همیشه وقتی سال تمام می‌شود، همه به برنامه‌ریزی درسی و هدف‌گذاری برای سال جدید فکر می‌کنند. بعضی‌ها لیست‌های بلندبالایی تهیه می‌کنند، هدفهای زیادی را یادداشت می‌کنند، ولی وقتی بیشتر از نصف سال می‌گذرد، می‌بینند زیاد به اهدافی که ابتدای سال نوشتند، وفادار نبودند.
مشکل از کجاست؟ چرا اول سال انقدر باانگیزه هستیم و برنامه‌ی دقیقی مشخص می‌کنیم ولی به اهداف‌مان نمی‌رسیم. چرا در طول سال انگیزه‌مان را از دست می‌دهیم؟ در این مقاله می‌خواهیم علت این مشکل را بررسی کنیم و راهکارهای مناسب برای هدف‌گذاری در سال 1400 را با هم یاد بگیریم.
چرا به اهداف‌مان نمی‌رسیم؟
این اتفاق برای همه رخ داده است. اول سال باانگیزه، با مداد و خودکارهای رنگی، اهداف را در دفترچه‌های جذاب می‌نویسیم، اما آخر سال می‌بینیم به آن اهداف نرسیدیم. این مسئله علت‌های مختلفی دارد.
مهم‌ترین دلیل این است که شرایط، سختی‌ها و توانایی‌های‌مان را درنظر نگرفتیم و با احساسات زیاد اهداف را نوشتیم. دوما، مشخصات هدف را مشخص نکردیم و زمان دقیقی برای آن درنظر نگرفتیم.
مسیر رسیدن به اهداف باید واضح و روشن باشد. بسیاری از اهداف واضح نیستند و صرفا از روی احساسات و دنبال‌کردن دیگران نوشته شدند. برای بعضی از اهداف انگیزه لازم را نداریم، چون نمی‌دانیم برای چی می‌خواهیم به این اهداف برسیم. همین مسائل باعث می‌شود که به اهداف اول سال نرسیم و دلسرد شویم.
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر می‌شود!
اهدافتان را برای هدف‌گذاری هوشمندانه تنظیم کنید
برای اینکه در آخر سال یا آخر ماه به اهداف‌مان برسیم، باید از اصول خاصی پیروی کنیم. یعنی شیوه‌ی هدف‌گذاری‌مان باید از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشد. اولا اینکه اهداف باید خاص و جامع باشند. یعنی بدانید برای چی می‌خواهید به آن هدف برسید؟ رسیدن به آن هدف چه مزیت‌هایی دارد؟ چه چیزهایی می‌تواند در رسیدن به هدف به شما کمک کند؟ توانایی و شرایط شما برای رسیدن به هدف چیست؟
اهداف باید قابل سنجش باشند. مطالعه‌ی منابع مشخصی از ریاضی هدف قابل سنجشی است که می‌توانید در پایان روز یا پایان هفته میزان مطالعه را مشخص کنید. برای اهدافتان زمان محدودی مشخص کنید. مثلا مشخص کنید در پایان روز یا پایان هفته این فصل‌ها را مطالعه می‌کنید. با این کار برای رسیدن به هدف‌تان در آن زمان مشخص تلاش می‌کنید و انگیزهی بیشتری می‌گیرید.
اهدافتان چقدر واقع‌بینانه است؟
وقتی بازه‌ی زمانی یک سال یا بیشتر را درنظر می‌گیریم، بزرگ‌ترین و دوردست هدف‌ها را تنظیم می‌کنیم. به این هدف‌ها، هدفهای غیرواقع‌بینانه می‌گویند. یعنی ما بدون توجه به شرایط و توانایی‌های‌مان اهداف‌مان را تنظیم کردیم. مثلا اگر سطح زبان شما در حد متوسط باشد، قبول‌شدن در امتحان ایلتس در دو ماه آینده هدفی غیرواقع‌بینانه است.
برای هدف‌گذاری واقع‌بینانه باید شرایط و توانایی‌های خودتان را بسنجید. هدف شما باید قابل دسترس باشد. شما نمی‌توانید در تعطیلات عید حجم زیادی از کتاب‌ها را مطالعه کنید و مسلط شوید.
مسلما برای این کار به زمان بیشتری احتیاج دارید. بنابراین مطالعه‌ی تعداد زیادی از دروس و مسلط‌شدن بر آنها در مدت زمانی کم امکان‌پذیر و قابل دسترس نیست. درس‌خواندن در شب امتحان و انتظار کسب نمره‌ی بالا هم نوعی هدف غیرواقع‌بینانه و غیرقابل دسترس است.
اهداف را به هدفهای کوچک‌تر تقسیم کنید.
وقتی اهداف بزرگ را به هدفهای کوچک‌تر تقسیم می‌کنیم، رسیدن به آنها ساده‌تر و قابل‌دسترس‌تر است. مثلا هدف شما در ابتدای سال جدید شرکت در المپیاد نانو است. این هدفی کلی است که می‌توانید آن را به اهداف کوچک‌تر خرد کنید: برای شرکت در المپیاد نانو باید مطالعه کنید، منابع لازم را تهیه کنید و برای مطالعه منابع هدف‌گذاری کنید.
برای تقسیم‌کردن اهداف، هدف‌های‌تان را به دو دسته‌ی اهداف بلند مدت و اهداف کوتاه مدت تقسیم کنید. در اینجا شرکت و مطالعه برای المپیاد نانو جزو اهداف بلند مدت و تهیه‌ی منابع مرتبط و مطالعه‌ی منابع اهداف کوتاه مدت هستند. با این کار نه تنها برنامه‌ریزی برای اهداف کوتاه‌مدت آسان‌تر می‌شود، بلکه بعد از رسیدن به یک هدف کوتاه مدت، برای دست‌یابی به هدف اصلی انگیزه می‌گیرید.
اهداف و برنامه‌ها را یادداشت کنید.
وقتی اهدافتان را مینویسید، آنها را قابل دسترس‌تر و باورپذیرتر می‌کنید. به علاوه با نوشتن اهداف می‌توانید آنها را کامل توصیف کنید و مراحل رسیدن به هدف را مشخص کنید. حالا تصور کنید که این کارها را ذهنی انجام می‌دادید، یک تصویر کلی و مبهم از اهداف در ذهن‌تان می‌مانند و شاید بعد از مدتی آنها را فراموش کنید.
اما با نوشتن اهداف تمرکزتان را روی آنها بیشتر می‌کنید و انگیزهی بیشتری هم برای تلاش‌کردن می‌گیرید. در نوشتن اهداف چند تا نکته را رعایت کنید. اولا اینکه اهداف را به شکل مثبت بنویسید، دوما جزئیات کامل هدف‌های‌تان را مشخص کنید.
مثلا اگر می‌خواهید برای المپیاد نجوم یا امتحانات یا کنکور آماده شوید، مشخص کنید که هرروز چقدر می‌خواهید درس بخوانید و تکنیک‌های تست زنی را تمرین کنید؟ چه در‌س‌هایی را می‌خوانید و چقدر مسئله حل می‌کنید؟ هر چند وقت یک بار اهداف را بازنویسی کنید. با این کار اگر به اهدافتان شاخ و برگ می‌دهید، هدفهای انجام شده را خط می‌زنید و اهداف جدید مینویسید.
بهترین کار این است که یک دفترچه برای اهداف سال 1400 بردارید. هدفهای سالانه، ماهانه و هفتگی را بنویسید. اهداف را به هدف‌ها و کارهای کوچک‌تر تقسیم کنید و در پایان ماه یا هفته، گزارشی از عملکردتان را یادداشت کنید. با مکتوب‌کردن انگیزه می‌گیرید و به اهدافتان پایبند می‌مانید.
اهداف را شفاف و دقیق در هدف‌گذاری توصیف کنید.
فرض کنید هدف شما شرکت و موفقیت در کنکور ریاضی است. این هدف را در دفترچه‌ی اهداف سال 1400 مینویسید. با یادداشت‌کردن این جمله هیچ تصویری در ذهن‌تان شکل نمی‌گیرد.
باید بدانید چرا می‌خواهید در کنکور ریاضی شرکت کنید؟ به چه منابعی احتیاج دارید؟ در هفته و در روز چقدر می‌خواهید مطالعه کنید؟ از کدام مشاور کنکور می‌توانید برای برنامه ریزی کنکور کمک بگیرید؟ هرچقدر توضیحات بیشتری را بنویسید، تصویر هدف را در ذهن‌تان پررنگ‌تر می‌کنید.
محیط و شرایط را برای انجام دادن هدف یا عادت فراهم کنید
این راهکار برای دانش‌آموزانی که از مطالعه‌ی درس خاصی خوش‌شان می‌آید مفید باشد. فرض کنید از درس زبان انگلیسی لذت نمی‌برید یا نمی‌توانید برای خواندن لغات وقت بگذارید.
برای مطالعه‌ی مقدار مشخصی در لغت زمان مشخصی تعیین کنید و با خودتان قرار بگذارید که قبل از صبحانه یا قبل از مطالعه‌ی دروس روزانه، حتما تعداد مشخصی از لغات انگلیسی را مرور کنید. اگر هدف‌تان این است که با تمرکز درس بخوانید، شرایط را برای این کار فراهم کنید. یعنی هرچیزی که تمرکزتان را به هم می‌ریزد از روی میز یا اتاق مطالعه بردارید.
موانع را در هدف‌گذاری مشخص کنید
بعد از هدف‌گذاری، باید موانع رسیدن به اهدافتان را پیش‌بینی کنید. گاهی همین موانع می‌توانند کاملا شما را از هدف دور کنند و کاری کنند که هدف‌تان را به تعویق بیاندازید.
قبل از همه چیز، اول موانع رسیدن به هدف را پیش‌بینی کنید و سعی کنید تا حد امکان عامل ایجاد مانع را حذف کنید. مثلا اگر هدف شما مطالعه با تمرکز بالا است، گوشی تلفن همراه‌تان را از کنارتان دور کنید و محیطی خلوت برای خودتان درست کنید.
در آخر اینکه
هدف‌گذاری سالانه شاید از دور کار ساده‌ای به نظر برسد، ولی اصلا این‌طور نیست. اگر اهدافتان را به هدفهای کوچک تقسیم نکنید یا شرایط و توانایی‌های‌تان را برای رسیدن به اهداف درنظر نگیرید، نمی‌توانید به اهدافتان برسید.
هدف‌گذاری درست از مجموعه‌ای از اصول و ویژگی‌ها پیروی می‌کند که باید آنها را رعایت کنید. ما در این مقاله سعی کردیم این اصول و ویژگی‌ها را آموزش دهیم. امیدواریم بعد از خواندن این مقاله با چشم‌اندازی روشن‌تر اهداف و مسیر رسیدن به آنها را مشخص کنید.
