اولین ربات سال‌ها پیش متولد شد؛ آن‌روزها کسی فکرش را نمی‌کرد یک روزی ربات‌ها انقدر باهوش و پیشرفته شوند که بتوانند حرف بزنند، فکر کنند، راه بروند و جای انسان‌ها را در بسیاری از کارها پر کنند. حالا دیگر دنیا ربات‌ها را به رسمیت شناخته و کشورهای مختلف سر ساخت رباتهای باهوش‌تر با هم رقابت دارند. رباتیک، علم طراحی، ساخت و فناوری ربات‌ها، حالا به یکی از علوم روز مهم تبدیل شده و هر سال مسابقات مختلفی در این زمینه برگزار می‌شود. مسابقه رباتیک دانش‌آموزی، علاوه‌بر این دانش‌آموزان را با این فناوری روز آشنا می‌کند، باعث افزایش خلاقیت، کشف استعداد و یادگیری کار گروهی می‌شود. در این مقاله از سلام، نگاهی کلی به مسابقات رباتیک دانش آموزی انداخته‌ایم تا بیشتر این مسابقات جذاب را بشناسید.
این مقاله را نیز مطالعه کنید: مسابقات ماشین شیمیایی و المپیادهای دانش آموزی
تاریخچه‌ی مسابقات رباتیک به کجا برمی‌گردد؟
اما سروکله‌ی ربات‌ها از کجا پیدا شد؟ از روزی که آدم‌ها حس کردند می‌توانند بعضی از کارهای روتین یا سختشان را گردن یک دستگاه مکانیکی بیندازند. کلمه‌ی ربات، به معنای انسان‌نما، اولین بار در یک نمایشنامه آمد؛ بعضی‌ها می‌گویند: اولین ربات تاریخ یا ربات پدر، حدود ۲۰۰۰ سال پیش به دنیا آمده است. دستگاه مکانیکی ساده‌ای که احتمالاً برای محاسبه‌ی موقعیت خورشید و… به مردم کمک می‌کرده است. ربات‌ها کم‌کم پیشرفت کردند و کمالات مختلفی کسب کردند. حالا ربات‌ها راه می‌روند، سری به سیاره‌های دیگر می‌زنند، حرف می‌زنند و کارهای مهمی در صنعت انجام می‌دهند.
کم‌کم کشورهای مختلف رباتهای مختلفی ساختند؛ اولین مسابقه رباتیک سال ۱۹۹۷ در انگلستان و بین چند کشور اروپایی برگزار شد. سال ۱۹۹۸، ژاپن پای مسابقه رباتیک را در آسیا باز کرد؛ بالاخره در دهه‌ی هفتاد رباتیک به ایران هم سری زد؛ حالا تیم‌های ایرانی در مسابقات رباتیک داخلی و جهانی شرکت می‌کنند و موفقیت‌های مختلفی هم کسب کرده‌اند.
مسابقات رباتیک چیست؟
رباتیک، در واقع علمی بین‌رشته‌ای است که شامل طراحی، ساخت و راه‌اندازی ربات‌هاست. این رشته با حوزه‌های علمی کامپیوتر، مکانیک، الکترونیک و… در ارتباط است. ربات‌ها برای هدف‌های متنوعی ساخته می‌شوند؛ بعضی از آن‌ها در کارخانه‌ها به کار گرفته می‌شوند، بعضی‌ها در آزمایشگاه‌ها مشغول به کارند و بعضی کارهای خطرناکی را مثل تماس با مواد رادیواکتیو، خنثی کردن بمب‌ها و سفر به سایر سیارات گردن می‌گیرند.
مسابقه رباتیک دانش آموزی، مسابقه‌ای بزرگ بین دانش‌آموزان است که هر سال دانش‌آموزان سرتاسر کشور را به ساخت و طراحی ربات دعوت می‌کند. این مسابقه طبق استانداردهای بین‌المللی برگزار می‌شود؛ هدفش هم آشنا کردن دانش‌آموزان با یکی از فناوری‌های روز و علوم مختلف است؛ همچنین این مسابقات روحیه‌ی کار گروهی و خلاقیت دانش‌آموزان را افزایش می‌دهند.
مسابقات رباتیک، بخش‌های مختلفی دارد؛ هر کدام از دانش‌آموزها با توجه به علاقه و توانایی‌شان می‌توانند در یکی از این بخش‌ها با بقیه رقابت کنند. اگر می‌خواهید بخش‌های مختلف این مسابقه‌ی جذاب را بشناسید، در ادامه همراه ما باشید.
مسابقات ربوکاپ یا لیگ فوتبال ربات‌ها
ربات‌ها به تدریج پیشرفت می‌کنند و دنیایشان کامل‌تر می‌شود؛ حالا آن‌ها لیگ فوتبال هم دارند و با هم مسابقه می‌دهند. مسابقه ربوکاپ، لیگ فوتبال ربات‌هاست که اولین بار در ژاپن برگزار شد. این مسابقه با هدف پیشرفت ربات‌ها و تبادل ایده‌ها بین گروه‌ها و کشورهای مختلف راه‌اندازی شدند. پای ربوکاپ از سال ۱۳۷۷ به ایران باز شد. اولین بار سال ۲۰۰۱، تیمی از دبیرستان علامه حلی ایران در مسابقات ربوکاپ جهانی آمریکا شرکت کرد؛ این تیم موفق شد در بین بسیاری از تیم‌های دانشجویان دانشگاه‌های پیشرفته‌ی دنیا، مقام اول شبیه‌سازی را به اسم خودش ثبت کند. ربوکاپ، فکر ساختن لیگ‌های مختلف را به سر دانشمندان انداخت؛ تصمیم گرفتند رباتهای مختلفی بسازند؛ ربات‌هایی که هر کدام بخشی از توانایی‌های انسان را داشته باشند. از همین‌جا لیگ‌هایی مثل ربات جنگجو و ربات امدادگر شکل گرفتند.
مسابقات رباتیک چه بخش‌هایی دارد؟
همان‌طور که گفتیم، ربات‌ها در مسابقه‌ی ربوکاپ، تنها به فوتبال بازی کردن قانع نشدند؛ آن‌ها دوست داشتند در بخش‌های مختلفی بازی و کمک کنند. به همین دلیل لیگ‌های متنوعی به وجود آمدند. لیگ‌هایی که هر دانش‌آموز با توجه به علاقه و سلیقه‌اش می‌تواند در آن‌ها شرکت کند. به‌طور کلی بخش‌های مسابقه‌ی رباتیک و لیگ‌های مسابقه‌ی ربوکاپ به صورت زیر هستند:
ربات مسیریاب:
ربات‌مسیریاب که گاهی ربات تعقیب‌کننده هم صدایش می‌زنند، رباتی است که می‌تواند یک مسیر مشخص را شناسایی کند و در همان مسیر به جلو برود. این ربات‌ها در حمل‌ونقل، هتل‌ها، کتاب‌خانه‌ها و… کاربردهای زیادی دارند.
لیگ نمایشگاهی:
لیگ نمایشگاهی یکی از بخش‌های مهربان و جذاب مسابقه است؛ دانش‌آموزان تمام مقاطع می‌توانند در این بخش شرکت کنند. لیگ نمایشگاهی به این شکل است که هر کس هر رباتی، با هر سطح و کمالاتی دارد، به این لیگ می‌آورد. هرچقدر این رباتهای آزاد، مفیدتر باشند امتیاز بالاتری می‌گیرند. البته این ربات‌ها باید توانایی جدیدی رو کنند تا امتیاز بگیرند. رباتهای تکراری شانس چندانی برای موفقیت ندارند.
ربات امدادگر:
ربات امدادگر فرشته‌ی نجات حوادث است؛ این ربات که نقش آتش‌نشان را بازی می‌کند، باید به دل حوادث بزند و مصدوم‌ها را بیرون بکشد. مسابقه ربات امدادگر مسابقه‌ی توانایی ربات‌ها برای نجات جان مصدوم‌هاست؛ هر ربات باید وارد زمین شود؛ شمع‌های روشن را خاموش کند و مصدوم‌ها را نجات دهد. هر کدام از شمع‌ها و مصدوم‌ها امتیاز مشخصی دارند؛ تیمی که در کوتاه‌ترین زمان، بیشترین امتیاز را بگیرد برنده است.
ربات کواسپیس (امدادگر) لیگ کواسپیس، یکی از بخش‌های پرهیجان مسابقه رباتیک دانش‌آموزی است. این ربات حس‌گرهایی در بدنش دارد و مانع را احساس می‌کند. کواسپیس باید طبق برنامه‌ای که برایش نوشته شده، در زمین بازی حرکت کند؛ گنج‌ها را جمع کند و در جای مشخص شده خالی کند.
ربات فوتبالیست:
ربات فوتبالیست همان‌طور که از اسمش پیداست، یک ربات ورزشکار است. این ربات در زمین با تیم حریف فوتبال بازی می‌کند. این مسابقه بیشتر مخصوص دانش‌آموزان دوره اول و دوم ابتدایی است. همچنین اگر تیم‌ها به تساوی برسند، کار به پنالتی می‌کشد. در ضمن پنالتی‌های این بازی تک ضرب هستند؛ یعنی هر تیمی که پنالتی‌اش را نزند، حذف می‌شود. البته فکر نکنید ربات‌ها سایر ورزش‌ها را فراموش کرده‌اند؛ مسابقات رباتیک، علاوه بر تیم فوتبال، تیم والیبال هم دارد؛ رباتهای والیبالیست هم می‌توانند شانسشان را امتحان کنند.
رباتهای جنگجو:
مسابقه ربات جنگجو، یکی از پرطرفداترین بخش‌های مسابقه رباتیک دانش آموزی است. مسابقه‌ای پرهیجان که یکی از ربات‌ها باید از دور کنار برود و تسلیم شود. رباتهای جنگجو همان‌طور که از اسمشان پیداست، ربات‌هایی اهل جنگ و خشونت‌اند و سعی می‌کنند همدیگر را شکست دهند. در این بخش از مسابقه، دانش‌آموزها باید ربات‌هایی طبق استانداردهای مسابقه بسازند. هر رباتی که بتواند ربات حریف را دوبار از زمین بیرون بیندازد، از کار بیندازد و یا ده ثانیه در گوشه‌ای از زمین بدون حرکت نگه دارد، برنده است. مسابقه ربات جنگجو خودش شامل سه نوع مسابقه است که هر کدام شرایط خاصی دارند؛ به طور کلی تفاوت بخش‌های مختلف رباتهای جنگجو به صورت زیر است:
- مسابقه ربات جنگجو سبک وزن: وزن این ربات باید حداقل یک و حداکثر چهار کیلوگرم باشد.
- مسابقه ربات جنگجو میان وزن: وزن این ربات باید حداقل چهار و حداکثر ده کیلوگرم باشد.
- مسابقه ربات جنگجو سنگین وزن: وزن این ربات باید حداقل ده و حداکثر سی کیلوگرم باشد.
اهمیت شرکت در مسابقات رباتیک برای دانش‌آموزان
شاید بپرسید شرکت در این مسابقات چه مزایایی دارد؟ جدا از جوایزی که برای برنده‌ها در نظر گرفته شده است، مسابقه رباتیک محل بده‌بستان خلاقیت است. این مسابقه به ذهن‌ها اجازه می‌دهد ربات‌ها را برای حل مشکلات به کار بگیرند. فناوری هرروز با سرعتی سرسام‌آور پیشرفت می‌کند؛ علم، هر روز غافلگیری خاصی دارد و به سرعت جلو می‌دود. دانش‌آموزان، به‌عنوان نسل جوان باید آشنایی اولیه‌ای با فناوری‌های روز داشته باشند. ربات‌ها دیگر جای خودشان را در کارها و بین آدم‌ها باز کرده‌اند؛ هر سال رباتهای پیشرفته‌تری به بازار می‌آید و به زودی زاد و ولد می‌کنند. بنابراین آشنایی دانش‌آموزها به‌عنوان نسل جوان با این فناوری مهم ضروری است.
مسابقات رباتیک به دانش‌آموزان کمک می‌کند در کنار روند روتین درسی، با یک فناوری مهم و جذاب در دنیا آشنا شوند. اما صبر کنید؛ کمالات مسابقات رباتیک به این‌جا ختم نمی‌شود؛ دانش‌آموزان با شرکت در مسابقه رباتیک، روحیه‌ی کارگروهی را پیدا می‌کنند، مسئولیت‌پذیری‌شان افزایش می‌یابد، روند روتین درسی خسته‌شان نمی‌کند، اعتمادبه‌نفسشان زیاد می‌شود، در بخش‌های مختلف مسئولیت‌های مختلفی یاد می‌گیرند و خلاقیتشان رشد می‌کند.
بعضی از مدارس مثل مدرسه سلام، با برگزاری کلاس‌های رباتیک، دانش‌آموزان را برای این مسابقه مهم آماده می‌کنند. مسابقات رباتیک سلام، یکی از مسابقات جذاب و هیجا‌ن‌انگیز است؛ مسابقه‌ای که هر دانش‌آموز با رباتش به رقابت می‌آید. برگزاری کلاس‌های رباتیک در مدارسی مثل سلام، باعث می‌شود دانش‌آموزها اصول این مسابقه را بهتر بدانند، رباتهای بهتری طراحی کنند و با شوق بیشتری سر کلاس‌های درسی حاضر شوند.
این مقاله را نیز مطالعه کنید: مسابقه سازه ماکارونی و المپیاد ریاضی ساسمو
و در آخر این که
به طور کلی مسابقه‌های گروهی، فرصت‌هایی طلایی هستند. فرصت‌هایی که علاوه بر انتقال علم دانش‌آموزان، باعث تقویت همدلی و افزایش شادی‌شان هم می‌شوند. مسابقات دانش‌آموزی رباتیک، یک مسابقه‌ی بزرگ، مهیج، آموزنده و متنوع است. مسابقه‌ای که دانش‌آموزها را با وظایف اجتماعی‌شان، فناوری ساخت ربات و اصول کار تیمی آشنا می‌کند. این مسابقه‌ی بزرگ بخش‌های مختلفی دارد. هر ساله دانش‌آموزان مختلفی از سرتاسر کشور، به این مسابقه‌ها می‌آیند و بر سر ساختن ربات‌ها در فضایی شاد رقابت می‌کنند.
قبل از شرکت در این مسابقه باید آشنایی کاملی با چندوچون آن داشته باشید؛ ما در این مقاله سعی کردیم شرحی کلی از این مسابقه برایتان بدهیم تا خودتان تصمیم بگیرید کدام ربات را بسازید و به کدام بخش مسابقه سری بزنید.
