انرژی یکی از مهم‌ترین بحران‌های دنیای امروز است و انرژی هسته ای به عنوان یک انرژی نو می‌تواند راه حل مناسبی برای آن باشد. از طرفی انرژی هسته ای کاربردهای فراوانی در زمینه‌های مختلف مانند پزشکی دارد. متخصصان مهندسی هسته ای آموزش می‌بینند که در راستای تولید و استفاده از انرژی هسته ای قدم بردارند. فارغ‌التحصیلان این رشته مسئولان راه‌اندازی و بهره‌وری از نیروگاه‌های هستهای با رعایت همه نکات ایمنی هستند. اما کدام رشته می‌توان مهندسی هسته ای را انتخاب کرد؟ این رشته چه گرایش‌ها و دروسی دارد؟ بعد از فارغ‌التحصیلی وظایف یک مهندس هسته ای چیست؟ درآمد مهندسی هسته ای چقدر است؟ برای آشنایی هرچه بیشتر شما با این رشته و یک انتخاب دقیق‌تر، در این مطلب به همه این سوالات پاسخ می‌دهیم.
معرفی رشته مهندسی هسته ای
رشته مهندسی هسته ای همانطور که از نام آن پیداست، به شناخت و مطالعه فرایندهای هستهای و نحوه تولید، کاربرد و بهره‌برداری از آن‌ها می‌پردازد. مهندسی هسته ای کاربردهای فراوانی در صناع مختلف مانند کشاورزی، تغذیه، تولید انرژی و پزشکی دارد. هدف رشته مهندسی هسته ای تربیت دانشجویان مقاطع مختلف و متخصصینی است که در مراحل مختلف پژوهش، طراحی، تولید، نگهداری، بهینه‌سازی و استفاده از تجهیزات و فناوری‌های هستهای و همچنین مدیریت پسماند انرژی هسته ای، تبحر داشته باشند.
توانایی های لازم برای مهندسی هسته ای
در هر انتخاب رشته‌ای باید مجموعه‌ای از عوامل مانند ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌ها و اهداف شخصی، شرایط زندگی، علایق، مهارت‌ها، شرایط جامعه، استعدادهای درسی و اینده شغلی و بازار کار را در نظر بگیرید. رشته مهندسی هسته ای نسبتا جدید است و آینده روشنی دارد. هرچند ممکن است در حال حاضر موقعیت‌های کاری برخی از گرایش‌های آن محدود به برخی از شهرهای کشور باشد. بنابراین باید علاقه یا امادگی به کار در شهرهای دیگر را داشته باشید. مهندسی هسته ای یکی از مشاغل استراتژیک است و نیاز به دقت، مسئولیت‌پذیری، دانش فنی بالا، توانایی سازماندهی، برنامه‌ریزی و کار تیمی قوی دارد. علاقه و استعداد در دروس پایه شیمی، ریاضی، فیزیک و تسلط به کامپیوتر و تکنولوژی از دیگر توانایی‌های لازم برای موفقیت در این رشته است.
انتخاب رشته مهندسی هسته ای در دانشگاه
برای ورود به رشته مهندسی هستهای باید در دبیرستان وارد رشته ریاضی شوید که می‌توانید شرایط آن را در مطلب انتخاب رشته نهم ریاضی بخوانید. همچنین باید در کنکور ریاضی شرکت کنید و از طریق آزمون یا به صورت پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی انتخاب رشته کنید. در برخی از واحدهای دانشگاه آزاد پذیرش بدون کنکور کارشناسی مهندسی هسته ای انجام میشود.
دانشگاه های رشته مهندسی هسته ای
بر اساس دفترچه راهنمای انتخاب رشته سال ۱۴۰۱، در مقطع کارشناسی فقط برخی از واحدهای دانشگاه آزاد ارائه میشود که عبارتند از:
- دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
- دانشگاه آزاد نجف آباد
- دانشگاه آزاد کرج
- دانشگاه آزاد بوشهر
- دانشگاه آزاد تهران شرق
- دانشگاه آزاد تهران مرکزی
- دانشگاه آزاد واحد زنجان
- دانشگاه آزاد واحد شیراز
- دانشگاه آزاد لاهیجان
- دانشگاه آزاد خرم آباد
- دانشگاه آزاد ساری
- دانشگاه آزاد ملایر
- دانشگاه آزاد یزد
- دانشگاه آزاد
اما برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا علاوه بر علو م وتحقیقات، دانشگاههای زیر نیز دانشجو می‌پذیرند:
- دانشگاه صنعتی شریف
- دانشگاه صنعتی امیرکبیر
- دانشگاه شهید بهشتی تهران
- دانشگاه اصفهان
- دانشگاه شیراز
- دانشگاه تحصیلات تکمیلی و فناوری پیشرفته کرمان
گرایش های رشته مهندسی
این رشته دارای ۶ گرایش در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکترا است:
- گرایش گداخت هستهای
- گرایش فیزیک بهداشت
- گرایش پرتو پزشکی
- گرایش رآکتور
- گرایش چرخه سوخت
- گرایش کاربرد پرتوها
کارشناسی مهندسی هسته ای
دانشجویان دوره کارشناسی باید جمعا ۱۴۴ واحد را طی ۴ سال (۸ ترم تحصیلی) و در قالب دروس نظری، کاربردی، ازمایشگاهی و تحقیقاتی بگذرانند. دسته‌بندی واحدهای این مقطع نیز به صورت زیر است:
- دروس عمومی: ۲۶ واحد
- دروس پایه: ۲۴ واحد
- دروس اصلی: ۴۹ واحد
- دروس تخصصی: ۳۶ واحد
- دروس اختیاری: ۹ واحد
جدول دروس کارشناسی مهندسی هسته ای
جدول اسامی دروس این رشته را در ادامه مشاهده می‌کنید که با بررسی آن می‌توانید بهتر ماهیت فضای درسی آن را درک کنید و به این ترتیب مقایسه‌ای با سایر رشته‌ها داشته باشید.
| دروس پایه | ریاضی عمومی، فیزیک عمومی، شیمی عمومی، معادالت دیفرانسیل، مبانی کامپیوتر، آزمایشگاه فیزیک عمومی، آزمایشگاه شیمی عمومی |
| دروس اصلی | نقشه‌کشی صنعتی، مقدمه‌اي بر علوم و تکنولوژي هسته‌اي، فیزیک مدرن و کوانتوم، آزمایشگاه فیزیک مدرن و کوانتوم، ترمودینامیک مهندسی، مبانی مهندسی برق، آزمایشگاه مبانی مهندسی برق، آزمایشگاه مبانی مهندسی برق، جبر خطی، فیزیک هسته‌اي، آزمایشگاه فیزیک هسته‌اي، ریاضیات مهندسی، الکترومغناطیس، الکترونیک، آزمایشگاه الکترونیک، مکانیک سیالات، انتقال حرارت، آزمایشگاه انتقال حرارت، مکانیک آماري، محاسبات عددي، مقدمه اي بر علم مواد هسته‌اي، کارآموزي |
| دروس تخصصی | حفاظت در برابر پرتوها، زبان تخصصی، مقدمه‌ای بر تئوری راکتورهای هستهای، آشکارسازی و سیستم‌های اندازه‌گیری هستهای، آزمایشگاه آشکارسازی و سیستم‌های اندازه‌گیری هستهای، مواد هستهای، سیستم‌های کنترل خطی، ایمنی راکتورهای هستهای، مهندسی نیروگاه‌های هستهای، مقدمه‌ای بر همجوشی کنترل شده، آشنایی با مونت کارلو و کدهای هستهای، جنبه‌های زیست‌محیطی علوم هستهای، پروژه |
| دروس اختیاری | آشنایی با مبانی دفاع مقدس، کارآفرینی عمومی، شیمی آلی، آزمایشگاه شیمی آلی، فیزیک هستهای، مدیریت پسمانداري هسته‌اي، مقدمه‌اي بر رادیو ایزوتوپ‌ها و رادیو داروها، شبیه‌سازي عددي در انتقال تابش |
بازار کار رشته مهندسی هسته ای
مهندسی هسته ای از حوزه‌ها و رشته‌های نسبتا نوظهور است و همانطور که گفتیم دانشگاههای اندکی آن را ارائه می‌دهند. می‌تان گفت نسسبت موقعیت‌های شغلی مهندسی هستهای به فارغ‌التحصیلان آن متناسب است بنابراین دانشجویان نگرانی نسبت به درآمد رشته مهندسی هسته ای نخواهند داشت. از بین گرایش‌های مختلف مهندسی هسته ای فرصت‌های شغلی بیشتری برای گرایش پرتوپزشکی در مراکز تشخیصی و درمانی وجود دارد. برای اینکه مقایسه بهتری بین رشته‌های شاخه ریاضی داشته باشید مطلب مشاغل رشته ریاضی را هم مطالعه کنید.
وظایف مهندس هسته ای
فارغ‌التحصیلان این رشته باید از پس کارهای زیر بر بیایند:
- راه اندازی ایمن و بهره‌ور نیروگاه‌های هستهای
- غنی‌سازی و آماده‌سازی میله‌های سوخت
- پسماندداری و مدیریت مواد زائد
- انهدام نیروگاه‌های هستهای قدیمی
- حفاظت و ایمنی در برابر تشعشعات رادیواکتیو
- کار ایمن با مواد و تشعشعات رادیو اکتیو
- جابجایی ایمن با مواد و تشعشعات رادیو اکتیو
- محافظت پرسنل در مقابل پرتوها
- طراحی، راه اندازی و نگهداری نیروگاه‌های هستهای
- پژوهش و تحقیق در موضوعاتی مانند شتاب‌دهنده‌ها و لیزرها
- انجام اقدامات اصلاحی یا خاموش کردن نیروگاه در شرایط اضطراری
- نظارت بر تکنسین های نیروگاه
مشاغل مهندسی هسته ای
فارغ‌التحصیلان این رشته بر اساس سطح تحصیلات و گرایش می‌توانند در فرصت‌های شغلی مختلف از جمله موارد زیر مشغول به کار شوند:
- سازمان انرژی اتمی
- سایت‌های هستهای
- نیروگاه‌های هستهای
- شرکت‌های مهندسی مشاور در حوزه طراحی و ساخت نیروگاه‌ها
- بیمارستان‌ها و سایر مراکز تشخیصی و درمانی
- مراکز و پژوهشگاه‌های پزشکی هستهای
- پژوهشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی دولتی و خصوصی
- مراکز هستهای صنعتی
- شرکت‌های وارد کننده تجهیزات هستهای
- طرح چشمه نور ایران
- صنایع دفاع
سخن پایانی
مهندسی هسته ای یکی از رشته‌های شاخه ریاضی فیزیک است که دارای ۶ گرایش است و از کارشناسی تا دکترا پذیرش دارد. دروس این رشته بر پایه فیزیک ریاضی و شیمی هستند و دانشجویان مباحث پیشرفته مرتبط با عملیات هستهای را در دانشگاه مطالعه می‌کنند. توانایی کار تیمی، کار در شرایط سخت و شهرهای خاص کشور از الزامات ورود به این رشته محسوب میشود. هرچند انرژی هسته ای در زمینه‌های متنوعی مانند صنایع غذایی، صنایع کشاورزی و تولید انرژی کاربرد دارد اما به دلیل جدید بودن، فرصت های شغلی مهندسی هسته ای نسبتا محدود هستند. فارغ‌التحصیلان مهندسی هسته ای اغلب در راستای تولید، استفاده، نگهداری و تعمیر، راه‌اندازی، بهینه‌سازی و تحقیق و توسعه تجهیزات مرتبط با انرژی هستهای، حفاظت و ایمنی در نیروگاه‌های هستهای و مدیریت مواد زائد حاصل از آن فعالیت می‌کنند. در گرایش پرتو پزشکی نیز فارغ‌التحصیلان امکان کار در مراکز پرتودرمانی را دارند.
سوالات متداول
- مهندسی هسته ای مربوط به کدام رشته دبیرستان است؟
برای انتخاب این رشته باید وارد رشته ریاضی شوید و در کنکور ریاضی شرکت کنید. - کارشناسی رشته مهندسی هسته ای در کدام دانشگاهها ارائه میشود؟
کارشناسی مهندسی هسته ای در حال حاضر فقط در دانشگاه آزاد ارائه میشود اما مقاطع بالاتر آن در دانشگاههای دولتی نیز پذیرش دارند. - مهندسی هسته ای چه گرایش هایی دارد؟
این رشته دارای ۶ گرایش گداخت هستهای، فیزیک بهداشت، پرتو پزشکی، رآکتور، چرخه سوخت و کاربرد پرتوها است.
