انجام بازی در مدرسه و مخصوصا بازی های فکری به بچه‌ها کمک می‌کند تا ذهن آنها همیشه آماده یادگیری مطالب جدید باشد. بازی فکری برای مغز مثل نرمش و حرکات کششی برای بدن است؛ اولی مغز را گرم می‌کند و دومی بدن را برای ورزش و مسابقه آماده نگه می‌دارد. انجام بازی فکری در مدرسه، مخصوصا قبل از شروع آموزش، باعث افزایش آمادگی دانش‌آموزان برای یادگیری می‌شود. بازی همچنین باعث افزایش شادابی و نشاط فضای مدرسه و کلاس می‌شود. پس بیایید نگاهی به بهترین و جذاب‌ترین بازیهای فکری مناسب برای محیط مدرسه بیندازیم.
تشخیص الگوها
الگوها از مفاهیم ریاضی پایه‌ای هستند و آموزش الگویابی به کودکان به درک بهتر آنها از مفاهیم و مسائل ریاضی کمک می‌کند. تمرین‌های الگویابی به دلیل جذابیتشان گزینه‌های خوبی برای بازی فکری هستند و ذهن کودکان را سرحال می‌آورند.
الگوهای تغییر رنگ‌ها در شبکه‌هایی از اشکال هندسی جزو معروف‌ترین الگوها هستند. این الگوها را روی تخته بکشید و از بچه‌ها بخواهید که ادامه آنها را پیش‌بینی کنند:
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر می‌شود!
داستان تک‌کلمه‌ای
داستان‌های تک‌کلمه‌ای راهی بی‌نظیر برای افزایش خلاقیت کودکان و عوض‌کردن فضای کلاس‌اند.
- کودکان به شکل ردیفی یا دایره‌ای می‌نشینند.
- اولین کودک یک کلمه مثل «فردا»، «همیشه»، «دیروز» یا هر کلمه دلخواه دیگری را می‌گوید.
- کودک بعدی باید کلمه‌ای مرتبط با کلمه اول و موضوع بگوید.
شمارش تعداد مکعب‌ها
این بازی در افزایش تجسم فضایی و توانایی درک پیچیدگی‌های ضلع‌ها و زوایای اشکال هندسی به کودکان کمک می‌کند. از شکل‌های ساده‌ای مثل شکل زیر شروع کنید و به‌مرور اشکال هندسی پیچیده‌تری ترسیم کنید.
حدس کلمه
حدس کلمه جزو بهترین ایده‌های بازی آموزشی کلاس اول ابتدایی و یکی از بهترین انتخاب‌ها برای گرم‌کردن ذهن دانش‌آموزان است. در این بازی:
- کلمه‌ای انتخاب کنید، اما به دانش‌ِآموزان نگویید.
- به تعداد حروف آن کلمه روی تخته خط تیره بگذارید.
- به دانش‌ِآموزان ۵ انتخاب بدهید تا حروف آن را حدس بزنند.
- هر کدام از حدس‌ها که درست بود، خانه مربوط به آن حرف را پر کنید.
حالا بچه‌ها باید کلمه نهایی را حدس بزنند. فارغ از درست یا غلط بودن جواب نهایی، این بازی هم جذاب است و هم باعث به فکر واداشتن دانش‌آموزان می‌شود.
بازیهای تفکر خلاق
در مدرسه همه‌چیز طبق قاعده پیش می‌رود و پای‌بندی به دستورالعمل‌ها برای رسیدن به نتیجه ضروری‌ست. درواقع درس و مدرسه بیشتر روی تفکر منطقی کودکان کار می‌کند و به تفکر خلاقانه و خارج از چهارچوب آنها اهمیتی نمی‌دهد. بعضی از بازی‌ها دست‌کم برای دقایقی ما را از چهارچوب‌های عادت‌آلود ذهن رهایی می‌بخشند. این بازی‌ها هم جذابیت زیادی دارند و هم به پرورش تفکر خلاق در کودکان کمک می‌کنند. بازی‌ها یا فعالیت‌هایی مثل:
- چیدن متناوب لیوان‌های پر و خالی تنها با یک حرکت.
2.وصل‌کردن ۹ نقطه به یکدیگر با ۴ خط ممتد (بدون اینکه خودکار از روی کاغذ بلند شود)
بازی یادآوری
این بازی هم به‌شدت جذاب است و هم به تقویت حافظه کودکان کمک می‌کند. برای انجام این بازی:
- یک دسته‌بندی مانند حیوانات، گیاهان، غذاها یا اشیا انتخاب کنید.
- بازیکن اول بر اساس دسته‌بندی موردنظر یک اسم می‌گوید؛ مثلا می‌گوید «شیر».
- نفر دوم، سوم و… ابتدا باید کلمه نفر قبلی را تکرار و سپس یکی به آن اضافه کنند؛ مثلا بگویند «شیر – گربه».
با ادامه این فرآیند، تعداد کلمات زیاد و به‌خاطرسپردن آنها سخت می‌شود. اگر کسی کلمه‌ای را جا بیندازد یا فراموش کند، از بازی بیرون می‌رود.
به‌همین‌ترتیب، کودکان دیگر هم هر کدام یک کلمه به نفر قبلی اضافه می‌کنند. در نهایت یک داستان خواهید داشت که برگرفته از تفکر همه بچه‌های کلاس است. حتما داستان را پای تخته بنویسید و وقتی به پایان رسید، آن را برای همه اعضای کلاس از نو بخوانید.
نگاه از زوایای مختلف
بچه‌های دبستانی تازه به مهارت در توجه به موقعیت و زمینه رسیده‌اند. آنها می‌توانند از زوایای مختلف به یک مسئله نگاه کنند و همه جوانب آن را بسنجند. تمرین‌ها و بازیهای فکری‌ای مثل تمرین زیر در تقویت این مهارت کودکان موثر هستند.
سودوکو
جای‌گذاری اعداد یا سودوکو یکی از بازیهای فکر قدیمی‌ست که برای همه سنین مناسب است. از الگوهای ساده اعداد شروع کنید و کم‌کم با افزایش سطرها و ستون‌ها، آن را سخت و سخت‌تر کنید. طرح اولیه سودوکو را روی تخته بکشید و به بچه‌ها بگویید که فلان مقدار زمان دارند تا آن را روی کاغذ بنویسند و حل کنند. سپس به‌کمک بچه‌ها اعداد را جای‌گذاری کنید.
شمارش تعداد شکل‌های هندسی
این بازی فکری به تشخیص روندها یا الگوها و استفاده درست از چهار عمل اصلی (جمع، تفریق، ضرب و تقسیم) نیاز دارد. به‌عنوان‌مثال، از دانش‌آموزان بپرسید که چه تعداد مربع می‌توانند درون تصویر زیر بیینند:
بازی ماز
پیچ‌وخم‌های بازی ماز شروع خوبی برای مواجهه کودکان با پیچ‌وخم‌های زندگی‌ست. ماز هم مثل سودوکو از الگوهای ساده شروع می‌شود و تا الگوهای سخت و خیلی‌سخت پیش می‌رود. بازی ماز فواید زیادی برای کودکان دارد که یکی از مهم‌ترین آنها تقویت مهارت حل مسئله است.
تعیین مقدارهای عددی مجهول
این بازی فکری که همه حداقل یک‌بار آن را بازی کرده‌ایم، در تقویت مهارت حل مسئله و بهبود محاسبات ریاضی در کودکان کمک زیادی می‌کند. به‌عنوان‌مثال، در تصویر زیر ابتدا باید وزن هر کدام از حیوانات در بیاید و سپس مجموع هر ۳تای آنها محاسبه شود.
سخن پایانی
بازیهای فکری به پرورش انواع هوش در کودکان کمک می‌کنند و راهی ایدئال برای جذاب‌سازی و افزایش هوشیاری و دقت آنها به مطالب درسی هستند. همان‌طور که در این مقاله دیدید اکثر بازیهای فکری در مدرسه همان‌هایی هستند که در بزرگ‌سالی نیز ما از انجام آنها لذت می‌بریم. بازیهای بیان‌شده در این مقاله صرفا برای نمونه و راهنما بودند تا ببینیم بازیهای فکری در مدرسه چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند و چگونه در بهبود آموزش و تحصیل به دانش‌آموزان کمک می‌کنند. امیدواریم که این مقاله و بازیهای آن در سرگرم‌کردن دانش‌آموزان و پرورش تفکر خلاق و نقاد در آنها به شما کمک کنند. در کنار بازیهای فکری، حتما برای بازی های گروهی در حیاط مدرسه که به تخلیه انرژی و هیجان کودکان کمک می‌کنند هم برنامه داشته باشید.
