اگر می‌توانستیم همیشه منطقی فکر کنیم و تصمیم بگیریم خیلی خوب بود، اما متأسفانه این‌گونه نیست. بخشی از مغز ما منطقی است و موضوعات را بهصورت زمانی می‌بیند، اما قسمت دیگری از مغز ما هیجانی عمل می‌کند و زمان برایش بی‌معناست. برای کنترل بخش هیجانی به ابزارهایی مثل دفتر بولت ژورنال برای مدیریت زمان نیاز داریم. یکی از ایده‌های خوب برای برنامه ریزی، استفاده از روش بولت ژورنال است. در مقاله حاضر، به بررسی این روش جذاب می‌پردازیم.
بولت ژورنال چیست و چگونه درست کنیم
زمان بخش مهمی از زندگی ماست و استفاده درست از آن چالشی بزرگ است. بولت ژورنال به شیوه‌ای خلاقانه و از طریق بررسی گذشته، مدیریت زمان حال و برنامه ریزی برای آینده، موجب تجربه‌ای لذت بخش و کارآمد در زمینه مدیریت زمان می‌شود. رایدر کارول، فردی مبتلا به اختلال نقص توجه، برای رهایی از اختلالش این روش را طراحی کرد. این روش بهصورت یک یادآور عمل می‌کند و برای برنامه ریزی درسی، مالی، کاری و سلامتی مناسب است.
برای یک برنامه درست و حسابی به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت نیاز داریم و دفتر بولت ژورنال این شرایط را برای ما فراهم می‌کند. این دفتر را میتوان به سالنگار، فصل نگار، ماه نگار، هفته نگار و روز نگار تقسیم کرد و اهداف سالانه را در مقیاس‌های زمانی کوچک‌تر مرتب کرد. این کار باعث می‌شود تا درگیر کلیات نشوید و برنامه‌ای عینی و عملیاتی در اختیار داشته باشید. بولت ژورنال همچنین به شما در بهبود تکنیک های خودمدیریتی برای دانش آموزان کمک می‌کند.
تا اینجا فهمیدیم که بولت ژورنال نوعی دفتر برنامه ریزی است که بهصورت یادآور عمل می‌کند. زمان در این دفتر اهمیت زیادی دارد و به بخش‌های زمانی مختلف تقسیم می‌شود. اما هنوز نمی‌دانیم که دقیقا شامل چه مواردی است و چگونه به ما کمک می‌کند تا از وقتمان نهایت استفاده را ببریم. در قسمت بعد ساختار صفحات این روش را توضیح می‌دهیم.
دفتر بولت ژورنال شامل چه مواردی است؟
پیروی از یک نظم منطقی برای دفترهای برنامه ریزی ضروری است. تزئین این دفتر بهصورت سلسله مراتبی از موارد کلی به موارد جزئی و با استفاده از مفاهیم زیر صورت می‌گیرد:
1. علائم کلیدی
آن‌ها شبیه به علائم راهنمایی و رانندگی عمل می‌کنند، یعنی باعث جلب توجه ما به موضوعات مهم می‌شوند. هرچند طراحی دفتر بولت ژورنال به سلیقه افراد وابسته است، اما علائم پیشنهادی رایدر کارول چنین است:
- وظایفی که باید انجام شود: ●
- رویدادهایی مثل تولد و امتحان: ○
- وظایفی که انجام شده: ×
- یادداشت‌هایی مثل خاطرات و ایده‌ها: —
- وظایفی که در اولویت هستند: *
- وظایفی که به ماه بعد مهاجرت می‌کنند: <
- وظایفی که به بیش از یک ماه بعد مهاجرت می‌کنند: >
- وظایفی که دیگر انجام دادنشان مهم نیست: روی آن‌ها خط می‌کشیم
نکته: این علائم قراردادی هستند و هرکسی به سلیقه خودش می‌تواند آن‌ها را تغییر دهد یا بسته به نیازش مواردی جدیدی به آن اضافه کند.
2. فهرست
آخرین قسمتی که کامل می‌شود و اولین قسمتی که بعد از علائم کلیدی در ساختار دفتر جای می‌گیرد. در این قسمت، صفحات دفتر را شماره گذاری می‌کنیم تا به‌راحتی آن‌ها را پیدا کنیم.
3. آینده نگار
سالنگار، ماه نگار، هفته نگار و روز نگار قسمت‌های مختلف یک آینده نگار هستند. در دفتر برنامه ریزی جایی برای آینده نگار وجود ندارد، بلکه بر اساس سلیقه و اهدافمان میتوانیم از سالنگار، ماه نگار یا موارد دیگر استفاده کنیم. به همین منظور، در ادامه مهم‌ترین شیوه‌های زمان‌بندی یعنی سالانه، ماهانه، هفتگی و روزانه را با جزئیات بیشتر توضیح می‌دهیم.
سال نگار
در این قسمت اهداف و تکالیف بهصورت کلی بیان می‌شوند. سال را به 12 ماه تقسیم می‌کنیم و کارهایی که در هر ماه باید انجام شود را بهصورت کلی یادداشت می‌کنیم. اینکه در هر ماه باید چه‌کاری انجام دهیم تا به هدف یا اهداف اصلی نزدیک شویم، در این قسمت نوشته می‌شوند.
ماه نگار
از لحاظ جزئینگری در میانه سالنگار و روز نگار قرار می‌گیرد. ماه نگار به ما کمک می‌کند تا بفهمیم در ماه آینده چه اتفاقاتی در انتظار ماست. رویدادهای مهمی که قرار است در طول ماه اتفاق بیافتد را با یک نگاه کلی مشاهده می‌کنیم.
هفته نگار
در طرحِ رایدر کارول برای دفتر برنامه ریزی، اسمی از هفته نگار به میان نیامده است. زمینههایی مثل برنامه ریزی درسی معمولا بهصورت هفتگی انجام می‌شود و بررسی آن خالی از لطف نیست. ساختار آن شبیه به ماه نگار است با این تفاوت که جزئیات بیشتری را میتوان در آن جای داد. در این قسمت میتوان لیستی از وظایف هفتگی، مرور هفتگی، برنامه ریزی برای هفته بعد و لیست انجام کارهای خانه را ثبت کرد.
روز نگار
و بالاخره برنامه‌هایی که قرار است در یک روز مشخص انجام شود را در این قسمت یادداشت می‌کنیم. میتوانیم از روز قبل مشخص کنیم که فردا قرار است چه‌کاری انجام دهیم. در این قسمت خاطرات روزانه، برنامه‌ی غذایی، تمرینات جسمی و روحی، لیست خرید و موارد بسیار دیگری را با تمام جزئیات یادداشت خواهیم کرد.
در این قسمت ویژگی‌های اصلی یک دفتر بولت ژورنال تحصیلی، کاری، مالی و سلامتی را مشاهده کردیم. این دفتر شامل اصطلاحات و واژگانی است که برای کمک به سازمان دهی اطلاعات ایجاد شده‌اند. در ادامه مهم‌ترین واژگان متداول را تقدیمتان می‌کنیم.
واژگان متداول بولت ژورنال
- برگه (صفحه): بخش‌های مختلف به‌وسیله ورقه‌هایی مثل روزانه، ماهانه و سالانه از هم جدا می‌شوند. این برگه می‌تواند از یک تا چندین صفحه باشد. به‌عنوان مثال، برگه ماهانه دارای دو صفحه رو به روی هم است، اما برگه سالانه معمولا چهار صفحه دارد.
- بولِت (Bullet): یکی از علائم کلیدی است که برای مشخص کردن وظایف استفاده می‌شود. یعنی هر مطلبی که در جلوی آن یک دایره توپر (بولِت) مشاهده کردیم، کاری است که باید انجام شود.
- مهاجرت: گاهی اوقات فرصت انجام همه برنامه‌هایمان را نداریم و بعضی از کارها نیمه تمام باقی می‌مانند. اگر کاری را از یک ماه به ماه بعد یا از یک روز به روز بعد موکول کنیم، از مهاجرت استفاده کرده‌ایم. این روش فرصتی برای بازنگری اهداف و وظایف قبلی ایجاد می‌کند. به‌عنوان مثال، متوجه می‌شویم که انجام یکی از وظایف موجود در لیست بیهوده است و آن را خط می‌زنیم.
- بوژو (Buju): کوتاه شده‌ی بولت ژورنال
- چک لیست: در این قسمت لیستی از کارهایی که باید انجام شود تهیه می‌کنیم و هر کدام را انجام دادیم تیک می‌زنیم.
کلکسیون و ردیاب دو اصطلاح پرکاربرد در بوژو است که به دلیل اهمیتشان با جزئیات بیشتر آن‌ها را بررسی می‌کنیم. آن‌ها برگه‌های مجزایی را در دفتر بولت ژورنال به خودشان اختصاص میدهند.
مجموعه‌ها یا کلکسیون‌های بولت ژورنال
وقتی وظایف مشابه را در برگه‌ای جداگانه لیست می‌کنیم، آن‌ها را به کلکسیون تبدیل کرده‌ایم. به‌عنوان مثال، فیلم‌هایی که دوست داریم ببینیم، کتاب‌هایی که باید بخوانیم و بهصورت کلی هر موضوعی که بتوان آن را به گروهی از وظایف کوچک‌تر تقسیم کرد، در این قسمت منظم می‌شوند. برای فهم بهتر این اصطلاح، بعضی از کلکسیون‌های متداول را توضیح می‌دهیم.
کلکسیون اهداف یا موضوعات مهم
گاهی اوقات اهداف زیادی داریم و قصدمان از طراحی این دفتر رسیدن به آن‌ها است. در این مواقع میتوانیم در یک برگه اهدافمان را لیست کنیم و بهصورت مرتب آن‌ها را مرور کنیم تا متوجه شویم که در کجای مسیر قرار داریم.
لیست‌ها
مهم‌ترین کاربرد کلکسیون‌ها در این قسمت است. میتوانیم لیستی از کارهای مشابه داشته باشیم و بهصورت مکرر آن‌ها را بازنگری کنیم. مثلا لیست برنامه غذایی، خریدها و امتحان پایان‌ترم را در این قسمت می‌نویسیم.
ردیاب‌های بولت ژورنال
گاهی اوقات نیاز داریم که عادت‌ها یا اهداف خود را ردیابی کنیم. پیگیری اهداف یا عادت‌های خاص، طی یک بازه زمانی مشخص (مثلا چند ماه)، تا رسیدن به نتیجه دلخواه را از طریق ردیاب‌های مختلف انجام می‌دهیم. مثلا برنامه‌ای برای کاهش وزن طراحی کرده‌ایم که باید مرتب آن را دنبال کنیم. این ردیاب‌ها به برنامه ریزی برای کنکور در دوران مدرسه کمک زیادی می‌کنند، زیرا همزمان با خواندن امتحانات باید به فکر کنکور هم باشیم و مدیریت آن‌ها بدون برنامه ریزی کمی سخت است. برای مدیریت موثر این دو مسئله در کنار هم، نگاهی هم به مقاله تکنیک پومودورو برای درس خواندن و مطالعه کنکوری بیندازید.
ردیاب‌های پرکاربرد بولت ژورنال
ردیاب‌ها مختلفی مثل ردیاب احوالات برای پیگیری تغییرات هیجانی و احساسی، ردیاب اهداف، ردیاب سلامت برای پیگیری موضوعاتی مثل کاهش وزن و ردیاب عادات برای جایگزینی رفتارهای ناسالم با رفتارهای سالم وجود دارد.
در این بخش اصطلاحات و واژگان پرکاربرد دفتر بولت ژورنال را توضیح دادیم. در قسمت بعد سعی می‌کنیم با سازمان دادن به این ویژگی‌ها، نحوه ساخت این دفتر را توضیح دهیم.
نحوه ساخت بولت ژورنال
برنامه ریزی به روش بولت ژورنال چگونه است؟ طراحی آن فقط به یک دفتر و مداد یا خودکار نیاز دارد! انتخاب دفتر به سلیقه خودمان بستگی دارد، اما بهتر است بدون خط باشد تا محدودیت خاصی ایجاد نکند. در ادامه مراحل ساخت این دفتر را مرور می‌کنیم:
صفحه اول
در این قسمت میتوان یک بیت شعر، هدف اصلی طراحی دفتر یا هر چیز دیگری را به‌عنوان مقدمه نوشت.
علائم کلیدی
بعد از نوشتن مقدمه، نوبت به علائم کلیدی می‌رسد. علائم کلیدی معمولا در ابتدای دفتر نوشته می‌شود تا هر وقت نیاز داشتیم به آن‌ها مراجعه کنیم.
فهرست
اولین صفحات اصلی دفتر را به نوشتن فهرست اختصاص می‌دهیم. مطالبی را که در صفحات بعدی یادداشت می‌کنیم، در این قسمت عنوان و شماره صفحه می‌زنیم.
ثبت اهداف یا اتفاقات سالانه
به آن ثبت وقایع مربوط به آینده هم گفته می‌شود. اهداف و کارهایی که باید در طول یک سال آینده انجام شود را در این بخش بهصورت کلی یادداشت می‌کنیم. هر صفحه سه ماه سال را پوشش می‌دهد و وظایف هر ماه را در قسمت مربوط به خودش می‌نویسیم.
ثبت اهداف یا اتفاقات ماهانه
ثبت رویدادهای ماهانه به دو صفحه که رو به روی هم باشند نیاز دارد. در صفحه سمت راست بهصورت عمودی تاریخ‌ها را از یکم تا سی‌ام می‌نویسیم. در همان صفحه، جلوی تاریخ‌ها رویدادهای مهم را یادداشت می‌کنیم. در صفحه سمت چپ، لیست کارهایی که قرار است در طول ماه انجام دهیم را می‌نویسیم.
ثبت اهداف یا اتفاقات روزانه
لیست کارها، دروس، قرارها و یادداشت‌های خود را در این قسمت می‌نویسیم. عنوان صفحه تاریخ روزی است که در آن هستیم. برای هر کدام از کارها علائم کلیدی خاصی مشخص می‌کنیم تا به این طریق نمایش دیداری خوبی از فعالیت‌های روزانه داشته باشیم.
کلکسیون یا مجموعه‌ها
در صفحات مربوط به کلکسیون، کارهای مشابه با هم را جمع آوری می‌کنیم. مثلا لیست کتاب‌هایی که باید بخوانیم یا لیست فیلم‌هایی که باید ببینیم. نام کلکسیون موردنظر را بالای صفحه می‌نویسیم و تمام کارهایی که در این کلکسیون جا می‌گیرد را یادداشت می‌کنیم.
انتقال
موضوعاتی که در قسمت‌های بالاتر نوشته‌ایم بهصورت سلسله مراتبی به قسمت‌های پایین‌تر انتقال پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال، اهدافی که در قسمت سالانه برای هر ماه نوشته بودیم، هنگامی که ماه موردنظر فرا می‌رسد به قسمت ثبت اهداف و وقایع ماهانه انتقال پیدا می‌کند.
برنامهریزی به روش بولت ژورنال را توضیح دادیم، اما هنوز نمی‌دانیم که این روش چه سودی برای ما دارد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین مزایای دفتر بولت ژورنال می‌پردازیم.
مزایای دفتر بولت ژورنال
نوشتن جدول زمانی و یادداشت‌ها در دفترهای برنامه ریزی دیگر و تلفن همراه نیز ممکن است. پس کاربرد دفتر بولت ژورنال دقیقا چیست و چه مزایایی دارد؟ این دفتر گستره‌ای به وسعت زندگی دارد و برای سازمان‌دهی تمام موضوعات کوچک و بزرگ مناسب است. ما بهصورت کلی بعضی از مزایای این روش را توضیح می‌دهیم:
جلوگیری از حواسپرتی
استفاده از تلفن همراه برای پیگیری تقویم زمانی باعث حواسپرتی می‌شود، زیرا ممکن است از رسانه‌های اجتماعی پیام دریافت کنیم یا برنامه‌های دیگر توجه ما را جلب کنند. این دفتر به ما کمک می‌کند تا روی وظایفتان تمرکز کنید.
نوشتن باعث یادآوری سریع‌تر می‌شود
روش‌های سنتی یادداشت برداری با قلم و کاغذ، باعث بهبود یادآوری موضوعات می‌گردد. بنابراین نوشتن یادداشت در یک دفتر، شیوه‌ای خوب برای به خاطر سپردن اطلاعات مهم است.
سازمان دهی بیشتر
مشاهده وظایف، علایق و اولویت‌ها در یک دفتر باعث سازمان دهی بهتر اطلاعات می‌شود. دسترسی سریع به وظایف سالانه، ماهانه و روزانه از سردرگمی جلوگیری می‌کند و انسجام ذهنی را افزایش می‌دهد.
افزایش ذهن آگاهی
یکی از مهارت‌های زندگی، شناخت عادات، هیجانات و انگیزه‌هایمان است. شناخت محدودیت‌ها و توانایی‌هایمان در بهبود عادات و زمان مطالعه تأثیر زیادی دارد.
کاهش استرس
افزایش ذهن آگاهی باعث کاهش استرس می‌شود. هر چه سازمان دهی بیشتری برای انجام وظایف و دستیابی به اهدافمان داشته باشیم، استرس کمتری را تجربه می‌کنیم. ساخت دفتر بولت ژورنال به خلاقیت شما وابسته است. طراحی خلاقانه‌تر با افزایش ذهن آگاهی و کاهش استرس همراه است.
سخن پایانی
دفتر بولت ژورنال تجربه‌ای فوق‌العاده و لذت بخش برای همه افراد و در همه سنین است. این دفتر ترکیبی از خلاقیت و مدیریت است و آدم را سر ذوق می‌آورد. ساختن آن کار راحتی است و تنها به یک خودکار و قلم و کمی سلیقه نیاز دارد. برنامه ریزی سالانه، ماهانه، هفتگی و روزانه را میتوان از طریق این دفتر مدیریت کرد. کاربرد دفتر بولت ژورنال، وسعتی به‌اندازه زندگی هر فرد دارد و در حوزه‌های مختلف کاری، مالی، درسی و سلامتی میتوان از آن استفاده کرد. هر آنچه در مورد این دفتر نیاز داشتیم را با هم بررسی کردیم و اکنون زمان آن رسیده که طراحی آن را بسته به نیاز خودمان شروع کنیم!
سوالات متداول
- کاربرد بولت ژورنال در چه زمینههایی است؟
در همه زمینهها مثل تحصیلی، کاری، سلامتی و مالی میتوان از آن استفاده کرد. - آیا میتوانیم بولت ژورنال آماده تهیه کنیم؟
بله، بعضی از فروشگاهها بهصورت آماده این محصول را در اختیار شما قرار میدهند، اما دقت کنید که متناسب با سلیقه و اهداف شما باشد. - آیا بولت ژورنال فارسی طراحی شده است؟
بله، این محصول در ایران و به زبان فارسی نیز منتشر شده است. - بولت ژورنال فانتزی چیست؟
دفتری که با رنگها و استیکرهای مختلف آن را تزئین کنیم.
