آشنایی و نحوه برخورد صحیح با کودک برونگرا

اگر فرزندتان به مهمانی رفتن و تعامل با دیگران علاقه زیادی دارد و هنگامی که در مکان­های خلوت است انگار شکنجه­اش می‌دهند، پس احتمالا فردی برونگرا است. سبک آموزش و تربیت کودک برونگرا با دیگر همسالان تفاوت دارد، زیرا خلق­و­خوی متفاوتی دارند. البته که همه ما تا حدودی برونگرا هستیم، ولی بعضی کودکان واقعا عاشق مهمانی، دورهمی و بازی در محیط­های پر رفت­و­آمد و شلوغ هستند. نحوه برخورد درست با کودکان برونگرا نیازمند شناخت ویژگی­­ها و علل برونگرایی است که در این مقاله به بررسی آن­ها پرداخته می شود.

ویژگی کودکان برونگرا

کدام کودکان برونگرا هستند؟ جواب این سوال را می‌توان از روی رفتار و شیوه ارتباط آن‌ها با دیگران پیدا کرد. خصوصیات کودک برونگرا با زندگی جمعی و گروهی انسان‌ها همخوانی بیشتری دارد. الگوی رفتاری این کودکان از ویژگی­های زیر تشکیل می­شود:

ریسک پذیر

• به‌شدت خطرپذیر هستند و تصور می‌کنند هیچ کس و هیچ چیز نمی‌تواند مانع رسیدن آن‌ها به امیال­شان شود.
• راحت به دیگران اعتماد می‌کنند و درگیر دوستی­ها و تعاملات ناسالم می­شوند.
• بیش از دیگران به تجربیات جدید و خطرناک تمایل پیدا می‌کنند.
• به مراقبت زیاد ندارند تا بتوانند خوب و بد، دوست و دشمن و چیزهای دیگر لازم برای زندگی در جامعه را یاد بگیرند.

البته نگران نباشید، زیرا همه چیز به نحوه تعامل شما با فرزندان بستگی دارد. اگر راه و رسم زندگی در جامعه را یاد بگیرند، مشکلی خاصی وجود ندارد. برونگرایی یکی از عوامل موفقیت در دنیای کنونی است، زیرا جامعه برای تعاملات اجتماعی و کارهای گروهی ارزش زیادی قائل است.

افزایش عملکرد در جمع

• علاقه زیادی به گفت‌وگو و ارتباط دارند، زیرا در این مواقع بهتر یاد می‌گیرند.
• هنگام تعاملات اجتماعی سطح تحریک مغزی­شان به حالت ایدئال می‌رسد، یعنی بازدهی فکری و عملکردی بیشتری دارند.
• نقطه قوت برونگراها، توانایی فعالیت و تمرکز در مکان­های شلوغ است.
• توانایی کارِ گروهی و برخورداری از ویژگی‌های برونگرایی تبدیل به امتیاز ویژه‌ای در مدارس، انواع دانشگاه و محیط‌های کاری شده است.

با صدای بلند فکر کردن

تفکر کودکان برونگرا بیش از دیگر همسالان به بیان کلامی موضوعات وابسته است، یعنی از تعامل و گفت­وگو یاد می­گیرند. یکی از تفاوت‌های بین کودکان درونگرا و برونگرا نحوه تفکر آن‌هاست؛ درونگرایان، ذهنی فکر می‌کنند و برونگرایان هنگام حرف زدن با دیگران فکرشان بهتر کار می‌کند.

تحریک پذیری و پرخاشگری

• رفتار کودکان برونگرا معمولا به‌صورت خودکار و بدون تأمل است، زیرا آگاهی کمی نسبت به هیجانات و افکارشان دارند.
• به دلیل خودکنترلی پایین، به صورت تکانشی و پرخاشگرانه با دیگران و به­خصوص همسالان رفتار می‌کنند.
• احتمال نقض قوانین چه در بازی­ها، مدرسه یا خانه وجود دارد.
• ·          به دلیل تحریک پذیری زیاد، احتمال ابتلا به اختلالاتی مانند نافرمانی مقابله­ای و تکانشگری وجود دارد.

این کودکان به‌مرور که بزرگ­تر می­شوند، توانایی به تأخیر انداختن نیازها را به دست می‌آورند. آن­چه اهمیت دارد توانایی درک و برخورد درست با آن­ها است تا به بلوغ فکری برسند.

خوشبین بودن

شوخ طبعی و مثبت اندیشی یکی از ویژگی‌هایی است که برای توصیف افراد برونگرا  به کار می­رود. همه ما در برخورد با آن‌ها انرژی مثبت می‌گیریم. البته آن­ها نیز گاهی اوقات غمگین می‌شوند، اما زود فراموش می‌کنند؛ تا حدودی هم سهل­انگار و کم­توجه هستند.

انعطاف پذیر

• با مشکلات و تجارب جدید به‌راحتی سازگار می‌شوند.
• ·          لزوما نیاز به برنامه از پیش تعیین شده برای سفر، کار یا موارد دیگر ندارند و از تصمیمات لحظه‌ای استقبال می‌کنند.
• ·          این ویژگی یک امتیاز مثبت محسوب می شود و به تفکر خلاقانه کمک می‌کند.
• برونگرایان خود را به یک چهارچوب بسته فکری محدود نمی­کنند و توانایی تغییر نگرش و بروز خلاقیت در آن­ها بیشتر است.

مهم­ترین ویژگی­های کودکان برونگرا را با یکدیگر بررسی کردیم. برونگرایی، مثل همه صفات شخصیتی دیگر، خوبی‌ها و بدی­هایی دارد؛ خوبی­های آن را باید تقویت و بدی­ها را مدیریت کنیم. شکل­گیری شخصیت کودکان تا حدود زیادی به تربیت دوران کودکی وابسته است و سهل­انگاری در این زمینه منجر به مشکلات رفتاری در بزرگسالی می­شود.

بیشتر بخوانید: رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد

آیا ممکن است فرد برونگرا خجالتی باشد؟

 بله، شاید تعجب کنید ولی برونگرایی و خجالتی بودن می‌توانند همزمان در یک نفر جمع شوند. خجالت کشیدن برای کودکان برونگرا زجرآور است، زیرا کمرویی مانع تعامل آن­ها با دیگران می شود. این کودکان بیشتر از درونگرایانِ خجالتی به کمک نیاز دارند، زیرا علاقه زیادی به تعاملات اجتماعی دارند.

علت برونگرایی

نظرات زیادی در مورد علل برونگرایی بیان شده است که به صورت کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند: روان شناختی و عصب شناختی. روان شناسان روی نحوه نگرش کودک به دنیا و سیستم خانواده کار می‌کنند و دانشمندان علوم اعصاب بر پردازش اطلاعات در مغزِ کودکان تمرکز می‌کنند.

علل برونگرایی از دید روان­شناختی

یونگ اولین کسی است که مفاهیم برونگرایی و درونگرایی را وارد بحث‌های شخصیت شناسی کرد. کارل گوستاو یونگ می‌گفت: «افراد در درون خود هر دو گرایش درونگرایی و برونگرایی را دارند و بسته به موقعیت یکی را به دیگری ترجیح می‌دهند؛ آنچه نقش تعیین کننده در سبک شخصیتی افراد دارد، علاقه بیشتر آن‌ها به یکی از این دو الگو است».

تحقیقات بیشتر هم تا حدودی حرف یونگ را تائید می‌کند. ما می­توانیم برونگرایی را در کودکان تقویت کنیم تا به تعاملات اجتماعی علاقه­مند شوند. کودکان از سبک زندگی والدین نقش پذیری می‌کنند و روابط اجتماعی را از آن­ها یاد می‌گیرند. اگر والدین آدم‌های اجتماعی باشند، کودکان نیز به تعاملات و دورهمی­ها علاقه بیشتری پیدا می‌کنند. البته امروزه عقاید یونگ در دنیای روا­ن­شناسی به‌طور کامل پذیرفته نیست، زیرا رفتارهای کودکان تا حدودی به دلیل عوامل ژنتیکی و عصب شناختی است.

علل برونگرایی از دید علوم اعصاب

اولین نظریه جدی در این زمینه را آیزنک مطرح کرد. دستگاه شبکه‌ای در ساقه مغز قرار دارد و اولین مکانی است که ورود و خروج اطلاعات و تحریک­های محیطی را کنترل می‌کند. این قسمت از مغز، در افراد برونگرا تحریک­پذیری کمتری دارد و آن­ها باید تحریک بیشتری از محیط دریافت کنند تا کم­کاری دستگاه شبکه‌ای جبران شود.

دومین نظریه که تا حدودی به حرف آیزنک نزدیک است، به قشر پیشانی مغز مربوط است. قشر پیشانی در قسمت جلوی مغز قرار دارد و مسئول کنترل تکانه و شخصیت ماست. طبق تحقیقات، این قسمت از مغز برونگرایان سطح تحریک پایین­تری از دیگران دارد. دلیل اینکه به افراد بیش­فعال داروهای محرک مثل ریتالین تجویز می شود نیز همین است. درواقع به دلیل تحرک کمتر این منطقه مغزی، کودکان مجبور به فعالیت بیشتر می­شوند و داروهای محرک با فعال کردن این بخش از مغز، بیش­فعالی آن­ها را کاهش می­دهند. 

خب، متوجه شدیم که ژنتیک و محیط هر دو بر این صفت شخصیتی تأثیرگذار هستند. تغییر و دست­کاری ژنتیک با دارو و جراحی و مواردی از این دست صورت می­گیرد که عوارض جانبی زیادی دارند. اما تربیت صحیح کودکان، راهی امن و مطمئن برای بهبود ویژگی­های شخصیتی آن­هاست.

بیشتر بخوانید: دانشگاه های نیمه دولتی چیست

نحوه تعامل با کودکان برونگرا

به دلیل الگوهای رفتاری این کودکان، نحوه تعامل با آن‌ها کمی سخت است. نحوه رفتار باید در عین جلوگیری از رفتارهای ناسالم، حاکی از احترام و محبت باشد. از اصول زیر در برخورد با این کودکان استفاده کنید:

آموزش کنترل هیجانات

افراط و تفریط در هر کاری آسیب­زا است و در بزرگسالی کاهش می­یابد. اما کودکان شاید نتوانند این موضوع را درک کنند که رفتارشان باعث آسیب‌های روحی در زندگی آینده‌شان خواهد شد. اگر از همان اوایل کودکی به آن‌ها کمک کنید تا بر رفتارشان نظارت کنند، کنترل هیجانات و رفتار را بهتر یاد می­گیرند. روش‌هایی مانند تنفس عمیق در زمان عصبانیت را به کودک بیاموزید.

آموزش شناسایی هیجانات

کنترل هیجانی و رفتاری نیازمند شناسایی هیجانات است. یکی از دلایل تحریک پذیری، ناتوانی در شناسایی هیجانات خود و دیگری است. با گفتن جملاتی مانند: « انجام تکالیف سخت و کسل­کننده است، اما موفقیت در مدرسه به انجام تکالیف بستگی دارد» یا «  می­دانم که نخریدن آن اسباب بازی تو را عصبانی کرد و از من ناراحتی! قول می­دهم در زمان مناسب آن را برایت بخرم»، شناسایی و کنترل هیجانات را به کودک آموزش دهید.

تقویت رفتارهای هدف

یکی از بهترین روش‌های شکل­دهی رفتار در کودکان و حتی بزرگ‌سالان، تقویت رفتار است. کودکان نسبت به بزرگ‌سالان انعطاف پذیری بیشتری دارند و تغییرات رفتاری برای­شان آسان­تر است. فرصت­های یادگیری فردی مانند بازی­های فکری، قاعده­مند و تمرکزی برای کودک فراهم و رفتارهای مسئولانه را تقویت کنید. بازی­های فردی مانند جورچین و سودوکو و بازی­های قانون­مدار مانند قایم باشک به بهبود تمرکز و کاهش تحریک­پذیری کودکان کمک می­کند.

آموزش احترام به تنهایی

احترام به تنهایی و آرامش دیگران را به کودک آموزش دهید. هرچند که در جهانی برونگرا و گروهی زندگی ­می­کنیم، اما یک­سری کارها را باید به تنهایی مدیریت کنیم. از آن‌ها بخواهید که برای 5 دقیقه، کاری را به صورت فردی انجام دهند و در آن مدت با هیچکس حرف نزنند. به‌مرور مدت زمان فعالیت را افزایش دهید و در ازای تکمیل فعالیت، رفتار کودک را تقویت کنید.

مهارت برنامه ریزی

مهارت نظم­بخشی به معنای سازمان دادن به کارها و تکالیف است. برنامه­ ریزی به تفکر انتزاعی نیاز دارد و کودکان برونگرا توانایی کمی در این زمینه دارند. با کشیدن تصاویر و دادن سرنخ­ها به آن­ها در برنامه­ریزی کمک کنید. مثلا ساعت انجام فعالیت­ها را روی در اتاقش بنویسید تا فراموش نکند. یکی از مهم­ترین عوامل موفقیت در برنامه ریزی، مدیریت زمان است. برای شروع و پایان کار زمان تعیین کنید و بعد از انجام تکالیف، رفتار کودک را تقویت کنید.

تأکید بر نقاط قوت

این روزها دیگر روان شناسان فقط نقاط ضعف افراد را نمی‌بینند! بعضی از آن‌ها روی نقاط قوت و بهبود اعتماد به ­نفس و عزت نفس­شان کار می­کنند. اگر فقط نقاط ضعف کودکان برونگرا را ببینیم، فکر می‌کنند از دیگران متفاوت هستند و همین باعث افزایش احساس تنهایی در آن‌ها می‌شود. به سبک رفتاری، تعاملات اجتماعی و علایق کودک احترام بگذارید تا آن­ها نیز درخواست­ها و توصیه­های شما را بشنوند.

آموزش والدین و جامعه

مهم‌ترین کار روانشناسان آگاهی بخشی نسبت به هیجانات، احساسات و افکار انسانی است،. برونگرایان هیجانات، احساسات و افکار خاصی دارند که در ابتدا توسط والدین شناسایی می شود. اولین شرط برخورد درست با کودکان برونگرا، آموزش والدین و جامعه در مورد نیازهای آن­ها است.

سخن پایانی

کودک برونگرا علاقه زیادی به بودن در جمع و تعاملات اجتماعی دارد. آن­ها ریسک­پذیر، گاهی­ اوقات پرخاشگر و پرتحرک هستند و مدیریت ارتباط با آن­ها مشکل است. با استفاده از روش­هایی که در متن مقاله ارائه کردیم به افزایش خودکنترلی در فرزندتان کمک کنید، زیرا اگر برونگرایی شدت پیدا کند منجر به اختلالاتی مانند بیش­فعالی می شود. به علایق کودک احترام بگذارید و از عزت­نفس­شان محافظت کنید تا معجزه احترام را به چشم ببینید.

سوالات متداول

1. آیا می‌توان کودک برونگرا را درمان کرد؟
   این موضوع یک ویژگی شخصیتی است و مشکل محسوب نمی‌شود که نیاز به درمان داشته باشد. در متن مقاله در مورد نحوه برخورد درست با این کودکان توضیحات لازم داده شده است.
   
2. چگونه برونگرایی را کنترل کنیم؟
   برای جلوگیری از اقدامات لحظه‌ای و تکانشی، از تمرینات ذهن آگاهی و ریلکسیشن استفاده کنید. روش­های پیشنهادی در متن مقاله را حتما مطالعه کنید.
   
3. نیازهای کودکان برونگرا چیست؟
   همان­قدر که افرادی عادی به مقداری تنهایی برای سرحال شدن نیاز دارند، کودکان برونگرا با تعاملات اجتماعی حال­شان خوب می شود. ویژگی­های این کودکان، به صورت کامل در متن مقاله بررسی شده است.
   
4. تفاوت بین کودکان درونگرا و برونگرا چیست؟
   همان­قدر که کودکان برونگرا از تعاملات اجتماعی احساس سرخوشی و نشاط می کنند، ویژگی کودکان درونگرا علاقه به تنهایی و خلوت علاقه­ است.