اطراف ما پر از الگوهای منظم است. به‌عنوان‌مثال، فصل‌های سال (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) ترتیب مشخصی دارند و شب و روز همیشه در پی هم می‌آیند. راهکارهای متنوع و کارآمدی برای آموزش الگویابی به کودکان وجود دارد، اما اولین و مهم‌ترین گام، برانگیختن توجه آنها نسبت به الگوهای موجود در محیط اطراف است. حتی اکثر ما بزرگ‌ترها با اینکه ریاضی خوانده‌ایم و فیزیک پاس کرده‌ایم، هنوز درک درستی از الگوها و کارکردشان در زندگی‌مان نداریم. پس بیایید به‌کمک بازی‌های و فعالیت‌های جذاب، اولین گام آموزش الگو به کودکان را محکم برداریم.
منظور از الگو و الگویابی چیست؟
الگوها ساختارهایی در محیط طبیعی هستند که با نظم و هماهنگی اتفاق می‌افتند و تکرار می‌شوند. در ادامه چند نمونه از الگوهای رایج در محیط را برای مثال بیان می‌کنیم:
- شب، روز (AB)
- کاشت، داشت، برداشت (ABC)
- قرمز، قرمز، آبی، آبی (AABB)
- بهار، تابستان، پاییز، زمستان (ABCD)
- زرد، زرد، سبز (AAB)
- زرد، سبز، سبز (ABB)
اهمیت آموزش الگویابی به کودکان
مهم‌ترین مزیت یادگیری الگویابی مربوط به زندگی روزمره است. وقتی بتوانیم الگوهای مشخص دنیایی را که در آن زندگی می‌کنیم، تشخیص دهیم، پیش‌بینی رویدادهای آینده برایمان راحت‌تر می‌شود و در نتیجه تصمیمات بهتری می‌گیریم. علاوه‌بر تقویت آینده‌نگری، شناسایی الگوها فوایدی هم برای عملکرد تحصیلی کودکان دارد:
درک بهتر مفاهیم و مسائل ریاضی
اکثر مفاهیم ریاضی برگرفته از طبیعت هستند و طبیعت نیز طبق ساختارها و الگوهای مشخص عمل میکند. پس درک الگویابی و تشخیص الگوها برای موفقیت در ریاضی اهمیت زیادی دارد. مهارت در الگویابی به توانایی تشخیص ساختارهای قابل‌پیش‌بینی در شکل‌ها، اندازه‌ها و اعداد کمک میکند و برای تشخیص تفاوت‌ها و شباهت‌ها و طبقه‌بندی مفاهیم و رویدادها نیاز است. براساس یک پژوهش، آموزش الگویابی به کودکان بیش از آموزش مفاهیم عمومی ریاضی بر عملکرد تحصیلی کودکان در آینده تاثیر می‌گذارد.
بهبود مهارت در متن‌خوانی
ما تمام حروف یک متن را نمی‌خوانیم، بلکه معمولا توالی‌های بین خطوط را درک می‌کنیم. افراد تندخوان به‌کمک همین مهارت تشخیص توالی‌هاست که سرعت مطالعه‌شان چندین‌برابر افراد معمولی‌ست. به عبارت دیگر، مهارت در الگویابی باعث بهبود تشخیص توالی بین حروف می‌شود و توانایی روخوانی را تقویت میکند.
تقویت عملکرد یا مهارت های اجرایی
همان‌طور که گفتیم، محیط اطراف ما پر از الگو، ترتیب و توالی‌ست. وقتی کودک ذهنی تیز برای تشخیص این الگوها داشته باشد، روابط پیچیده بین رویدادها و مسائل را سریعتر پیدا میکند و راه‌حل‌های بهتری برای حل مشکلات به ذهنش می‌رسد. در واقع کودکان ماهر در الگویابی، مسائل پیچیده را زودتر درک می‌کنند. به زبان روان‌‌شناختی، آنها انعطاف‌پذیری بالاتری دارند و برای مواجهه با مشکلات آماده‌ترند.
راهکارهایی برای آموزش الگویابی به کودکان
الگوها همه‌جا هستند. ابتدا به فرزندتان کمک کنید آنها را تشخیص دهند؛ مثلا:
- اکثر پیراهن‌های مردانه طرحی خانه‌خانه دارند که از الگویی مشخص پیروی میکند.
- چینش سنگ‌فرش‌های کف خیابان طبق الگویی معین است.
به موارد مشابه در محیط اشاره کنید و نظم الگوها را برایشان توضیح دهید. بعد از اینکه کمی با الگوها و الگویابی آشنا شدند، سراغ تمرین و تکرار بروید و به‌کمک تمرین‌های زیر، آموزش الگویابی را به آموزش الگوسازی تبدیل کنید.
ساخت جواهرات با مهرههای رنگی
بازی با مهرههای رنگی یکی از بازی‌های جذاب و موردعلاقه کودکان است. آنها دوست دارند با این مهره‌ها چیزهایی مانند دست‌بند و گردن‌بند بسازند. در حین بازی کودک با مهرههای رنگی:
- از او بخواهید که چند مهره را با رنگ‌هایی که دوست دارد، رشته کند.
- به او بگویید که همان رنگ‌ها را به همان ترتیب اولیه دوباره تکرار کند.
- به او کمک کنید تا الگوی ساخته‌شده را تشخیص دهد.
ساخت الگو با لگو (آجرهای اسباب‌بازی)
آجرهای اسباب‌بازی خانه‌سازی رنگ‌ها و اندازه‌های متفاوتی دارند که با آنها می‌توان الگوهای متنوعی ساخت. ابتدا آنها را براساس رنگ روی هم چید و الگوی خاصی را تکرار کرد یا براساس اندازه‌شان روی هم قرار دارد و طرح خاصی ساخت. ابتدا روی آموزش الگویابی با رنگ‌ها، سپس اندازه‌ها کار کنید و رفته‌رفته به فرزندتان کمک کنید که با ترکیب هر دوی آنها الگوهای پیچیده‌تری بسازید.
بازی چام‌چام (دست دستی)
در بازی چام‌چام کودک باید با ترتیب و تناوب خاصی روی دست‌های طرف مقابل به‌صورت جفت‌دست و ضربدری ضربه بزند. برای این بازی شعرهای خاصی هم وجود دارد. هم شعر و هم کف‌زدن‌های بازی چام‌چام طبق الگوی مشخصی انجام می‌شوند و برای آموزش الگویابی به کودکان مناسب‌اند.
الگوسازی با اسباب‌بازی های کودک
وقتی کودک در حال بازی با اسباب‌بازی‌های خودش است، به او کمک کنید تا آنها را طبق نظم خاصی بچیند؛ مثلا:
- ماشین. تفنگ. عروسک. ماشین. تفنگ. عروسک.
الگوسازی با حرکات بدنی
با حرکات بدنی یک الگو بسازید و به‌مرور پیچیده‌ترش کنید. مثلا با «پرش، قدم برداشتن، پرش، قدم برداشتن» شروع و رفته‌رفته حرکات بیشتری مانند نشستن و کف‌زدن به آن اضافه کنید.
ساخت الگو با اشیای روزمره
همان‌طور که گفتیم با هر چیزی می‌توان الگو ساخت. مثلا وسایل غذاخوری مانند قاشق و چنگال را بردارید و از کودک بخواهید آنها را طبق یک الگو مرتب کند.
استفاده از کاربرگ‌های آموزش الگویابی
کاربرگ‌های آماده آموزش الگویابی هم گزینه خوبی هستند. هر کدام از این کاربرگ‌ها برای آموزش الگوی خاصی طراحی شده است و فرآیند آموزش را برایتان راحت‌تر میکند.
سخن پایانی
تشخیص الگوها به تمرین و تکرار نیاز دارد. بچه‌ها هر چقدر الگوهای مختلف را بیشتر تمرین کنند، ذهن و حواسشان برای تشخیص آنها تیزتر می‌شود. از موقعیت‌های مختلف برای آموزش الگویابی به کودکان استفاده کنید و به کمک راهکارهایی مثل لگوسازی، نحوه ساخت الگوها را به آنها توضیح دهید. در پایان اینکه آموزش الگو به کودکان را دست کم نگیرید، زیرا هم در زندگی روزمره به آنها کمک میکند و هم درک ریاضیاتی‌شان را بهبود می‌بخشد.
- فواید آموزش الگو به کودکان چیست؟
آموزش الگویابی به کودکان کمک میکند تا الگوهای موجود در زندگی روزمره را سریعتر شناسایی کنند و درک ریاضی بهتری داشته باشند. - چگونه الگویابی را به کودکان آموزش دهیم؟
ابتدا روی تشخیص الگوها تمرکز کنید تا ذهن و حواس کودک با آنها آشنا شوند و سپس به کمک راهکارهای آموزش الگویابی مانند لگوسازی و بازی با مهرههای رنگی، به جاافتادن بهتر این موضوع در ذهن کودک کمک کنید.
