احتمالا سنجش پیش دبستانی و کلاس اول فرزندتان را انجام داده‌اید و حالا به چیستی و چگونگی سوالات سنجش پیش دبستانی فکر می‌کنید. هدف اصلی سوالات سنجش پیش دبستانی شناسایی نوآموزان نیازمند کمک‌های ویژه است. برای رسیدن به این هدف، متخصصان توانایی‌های کودک را در حوزه‌های حرکتی، شناختی و جسمانی به کمک سوالات سنجش پیش دبستانی می‌سنجند. اما آگاهی از نمونه سوالات سنجش ورود به دبستان چه فایده‌ای دارد؟ آشنایی با این سوال‌ها در آموزش فرزندتان و آماده‌سازی او برای پاسخ‌‌گویی به این سوالات مفید است. ما در این مقاله حوزه‌هایی را که در سنجش پیش دبستانی ارزیابی میشود، با مثال و تصویر برایتان بیان می‌کنیم.
انواع سوالات سنجش پیش دبستانی
سوالات سنجش پیش دبستانی به ۴ دسته تقسیم میشوند:
| سوالات سنجش بینایی و شنوایی |
| آزمون‌های ارزیابی مهارتهای حرکتی |
| تست‌های توانایی شناختی |
| سنجش مهارتهای ارتباطی |
هر کدام از این ۴ حوزه انواعی دارند که مهم‌ترین آن‌ها را در زیر آورده‌ایم:
- سنجش بینایی
- سنجش شنوایی
- مهارتهای حرکتی ظریف
- مهارتهای حرکتی درشت
- اطلاعات فردی
- نسبت‌های فامیلی
- شناخت اعضای بدن
- آشنایی با رنگ‌ها
- درک عددی
- درک مفاهیم مکانی
- آزمون تفاوت‌ها و شباهت‌ها (سوالات تصویری سنجش پیش دبستانی)
- کاربرد وسیله‌ها و مشاغل
- توانایی استدلال و قضاوت
- مهارت در بیان خودانگیخته
- تعریف مفاهیم
- درک دستورات و سوالات چند قسمتی
- تکمیل تصاویر (سوالات تصویری سنجش پیش دبستانی)
- انجام ماز (سوالات تصویری سنجش پیش دبستانی)
- تشخیص مراحل داستان (سوالات تصویری سنجش پیش دبستانی)
ارزیابی بینایی
برای سنجش بینایی معمولا از همان تابلوهای معروف چشم‌پزشکی استفاده میشود. اگر کودک در تست بینایی‌سنجی ضعیف عمل کند، او را به متخصصان بینایی‌سنجی ارجاع می‌دهند تا مشکل را بررسی کند.
سنجش شنوایی
برای ارزیابی شنوایی کودک یک هدفون روی گوش او می‌گذارند و توانایی شنیداری‌اش را بررسی می‌کنند. برای بررسی آسیب احتمالی گوش چپ و راست، صدا را فقط از یک طرف هدفون پخش می‌کنند و کودک باید تشخیص دهد که صدا را از کدام گوش شنیده است.
مهارتهای حرکتی درشت
در این مهارت‌ها کودک از تمام بدن یا بخش زیادی از آن استفاده می‌کند. لی‌لی، پریدن و پرت‌کردن توپ از جمله تست‌هایی هستند که متخصصان برای سنجش مهارتهای حرکتی درشت به کار می‌گیرند.
مهارتهای حرکتی ظریف
انجام درست کارهایی مانند نوشتن، دوختن و نقاشی‌کشیدن دقت بالایی می‌خواهد. در این قبیل کارها معمولا بخش کوچکی از بدنمان (خصوصا دست‌ها) درگیر است. ارزیابی مهارتهای حرکتی ظریف را با بررسی توانایی نوشتن و ترسیم اشکال می‌سنجند؛ مثلا از او می‌خواهند:
- اشکال هندسی مانند دایره، مثلث و مربع را ترسیم کند.
- چند نقطه که دور از هم هستند را با مداد به هم وصل کند.
- از روی الگوی نمونه مانند آدمک، کپی کند.
باز و بسته‌کردن دکمه لباس، بستن بند کفش و باز و بسته‌کردن زیپ شلوار از دیگر نمونه سوالات سنجش پیش‌دبستانی برای ارزیابی مهارتهای حرکتی ظریف کودکان هستند.
اطلاعات فردی
اطلاعات فردی ساده‌ترین آیتم در سنجش توانایی‌های شناختی است. در این قسمت درباره مشخصات فردی از کودک سوال می‌پرسند:
- «اسمت چیه؟»
- «نام خواندگی‌ت چیه؟»
- «چند سال داری؟»
- «خونه‌تون کجاست؟»
- «شماره تلفن خونه‌تون رو بلدی؟»
نسبت‌های فامیلی
در قسمت نسبت‌های خانوادگی سوالات پیچیده‌تری از کودک می‌پرسند. چند مورد از نمونه سوالات سنجش پیش دبستانی نسبت‌های فامیلی را در زیر می‌بینیم:
- «خواهر و برادر داری؟»
- «چند تا خواهر داری؟»
- «چند تا برادر داری؟»
- «عمه چه نسبتی با بابایی داره؟»
- «خاله چه نسبتی با مامانی داره؟»
شناخت اعضای بدن
در این قسمت از اعضای مختلف بدن مانند دست، پا، چشم، گوش و دهان از کودک می‌پرسند:
- مصاحبه‌کننده به چشمش اشاره می‌کند و از کودک می‌پرسد: «اسم این چیه؟»
- «دستات رو ببر بالا؟»
- «پات رو تکون بده.»
اگر کودک به‌خوبی از پس این سوالهای ساده بر بیاید، متخصص به‌سراغ نمونه سوالات پیچیده‌تر در خصوص آگاهی از اعضای بدن می‌رود:
- «دست راستت رو بذار روی میز.»
- «با پای چپت شوت کن.»
تشخیص رنگ ها در سوالات سنجش
اکثر کودکان در سنین پیش‌دبستانی حداقل رنگ‌های اصلی را یاد می‌گیرند. به‌همین‌دلیل، یکی دیگر از تست‌های سنجش توانایی شناختی، پرسش از رنگ‌هاست. نمونه سوالات سنجش پیش‌دبستانی تشخیص رنگ‌ها به این شکل‌اند:
- چند توپ رنگی به کودک نشان می‌دهند و از او می‌پرسند: «رنگ کدوم توپ قرمزه؟»
- از بین میله‌های رنگی یکی را بر می‌دارند و از کودک می‌پرسند: «این میله چه رنگیه؟»
شناخت و درک اعداد درسوالات سنجش پیش دبستانی
سطح سوالهای عددی از ساده به پیچیده به این صورت است:
- شمارش ترتیبی اعداد، مثلا از ۱ تا ۵
- مهره‌ها، مکعب‌ها یا میله‌ها را در ۲ ردیف می‌چینند و از کودک می‌پرسند که تعداد کدام ردیف بیشتر است.
- تعدادی مکعب را روی میز قرار می‌دهند و از کودک می‌خواهند که ۲، ۳ یا تعداد بیشتری از آن‌ها را جدا کند.
- چند میله به‌صورت ردیفی روی میز قرار می‌دهند و به کودک می‌گویند: «سومین میله رو از روی میز بردار.»
درک مفاهیم مکانی
سوال از مفاهیم مکانی مانند روی، زیر، داخل، بالا، پایین، چپ، راست، عقب، جلو، پشت و کنار، بخش دیگری از سوالات سنجش کلاس اول را تشکیل می‌دهد. در این قسمت مثلا از کودک درخواست میشود:
- «می‌شه اسباب‌بازی رو بذاری روی زمین؟»
- «لطفا مداد و کاغذ رو بذار روی میز.»
آزمون‌های طبقهبندی و تفاوت‌ها و شباهت‌ها
تشخیص تفاوت‌ها و شباهت‌ها به مهارت در طبقهبندی و داشتن اطلاعات عمومی نیاز دارد؛ یعنی کودک ابتدا باید مثلا حیوانات و میوه‌ها را بشناسد و فرق آن‌ها را بداند تا بتواند به سوالات این قسمت پاسخ دهد. ۲ مورد از نمونه سوالات سنجش پیش دبستانی در این زمینه را با هم می‌خوانیم:
- «انار و سیب چه شباهتی با هم دارن؟»
- «فرق هواپیما با قطار چیه؟»
همچنین برای سنجش توانایی طبقهبندی کودک از او سوالات یا درخواست‌هایی مانند نمونه‌های زیر می‌کنند:
- «می‌تونی چند تا میوه بگی؟»
- «اسم چند تا حیوون بگو.»
- «همه اسباب‌بازی‌ها رو بچین اینجا.»
کاربرد وسیله‌ها و مشاغل
از وسیله‌ها و شغل‌هایی که کودک در زندگی روزمره با آن‌ها سروکار دارد، سوال می‌پرسند؛ به‌عنوان‌مثال:
- «چرا مسواک می‌زنیم؟»
- «با چی می‌نویسیم؟»
- «با چی می‌ریم مسافرت؟»
- «دفتر رو از کجا می‌خریم؟»
- «دکتر کارش چیه؟»
توانایی استدلال و قضاوت
یکی از مهم‌ترین آیتم‌های ارزیابی توانایی شناختی، بررسی مهارتهای استدلالی‌ست. نمونه سوالات سنجش پیش دبستانی استدلال معمولا با «اگر»، «وقتی که» و «چرا» شروع میشوند:
- «چرا می‌ریم پیش پزشک؟»
- «اگه سرما بخوریم، چی‌کار می‌کنیم؟»
- «چرا باید گل‌ها رو آبیاری کنیم؟»
- «بابا چرا می‌ره سر کار؟»
- «وقتی که سردمون می‌شه چی‌کار می‌کنیم؟»
مهارت در بیان خودانگیخته
با تشویق کودک به بیان خودانگیخته، مشکلات احتمالی در گفتار و زبان کودک را راحت‌تر می‌توان تشخیص داد. در این قسمت از کودک خواسته میشود که یک شعر بخواند یا یک داستان تعریف کند. در سوالهای پیچیده‌تر، مهارت در بیان خودانگیخته را با استنباط و درک کودک از موقعیت‌ها ترکیب می‌کنند؛ به‌عنوان‌مثال:
- تصویری از یک مهمانی به کودک نشان می‌دهند و از او می‌خواهند هر چه می‌بیند را توصیف کند.
تعریف مفاهیم
از کودک می‌خواهند مفاهیم مختلف مانند کلاه، چاقو، لباس، کتاب و… را تعریف کند.
درک دستورات و سوالات چند قسمتی
در این قسمت توانایی کودک در درک دستورالعمل‌های چند مرحله‌ای را می‌سنجند؛ مثلا:
- «اول کتاب رو بردار و بعدش بذارش توی قفسه کتابخونه.»
- «دستت راستت رو بیار بالا و بعدش پای چپت رو از روی زمین بلند کن.»
سوالات تصویری سنجش پیش دبستانی
متخصصان در سوالات سنجش پیش‌دبستانی از تصاویر هم کمک می‌گیرند که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را با استفاده از عکس سوالات سنجش کلاس اول برایتان می‌آوریم.
سوالات تصویری مهارت های حرکتی ظریف
یک الگو به کودک نشان می‌دهند و مثل تصویر زیر، به او می‌گویند که از روی آن تقلید کند؛ یا از کودک می‌خواهند، شکل خاصی را طبق دستورالعملی خاص، رنگ‌‌آمیزی کند:
نمونه سوال تصویری حل سودوکو
گاهی سودکوهای ساده‌ای با تصاویر حیوانات یا دیگر موضوعات طراحی می‌کنند و از کودک می‌خواهند آن را حل کند:
نمونه سوال تصویری تکمیل تصاویر
در قسمت تکمیل تصاویر، چند شکل ناقص به کودک نشان می‌دهند و از او می‌پرسند که در این تصویرها چه چیزی کم است. به‌عنوان‌مثال از کودک می‌پرسند که گربه زیر چه چیزی کم دارد:
سوال تصویری انجام ماز
یک ماز ساده به کودک می‌دهند و از او می‌خواهند که آن را انجام دهد:
نمونه سوال تشخیص مراحل داستان
چند کارت تصویری به کودک نشان می‌دهند که از چیدن آن‌ها در کنار هم می‌توان یک داستان ساخت؛ سپس از کودک می‌خواهند حدس بزند که در این عکس‌ها چه اتفاقی در حال رخ‌دادن است. به‌عنوان‌مثال، در تصویر زیر ۶ کارت وجود دارد که وقتی آن‌ها را پشت سر هم بچینیم به این صورت در می‌آیند:
سوالات تصویری آزمون های طبقه بندی
چیزهای مختلفی را در یک تصویر به کودک نشان می‌دهند و سپس از او می‌خواهند که موارد مشابه را جدا کند؛ به‌عنوان‌مثال به او می‌گویند میوه‌ها را جدا کن.
سخن پایانی
مهم‌ترین و رایج‌ترین سوالات سنجش پیش دبستانی ۱۴۰۳ را با هم مرور کردیم. در سنجش پیش دبستانی نوآموزان وضعیت جسمانی، مهارتهای حرکتی، توانایی‌های شناختی و مهارتهای ارتباطی کودکان ارزیابی میشود. مهم‌ترین و پرسوال‌ترین قسمت سنجش پیش‌دبستانی، مسئله ارزیابی توانایی‌های شناختی کودک برای یادگیری مباحث درسی‌ست. این سوالات نقش زیادی در نتایج سنجش پیش دبستانی که از طریق نمونه فرم ارزیابی کودکان پیش دبستانی اعلام میشود، دارند. پس در فرصت باقیمانده آن‌ها را با کودک تمرین کنید تا با آمادگی کامل به سوالات سنجش پاسخ دهد.
سوالات متداول
- سوالات سنجش پیش دبستانی درباره چه موضوعاتی است؟
در سنجش بدو ورود به دبستان وضعیت بینایی و شنوایی، مهارتهای حرکتی ظریف و درشت، تواناییهایی شناختی و مهارتهای ارتباطی کودک بررسی میشود. - سوالات تصویری سنجش پیش دبستانی چه هستند؟
سوالهای تصویری معمولا از تکمیل تصاویر، انجام ماز، حل سودوکو، طبقهبندی اشیاء، تشخیص زنجیره کارتهای داستانی و ترسیم الگوها برای سنجش مهارتهای حرکتی ظریف تشکیل میشوند. ما همه این موارد را در متن مقاله به صورت کامل توضیح دادهایم. - نمونه سوالات سنجش پیش دبستانی را از کجا پیدا کنیم؟
در این مقاله اکثر حوزه‌های سنجش پیش دبستانی را همراه با نمونه سوالات آن‌ها برایتان گردآوری کرده‌ایم.
