احتمالاً هنگام دیدن ابرهای زیبا در آسمان این سؤال برایتان پیش آمده است که ابرها از کجا می‌آیند و چگونه تشکیل می‌شوند. اگر علاقه‌مند به دانستن پاسخ این پرسش‌ها هستید، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را دنبال کنید تا با نحوه تشکیل ابر آشنا شوید و این پدیده طبیعی را بهتر درک کنید.
ابر چیست؟
ابر مجموعه بزرگی از قطرههای بسیار ریز آب یا بلورهای یخ است. این قطره‌ها به‌قدری کوچک و سبک هستند که می‌توانند در هوا شناور و معلق شوند. انواع ابرها در اندازه و شکل‌های مختلف و در ارتفاعات مختلف در آسمان دیده می‌شوند که علاوه‌بر زیبا کردن آن، تأثیر قابل‌توجهی بر آب‌وهوا هم دارند.
ابر چگونه تشکیل می شود؟
اگر زمانی که آب داخل یک کتری یا قابلمه به جوش می‌آید، یک درب خشک بردارید و یک دقیقه روی آن قرار دهید و سپس درب را بلند کنید، مشاهده می‌کنید که قطرههای آب روی درب جمع شده و دوباره داخل ظرف می‌افتند. این پدیده تبدیل بخار به مایع را میعان یا مایع شدن می‌گویند.
پدیده شکل‌گیری ابر هم مشابه همین فرایند است. جو زمین از گازهایی ازجمله بخار آب تشکیل شده است. گاهی اوقات آبِ روی سطح زمین مانند آب دریاها و اقیانوس‌ها دراثر حرارت خورشید به گاز (بخار آب) تبدیل میشود و بخار آب بیشتری وارد جو زمین می‌کند. علاوه‌بر این، گیاهان هم از برگ‌های خود بخار آب تولید می‌کنند. در ادامه، درمورد نحوه تشکیل ابرها بیشتر توضیح خواهیم داد.
مراحل تشکیل ابر
ابرها طی مراحل زیر تشکیل می‌شوند:
- مرحله اول: تابش نور خورشید، آب و سطح زمین را گرم می‌کند و باعث تولید بخار آب میشود.
- مرحله دوم: بخار آب و هوای گرم بهدلیل اینکه سبک‌تر هستند، شروع به بالا رفتن می‌کنند.
- مرحله سوم: در ارتفاعات بالاتر فشار و دمای هوا کاهش می‌یابد و هوا سردتر میشود. بنابراین، وقتی هوای گرم و بخار آب به آنجا می‌رسد، بخار به‌سرعت خنک و متراکم شده و ذرات ریز آب و یخ تولید می‌کند. وقتی تعداد زیادی از این قطره‌ها به هم میرسند، یک ابر سفید تشکیل میشود.
چرا برخی ابرها خاکستری هستند؟
همان‌طور که گفتیم، ابرها از قطرههای کوچک آب یا بلورهای یخ تشکیل شده‌اند. این قطره‌ها و بلورها نور را پراکنده کرده و ابرها را سفید جلوه می‌دهند. اگر ابرها به‌اندازه کافی ضخیم یا مرتفع شوند، نور بالا از آن‌ها عبور نمی‌کند و ازاین‌رو، خاکستری یا تیره به‌نظر میرسند.
تفاوت ابر و مه چیست؟
هوای گرم و مرطوب زمانی که روی خاک یا برف بسیار سردتر جریان می‌یابد، از پایین خنک شده و متراکم میشود. این اتفاق باعث ایجاد مه در نزدیکی سطح زمین میشود. بنابراین، می‌توان گفت تفاوت مه و ابر در این است که ابر معمولاً در ارتفاعات بالا و مه در نزدیکی سطح زمین شکل میگیرد.
آزمایش نحوه تشکیل ابر برای کودکان
در این قسمت، به آزمایش ابر چگونه تشکیل میشود علوم سوم ابتدایی می‌پردازیم تا کودکان و دانش‌آموزان با تغییر حالت ماده و نحوه تشکیل ابر آشنا شوند و مراحل آن را بهتر درک کنند. این آزمایش به‌صورت زیر است:
- مقداری آب گرم (لازم نیست به جوش بیاید) داخل یک ظرف بریزید. گرمای آب طوری باشد که بتواند تبخیر شود.
- درب ظرف یا یک درپوش دیگر را که خنک‌تر و سردتر از دمای آب داخل ظرف است را روی ظرف قرار دهید.
- پس از یک یا دو دقیقه درب ظرف را بردارید. هنگام برداشتن درب، قطرههای آبی را روی آن مشاهده خواهید کرد که درحال افتادن درون ظرف هستند. این قطرههای آب، همان بخارهای آب گرم درون ظرف هستند که دراثر دمای پایین درب و محیط اطراف تغییر حالت داده‌اند و از گاز به مایع تبدیل شده‌اند. تشکیل قطرههای آب روی درب ظرف مانند پدیده تشکیل قطرههای کوچک در ارتفاعات بالا و شکل‌گیری ابر است.
سخن پایانی
در این مقاله به پرسش «نحوه تشکیل ابر چگونه است» پاسخ دادیم و گفتیم که ابرها در اثر تبخیر آب‌های سطح زمین به‌وجود می‌آیند. وقتی سطح زمین و آب‌های آن توسط تابش خورشید بخار میشود، هوای گرم و بخار آب بهدلیل سبک بودن بهسمت بالا حرکت می‌کنند و در ارتفاعات بالا در اثر برخورد با هوای سرد به ذرات ریز آب یا بلورهای یخ تبدیل می‌شوند. درنهایت، وقتی این قطره‌ها یا بلورها به هم میرسند، ابرها شکل می‌گیرند.
سؤالات متداول
- نحوه تشکیل ابر چیست؟
زمانی که آب و سطح زمین دراثر تابش نور آفتاب گرم میشود، بخار تولید میشود. بخار تولیدشده بهسمت بالا حرکت کرده و در ارتفاعات بالا بهدلیل سرد بودن هوا، به ذرات ریز آب یا یخ تبدیل میشود. هنگامی که این ذرات به هم میرسند، ابرها شکل میگیرد. - تشکیل ابر چه نوع تغییری است؟
هنگام تشکیل ابر دو نوع تغییر حالت رخ میدهد: اول تبخیر آب سطح زمین و دوم میعان که همان تبدیل بخار به قطرههای ریز آب است.
