حقوق یکی از محبوب‌ترین رشته‌های دانشگاهی است و بسیاری از دانش‌آموزان حتی ازکودکی دوست دارند وکیل و قاضی شوند. شکل‌گیری روابط اجتماعی و اقتصادی بین افراد، از دیرباز تا کنون وجود قوانین و ضوابطی تحت عنوان علم حقوق را ملزم کرده است . رفته رفته با گسترش تمدن‌ها و ارتباط بین جوامع مختلف، علم حقوق نیز در در شاخه‌های متعدد توسعه پیدا کرد. حقوق یکی از رشته‌های پرطرفدار علوم انسانی است که با تحصیل در آن جایگاه اجتماعی و اقتصادی خوبی پیدا خواهید کرد. اما در این مطلب می‌خواهیم به تمام زوایای انتخاب رشته حقوق بپردازیم؛ به طور مثال ببینیم حقوق برای چه افرادی مناسب است؟ چه دروسی برای قبولی در این رشته مهم هستند؟ این رشته چه گرایش‌ها و دروسی دارد.
معرفی رشته حقوق
رشته حقوق به مطالعه حقوق عمومی و خصوصی می‌پردازد و زمینه مطالعاتی و کاری آن بسیار گسترده است. هدف اصلی از ایجاد رشته حقوق، پرورش افرادی متخصص، مجرب و کارآمد در زمینه‌های مختلفی مانند وکالت، قضاوت، سردفتری است. حقوق مجموعه قوانین و قواعدی است که در قالب یک قانون یا رویه از طرف دولت جهت تنظیم رفتار جمعی و حفظ و اجرای عدالت طراحی میشود. علمی که به تحلیل و بررسی سیر تحول قواعد حقوقی می‌پردازد و علم حقوق است.
وضع قانون توسط قوه مقننه، حدود آیین‌نامه‌ها در قوه مجریه و تصمیمات قضایی قوه قضاییه در بخش حقوق هستند. قانون اساسی، نظام حقوقی هر کشور را شکل می‌دهد و بر اساس آن است که تصمیم‌گیری بر رفتار حقوقی انجام می‌گیرد. علم حقوق از نظر روابط به دو بخش کلی حقوق عمومی و حقوق خصوصی تقسیم میشود. یک نوع تقسیم‌بندی دیگر رشته حقوق نیز از نظر قلمرو اجرایی است که به دو بخش حقوق داخلی و حقوق بین‌الملل تقسیم میشود.
تاریخچه تدریس حقوق در ایران
- در ایران برای اولین بار در سال ۱۲۹۸، مدرسه حقوق زیر نظر وزارت عدلیه تاسیس شد.
- در سال ۱۳۰۰ اولین مجمع وکلای دادگستری در ایران تشکیل و نخستین نظامنامه وکلای رسمی عدلیه تدوین شد.
- در سال ۱۳۰۹ نیز کانون وکلای در قسمت جنوبی خیابان باب همایون به طور رسمی افتتاح شد.
- اولین آزمون سراسری کانون وکلا برای اخذ پروانه وکالت نیز در سال ۱۳۷۲ برگزار شد.
- در سال ۱۳۱۳ با تاسیس دانشگاه تهران، مدرسه حقوق با مدرسه تجارت و مدرسه سیاسی تلفیق شد و دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی را به وجود آورد.
- در سال ۱۳۴۰ نام این دانشکده تغییر کرد و به دانشکده حقوق و علوم سیاسی تبدیل شد و تا به امروز تحت همین عنوان دانشجو می پذیرد.
به مرور آموزش رشته حقوق در دانشگاه‌های مختلف کشور گسترش پیدا کرد.
توانایی های لازم برای رشته حقوق
رشته حقوق برای چه افرادی مناسب است؟ آیا فقط علاقه به هدف نهایی یعنی وکالت، قضاوت یا مشاوره حقوقی برای انتخاب این رشته کافی است؟ تبدیل شدن به یک حقوقدان فقط با گذراندن تعدادی واحد دانشگاهی و گرفتن لیسانس حقوق امکانپذیر نیست. برای اینکه در هر رشته‌ای احساس آرامش کنید و از شغل خود لذت ببرید، قطعا باید توانایی‌ها و مهارت‌های مختلفی داشته باشید یا آنها را در خود پرورش دهید. در ادامه گفته‌ایم که توانمندیهای مورد نیاز این رشته چه هستند.
پیشنهاد مطالعه: زیرشاخه های رشته انسانی
علاقه مندی درسی برای حقوق
درس‌های رشته حقوق حفظیات زیادی دارند. از طرفی بیشتر مباحث حقوق مرتبط با فلسفه، روانشناسی، منطق و جامعه‌شناسی هستند. باید ببینید می‌توانید از پس حفظیات بربیایید و به این نوع مباحث علاقه دارید یا نه. از طرفی زبان انگلیسی، فرانسوی و عربی شما برای مطالعه و کسب دانش از منابع حقوق باید قوی باشند. همچنین زبان فارسی و قدرت نگارش در این رشته اهمیت بسیار زیادی دارند.
توانمندی های شخصیتی برای حقوق
یک حقوقدان با مشکلات حقوقی بین افراد یا مسائل مهم سیاسی سر و کار دارد. بنابراین نیازمند توانمندیهای مختلفی از جمله موارد زیر است:
| جسارت | فن بیان و سخنوری | اعتماد به نفس بالا |
| قدرت تحمل و صبوری | ناامید نشدن از شکست | شجاعت |
| دقت بالا و توجه به جزئیات | کنجکاوی و جستجوگری | پشتکار بالا در مطالعه و کار |
مهارت های فردی برای یک حقوق دان
- توانایی اثر گذاری روی افراد با کلام و رفتار
- قدرت استدلال بالا
- مهارت تحلیلی
- داشتن مهارت تفسیر مسائل
برای قبولی در رشته حقوق چه درس هایی مهم است؟
رشته حقوق در گذشته مربوط به زیرگروه ۱ گروه آزمایشی علوم انسانی بود اما از کنکور سال ۱۴۰۲ به بعد ضرایب دروس برای رشته‌های مختلف یکسان هستند و زیرگروه‌ها حذف می‌شوند. بنابراین ضرایب دروس اختصاصی برای قبولی رشته حقوق طبق جدول زیر است:
| زبان و ادبیات فارسی | زبان عربی | فلسفه و منطق | ریاضی | اقتصاد | روانشناسی | تاریخ و جغرافیا | علوم اجتماعی |
| ۸ | ۵ | ۵ | ۶ | ۲ | ۲ | ۵ | ۵ |
آخرین رتبه برای قبولی در رشته حقوق
در جدول زیر می‌توانید ۵ نمونه از آخرین رتبه‌های قبولی رشته حقوق در سال ۱۳۹۹ را مشاهده کنید.
| رتبه در سهمیه دانشگاه | سهمیه قبولی در دانشگاه | جنسیت | دانشگاه | دوره |
| ۶۵۰۵ | منطقه ۲ | مرد | دانشگاه ایلام | روزانه |
| ۷۳۸۳ | منطقه ۳ | مرد | دانشگاه بجنورد | روزانه |
| ۷۸۹۰ | منطقه ۲ | زن | دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد | نوبت دوم |
| ۶۴۶۰ | منطقه ۳ | مرد | پردیس حکیم ابوالقاسم فردوسی، کرج | فرهنگیان |
دروس رشته حقوق
دانشجویان باید در مقطع کارشناسی یا لیسانس حقوق ۱۳۵ واحد را بگذرانند که مدت زمانی حدود ۸ ترم و ۴ سال طول می‌کشد. واحدهای درسی این رشته به ۴ گروه تقسیم می‌شوند:
- دروس عمومی: ۲۲ واحد
- دروس پایه: ۲۱ واحد
- دروس تخصصی: ۸۷ واحد
- دروس اختیاری: ۲۱ واحد
| دروس عمومی | زبان خارجی، معارف اسلامی، تاریخ اسلام، انقلاب اسلامی، متون اسلامی، فارسی، اخلاق اسلامی، تربیت بدنی، تنظیم خانواده |
| دروس پایه | مقدمه علم حقوق، حقوق جزای عمومی، حقوق اساسی، حقوق مدنی، مبانی علم اقتصاد، عربی، مالیه عمومی، مبانی جامعه‌شناسی |
| دروس تخصصی | آئین دادرسی مدنی، متون حقوقی، آئین دادرسی کیفری، حقوق اساسی، حقوق جزای عمومی، حقوق بین‌المللی عمومی، حقوق سازمان‌های بین‌المللی، حقوق اداری، اصول فقه، متون فقه، حقوق تجارت، قواعد فقه، حقوق تطبیقی، ادله ثبات دعوی، حقوق کار، پزشکی قانونی، کار تحقیقی، حقوق بین‌المللی خصوصی |
| دروس اختیاری | بزهکاری اطفال، پلیس عدمی، کیفرشناسی، حقوق دریایی، حقوق هوایی، داوری بین‌المللی، اصول روابط بین‌الملل، آیات الاحکام، حقوق ثبت، حقوق بیمه، حقوق بانکی، اصطلاحات حقوقی به زبان عربی، تامین اجتماعی، حقوق بشر در اسلام، احوال شخصیه در فقه عامه، دادرسی‌های اختصاصی کیفری، تاریخ حقوق، مالکیت معنوی، فلسفه حقوق، کارآموزی قضایی، رویه قضایی، حقوق و کامپیوتر، حقوق قضایی، حقوق ارتباطات، آمار، جامعه‌شناسی حقوق |
بازار کار رشته حقوق
بازار کار این رشته اشباع نشده است و فارغالتحصیلان فقط بر حسب مهارت‌ها، توانمندی‌ها و تلاش خود میتوانند به درآمد برسند. گرفتن پروانه وکالت یا مدرک تحصیلی بالاتر هم در ورود به بازار کار رشته حقوق موثر هستند. باید توجه داشته باشید که به دلیل افزایش داوطلبان و طرح تسهیل صدور مجوز وکالت، رقابت برای جذب پرونده‌های حقوقی بیشتر از قبل شده و به تبع آن، کسب درآمد برای وکلای گمنام نیز سخت‌تر خواهد شد. در برخی گرایش‌های حقوق مانند حقوق نفت و حقوق ارتباطات که تعداد فارغالتحصیلان کمتر است بازار کار رو به رشدی وجود دارد. بازار کار سایر رشته‌های دانشگاهی انسانی را هم می‌توانید در شغل های رشته انسانی بخوانید تا بتوانید مقایسه خوبی بین آنها داشته باشید.
مشاغل رشته حقوق
مشاغل رشته حقوق بر اساس گرایش‌های رشته حقوق تعریف می‌شوند. برای کار به عنوان سردفتر یا مشاغل دیگر هم فقط داشتن کارشناسی حقوق کافی نیست بلکه باید مجوزهای لازم را کسب کنید. از جمله محیط‌های کاری و شغل های رشته حقوق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| بازپرسی و دادیاری | تحریر ادله |
| امور ورشکستگی و سرپرستی محجورین فنی و حقوقی | ادارات اجرای احکام شامل موارد مدنی و کیفری |
| ادارات ثبت اسناد و املاک | سردفتر و دفتریار در دفاتر اسناد رسمی |
| وکالت دعاوی خصوصی و دولتی | تنظیم قراردادهای اقتصادی و بازرگانی داخلی و خارجی |
| مشاور حقوقی | عریضه‌نویسی |
وکیل شدن با رشته حقوق
بسیاری از دانش‌آموزان به عشق وکالت این رشته را انتخاب می‌کنند و دوست دارند مسیر وکیل شدن را بدانند. دو نهاد اصلی برای کسب پروانه وکالت در ایران وجود دارند شرکت در آنها شرایط عمومی و اختصاصی متعددی دارد. از طریق شرکت در آزمون آنها و آوردن نمره قبولی می‌توان پروانه وکالت کسب کرد که درجه‌بندی‌های مختلفی هم دارد. باید یک دوره ۱۸ ماهه کارآموزی هم طی کنید و پس از آن مجددا در آزمونی تحت عنوان آزمون اختیار شرکت کنید تا به وکیل پایه یک دادگستری تبدیل شوید. برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم مطلب راه های وکیل شدن را مطالعه کنید.
درآمد مشاغل حقوقی
به جز قاضیان و دادیاران که معمولا با توجه به شاخص‌های مختلف، حقوق ثابت و مشخصی دریافت می‌کنند، درآمد وکلا و کارشناسان و مشاوران دقیقا مشخص نیست چون به فاکتورهای متعددی مانند سطح تحصیلات، حوزه کاری، شغل، تعداد پرونده‌ها، رزومه و توانمندیهای شخصی بستگی دارد. فردی با تحصیلات در رشته حقوق، ممکن است بیش از صد میلیون در ماه و در مواردی ممکن است درآمد آنها بسیار محدود باشد.
دانشگاه های رشته حقوق
امروزه دانشگاه‌های زیادی از جمله دانشگاه‌های دولتی، آزاد و غیر انتفاعی در مقاطع مختلف رشته حقوق پذیرش دانشجو دارند. از برترین دانشگاه‌های حقوق می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
- دانشگاه تهران
- دانشگاه علامه طباطبایی
- دانشگاه تربیت مدرس
- دانشگاه امام صادق
- دانشگاه شهید بهشتی
رشته حقوق بدون کنکور
چند سالی است که دانش‌آموزان میتوانند در تعداد زیادی از رشته‌های دانشگاهی بدون نیاز به رتبه کنکور و فقط با استفاده از سوابق تحصیلی و معدل، شرکت کنند. همه رشته‌های بدون کنکور شهریه دارند و در دانشگاه‌های زیادی از جمله آزاد، پیام نور، علمی کاربردی و غیر انتفاعی ارائه می‌شوند. برای اطلاع دقیق‌تر مطلب رشته های بدون کنکور انسانی را مطالعه کنید.
پیشنهاد مطالعه: رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد
گرایش های رشته حقوق
حقوق در مقطع کارشناسی هیچ گرایشی ندارد. اما ادامه تحصیل رشته حقوق تا مقطع دکترا در گرایش‌های مختلفی امکانپذیر است که در ادامه آنها را نام برده‌ایم.
گرایش های کارشناسی ارشد حقوق
| حقوق خصوصی | حقوق ارتباطات | حقوق ثبت اسناد و املاک | حقوق حمل و نقل |
| حقوق اسناد و قراردادهای تجاری | حقوق بین‌الملل | حقوق جزا و جرم‌شناسی | حقوق سردفتری |
| حقوق کیفری اطفال و نوجوانان | حقوق عمومی | حقوق نفت و گاز | حقوق مالی |
| حقوق بشر | حقوق مالکیت فکری | حقوق اقتصادی | فقه و حقوق جزا |
| حقوق دادرسی اداری | حقوق محیط زیست | حقوق تجارت بین‌الملل | حقوق تجارت الکترونیکی |
| حقوق خانواده | حقوق تجاری اقتصادی بین‌المللی | حقوق شرکتهای تجاری | مدیریت اصلاح و کیفرهای قضایی |
| مدیریت دادگستری | مدیریت نظارت و بازرسی |
گرایش های دکترای حقوق
| حقوق عمومی | حقوق جزا و جرم‌شناسی |
| حقوق بین‌الملل عمومی | حقوق خصوصی |
| حقوق نفت و گاز | فقه و حقوق جزا |
مزایا و معایب رشته حقوق
هر رشته‌ای مزایا و معایب خودش را دارد که آشنایی با آنها به یک انتخاب منطقی بر اساس داده‌های واقعی کمک می‌کند. به همین دلیل ما در ادامه لیستی از مزایا و معایب تحصیل در این رشته را برایتان آوردهایم.
مزایای رشته حقوق
بر اساس همه آنچه توضیح دادیم، از جمله خوبی‌های رشته حقوق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| گرایش‌های فراوان در مقاطع ارشد و دکترا | گسترده بودن زمینه‌های شغلی |
| درآمد خوب | جایگاه اجتماعی خوب |
| امکان ارتقای شغل و درآمد | امکان کارآفرینی و خوداشتغالی |
معایب رشته حقوق
حقوق رشته آسانی نیست و برخلاف خیلی از رشته‌های دیگر، فقط گذراندن واحدها و گرفتن مدرک دانشگاهی برای مشغول به کار شدن کافی نیست. بنابراین شاید موارد زیر را نتوان از معایب این رشته به حساب آورد، بلکه سختی‌های آن هستند:
| خطرپذیری در برخی زمینه‌های شغلی | بودن در معرض مناقشات و اختلافات |
| وابستگی درآمد به مطرح بودن | نیاز به صبر و حوصله بالا برای مطرح شدن |
| وابستگی درآمد به شرکت در آزمون‌هایی مانند آزمون وکالت | رقابت بالا برای قبولی در دانشگاه‌های برتر |
سخن پایانی
حقوق‌دان‌ها از جایگاه اجتماعی و مالی مناسبی برخوردار هستند و به همین دلیل حقوق یکی از رشته‌های پرطرفدار علوم انسانی است. رقابت شغلی بالایی برای قبولی و همچنین استغال در این رشته وجود دارد. اما به دلیل گسترده بودن گرایش‌ها و زمینه کاری حقوق، افراد با به دست آوردن تجربه و مهارت میتوانند مشغول به کار شوند و درآمد خوبی داشته باشند. با توجه به همه نکاتی که در این مطلب درباره توانمندیهای مورد نیاز برای این رشته، دروس مهم برای قبولی در رشته حقوق، دروس دانشگاهی و مشاغل آن گفتیم، می‌توانید درباره انتخاب آن تصمیم‌گیری کنید.
سوالات متداول
- رشته حقوق برای چه کسانی مناسب است؟
رشته حقوق برای افرادی که جزیی‌نگر، خلاق و دقیق هستند، مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری دارند و توانایی تحیلی و تفسیر و فن بیان بالایی دارند مناسب است. - آیا پذیرش در رشته حقوق بدون کنکور امکانپذیر است؟
پذیرش بدون کنکور رشته حقوق در پردیسهای خودگردان، دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد، با سوابق تحصیلی انجام میشود. - آیا رشته حقوق در کارشناسی گرایش دارد؟
خیر، گرایش های رشته حقوق در مقاطع ارشد و دکترا بسیار متنوع هستند که در این مقاله اسامی آنها را آوردهایم. - شغل های رشته حقوق چه هستند؟
اگر فارغالتحصیلان تجربه و دانش کافی داشته باشند میتوانند در مشاغل مرتبط با حقوق در دادگستری، شهرداری، اداره ثبت اسناد، بانک، دانشگاه و شرکتهای مختلف فعالیت کنند. - درامد رشته حقوق چقدر است؟
درآمد این رشته کاملا بستگی به سطح تحصیلات، مجوزهای فرد، کارآموزی موفق، رزومه، مهارت و توانمندیهای آنها دارد.
