چرخه آب چیست؟ | بهترین توضیح مراحل چرخه آب برای کودکان

آب حیاتی‌ترین ماده برای گیاهان و جانوران کره زمین است که در سه حالت جامد، مایع و گاز روی این سیاره یافت می‌شود. جالب است بدانید که مقدار آب در کره زمین و جو آن ثابت می‌ماند و دائماً درحال تغییر بین سه حالت جامد، مایع و گاز است. ثابت ماندن مقدار آب نشان می‌دهد که حرکت آب در اطراف سیاره زمین در یک چرخه معین به‌نام «چرخه آب» صورت می‌گیرد. پس از خواندن این مقاله می توانید به راحتی چرخه آب را توضیح دهید.

چرخه آب چیست؟

آب در سیاره زمین همیشه درحال حرکت و تغییر حالت است؛ از سطح زمین به‌سمت جو حرکت می‌کند و سپس به سطح بازمی‌گردد. این فرایند را چرخه آب می‌گویند. 

مراحل چرخه آب

البته، مقداری از آب به‌صورت جامد و یخ در قله‌های سرد کوه ذخیره می‌شود که هنگام ذوب شدن و تبدیل شدن به آب مایع به رودخانه‌ها سرازیر شده و به دریا بازمی‌گردند. پیشنهاد می‌کنیم مطلب مرتبط تشکیل ابر را هم مطالعه کنید.

پیشنهاد مطالعه: رود چگونه تشکیل میشود؟

 اهمیت چرخه آب

آب نقش بسیار مهمی در شدت و تنوع تغییرات آب و هوایی کره زمین دارد و چرخه آب بخش اساسی بسیاری از حوادث شدید مانند خشکسالی و سیل را شکل می‌دهد. تأمین به‌موقع و فراوان آب برای پاسخگویی به نیازهای جوامع انسانی و اکوسیستم‌ها حیاتی است. انسان‌ها از آب برای آشامیدن، مصارف صنعتی، کشاورزی، تولید انرژی‌های آبی، دفع زباله و فعالیت‌های تفریحی استفاده می‌کنند.

حفظ منابع آبی هم برای مصارف انسانی و هم برای سلامت اکوسیستم اهمیت زیادی دارد. در بسیاری از مناطق، رشد جمعیت، آلودگی و توسعه شهرنشینی باعث کاهش منابع آب شده است بنابراین چرخه آب نقش مهمی در حفظ منابع آبی ایفا می‌کند.

مهمترین عامل چرخه آب در طبیعت چیست؟

نور خورشید و بارش باران از اجزای حیاتی چرخه آب هستند که حرکت آب بر روی زمین را هدایت کرده و اقیانوس‌ها، خشکی‌ها و جو را به یکدیگر متصل می‌کنند. آگاهی از مکان، میزان و ویژگی‌های بارش (باران، برف یا تگرگ) به دانشمندان کمک می‌کند تا تأثیر آن بر نهرها، رودخانه‌ها، رواناب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی را بهتر درک کنند.

اندازه‌گیری‌های دقیق و مکرر این پدیده‌ها، امکان مدلسازی چرخه آب را برای محققان فراهم می‌کند. چرخه آب روند تبخیر آب از سطح زمین، انتقال آن به جو، خنک شدن و متراکم شدن به شکل باران یا برف در ابرها و بازگشت آن به سطح زمین را توصیف می‌کند. آب فرود آمده روی خشکی در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، خاک و لایه‌های متخلخل سنگ‌ها جمع می‌شود و بخش عمده آن دوباره به اقیانوس‌ها بازمی‌گردد تا بار دیگر تبخیر شود.

۱۰ حقیقت درباره آب و چرخه آب

1. بدن انسان از حدود ۷۵ درصد آب تشکیل شده است.
2.  آب می‌تواند به سه شکل وجود داشته باشد: مایع (آب)، جامد (یخ) یا گاز (بخار آب).
3.  حدود ۷۰ درصد سطح زمین با آب پوشیده شده است. ۹۷ درصد آب زمین در اقیانوس‌ها قرار دارد (این آب شور است) و ۲ درصد آن در کلاهک‌های یخی است که تنها ۱ درصد آن برای نوشیدن در دسترس ماست.
4.  حدود دو سوم آب جهان در یخ‌های قطبی و یخچال‌های طبیعی ذخیره شده است.
5. چرخه آب توسط خورشید تأمین می‌شود: گرما باعث تبخیر آب می‌شود.
6. چرخه آب برای زندگی در سیاره ما ضروری است: بدون آن هیچ گیاه یا حیوانی وجود نخواهد داشت. زیستگاه‌های بیابانی با بارش کم، نسبت به سایر مناطق جهان بسیار بایرتر هستند.
7. مخازن زیرزمینی به نام آبخوان وجود دارند که ممکن است هزاران سال زیر زمین بمانند.
8. شاید شما در حال نوشیدن آبی هستید که دایناسورها می‌نوشیدند! از آنجایی که آب همواره در چرخه آب قرار دارد، تمام آب موجود در سیاره ما همان آبی است که میلیون‌ها سال پیش وجود داشته است.
9. رود نیل ۴۱۳۲ مایل طول دارد که آن را طولانی‌ترین رودخانه جهان می‌کند.
10. از آب می‌توان برای تولید برق از طریق نیروگاه برق‌آبی استفاده کرد.

آزمایش چرخه آب

در قسمت قبل به توضیح چرخه آب پرداختیم و الان به سراغ آزامایش چرخه آب می رویم. برای یادگیری بهتر چرخه آب در طبیعت و آشنایی با سازوکار این پدیده طبیعی پیشنهاد می‌کنیم آزمایش زیر را با کمک بزرگ‌ترها در منزل انجام دهید. 

کاردستی چرخه آب

برای آموزش چرخه آب کلاس اول، چرخه آب کلاس دوم و چرخه آب کلاس سوم یا توضیح چرخه آب برای کودکان می‌توان از روش‌های گوناگونی استفاده کرد. برای مثال، اگر کودک از شما می‌خواهد چرخه آب در طبیعت را توضیح دهید، می‌توانید با کمک او نقاشی چرخه آب را روی یک مقوا به‌شکل زیر رسم کنید و یک عقربه که تصویر قطره‌های آب روی آن کشیده شده است را با سوزن در مرکز آن وصل کنید. همراه با حرکت عقربه می‌توانید مراحل چرخه آب را توضیح دهید تا کودک یا دانش‌آموز این پدیده را بهتر درک کند.

حتی می‌توانید از کاغذ یا خمیرهای رنگی هم برای این کار استفاده کنید. مثلاً برای توضیح چرخه آب برای کلاس دوم می‌توانید با برش زدن کاغذهای رنگی به‌شکل ابر، خورشید، کوه و دریا و چسباندن آن‌ها روی کاغذ سفید یا مقوا این کار را انجام دهید. 

پیشنهاد مطالعه: جلگه چیست؟

سخن پایانی

در این مقاله درباره توضیح چرخه آب صحبت کردیم. چرخه آب یعنی تکرار گردش آب. درواقع، چرخه آب شامل چند مرحله است که بارها و بارها در طبیعت تکرار می‌شود. مراحل این چرخه به این صورت است که ابتدا آب روی سطح زمین بخار شده و به‌سمت بالا حرکت می‌کند. در ارتفاعات بالا که هوا سرد است، این بخار به ذرات ریز آب یا یخ تبدیل می‌شود و از کنار هم قرار گرفتن تعداد زیادی از آن‌ها ابر شکل می‌گیرد. زمانی که ابرها متراکم می‌شوند و مقدار آب موجود در آن‌ها زیاد می‌شود، شروع به بارش می‌کنند. باران و برفی که می‌بارد در سطح زمین جمع شده و دوباره به دریاها برمی‌گردند.

سؤالات متداول

1. چرخه آب چیست؟
   چرخه آب یعنی تکرار گردش آب از زمین به‌سمت جو و بازگشت مجدد آن به سطح زمین.
2. چرخه آب در طبیعت چگونه است؟
   با تابش نور خورشید، آب سطح زمین تبخیر می‌شود. بخار تولیدشده بالا رفته و در ارتفاعات بالا که هوا سرد است به قطره‌های آب یا بلورهای یخ تبدیل می‌شود.  زمانی که تعداد زیادی از این قطره‌ها یا بلورها به هم می‌رسند، ابر تشکیل می‌شود. ابرها هنگامی که سنگین‌تر می‌شوند، شروع به بارش برف، باران یا تگرگ می‌کنند. این بارش‌ها در سطح زمین جمع شده و مجدد به دریاها بازمی‌گردند.