شادی و یادگیری نه‌تنها ضد هم نیستند که پژوهش‌های متعددی نشان‌دهنده رابطه نزدیک آن‌ها با یکدیگرند. منظور اینکه ساده از کنار تاثیر شادی دانش‌آموزان بر عملکرد درسی آن‌ها نگذرید و به‌کمک بازی در کلاس، فضایی پویا برایشان بسازید. فضایی که در آن آموزش و تفریح با هم ترکیب میشوند و به علاقه‌مندسازی دانش‌آموزان به درس و علم‌آموزی کمک می‌کنند. متاسفانه به‌دلیل توجه کم به مسئله بازی در کلاس، منبع جامع و خوبی در این زمینه وجود ندارد، اما در این مقاله ما سعی کرده‌ایم که بهترین گزینه‌های موجود را معرفی کنیم. پیشنهاد می‌کنیم دو مطلب بازی در مدرسه و بازی گروهی در حیاط مدرسه را هم بخوانید.
حدس نام هم‌کلاسی از روی توصیف ویژگی‌ها
- اسم دانش‌آموزان کلاس را روی برگه‌های جداگانه بنویسید و در یک ظرف بریزید.
- هر کدام از دانش‌آموزان یکی از کاغذها را بردارند و ویژگی‌های فرد موردنظر را توصیف کنند.
- بقیه بچه‌ها باید نام فرد مورد نظر را حدس بزنند و هر کسی فقط یک حدس دارد که نباید آن را بیهوده هدر دهد.
برای جذاب‌تر کردن بازی می‌توانید به هر حدس درست یک امتیاز بدهید و در پایان هر کسی را که حدس‌های درست بیشتری داشت، برنده اعلام کنید.
بازی حدس کلمه
یک بازی ساده اما جذاب دیگر برای دانش‌آموزان در کلاس بازی حدس کلمه است. در این بازی:
- ابتدا یک کلمه ساده و متناسب با سطح دایره واژگان دانش‌آموزان در ذهنتان انتخاب کنید.
- تعداد حروف آن کلمه را با کشیدن خط تیره، دایره یا مربع روی تخته مشخص کنید.
- بچه‌ها باید حروف آن کلمه را حدس بزنند. اگر حدسشان درست بود، آن حرف را در جای موردنظرش در کلمه قرار می‌دهید.
- بعد از پایان فرآیند شناسایی حروف، نوبت به حدس کلمه می‌رسد. هر کسی بتواند به درستی کلمه مورد نظر را حدس بزند، یک امتیاز می‌گیرد.
تعداد شانس‌های حدس حروف را باتوجه به سختی کلمه کم و زیاد کنید؛ مثلا اگر کلمه چهار حرفی‌ست و از حروف متداول مثل الف و ب تشکیل می‌شود، احتمالا ۵ شانس برای شناسایی تمام حروف آن کلمه کافی باشد و حتی کار به حدس کلمه کشیده نشود.
زمزمه درِ گوشی
- از بچه‌ها بخواهید به‌صورت ردیفی در کنار هم بایستند.
- جمله‌ای را در گوش نفر اول زمزمه کنید و از او بخواهید او هم همان جمله را به نفر بعدی بگوید تا به آخرین نفر برسد.
جمله اولیه هنگام این انتقال‌ها حتما دستخوش تغییراتی می‌شود که هم تعجب‌برانگیز و هم خنده‌دار است. همچنین بچه‌ها در این بازی با اصطلاح «یک کلاغ، چهل کلاغ» در موقعیت‌های اجتماعی آشنا میشوند و نحوه ایجاد و پخش تحریف‌ها و شایعات را بهتر درک می‌کنند.
بازی فریبکار
بازی فریبکار که در انگلیسی به آن «bamboozle» می‌گویند، یک بازی فوق‌العاده هیجان‌انگیز برای تمام گروه‌های سنی‌ست.
- روی یک برگه کاغذ، کلید نهایی بازی را تهیه کنید، اما به هیچ‌کدام از دانش‌آموزان نشان ندهید.
- کلید را به‌صورت یک شبکه ۵ در ۵، ۶ در ۶ و… بنویسید.
- در هر کدام از شبکه‌ها یکی از نمادهای علامت سوال، بمب، موشک، سَم و صلیب سرخ را قرار دهید.
- یک شبکه ۵ در ۵ دیگر روی تخته بکشید اما هیچ خانه‌‌ای را پر نکنید.
- دانش‌آموزان را به چند گروه تقسیم کنید. هر گروه باید به‌نوبت یکی از شبکه‌ها را انتخاب می‌کند تا معلم آن شبکه را با نمادی که در کلید خودش دارد، پر کند.
معنای هر کدام از نمادها به این صورت است:
- علامت سوال: دانش‌آموزان باید به یک سوال پاسخ بدهند و هر پاسخ صحیح یک امتیاز به آن‌ها اضافه می‌کند.
- بمب: یک امتیاز از گروه کم می‌شود.
- گردباد: تمام امتیازات گروه را از بین می‌برد.
- علامت هشدار (سَم): می‌توان یکی از اعضای گروه حریف را حذف کرد تا نتواند به سوال‌ها پاسخ دهد.
- صلیب سرخ: می‌توان یکی از اعضای حذف‌شده تیم خود را به بازی بر گرداند تا در پاسخ‌گویی به سوال‌ها کمک کند.
پیداکردن اسم برای دسته‌بندی‌ها
این بازی شباهت زیادی به اسم و فامیل دارد، اما به‌صورت گروهی اجرا می‌شود و با کمی تغییر در دسته‌بندی‌ها می‌توان از آن برای مرور مطالب درسی هم استفاده کرد.
- دستهبندیهای مختلفی مثل حیوان، غذا، کشور، ورزش و رنگ را روی تخته بنویسید.
- دانش‌آموزان را به گروه‌های ۳ یا ۴ نفره تقسیم کنید.
- یک حرف مثل «سین» را اعلام کنید تا همه گروه‌ها دستهبندیهای خود را با آن کامل کنند.
| حیوان | غذا | کشور | ورزش | رنگ |
| سوسمار | سبزی‌پلو | سنگال | سنگ‌نوردی | سبز |
- مثل اسم و فامیل، هر گروهی که زودتر دسته‌هایش را کامل کند، با صدای بلند می‌گوید «تمام».
- امتیازهای هر گروه براساس جواب‌هایشان ثبت و تیم برنده اعلام می‌شود. پاسخ‌های منحصربه‌فرد ۱۰ و پاسخ‌های مشابه ۵ امتیاز می‌گیرند.
حدس قانون
این بازی شاید در ابتدا کمی سخت به نظر برسد ولی مطمئنا با تمرین و تکرار، هم شما و هم بچه‌ها با راهکارهای آن بهتر و بیشتر آشنا می‌شوید.
- یک یا چند دانش‌آموز را به بیرون از کلاس بفرستید.
- دانش‌آموزان دیگر قانونی مثل «هیچ‌کس حق حرف‌زدن ندارد» را تعیین می‌کنند.
- دانش‌آموز به کلاس بر می‌گردد و با پرسیدن سوالات بله یا خیر، تلاش می‌کند قانون را حدس بزند.
- دیگر دانش‌آموزان باید براساس قانون تعیین‌شده پاسخ دهند. برای مثال، در قانون بالا همه باید با ایما و اشاره جواب بدهند تا دانش‌آموز دیگر بتواند حدس بزند که آن‌ها اجازه صحبت ندارند.
- مثل بازی ۲۰ سوالی برای تعداد سوال‌های قابل پرسش محدودیت تعیین کنید.
پشت به تخته
- دانش‌آموزان را به گروه‌های مختلف تقسیم کنید.
- به انتخاب اعضای گروه، یک نفر از هر تیم جلو بیاید و پشت به تخته بایستد.
- چند کلمه روی تخته بنویسید و هر بار دور یکی از آن‌ها خط بکشید.
- اعضای هر گروه باید هم‌تیمی خود را در حدس‌زدن کلمه منتخب راهنمایی کنند.
- هر تیمی که زودتر کلمه مورد نظر را حدس بزند، یک امتیاز می‌گیرد.
دانش‌آموزی که پشتش به دایره است، نباید کلمه را ببیند و اعضای تیم فقط با ایما و اشاره حق رساندن منظور خود را دارند. لب‌زدن یا هرگونه خطای دیگری جریمه دارد.
حدس عدد
بچه‌ها بعد از یادگیری و تسلط بر قوانین این بازی عاشق آن میشوند. در این بازی دانش‌آموزان باید با تعداد مشخصی سوال، عدد مورد نظر را حدس بزنند.
- یکی از دانش‌آموزان را به جلوی کلاس فرا بخوانید و به او بگویید از ۱ تا ۱۰۰ یک عدد در ذهنش انتخاب کند.
- بقیه دانش‌آموزان باید با پرسیدن سوال‌هایی مثل «بزرگ‌تر از ۵۰ است؟»، «بزرگ‌تر از ۷۵ است؟» و «مضرب ۵ است؟»، عدد موردنظر را پیدا کنند.
اگر برای این بازی چند قاعده و قانون هم بگذارید در تقویت ریاضی دانش‌آموزان به شما کمک زیادی می‌کند. مثلا از بچه‌ها بخواهید که به‌جای سوالات ریز و جزئی مثل «آیا بین پنجاه و شصت است؟»، سوالات کلی‌تری بپرسند. همچنین حتما تعداد سوال‌ها را محدود به عدد خاصی مثل ۶، ۷ یا ۸ کنید تا کودک با دقت بیشتری آن‌ها را خرج کند.
حدس منبع صدا
- یک یا چند نفر از دانش‌آموزان را به جلوی کلاس فرابخوانید و از آن‌ها بخواهید که رو به تخته و پشت به هم‌کلاسی‌ها بایستند.
- حالا آرام و بی‌صدا یکی از دانش‌آموزان را انتخاب کنید تا مثلا بگوید «سیب».
- دانش‌آموزان جلوی کلاس باید حدس بزنند که صدا از چه کسی بود.
- بچه‌ها می‌توانند با جابه‌جاشدن یا تغییر صدا، کار را برای دانش‌آموزان حدس‌زننده سخت‌تر کنند.
سخن پایانی
آموزش رسمی کسل‌کننده است. کودک باید حدود ۱ ساعت سر کلاس درس بنشیند و مطالب ابتدایی را بنویسد و یاد بگیرد و به حافظه منتقل کند. انجام این کارها بدون تفریح و بازی اگر نه غیرممکن ولی انرژی زیادی از بچه‌ها می‌گیرد و آن‌ها را از درس و مدرسه زده می‌کند. پس حتما با آن‌ها بازی کنید و تا حد امکان، مطالب درسی را در قالب بازی آموزش دهید. بازی‌های موجود در این مقاله علاوه‌بر ایجاد فضایی شاد و مفرح در کلاس، برای آموزش مفاهیم درسی به دانش‌آموزان هم مناسب و کاربردی‌اند.
