یکی از نقاط تلاقی بین هنر، خلاقیت و صنعت، طراحی صنعتی است که پاسخی برای نیاز انسان به تنوع و خلق محصولات صنعتی مدرن محسوب میشود. در واقع هویت همه محصولات شرکت‌های مشهوری مانند سونی، بی ام دبلیو، آدیداس و آرکوپال نتیجه مستقیم نوآوری، طراحی، تجزیه و تحلیل طراحان صنعتی این شرکت‌ها هستند. به دلیل ماهیت این رشته، طراحی صنعتی یک رشته شناور بین ریاضی و هنر محسوب میشود که به ابتکارعمل و محاسبات علمی در کنار اصول زیبایی‌شناسی نیازمند است. در این مطلب هرآنچه برای انتخاب رشته طراحی صنعتی نیاز دارید را بررسی کرده‌ایم تا با اطمینان بیشتری بتوانید برای آینده تحصیلی خود تصمیم‌گیری کنید.
طراحی صنعتی چیست؟
قبل از اینکه به توضیح و معرفی این رشته بپردازیم، از دو منظر بررسی کنیم که طراحی صنعتی چیست:
تعریف سازمان جهانی طراحی (WDO=world design organization)
طراحی صنعتی فرآیند راهبردی حل مسئله است که با نوآوری، موفقیت کسب و کار را ایجاد می‌کند و از طریق تولید محصولات، سیستم‌ها، خدمات و تجربیات نوآورانه، منجر به کیفیت زندگی بهتر میشود.
تعریف انجمن طراحان صنعتی آمریکا (IDSA=industrial designers society of America)
طراحی صنعتی (ID) روش حرفه‌ای طراحی محصولات، دستگاه‌ها، اشیاء و خدماتی است که روزانه توسط میلیون‌ها نفر در سراسر جهان استفاده می‌شوند.
معرفی رشته طراحی صنعتی
اما رشته طراحی صنعتی چیست؟ طراحی صنعتی تلفیقی از علم و هنر است. متخصصان رشته طراحی صنعتی (Industrial design) تلاش می‌کنند تا با بهینه‌ترین روش ممکن، بهترین محصول را طراحی کنند؛ محصولی که منافع تولیدکننده و مشتری را همزمان تأمین کند. در واقع یکی از پایه‌های مهم رونق اقتصاد و تسهیل زندگی در یک کشور، به عملکرد طراحان صنعتی آن مربوط است. طراحان صنعتی معمولاً روی ظاهر فیزیکی، عملکرد و قابلیت ساخت یک محصول تمرکز می‌کنند، اگرچه اغلب در چرخه توسعه به مراتب فعالیت بیشتری دارند.
هر چیزی که روزانه با آن در خانه، اداره، مدرسه یا محیط عمومی تعامل دارید، نتیجه یک فرآیند طراحی صنعتی است. در طول این فرآیند، تصمیمات بی‌شماری توسط یک طراح صنعتی (و تیم مربوطه) گرفته میشود که با هدف بهبود زندگی شما از طریق طراحی اجرا شده است.
توانایی های لازم یک طراح صنعتی
اغلب رشته‌های تلفیقی نیازمند یادگیری و استعداد در موضوعات مختلف هستند. از الزامات اولیه ورود به این رشته می‌توان به علاقه و استعداد در مباحث طراحی، هنر، تجسم، خلاقیت و اجرای ایده‌ها اشاره کرد. سایر ویژگی های یک طراح صنعتی شامل موارد زیر هستند:
- اطلاعات پایه قوی در دروس هندسه، ریاضی، هنر و فیزیک
- داشتن دید فضایی و قدرت تجسم بالا
- آشنایی و علاقه به کامپیوتر
- دقت در مشاهده و جزئی‌نگری
- علاقه و استعداد در طراحی
- داشتن روحیه کشف و جستجوگری
- علاقه و استعداد در خلق و ابداع کردن
- قدرت تخیل و تفکر خلاق
- صبر و حوصله زیاد
- روحیه کار تیمی
- توانایی مدیریت و رهبری
- مهارت‌های بازاریابی و جذب مشتری
- توانایی حل مسئله
- مهارت مدیریت زمان
چگونه وارد رشته طراحی صنعتی شویم؟
برای ورود به رشته طراحی صنعتی میتوانید در انتخاب رشته نهم ریاضی را انتخاب کنید یا وارد هنرستان شوید. این رشته در دانشکده‌های هنر و معماری دانشگاه‌ها ارائه میشود. دانش‌آموزانی که از کنکور ریاضی فیزیک یا کنکور هنر وارد رشته طراحی صنعتی می‌شوند، می‌توانند مقطع کاردانی یا کارشناسی پیوسته این رشته را انتخاب کنند. اما هنرجویان هنرستان‌ها، فقط مجاز به شرکت در کنکور دانشگاه علمی کاربردی و انتخاب مقطع کاردانی طراحی صنعتی هستند.
ورود به این رشته از هنر یا ریاضی مزیت‌های خاص خود را دارد. مباحث دروس ریاضی، هندسه و فیزیک در رشته ریاضی به یادگیری بهتر جنبههای تئوری و محاسبات دانشجویان این رشته در آینده کمک می‌کنند. از طرفی در هنرستان بیشتر واحدهای درسی عملی و کارگاهی هستند، بنابراین هنرجویان در کار علمی، جنبههای هنری و طراحی این رشته قوی‌تر خواهند بود.
رشته طراحی صنعتی بدون کنکور
مانند بسیاری از رشته‌های دیگر، میتوانید در رشته طراحی صنعتی بدون کنکور ثبت نام کنید. پذیرش طراحی صنعتی بدون کنکور صرفا بر اساس سوابق تحصیلی انجام میشود و باید برای گذراندن دروس دانشگاهی، شهریه پرداخت کنید. پیشنهاد می‌کنیم مطلب رشته های بدون کنکور ریاضی را نیز بخوانید.
آزمون عملی طراحی صنعتی
پذیرش در رشته طراحی صنعتی به صورت نیمه متمرکز است. یعنی داوطلبان بعد از قبولی در آزمون کتبی کنکور و اعلام قبولی، باید برای آزمون عملی هم ثبت نام جداگانه انجام دهند و در آن شرکت کنند. نمره کتبی آزمون سراسری ۶۰ درصد و نمره آزمون عملی ۴۰ درصد در قبولی نهایی داوطلبان اثرگذار هستند (ضریب ۶ برای کنکور هنر و ضریب ۴ برای آزمون عملی). اگر داوطلبی در این آزمون شرکت نکند به معنای انصراف از قبولی است. آزمون عملی رشته طراحی صنعتی معمولا دو تا ۳ هفته پس از اعلام نتایج اولیه کنکور سراسری انجام میشود. آزمون عملی شامل پرسش‌های فنی (تئوری) و طراحی ابزار آلات (عملی) است.
بخش تئوری آزمون عملی طراحی صنعتی
پرسش‌های این آزمون با موضوعاتی مثل چرایی یک نوع طراحی خاص، کاربرد یک نوع طراحی خاص، نام و کاربرد ابزارهای مختلف مطرح میشود. به همین دلیل باید درباره ساختار و عملکرد وسایل صنعتی آشنایی کافی داشته باشید. برای اینکه با پرسش‌های این آزمون آشنا شوید برخی از نمونه سوالات آزمون عملی طراحی صنعتی را در ادامه آورده‌ایم:
- تصویر یک ابزار یا وسیله به داوطلب داده میشود و از او میخواهند که علت نحوه طراحی را ذکر کند.
- تصاویر چند نوع صندلی به داطلب داده میشود و سوالا ین است که هر صندلی برای چه نوع میزی مناسب است.
- تصاویر چند قطعه خودرو داده میشود که داوطلب باید نام آن‌ها را بگوید.
- عاج‌های پله برقی چه کاربردی دارند؟
بخش طراحی آزمون عملی طراحی صنعتی
در بخش طراحی از داوطلب درخواست میشود یک وسیله با کاربرد یا ویژگی خاص را طراحی کند. این طرح از نظر خلاقیت، نوآوری، پرسپکتیو، جنس خطوط، رنگ‌گذاری و جهت‌های نمایشی بررسی میشود.
دروس رشته طراحی صنعتی در کارشناسی
طراحی صنعتی در دانشگاه شامل ۱۳۹ واحد از دروس تئوری و عملی است که دانشجویان طی ۸ ترم تحصیلی (۴ سال) می‌گذرانند که شامل دسته‌بندی زیر است:
- دروس عمومی: ۲۲ واحد
- دروس پایه: ۲۶ واحد
- دروس تخصصی: ۸۱ واحد
- دروس اختیاری: ۱۰ واحد
برای آشنایی بیشتر با فضای درسی و مباحثی که در این رشته دانشگاهی تدریس میشود، جدول زیر را بررسی کنید.
| دروس پایه | کارگاه طراحی پایه، مبانی هنرهای تجسمی، هندسه ترسیمی، کارگاه حجم‌سازی، کارگاه مدلسازی، ریاضی، آشنایی با تاریخ هنر |
| دروس تخصصی | فیزیک ایستایی، فیزیک دینامیک، فیزیک الکتریسیته و نور، نقشه‌کشی صنعتی، تاریخ طراحی صنعتی، ارگونومی، فرم و فضا، مواد و روش‌های ساخت چوب، مواد و روش‌های ساخت فلز، مواد و روش‌های ساخت پلاستیک، اقتصاد و بازاریابی محصولات صنعتی، هنر و تمدن اسلامی، طرح اشیا در تمدن ایرانی اسلامی، طراحی به کمک رایانه، طراحی فن مقاومت مطالح، طراحی فنی اجزای ماشین، رباتیک، طراحی چندرسانه‌ای، مبانی طراحی صنعتی، خلاقیت و نوآوری، فرآیند طراحی صنعتی، طراحی ارگونومیک، آینده پژوهی در طراحی، ارزیابی محصولات صنعتی، کراگاه دیجیتال، ارتباط با صنایع، پروژه طراحی محصول، پروژه طراحی بسته‌بندی، پروژه طراحی داخلی و مبلمان، پروژه طراحی محیطی و مبلمان شهری، پروژه طراحی بیونیک، پروژه طراحی خدمات، پروژه طراحی برای صنایع، کارآموزی، پروژه نهایی |
| دروس اختیاری | مبانی طراحی تعاملی، تاریخ طراحی صنعتی معاصر، زبان تخصصی، روش تحقیق و ارائه، کاربرد علوم انسانی در طراحی صنعتی |
گرایش های طراحی صنعتی
دانشجویان رشته طراحی صنعتی می‌توانند تا مقطع کارشناسی ارشد در همین رشته تحصیل کنند که امکان کار در حوزه آموزش و پژوهش را برایشان فراهم می‌کند. این رشته در مقطه کارشناسی هیچ گرایش دانشگاهی ندارد و در مقطع ارشد نیز فقط گرایش طلا و جواهر ارائه میشود. اما دانشجویان بر اساس علاقه و توانمندی‌های خود، می‌توانند کارآموزی و پروژه‌های خود را در یکی از شاخه های طراحی صنعتی انجام دهند و اطلاعات و دانش خود را در یکی از شاخه‌های زیر گسترش دهند:
- طراحی محصول
- طراحی سامانه‌های حمل و نقل (طراحی خودرو، هواپیما، پهپاد، ترن، شناورها، موتور‌سیکلت، دوچرخه و اسکوتر)
- طراحی محیطی
- طراحی دکوراسیون
- طراحی مبلمان
- طراحی بسته‌بندی
- طراحی اسباب‌بازی
- طراحی هویت
- طراحی تعاملی
- طراحی جواهرات
- طراحی پوشاک
- طراحی نظامی
- طراحی خدمات
- طراحی لوازم الکترونیکی مصرفی
- طراحی لوازم پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی
- طراحی لوازم ورزشی
پیشنهاد مطالعه: مهندسی خودرو از معرفی رشته تا بازارکار و درآمد
آینده شغلی طراحی صنعتی
طراحان صنعتی آشتی‌دهندگان صنعت، هنر و اقتصاد هستند و در تمام کارخانه‌ها و خطوط تولید در رأس هرم مدیریت تولید کالا و محصولات قرار دارند. هرچند فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در صنایع مختلف تولیدی و کارخانه‌ها فعالیت داشته باشند اما بازار کار طراحی صنعتی به دلیل عدم ارتباط نزدیک بین صنعت و دانشگاه در ایران، رونق چندانی ندارد. میزان حقوق و درآمد این رشته با توجه به تحصیلات، رزومه، تجربه، زمان صرف شده برای پروژه، سختی کار و فعالیت‌های لازم برای انجام کار تعیین میشود.
درآمد طراحی صنعتی در ایران
درآمد رشته طراحی صنعتی برای فارغ‌التحصیلانی که توانایی عملی، مهارت، دانش و تلاش کافی داشته باشند، مناسب است. بنابراین برای موفقیت در این رشته به هیچ عنوان نباید به دروس دانشگاهی اکتفا کنید و از دوران دانشگاه باید به دنبال کسب تجربه، کارآموزی، انجام پروژه و یادگیری نرم‌افزارهای تخصصی طراحی صنعتی رشته باشید.
مشاغل طراحی صنعتی
برای اینکه یک ایده کلی از فضای کار این رشته در ذهن خود داشته باشید لیستی از مشاغل و محیط‌های کاری موجود برای زیر گروه های رشته ی طراحي صنعتي را در ادامه آورده‌ایم:
- شهرداری و سازمان زیباسازی
- کارخانه‌های تولید بسته‌بندی
- صنعت اسباب‌بازی
- صنعت نوشت‌افزار
- صنایع تولید لوازم صوتی و تصویری
- صنایع تولید سیستم‌های کامپیوتری
- صنایع مبلمان و دکور
- طراحی جواهرات
- طراحی و تولید ماشین‌های ساختمانی یا ماشین‌آلات سنگین
- دفترهای خصوصی مربوط به طراحی صنعتی
- طراحی تجهیزات پزشکی
- شرکت‌های طراحی داخلی
- ایده‌پردازی یا مدلسازی تبلیغاتی
- طراحی داخلی
- طراحی خدمات
- طراح UI/UX
شاید بد نباشد برای مقایسه و اطلاع از بازار کار سایر رشته‌ها، مطالب شغل های رشته ریاضی و شغل های رشته هنر را هم مطالعه کنید.
بهترین دانشگاه ها برای رشته طراحی صنعتی
در صورتی که قصد ورود به رشته طراح صنعتی را دارید، سعی کنید تا با کسب رتبه بهتر در بهترین دانشگاه های طراحی صنعتی ایران تحصیل کنید و زیر نظر اساتید برتر آموزش ببینید. بهترین دانشگاه‌های رشته طراحی صنعتی را در لیست زیر مشاهده می‌کنید:
- دانشگاه تهران (پردیس هنرهای زیبا)
- دانشگاه هنر تهران
- دانشگاه الزهرا
- دانشگاه علم و صنعت
- دانشگاه هنر تبریز
- دانشگاه اصفهان
سخن پایانی
طراحی صنعتی تلفیقی از علم و هنر و یکی از حوزه‌های پر رونق و رو به رشد در تمام دنیا محسوب میشود که پر از فرصت‌های هیجان‌انگیز برای ورود به مشاغل متنوع است. فارغ‌التحصیلان این رشته بر اساس تجربه دوران تحصیل، پروژه‌های درسی و کارآموزی‌های خود می‌توانند وارد بازار کار صنایع مختلفی مانند طراحی و تولید اسباب بازی، مبلمان، خودرو، ماشین‌آلات، ابزارها، رابط کاربری و طراحی فضاهای داخلی شوند. اگر فردی خلاق و علاقه‌مند به ابداع هستید و استعداد و ذوق هنری را در کنار قدرت تجسم، ریاضی و محاسباتی دارید، این رشته می‌تواند مسیر خاص و متفاوتی را پیش روی شما بگذارد.
سوالات متداول
- طراحی صنعتی زیر شاخه کدام رشته است؟
طراحی صنعتی زیرشاخه مشترک ریاضی و هنر است که از طریق کنکور هر دو رشته میتوانید آن را انتخاب کنید.
- چگونه وارد رشته طراحی صنعتی شویم؟
برای انتخاب رشته طراحی صنعتی میتوانید در رشته ریاضی یا هنر درس بخوانید و در کنکور ریاضی، کنکور هنر یا کنکور علمی کاربردی شرکت کنید.
- آیا رشته طراحی صنعتی بدون کنکور هم پذیرش دارد؟
بله برخی از واحدهای دانشگاه آزاد، غیر انتفاعی و علمی کاربردی به صورت بدون کنکور و بر اساس سوابق تحصیلی، در مقاطع کاردانی و کارشناسی رشته طراحی صنعتی پذیرش دارند. - آزمون عملی رشته طراحی صنعتی چگونه است؟
آزمون عملی طراحی صنعتی شامل دو بخش پرسش سوالات فنی تئوری و انجام طراحی عملی است. در بخش تئوری از داوطلب درباره یک طراحی، نام و کاربرد ابزراهای طراحی صنعتی سوال میشود. در بخش طراحی نیز از داوطلب میخواهند یک قطعه یا وسیله با کاربرد خواسته شده را طراحی کند و در نهایت از جنبههای مختلف مانند کارایی، خلاقیت، نوآوری و پرسپکتیو به آن نمره داده میشود.
