درس خواندن مفهومی یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر کنکوری درس خواندن هم هست اما بسیاری از دانش‌آموزان نسبت به آن بی توجه هستند. به نظرتان مفهومی درس خواندن وقت شما را تلف می‌کند؟ یا مفهومی درس خواندن فقط مختص برخی از دروس و مباحث است؟ تا پایان این مقاله با ما باشید تا از مزایای این نوع مطالعه بگوییم و در ادامه ببینیم چگونه مفهومی درس بخوانیم.
در مطلب چگونه درس بخوانیم هم کلی‌تر درباره این موضوع صحبت کرده‌ایم.
مفهومی درس خواندن یعنی چه؟
مطالعه مفهومی فرایندی گام به گام است که در نتیجه آن به جای حفظ کردن تعدادی عبارت و کلمه در کنار هم، با معناها، استدلال‌ها، ارتباط‌ها و پیوندهای موجود در موضوعات سر و کار داریم. به این ترتیب شبکه‌ای گسترده و عمیق از مفاهیم در ذهنمان پدید می‌آید که به راحتی از هم گسسته نمی‌شود.
تفاوت مطالعه با مفهومی درس خواندن چیست؟
بسیاری از ما درس را مطالعه می‌کنیم یعنی از رو می‌خوانیم، خط به خط و کلمه به کلمه حفظ می‌کنیم. اما اگر سوالی از عمق موضوع طراحی شود، آیا می‌توانیم به آن پاسخ بدهیم؟ معمولا خیر! ممکن است سر جلسه امتحان همه اطلاعات در ذهنمان با هم مخلوط شوند یا حتی سوال را به درستی درک نکنیم. همه این‌ها به این دلیل است که درس خواندن را با مطالعه اشتباه می‌گیریم. درس خواندن مفهومی فرایندی پویا و فعالانه است که مغز را درگیر می‌کند.
مزایای درس خواندن مفهومی
- ذهن را درگیر می‌کند.
- باعث افزایش خلاقیت و توانایی حل مسئله می‌شود.
- فرایند یادگیری را تسهیل می‌کند.
- با افزایش کیفیت مطالعه همراه است.
- مطالب در مدت زمان بیشتری در حافظه می‌ماند.
- موقع به خاطر آوردن مطالب، سردرگمی و اشتباه کمتر رخ می‌دهد.
- حل سوالات پیچیده راحت‌تر است.
چگونه درس را مفهومی بخوانیم؟
مفهومی خواندن با روخوانی فرق دارد و یک مسیر است. باید گام‌ها و تکنیکهای مطالعه مفهومی را اجرا کنید تا درس را به صورت عمیق درک کنید و برایتان جا بیفتد. اینجا از ابتدای یادگیری مطلب گام های درس خواندن مفهومی را توضیح داده‌ایم. اما از هر جایی که در این چرخه هستید تفاوتی ندارد، با رعایت این نکات می‌توانید مفهومی یاد بگیرید.
پیش مطالعه کنید
پیش مطالعه به ذهن شما ساختار و پیش‌زمینه می‌دهد. بنابراین زمان تدریس مطلب سر کلاس با موضوعات ناشناخته غافلگیر نمی‌شوید. البته این کار نکته‌هایی هم دارد:
- صرفا روزنامه‌وار درس را بخوانید.
- اگر درس محاسباتی است به شکلها و تیترها نگاه کنید.
- در این گام لازم نیست چیزی را حفظ کنید.
در کلاس درس را یاد بگیرید
مرحله اصلی یادگیری عمیق درس های جدید، در زمان تدریس و سر کلاس درس اتفاق می‌افتد. چرا؟ به این دلایل:
- اغلب افراد با شنیدن و دیدن بهتر یاد می‌گیرند.
- کلاس درس پویا است و می‌توان سوال پرسید.
- پرسش‌های همکلاسی‌ها یا معلم، ذهن را فعال می‌کند.
بنابراین سعی کنید در کلاس خوب گوش بدهید، تمرکز کنید، یاد بگیرید و سوال کنید. در وهله بعد می‌توان یادداشت‌برداری هم انجام داد، به شرط اینکه کلاس برایتان به زنگ املا تبدیل نشود.
بعد از مدرسه مرور کنید
هرچه بازه‌های مرور کردن نزدیک‌تر و مکرر باشند، احتمال فراموشی کمتر شده و به درک عمیق اضافه می شود. برای اینکه ذهن شما کاملا نسبت به موضوع آماده و فعال است. بنابراین وقتی به خانه می‌آیید درس جدید را مرور کنید، تکالیفتان را انجام بدهید.
مفهومی درس خواندن را با لذت همراه کنید
قدرت درک، استدلال و حافظه به وسیله ایجاد لذت افزایش پیدا می‌کند. اما مگر می‌شود درس خواندن را هم با لذت همراه کرد!؟ چند راه را مثال بزنیم:
- برای دروسی مانند تاریخ، درباره شخصیت‌ها در اینترنت جستجو کنید و تصاویر و داستان‌های جالب درباره آنها را بخوانید.
- برای درس جغرافیا، تصاویر پدیده‌ها، کشورها و شهرها را جستجو کنید.
- درباره کاشفان و محققانی که قوانین ریاضی و زیست را کشف کرده‌اند تحقیق کنید.
البته لازم نیست زمان زیادی برای این موارد اختصاص بدهید. اما یک جستجو و کنجکاوی کوچک هم می‌تواند اشتیاق درونی و حافظه تصویری شما را تقویت کند.
بین موضوعات ارتباط و نظم ایجاد کنید
یکی از مهمترین روش های فهمیدن عمیق درس این است که بین مباحث قبلی و مباحث جدید یا حتی دروس مختلف ارتباط‌ها را کشف کنید. به این طریق یک شبکه در هم تنیده از مفاهیم در ذهنتان ایجاد می‌شود. برای کمک به ایجاد این ارتباط، می‌توانید سوالات مفهومی از خودتان بپرسید و به دنبال جواب بروید. سعی کنید مطالب را در ذهتان طبقه‌بندی کنید و به آنها نظم بدهید. این کار با خلاصهنویسی و دسته‌بندی کردن مطالب امکان‌پذیر است.
درس را برای کسی توضیح بدهید
بهترین روش برای فهمیدن درس این است که پیچیده‌ترین و سخت‌ترین مفاهیم را به زبان ساده برای فرد دیگری توضیح بدهید! شاید به نظرتان ساده بیاید، اما تا وقتی درسی را خوب نفهمیده باشید، نمی‌توانید این کار را به خوبی انجام دهید. این یکی از مراحل مهم تکنیک مطالعه عمیق با روش فاینمن نیز هست.
تست و تمرین های متنوع حل کنید
سوالات تستی و تمرینی، چه تالیفی باشند و چه کنکوری، ابعاد مختلف یک مبحث را مد نظر قرار می‌دهند. بنابراین وقتی به تعداد زیاد تمرین حل کنید، با همه جوانب یک موضوع برخورد می‌کنید و ذهنتان کاملا نسبت به موضوع باز می‌شود. نکته مهمی که در این گام می‌تواند به شما کمک کند، مقایسه سوالات و جواب آنها است. اینکه هر سوال از چه جنبه‌ای به موضوع پرداخته، سوالات چه ارتباطی با هم دارند و حتی طرح سوال از خود سوالات می‌تواند یادگیری را مفهومی‌تر کند.
سخن پایانی
این روزها جنگ فقط جنگ کنکور نیست و نمرات نیز نقش مهمی در تعیین سرنوشت تحصیلی دانش‌آموزان دارند. به همین دلیل مفهومی درس خواندن اهمیت دو چندان پیدا کرده است. داوطلبان در آینده نزدیک علاوه بر آزمون سراسری، بر اساس نمرات و معدل ۳ سال متوسطه دوم با یکدیگر رقابت می‌کنند. این حجم از دروس و امتحانات چطور باید در یادمان بماند؟ چطور موفق شویم و نمرات بالا کسب کنیم؟ هرچند خیلی از اطلاعات درسی حفظیات هستند، اما حتی اگر در حفظ کردن به مفهوم و ارتباط بین موضوعات بی‌توجه باشیم، همه چیز سریع از ذهنمان می‌رود. بنابراین به قواعد مطالعه مفهومی دروس که در این مطلب گفتیم به خوبی توجه کنید.
سوالات متداول
- مفهومی درس خواندن یعنی چه؟
مطالعه مفهومی فرایندی گام به گام است که در نتیجه آن به جای حفظ کردن تعدادی عبارت و کلمه در کنار هم، با معناها، استدلال‌ها، ارتباط‌ها و پیوندهای موجود در موضوعات سر و کار داریم. به این ترتیب شبکه‌ای گسترده و عمیق از مفاهیم در ذهنمان پدید می‌آید که به راحتی از هم گسسته نمی‌شود. - چرا باید مفهومی درس بخوانیم؟
مفهومی درس خواندن باعث میشوند بتوانید به سوالات پیچیده بهتر جواب بدهید. مطالب بهتر و در زمان طولانیتری در خاطرتان میمانند و سریعتر و دقیقتر آنها را به خاطر میآورید. - چگونه درس های مفهومی را بخوانیم؟
مفهومی بودن یک درس به این معنا است که باید از تحلیل، تفسیر و حل مسئله برای درک آن استفاده کرد. به همین دلیل بهتر است گامهای مطالعه عمیق مانند تکنیک فاینمن را برای این نوع دروس به کار بگیرید. - چگونه عمیق و مفهومی درس بخوانیم؟
مطالعه مفهومی یک فرایند چند مرحلهای است. کلیت موضوع را مطالعه کنید، بین بخشهای مختلف متن ارتباط ایجاد کنید، شکلها و جداول را با دقت بررسی کنید، مباحث را با استفاده از تکنیکهای مختلف خلاصهنویسی کنید، تمرین و سوالات مفهومی از درس طراحی کرده و حل کنید، برای دیگران توضیح بدهید و در نهایت مرور کنید.
