تا به حال فکر کرده‌اید که برای وکیل شدن باید چه مسیری را طی کرد؟ وکلای موفق چه ویژگی‌ها و توانایی‌هایی دارند؟ شغل وکالت شامل چه حوزه‌های کاری می‌شود و یک وکیل چقدر حقوق می‌گیرد؟ اغلب وکلا افرادی با شرایط مالی مناسب هستند اما چالش‌های مختلفی نیز در مسیر وکالت وجود دارد که شناخت مناسب از این مسیر این شغل را ضروری می‌سازد. اگر به دنبال تحقیق درباره شغل وکالت هستید با ما باشید تا در این مطلب با راه وکیل شدن، وظایف، مشکلات، نقاط مثبت و بازار کار وکالت آشنا شوید.
شغل وکالت چیست؟
شغل وکالت در واقع کار تخصصی فارغ‌التحصیلان رشته رشته حقوق است. برای وکالت به جز تحصیل در حقوق، باید پروانه وکالت از دادگستری نیز دریافت کرده باشید. به علت فراوانی و تنوع قوانین و نا آشنا بودن افراد نسبت به این قوانین و پیچیدگی رسیدن به حق خود، نیاز به وکیل در جامعه ضروری است. وکالت در کنار پزشکی و دندانپزشکی، از شغل های پولساز و پرطرفدار بین دانش‌آموزان است. شغل وکالت اهمیت بسیار زیادی در همه جوامع دارد و یک فعالیت تخصصی محسوب می‌شود.
شرایط شغل وکالت
۴ گروه از فارغ‌التحصیلان می‌توانند با شرکت در آزمون وکالت که توسط مرکز وکلای قوه قضاییه یا کانون وکلای ایران برگزار می‌شود، وارد شغل وکالت شوند. این ۴ گروه عبارتند از:
- کارشناسی رشته حقوق
- کارشناسی رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی
- کارشناسی رشته فقه و حقوق اسلامی (ویژه دانشگاه شهید مطهری)
- مدرک حوزوی معادل لیسانس حقوق (در صورت پذیرفتن مراجع ذی صلاح)
پس از قبولی در آزمون وکالت هم باید مراحل زیر طی شود تا داوطلبان پروانه وکالت را از دادگستری دریافت کنند:
- گذراندن یک دوره کارآموزی ۱۸ ماهه
- حضور در ۳۶ دادگاه مختلف
- ارائه پایان‌نامه
- قبولی در آزمون اختیار
آزمون اختیار دو مرحله شفاهی و کتبی دارد و در ۶ رشته حقوق برگزار می‌شود. برخی افراد با بهره‌مندی از یک سری شرایط مانند سابقه کار، از طی کردن دوره کارورزی معاف هستند.
برای وکیل شدن چه رشته ای باید خواند؟
برای ورود به حیطه وکالت باید در دبیرستان رشته انسانی بخوانید، در کنکور انسانی شرکت کنید و موفق به تحصیل در یکی از رشته‌های مرتبط با حقوق شوید. پس از فارغ‌التحصیلی نیز باید در آزمون رسمی وکالت شرکت کرده و نمره لازم را کسب کنید. دوره کارآموزی، پایان‌نامه و آزمون اختیار را نیز بگذرانید.
توانمندی های لازم برای شغل وکالت
هر مسیر تحصیلی و کاری علاوه بر علاقه کلی به آنچه در ظاهر شغل به نظر می‌رسد، نیازمند یک سری ویژگی‌های شخصیتی وکالت است. توانمندی‌هایی که موفقیت و کسب درآمد مناسب را در بین رقبا امکان‌پذیر کنند:
- مسئولیت‌پذیری بالا
- دانش و تسلط بالا به مباحث حقوقی
- سخنوری و فن بیان خوب
- توانایی برقرار ارتباط اجتماعی خوب با اقشار مختلف
- قدرت همدلی و درک بالا
- تاب‌آوری بالا در مقابل مشکلات و شکست
- داشتن روحیه ریسک‌پذیری
- روابط عمومی و اجتماعی بالا
- جزئی‌نگری، ریزبین بودن، دقت و توجه زیاد
- داشتن شجاعت، شهامت، روحیه و سرشت مبارزه‌طلب
- رازداری و توجه زیاد به اخلاق‌مداری
- اعتماد به نفس بالا
- قدرت فرضیه‌سازی، حدس و پیشبینی
- توانایی مباحثه با شناخت کامل از مغالطه‌ها
- توانایی ایستادگی و حفظ استقلال فکری و شخصی در مقابل جوسازی‌های شغلی
- تسلط به نگارش متون قانونی
- آشنایی با اصول و فنون مذاکره و توانایی متقاعد کردن دیگران
- توانایی بالا در تفسیر، استدلال و تحلیل اطلاعات و داده‌ها
- آشنایی و مطالعه در حیطه علوم مختلف و مرتبط مانند روانشناسی، علوم سیاسی، اقتصاد، جامعه‌شناسی، فلسفه و انسان‌شناسی
- در صورت کار در حوزه مالی، آشنایی با مباحث پایه‌ای امور مالی
- داشتن استقامت و انرژی لازم برای ساعات کاری زیاد و چالش‌های کاری
پیشنهاد می‌کنیم مطلب معرفی رشته حقوق را نیز برای آشنایی بیشتر با این رشته و تحصیلات دانشگاهی در آن مطالعه کنید.
مزایا و معایب شغل وکالت
هر شغل به موازات نکات مثبت و مزایایی مانند شأن اجتماعی و درآمد بالا یا اساس اقناع درونی، چالش‌ها و مشکلات متعددی ایجاد می‌کند. با آگاهی از این دو مورد در کنار هم می‌توان بهتر برای فعالیت در هر شغل برنامه‌ریزی و تصمیم‌گری کرد.
مزایای شغل وکالت چیست؟
- بهره‌مندی از شأن و جایگاه اجتماعی مناسب
- تنوع زمینه‌های کاری
- عدم نیاز به حضور مستمر در دفتر کار
- عدم الزام به تأسیس دفتر وکالت
- عدم نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه
- استقلال کاری و حرفه‌ای
- امکان درآمدزایی بالا
- پاداش احساسی در کنار پاداش مالی
- امنیت شغلی مناسب
معایب شغل وکالت چیست؟
- زمان طولانی تا رسیدن به درآمد بالا
- ساعت کاری طولانی
- فشار روانی به دلیل پروندههای حقوقی و قضایی
- مسئولیت شغلی سنگین از نظر اخلاقی، حرفه‌ای و قانونی
- طولانی بودن دوره اتمام هر پرونده و نیاز به صبر بالا
- عدم قطعیت در مسیر رسیدگی به پرونده‌ها
- حضور در شرایط کاری و محیط استرس‌زا
- روبرو شدن با خطرات جانی و مالی در برخی موارد
- بازار کار رقابتی
خطرات شغل وکالت چیست؟
حرفه وکالت به طور مستقیم با دو سوی دعاوی ارتباط دارد به همین دلیل طبیعی است که در معرض تهدید و فشارهای روانی از سوی طرفین قرار بگیرد. این موضوع تا حد زیادی به پرونده‌ها و حوزه کاری وکلا بستگی دارد. متاسفانه در پروندههای خاصی که حساسیت موضوع اختلاف زیاد بوده، سابقه تهدید و آسیب جانی به وکلا دیده شده است.
وظایف وکیل چیست؟
مسئولیت‌های دقیق هر وکیل به حوزه کاری، نوع پرونده و موکل بستگی دارد اما به طور کلی وظایف مشترک در شغل وکالت عبارتند از موارد زیر:
- پاسخگویی به سوالات موکل و راهنمایی او
- بررسی دقیق جزئیات پرونده
- تجزیه و تحلیلی داده‌های پرونده و جمع‌آوری تمامی اطلاعات لازم
- پیدا کردن راه حل موثر، مفید و قابل انجام
- ارائه مشاوره و توصیه به موکل برای انجام راه‌حل موجود
- فرضیه‌سازی و تدوین استراتژی‌های قانونی
- تنظیم متون حقوقی و آماده‌سازی مستندات قانونی
- دفاع از موکل در جلسات دادگاه
- انجام کارهای اداری و قانونی برای دست‌یابی به نتیجه دلخواه در مسیر پرونده
- کمک به قاضی دادگاه برای صدور رأی عادلانه
تفاوت وکالت و مشاوره حقوقی چیست؟
وکیل و مشاور حقوقی هر دو در رشته حقوق تحصیل کرده‌اند، اما برای کار در حوزه وکالت، دو شرط لازم است:
- قبول شدن در آزمون وکالت سازمان دادگستری
- گذراندن دوره کارآموزی در دفاتر وکالت
وکیل یک متخصص حقوق است که در امور حقوقی مختلف به مراجعان خود مشاوره و راهنمایی ارائه می‌دهد یا در دادگاه از حق فرد یا افراد، حمایت می‌کند. اما نباید کارشناس یا مشاور حقوقی را با شغل وکالت اشتباه گرفت. چون:
- فارغ‌التحصیلان رشته حقوق می‌توانند در شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی و دولتی به‌عنوان مشاور حقوقی فعالیت کنند. اما وکالت دادگستری نیاز به گذراندن آزمون وکالت و اخذ پروانه وکالت دادگستری دارد.
- دارندگان پروانه وکالت، قضاوت و سردفتری، نمیتوانند در سازمان‌های دولتی یا شرکت‌ها استخدام رسمی شوند مگر اینکه پروانه وکالت خود را نزد مرجع مربوط موقتا تودیع کنند. اما چنین الزامی برای مشاور حقوقی وجود ندارد و آن‌ها می‌توانند ضمن فعالیت به عنوان مشاور، در مشاغل دولتی نیز فعالیت کنند.
انواع شغل وکالت
حوزه‌های کار وکلا بسیار گسترده است. وکلا با توجه به نوع و میزان تحصیلات، حوزه کاری مورد علاقه، اطلاعات و دانش عمومی و تخصصی می‌توانند در یکی از زمینه‌های زیر به وکالت مشغول شوند:
- وکیل جراحت شخصی و حوادث
- وکیل ورشکستگی
- وکیل مالکیت فکری و معنوی
- وکیل امور اداری و استخدامی
- وکیل شرکتی
- وکیل مهاجرتی
- وکیل کیفری
- وکیل مالیاتی
- وکیل خانواده
- وکیل اداره کار و کارگران
- وکیل تأمین اجتماعی
- وکیل دعاوی مدنی
- وکیل اتفاقی
- وکیل معاضدتی
بازار کار و درآمد شغل وکالت در ایران
- همانطور که نمی‌توان تصور کرد روزی پزشکی بدون بیمار باشد، جامعه نیز هرگز خالی از اختلافات حقوقی نخواهد بود. بنابراین شغل وکالت همیشه مورد نیاز است.
- به دلیل تنوع زمینه‌های کاری وکالت، می‌توان ادعا کرد این رشته همیشه از درآمد خوبی برخوردار است.
- میزان درآمد شغل وکالت به عوامل متعددی مانند نوع رشته تحصیلی، سطح تحصیلات، داشتن پروانه وکالت، سابقه کاری، نوع و تعداد پروندههای ارجاعی، شهر محل کار و توانمندی‌های شخصیتی وکلا بستگی دارد.
- آشنایی با اصول بازاریابی در وکالت، برندسازی شخصی و جذب موکل نقش مهمی در ایجاد اعتبار شغلی و افزایش تعداد پرونده‌ها و بلغ دریافتی وکلا ایفا می‌کند.
سخن پایانی
وکلا نقش مهمی در زندگی موکلین خود دارند و با داشتن دانش بالا، قدرت درک و همدلی، تسلط بر قوانین و قدرت استفاده از داده‌ها، نقش مهمی در چالش‌برانگیزترین دوران زندگی موکلین خود ایفا می‌کنند. یک وکیل موفق اینگونه شناخته می‌شود و به درآمد و حقوق بالا دست پیدا می‌کند. کسانی که در کنار علاقه و استعداد وکالت، توانمندی‌های شخصیتی و پشتکار لازم برای کنار آمدن با چالش‌های شغل وکالت را در خود می‌بینند، گزینه مناسبی برای ورود به رشته حقوق و وکیل شدن هستند.
سوالات متداول
- برای وکیل شدن چند سال باید درس خواند؟
حداقل مدرک برای دریافت پروانه وکالت، کارشناسی حقوق است. برای فارغ‌التحصیلی در این مقطع حدود ۴ سال باید در دانشگاه درس بخوانید. - برای شغل وکالت چه مدارک تحصیلی مورد قبول هستند؟
یکی از ۴ مدرک کارشناسی رشته حقوق، کارشناسی رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، کارشناسی رشته فقه و حقوق اسلامی (ویژه دانشگاه شهید مطهری) و مدرک حوزوی معادل لیسانس حقوق (در صورت پذیرفتن مراجع ذی صلاح) برای طی کردن مسیر وکالت مورد نیاز است. - درآمد وکیل بیشتر است یا پزشک؟
درآمد وکلا و پزشکان به موارد متعددی مانند سطح تحصیلات، تعداد و نوع پروندههای ارجاعی، نوع تخصص پزشکی، داشتن پروانه وکالت، پایه وکالت، میزان مهارت و توانمندی فردی و پروندههای وکالت بستگی دارد و نمیتواند میزان درآمد این دو رشته را با یکدیگر مقایسه کرد. - آیا وکیل میتواند شغل دولتی داشته باشد؟
به صورت همزمان خیر. بر اساس قوانین، وکلای دادگستری نمیتوانند همزمان در مشاغل دولتی مشغول به کار باشند.
