نیست. کسی که حفظیات و خواندن را دوست ندارد، بهتر است انسانی را انتخاب نکند. کسی هم که با دیدن خون از حال می‌رود، نمی‌تواند پرستاری بخواند! پس این سؤال ایجاد میشود که رشته مهندسی مکاترونیک برای چه کسانی مناسب است؟ در پاسخ، اگر ویژگی‌های زیر را در خود می‌بینید، به احتمال زیاد مکاترونیک انتخاب خوبی برای شما خواهد بود:
- افراد پرتلاش و سخت‌کوش
- علاقمند به ربات و کامپیوتر
- مهارت و علاقه به مهندسی یا ریاضی
- توانایی کار گروهی و مدیریت تیم
- افراد خلاق و نوآور با توان تحلیل بالا
- لذت بردن از فناوری و تکنولوژی
در ضمن اگر مانند بسیاری از دانش‌آموزان دیگر انتخاب رشته برای شما هم دشوار است، در مطلب دیگر به طور کامل به بررسی انتخاب رشته نهم به دهم پرداخته‌ایم.
نکته مهم: از آنجایی که این رشته مرتبط با مهندسی و کارهای فنی است، برای بسیاری از افراد در خصوص رشته مکاترونیک برای دختران سؤال ایجاد میشود که باید گفت در صورت برخورداری از خصوصیات اخلاقی و روحی لازم، خانم‌ها هم درست مانند آقایان می‌توانند در این رشته تحصیل کنند.
رشته مکاترونیک در هنرستان
رشته مهندسی مکاترونیک یکی از رشتههای ترکیبی یا میان‌رشته‌ای هنرستان به حساب می‌آید. در واقع این رشته ترکیبی از مکانیسم و الکترونیک بوده و به این ترتیب دانش‌آموزان مهارت‌هایی از هر دو رشته و حتی چند رشته دیگر را یاد می‌گیرند. هنرآموزان در رشته گرافیک هنرستان هم مهارت‌هایی از عکاسی و هم از نقاشی و موارد مشابه را می‌آموزند.
دانش‌آموزان رشته مکاترونیک در هنرستان دروس عملی متعددی دارند و بیشتر برای دروس عمومی سر کلاس درس می‌نشینند. البته این به معنای راحت‌تر بودن این رشته نسبت به رشتههای نظری و انسانی نیست؛ همان اشتباه و تصور قدیمی که افراد زیادی درباره رشتههای عملی دارند! همچنین دانش‌آموزان مکاترونیک هنرستان می‌توانند پس از اتمام هنرستان، به‌صورت مستقیم وارد بازار کار شوند و یا در دانشگاه ادامه دهند.
دروس رشته مکاترونیک در هنرستان
| ردیف | پایه دهم | پایه یازدهم | پایه دوازدهم |
| 1 | نقشه‌کشی فنی رایانه‌ای | ساخت تجهیزات مکاترونیکی | نصب و راهاندازی سیستمهای کنترلی مکاترونیک |
| 2 | نصب و راهاندازی مصنوعات مکاترونیکی | نگهداری و تعمیر سیستمهای هیدرولیک و پنوماتیک | نصب و راهاندازی تجهیزات هوشمند ساختمان |
| 3 | دانش فنی پایه | مدیریت تولید | دانش فنی تخصصی |
| 4 | نگهداری و تعمیر سیستمهای سرمایشی و گرمایشی مکاترونیکی | شیمی | سلامت و بهداشت |
| 5 | الزامات محیط کار | تاریخ معاصر ایران | اخلاق حرفه‌ای |
| 6 | دین و زندگی 1 | دین و زندگی 2 | دین و زندگی 3 |
| 7 | فارسی و نگارش 1 | فارسی و نگارش 2 | فارسی و نگارش 3 |
| 8 | انگلیسی 1 | انگلیسی 2 | انگلیسی 3 |
| 9 | ریاضی 1 | ریاضی 2 | ریاضی 3 |
| 10 | عربی 1 | عربی 2 | عربی 3 |
| 11 | جغرافیا | انسان و محیط‌زیست | هویت اجتماعی |
| 12 | – | کارگاه نوآوری و کارآفرینی | مدیریت خانواده |
| 13 | – | تفکر و سواد رسانه‌ای | آمادگی دفاعی |
پیشنهاد مطالعه: شغل‌های فنی‌و‌حرفه‌ای
رشته مکاترونیک در دانشگاه
رشته مکاترونیک در دانشگاه هم ارائه میشود و حتی یکی از رشتههای برتر برای کارشناسی ارشد بین فارغ‌التحصیلان برق و مکانیک بوده است. در مجموع برخی از برترین دانشگاه‌های کشور نظیر شریف، علم و صنعت و امیرکبیر رشته مهندسی را ارائه کرده و دانشجویان این رشته باید حدود واحدهای درسی اصلی و تخصصی نظیر ریاضی، فیزیک، مدارهای الکتریک، الکترونیک، رباتیک، دینامیک، استاتیک و موارد دیگری از دروس رشته مکاترونیک کارشناسی را بگذرانند.
گرایش های رشته مکاترونیک
برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی مکاترونیک در مقطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد، انتخاب‌های مختلفی وجود داشته که برخی از مهمترین موارد به این شرح هستند:
- بیومکاترونیک
- نانومکاترونیک
- رباتیک
- خودکارسازی تجهیزات
- مهندسی کامپیوتر
- مهندسی الکترونیک
- مهندسی مکانیک
دانشگاه های دارای رشته مکاترونیک
بسیاری از دانشگاه‌های برتر در میان دانشگاه های رشته مکاترونیک قرار گرفته‌اند که به این شرح هستند:
- دانشگاه صنعتی شریف
- دانشگاه علم و صنعت
- دانشگاه امیرکبیر
- دانشگاه تهران
- دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
- دانشگاه اراک
- دانشگاه تبریز
- دانشگاه سمنان
- دانشگاه شاهرود
- دانشگاه گلستان
- دانشگاه چمران اهواز
- دانشگاه صنعتی ارومیه
- دانشگاه صنعتی مالک اشتر پردیس شاهین شهر اصفهان
- دانشگاه تربیت مدرس
- دانشگاه نیشابور
ایا رشته مکاترونیک کنکور دارد؟
اگر به دنبال رشته‌ای می‌گردید که به کنکور برای ورود به دانشگاه نیازی نداشته باشد، مکاترونیک برای شما مناسب نیست! این رشته کنکور دارد و برای ورود به هر یک از دانشگاه‌های برتر کشور برای تحصیل در این رشته، به یک رتبه مطلوب نیاز خواهید داشت.
معدل لازم برای رشته مکاترونیک
به طور کلی برای انتخاب رشته معدل، سهمیه برگه هدایت تحصیلی و موارد دیگری تأثیر دارند. اما مختصراً می‌توان گفت از آنجایی که این رشته از موارد فنی و حرفه‌ای به حساب می‌آید، به حداقل معدل 12 نیاز دارد.
ادامه تحصیل در رشته مکاترونیک
اگرچه بسیاری از دانش‌آموزان ترجیح می‌دهند هرچه سریع‌تر وارد بازار کار شوند، اما امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد هم در داخل ایران و هم برای مهاجرت وجود دارد.
ادامه تحصیل در داخل ایران
برترین دانشگاه‌های کشور رشته مکاترونیک در دانشگاه را برای مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه داده که دانشگاه‌های شریف و امیرکبیر هم در میان آن‌ها هستند. دانشجویان حتی می‌توانند برای رشتههای مرتبط دیگر از جمله مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی پزشکی و کامپیوتر هم ادامه تحصیل دهند. با این حال نکته مهم این است که در حال حاضر در مقطع دکترا در ایران ارائه نمی‌شود، البته بسیاری از افراد با مدرک دیپلم وارد بازار کار می‌شوند.
ادامه تحصیل خارج از ایران
صدها دانشگاه در اروپا و نقاط دیگری از جهان رشته مهندسی مکاترونیک را ارائه می‌دهند که دانشگاه‌های استنفورد، کمبریج و آکسفورد هم در میان آن‌ها هستند. با این حال، مانند هر رشته دیگری، رشته مکاترونیک برای مهاجرت در مقطع کارشناسی یا بالاتر به برخی ویژگی‌ها و مدارک از جمله مدرک زبان نظیر آیلتس، مدرک تحصیلی معتبر، انگیزه‌نامه و موارد دیگر نیاز خواهد داشت.
کاربرد مکاترونیک
تقریباً در هر جایی که تجهیزات، ماشین‌آلات، دستگاه‌ها و سیستمهای مختلفی وجود دارد، مهندسی مکاترونیک هم به کار می‌آید. از ربات‌هایی که توی کارخانه‌ها قطعات را به شکلی عجیب جابه‌جا می‌کنند تا دستگاه‌هایی که توی بیمارستان‌ها و اتاق‌های جراحی استفاده می‌شوند، از خطوط تولیدی که شب و روز بدون توقف کار می‌کنند تا چاپگرها، دستگاه‌های خودپرداز، تجهیزات هوشمند، بازوهای رباتیکی، پهپادها و حتی بعضی از خودروها، در تمامی این‌ها ردی از مکاترونیک وجود دارد.
البته این رشته فقط برای ساختن وسایل نیست و برای جان دادن به آن‌هاست! به همین خاطر فارغ‌التحصیل‌های این رشته می‌توانند در شغل‌هایی مثل تکنسین اتوماسیون، طراح سیستمهای هوشمند، برنامه‌نویس سیستمهای صنعتی، تعمیرکار سیستمهای پیچیده و حتی در خط تولید کارخانه‌ها مشغول به کار شوند.
شغل های رشته مکاترونیک
همان‌طور که گفتیم رشته مکاترونیک یک رشته میان‌رشته‌ای است. به این معنا که دانش‌آموزان ترکیبی از چند رشته دیگر را یاد می‌گیرند. همین هم باعث میشود که بتوانند در مشاغل مختلفی وارد بازار کار شوند و به زبانی ساده، شانس کار پیدا کردن آن‌ها بالا می‌رود! برخی از شغل‌هایی که فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند داشته باشند، به این ترتیب هستند:
- مهندس الکترونیک
- مهندس سیستم هوا و فضا
- مهندس پزشکی
- مهندس رباتیک
- مهندس برق
- مهندس مکانیک
- مهندس اتوماسیون
- مهندس شبکه
در نتیجه با توجه به علاقه، توانمندی‌ها و حتی گرایشی که دانش‌آموز برای ادامه تحصیل در رشته مکاترونیک در دانشگاه انتخاب می‌کند، مشاغل مختلفی برای فارغ‌التحصیلان این رشته وجود دارد.
درآمد رشته مکاترونیک
از آنجایی که این رشته مشاغل متعددی را شامل میشود، طبیعی است که درآمد رشته مکاترونیک هم به شغل انتخابی فرد بستگی داشته باشد. فردی ممکن است مهندس هوا و فضا، تکنسین تعمیرات یونیت دندانپزشکی و یا مهندس تعمیرات هیدرولیک و پترولیک شود که درآمد مطلوبی را دریافت کند و یا تکنسین تعمیرات یخچال و فریزر و متخصص نصب سیستمهای حفاظتی شود که مشخصاً در مقایسه با موارد مهندسی، درآمد کمتر اما همچنان قابل‌قبولی را به دست می‌آورد.
پیشنهاد مطالعه: بهترین رشته برای پولدار شدن
سخن پایانی
در پایان، رشته مکاترونیک در هنرستان یکی از رشتههای نوظهور اما پرکاربرد و جذاب برای کسانی است که به مهندسی، ساخت‌وساز و نوآوری علاقه دارند. در این مطلب به طور کامل به آینده کاری و تحصیلی آن پرداختیم تا برای انتخاب رشته با اطلاعاتی کامل تصمیم بگیرید، اما به خاطر بسپارید که در حین جذابیت فراوان، این رشته یکی از دشوارترین رشته‌ها به حساب می‌آید و تنها برای افراد پرتلاش و علاقمند مناسب است!
سؤالات متداول
- مکاترونیک در کدام رشته است؟
این رشته ترکیبی از مهندسی پروژه، مکانیزم، الکترونیک، کنترل و مخابرات است. - آیا رشته مکاترونیک سخت است؟
بله این رشته یکی از رشتههای سخت اما با امکان رشد بالاست. - رشته مکاترونیک چه کتاب هایی دارد؟
علاوه بر کتابهای دروس عمومی مواردی نظیر نصب و راهاندازی تجهیزات هوشمند ساختمان، ساخت تجهیزات مکاترونیکی و نگهداری و تعمیر سیستمهای هیدرولیک و پنوماتیک را هم شامل میشود.
