مهم‌ترین مزیت بازی در خانه بدون وسایل تقویت خلاقیت است. اکثر بازیهای با وسیله راه‌‌ورسم و سبک‌وسیاق خاصی دارند، اما بازیهای جسمانی و فکری بدون وسیله عاری از قاعده‌های دست‌وپاگیرند و جنبه تخیلی آنها برجسته‌تر است. گذشته از این، برخلاف بازیهای با وسیله یا اسباب‌بازی که بعد از مدتی دل کودک را می‌زنند، انعطاف‌پذیری بازیهای خانگی بدون وسیله از تکراری‌شدن آنها جلوگیری می‌کند. اسباب‌بازی‌ها کهنه می‌شوند، اما بازیهای بدون وسیله خاطره می‌سازند؛ مثل همه ما که با بازی‌هایی مثل یه‌قل‌دوقل و بالابلندی و لی‌لی خاطره‌ها داریم. در این مقاله چند بازی فکری و جسمانی خانگی بدون وسیله جذاب و خاطره‌ساز برایتان آورده‌ایم.
گرگم به هوا
شاید جهانی‌ترین و محبوب‌ترین بازی تمام دوران برای کودکان همین باشد. این بازی را با ۲ نفر به بالا میتوان انجام داد. در بازی «گرگم به هوا» بازیکنان باید از دست بازیکنی که در نقش «گرگ» است، فرار کنند. در این بازی:
- یک نفر به‌عنوان گرگ انتخاب می‌شود.
- بازیکن‌ها باید از دست گرگ فرار کنند تا او با دستش آنها را لمس کند.
- اگر دست گرگ بازیکنی را لمس کند، آن فرد تبدیل به گرگ می‌شود و دوباره بازی ادامه می‌یابد.
گرگم به هوا نسخه‌های دیگری مثل «فریز (یخ‌زده)» هم دارد. در نسخه فریز، وقتی دست گرگ به کسی برسد او باید سر جایش بدون حرکت بایستد تا کسی از یارانش او را نجات دهد یا اینکه گرگ بتواند همه بازیکن‌ها را لمس کند.
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر می‌شود!
سنگ کاغذ قیچی
این بازی دونفره را همه می‌شناسیم و تقریبا نیازی به معرفی ندارد اما برای آنها که شاید یادشان رفته باشد، توضیح مختصری می‌دهیم. هر ۲ بازیکن باید به‌طور هم‌زمان یکی از سه نماد سنگ، کاغذ یا قیچی را با دست خود نشان دهند:
- مشت بسته نماد سنگ است.
- کف دست نشان‌دهنده کاغذ است.
- قیچی به‌صورت عدد ۷ و با انگشت اشاره و میانه نشان داده می‌شود.
سنگ بر قیچی، قیچی بر کاغذ و کاغذ بر سنگ غلبه دارد.
بازی ناخدا اومد
این بازی کاملا نمادین و خیالی‌ست و به خلاقیت و نقش‌آفرینی قوی نیاز دارد. یکی از بازیکن‌ها نقش ناخدا را دارد و دیگر بازیکنان در نقش خدمه کسی هستند. خدمه باید دستورات ناخدا را با سرعت و دقت لازم انجام دهند. موقعیت‌های زیر از رایج‌ترین نقش‌ها در بازی ناخدا هستند:
- آمدن ناخدا: در این موقعیت خدمه باید به حالت احترام بایستند و تا زمانی که ناخدا فرمان دیگری ندهد در همان حالت بمانند.
- تمیزکردن عرشه: بازیکن‌ها باید وانمود به تمیزکردن زمین و دیوارها کنند.
- غریق نجات: خدمه باید به‌سرعت وارد عمل شوند و فردی را که در حال غرق‌شدن است، نجات دهند.
- کشیدن بادبان‌ها: همه باید به‌سرعت به سمت طناب‌ها حرکت کنند و با دقت بادبان‌ها را بکشند.
- پارو زدن: بازیکن‌ها باید هر چه سریع‌تر دست‌ها را به حالت پارو زدن بالا و پایین ببرند.
به تشخیص ناخدا، بازیکنی که دستورات را اشتباه و/یا آرام انجام دهد، از بازی کنار گذاشته می‌شود و آخرین نفر، به‌عنوان برنده انتخاب می‌شود.
نقطه و خط
نقطه‌بازی یا بازی نقطه و خط از بازیهای فکری ساده اما جذاب دو نفره بدون وسیله است. در این بازی:
- ابتدا شبکه‌ای از نقاطِ ۵ در ۵، ۱۰ در ۱۰، ۲۰ در ۲۰ یا… روی خط رسم می‌شود.
- بازیکن‌ها به‌نوبت با خط عمودی و افقی، دو نقطه مجاور یکدیگر را به هم وصل میکنند.
هدف نهایی این بازی وصل‌کردن چهار نقطه مجاور به یکدیگر و تکمیل مربع‌هاست. هر بازیکنی که مربعی را کامل می‌کند و اسم خود را درون آن می‌نویسد، یک امتیاز می‌گیرد و به‌عنوان جایزه، اجازه دارد که یک خط دیگر هم بکشد. بازی تا وصل‌شدن تمام نقطه‌ها به یکدیگر ادامه پیدا می‌کند و بازیکنی که مربع‌های بیشتری را کامل کند و امتیاز بیشتری بگیرد، برنده است.
حدس کلمه از روی حروف
حدس کلمه یک بازی فکری در خانه بدون وسیله جذاب است که می‌تواند بچه‌ها را ساعت‌ها سرگرم خود کند. قوانین این بازی دونفره و گروهی به این صورت است:
- بازیکنی یک کلمه در ذهنش انتخاب می‌کند و به تعداد حروف آن کلمه روی کاغذ خط‌تیره می‌گذارد.
- بازیکن یا بازیکن‌های دیگر شروع به حدس‌زدن حروف آن کلمه میکنند.
- اگر حرف درست باشد، بازیکن اول آن را روی خط تیره‌ها در جای مناسب قرار می‌دهد.
- بازیکن دوم باید مثلا بعد از حدس ۸ حرف و پرشدن تقریبی جاهای خالی، کلمه را حدس بزند.
- اگر حدس بازیکن دوم درست از آب در بیاید، می‌برد و در غیر این صورت بازیکن اول برنده است.
نجوای درِ گوشی
هر چه تعداد نفرات بیشتر باشد، بازی جذاب‌تر می‌شود.
- همه در یک ردیف می‌ایستند و اولین نفر جمله یا عبارتی را در گوش نفر کناری زمزمه می‌کند.
- نفر دوم نیز در گوش نفری بعدی آن جمله را تکرار می‌کند تا به آخرین نفر برسد.
- آخرین نفر باید آنچه را که شنیده است برای تمام اعضا بازگو کند.
در بیشتر موارد، جمله ابتدایی با جمله پایانی تفاوت زیادی دارد و باعث خنداندن بچه‌ها می‌شود. این بازی را به شیوه دیگری هم انجام می‌دهند که در آن هر نفر بخشی از پیام را تغییر می‌دهد تا جمله ابتدایی و انتهایی کاملا متفاوت در بیایند.
تازدن کاغذ
اوریگامی به‌معنای درآوردن طرح‌های متنوع به‌وسیله تازدن هندسی کاغذ است. این بازی هم جذابیت زیادی برای کودکان دارد و هم بسیار آموزنده است. حتما آن را امتحان کنید و همراه با کودک از طرح‌های شگفت‌انگیزی که با صرف تازدن کاغذ ساخته می‌شوند، لذت ببرید.
لب خوانی
- تعدادی کلمه توسط فردی خارج از بازی روی تکه‌هایی کاغذ نوشته می‌شود و در یک ظرف قرار می‌گیرد.
- یکی از شرکت‌کنندگان باید با قراردادن پنبه در گوش، هدفون‌زدن یا هر روش دیگری، گوشهای خود را بگیرد.
- بقیه نفرات یکی از آن کلمه‌ها را از ظرف بر می‌دارند و آنها را می‌خوانند.
- بازیکن پنبه در گوش باید از روی تکان‌خوردن لب‌های دیگر نفرات، آن کلمه را حدس بزند.
در پایان هر کسی بتواند تعداد بیشتری از کلمه‌ها را درست حدس بزند، برنده بازی‌‌ست. کلمه‌های بی‌معنا و خنده‌داری که از دهان آن فرد بیرون می‌آیند به جذابیت این بازی می‌افزایند.
بازی دوز
ابتدا روی یک برگه کاغذ یا مقوا یا روی زمین یک مربع بکشید و سپس با وصل‌کردن قطرها و نصف‌کردن ضلع‌ها، یک صفحه دوز ۳ در ۳ درست کنید. حالا هر بازیکن ۳ سنگ یا ۳ دانه حبوبات مثل نخود یا لوبیا بردارد. حتما شکل سنگ‌ها یا دانه‌های هر بازیکن متفاوت باشد تا مهره‌های خود را با دیگری اشتباه نگیرد. در این بازی:
- یک نفر با قراردادن یکی از مهره‌های خود روی صفحه دوز بازی را شروع می‌کند.
- حالا به‌نوبت، هر کسی یک مهره را روی صفحه می‌گذارد و سپس با جابه‌جاکردن مهره‌ها سعی می‌کند آنها را در یک ردیف افقی، عمودی یا قطری بچیند.
در این بازی هر کسی علاوه‌بر اینکه در تلاش است تا مهره‌های خود را ردیف کند، باید جلوی ردیف‌شدن مهره‌های طرف مقابل را هم بگیرد. با رسم مربع‌های تودرتو میتوان این بازی را سخت‌تر و جذاب‌تر هم کرد.
دنبال کردن
دنبال‌کردن هم مثل گرگم به هوا از بازیهای موردعلاقه کودکان است. کودک را دنبال و او را وادار به فرار کنید. خوب که خسته شد، او را در بغل بگیرید و ناز و نوازش کنید. گاهی هم از او بخواهید که دنبال شما کند و بعد از کمی دویدن خودتان را تسلیم کنید و سرعت و تلاش کودک را بستایید.
بازی کدوم به کدوم مربوطه
این بازی برای کودکان نوپا مناسب است.
- چند تصویر را در یک ستون و چند تصویر را روبهروی آنها در ستونی دیگر قرار دهید؛ مثلا تصویر قاشق، کلید و ماهی و در ستون دیگر عکس چنگال، قفل و تُنگ را قرار دهید.
- از کودک بخواهید که تصاویر مرتبط را با یک خط به هم وصل کند یا روبهروی هم قرار دهد.
بازی حفظ تعادل
- میوه یا وسیله‌ای گرد را کف یک قاشق بگذارید و با کودک مسابقه دهید.
- مسیری را مشخص کنید که شما و کودک باید در طول آن حرکت کنید، بدون اینکه میوه از روی قاشق بیفتد.
- هر کسی زودتر به خط پایان برسد، برنده است.
مسابقه راه رفتن با گونی
هرچه تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر باشد، بازی جذاب‌تری از آب در می‌آید. بچه‌ها باید هر دو پای خود را درون یک گونی بگذارند و سپس شروع به حرکت در مسیر مسابقه کنند. گونی باید محکم به پایشان گیر کند تا نتوانند راحت راه بروند. با اعلام داور، بازی شروع می‌شود و بچه‌ها باید با پریدن یا حرکت‌دادن آهسته پاها، خود را به انتهای مسیر مسابقه برسانند.
قایم با شک
قایم‌موشک یا قایم با شک به شیوه‌های مختلفی اجرا می‌شود که معروف‌ترین آنها به این شکل است:
- یک نفر چشم می‌گذارد و تا ۱۰ می‌شمارد.
- بقیه باید در این مدت‌زمان در گوشهای از خانه قایم شوند.
- فرد چشم‌گذار باید مراقب محل شمارش باشد و درعین‌حال، افراد دیگر را پیدا کند.
- فرد چشم‌گذار وقتی کسی را پیدا می‌کند باید سریع به نقطه شروع برگردد و هم‌زمان با دست‌زدن به آن نقطه بگوید: «سُک‌سُک».
- اولین کسی که فرد چشم‌گذار بتواند او را پیدا کند، بازنده است و باید چشم بگذارد و اگر او نتواند کسی را پیدا کند، دوباره خودش باید چشم بگذارد.
بازی با سایه
بازی با سایه‌ها نیز قدیم‌ترها جزو بازیهای رایج بود. این بازی را در شب که سایه‌ها به‌وضوح روی دیوار می‌افتند، انجام دهید. ابتدا یک شمع روشن و سپس چراغ‌ها را خاموش کنید. حالا بین شمع و دیوار بایستید و با دست‌هایتان شکلک‌های جالب روی دیوار بیندازید. همچنین می‌توانید با دور و نزدیک‌کردن دست‌ها به منبع نور، سایه‌ها را بزرگ و کوچک کنید.
نون بیار کباب ببر
- دو نفر کف دست‌هایشان را روی هم می‌گذارند.
- کسی که دست‌هایش زیر است باید با سرعت دستش را بیرون بکشد و روی دست طرف مقابل بزند.
- طرف مقابل نیز باید با سرعت عمل بالای خود، دستش را رد کند تا دست حریف به او نخورد.
- اگر کسی که دستش زیر است موفق شود، یک امتیاز می‌گیرد و باز هم دست‌هایش زیر می‌ماند اما اگر نتواند، حریف او یک امتیاز می‌گیرد و جای دست‌ها جابه‌جا می‌شود.
بازی در حیاط خانه بدون وسایل
در حیاط خانه و فضای باز، دستتان برای اجرای بازیهای بیشتر و متنوع‌تری باز است. این بازی‌ها به تقویت مهارت‌های حرکتی کودکان کمک میکنند و آنها را برای انجام بازی در مدرسه و دیگر موقعیت‌های اجتماعی آماده می‌سازند. بازیهای زیر جزو بهترین بازیهای در حیاط خانه بدون وسایل هستند:
- بازی کف و حباب
- تانک آب
- ضربه زدن به ظرف آب
- تخته تعادل
- لی‌لی
- بالابلندی
پیشنهاد می‌کنیم حتما نگاهی هم به مقاله بازی در حیاط خانه و ایده‌های متنوع آن بیندازید.
سخن پایانی
احتمالا فکرش را هم نمی‌کردید که این همه ایده برای بازی جذاب اما ساده و بدون وسیله وجود داشته باشد. انجام بازیهای در خانه بدون وسیله اهمیت زیادی دارد، چون به تقویت خلاقیت و تخیل کودکان کمک می‌کند و آنها را از چهارچوب‌های معمول و کسل‌کننده بازی بیرون می‌آورد. هر چه جنبه خیالی و نمادین یک بازی بیشتر باشد، برای کودکان جذاب‌تر می‌شود و دیرتر از آن خسته می‌شوند. پس حتما با انجام بازی‌هایی مثل ناخدا اومد، گرگم به هوا، حدس کلمه و سایه‌بازی، از خستگی و بی‌حوصلگی فرزندتان جلوگیری کنید و روحیه او را شاداب نگه دارید. علاوه‌بر بازیهای بدون وسیله، بازی در خانه با وسایل ساده هم گزینه خوبی برای سرگرم‌کردن کودکان است، پس حتما نگاهی به آنها بیندازید.
