رشته ادبیات نمایشی پلی بین ادبیات و صحنه نمایش است و بین افرادی که به رشتههای مختلف در حوزه نمایش علاقه‌مند هستند، جایگاه خاص خودش را دارد. داستان، نمایش و تئاتر همگی در حوزه رشته ادبیات نمایشی قرار دارند و دانش‌آموزانی که دستی بر انشا، شعر و هنر دارند می‌توانند در این رشته ادامه تحصیل دهند. اما برای ورود به این رشته چه توانایی‌ها و استعدادهایی نیاز است؟ چگونه می‌توانید وارد دانشگاه شوید؟ آینده تحصیلی و شغلی شما چه خواهد بود؟ آیا این رشته آزمون عملی دارد؟ در این مطلب همه این سوالات را بررسی کرده‌ایم تا برای انتخاب این شاخه از هنر، دانش کافی داشته باشید.
آشنایی با ادبیات نمایشی
ادبیات نمایشی یکی از اجزای اصلی هنرهای نمایشی است که در صحنه تئاتر جریان دارند. این رشته به سنّت‌ها و تاریخ ادبیات نمایشی ایران و جهان می‌پردازد و فنون شیوه‌های نگارش متون دراماتیک را آموزش می‌دهد. هدف آن ارتقای سطح علمی و بینش هنری دانشجویان، پرورش استعداد نویسندگی و رشد خلاقیت‌های ادبی و هنری دانشجویان است. نمایش و اجرای تئاتر به شیوه امروزی از کشورهای غربی و با ترجمه آثار نمایشی آنها به ایران راه پیدا کرد و پس از آن شیوه بومی و سنتی نیز به آن اضافه و سبب رونق ادبیات نمایشی در ایران شد. هدف از ارائه این رشته تربیت متخصصانی است که بتوانند به نگارش انواع متون نمایشی خصوصا متناسب با فرهنگ ایرانی و زبان فارسی پرداخته و در حوزه نقد، بررسی و پژوهش هم توانمند باشند.
توانایی های لازم برای ادبیات نمایشی
مانند تمام رشتههای هنری، داشتن طبع و ذوق هنری از هر نوع، پایه و اساس فعالیت در ادبیات نمایشی است. علاوه بر این‌ها به دلیل ماهیت این رشته، انتظار می‌رود که دانشجویان قریهه نویسندگی و داستان‌سرایی داشته و از یک تخیل قدرتمند برخوردار باشند. علاقه و تسلط به ادبیات فارسی و دروس تخصصی رشته هنر مانند ترسیم فنی، خلاقیت نمایشی و درک عمومی هنر نیز به موفقیت در مرحله کنکور و دروس دانشگاهی کمک می‌کنند. دانشجویانی که بتوانند ذوق و توانمندی خود را با تلاش و پشتکار، روابط عمومی بالا، توانایی درک و تحلیل احساسات انسانی، دانش عمومی در زمینه فلسفه، جامعهشناسی، روانشناسی، تاریخ و ادبیات پیوند بزنند، آینده درخشانی خواهند داشت.
انتخاب رشته ادبیات نمایشی در کنکور
رشته ادبیات نمایشی را می‌توانید از طریق کنکور هنر انتخاب کنید. دروس اختصاصی کنکور هنر را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- درک عمومی هنر
- درک عمومی ریاضی و فیزیک
- ترسیم فنی
- خلاقیت تصویری و تجسمی
- خلاقیت نمایشی
- خلاقیت موسیقی
- خواص مواد
همچنین اگر علاقه‌مند باشید از دبیرستان در این رشته درس بخوانید می‌توانید در سال نهم وارد هنرستان و شاخه ادبیات نمایشی شوید. برخی از رشتههای کنکور هنر از جمله ادبیات نمایشی، به جز آزمون کتبی یک بخش عملی نیز دارند که بعد از قبولی در مرحله اول برگزار میشود.
رتبه لازم برای قبولی در رشته ادبیات نمایشی
با توجه به محدود بودن ظرفیت رشته ادبیات نمایشی بهتر است از جدول زیر استفاده کنید تا حدود رتبه لازم در منطقه خود برای قبولی را بدانید و متناسب با آن برنامه‌ریزی درسی داشته باشید.
| دانشگاه | آخرین رتبه قبولی در سهمیه |
| دانشگاه هنر تهران منطقه ۱ | ۱۴۵ |
| دانشگاه هنر تهران منطقه ۲ | ۴۱۹ |
| دانشگاه هنر تهران منطقه ۳ | ۴۴۱ |
| دانشگاه هنر شیراز منطقه ۱ | ۱۸۹ |
| دانشگاه هنر شیراز منطقه ۲ | ۶۲۴ |
| دانشگاه هنر شیراز منطقه ۳ | ۴۴۸ |
| دانشگاه دامغان منطقه ۱ | ۲۸۸ |
| دانشگاه دامغان منطقه ۲ | ۶۰۳ |
| دانشگاه دامغان منطقه ۳ | ۷۲۳ |
آزمون عملی ادبیات نمایشی
پس از اعلام قبولی در مرحله کتبی، باید به صورت جداگانه برای مرحله عملی کنکور ادبیات نمایشی نیز با پرداخت هزینه جداگانه ثبت نام کنید. آزمون عملی ادبیات نمایشی تأثیر ۵۰ درصدی در قبولی دارد و نمره آن از ۱۰۰ و با ضریب ۴ محاسبه میشود. زمان برگزاری آزمون عملی این رشته معمولا مرداد ماه هر سال است و فقط در شهر تهران برگزار میشود. برای قبولی در این مرحله باید اطلاعات عمومی شما در زمینه فیلمنامه بالا باشد و تحلیل فیلم و نمایش‌های متعدد را مطالعه کرده باشید. داشتن یک نمایشنامه یا فیلمنامه نیز شانس قبولی شما در این مرحله را بالاتر می‌برد. معمولا مراحل زیر در آزمون عملی ادبیات نمایشی از داوطلب خواسته میشود:
- نوشتن یک نمایشنامه کوتاه درباره موضوع داده شده
- نوشتن نمایشنامه کوتاه درباره یک عکس
- تحلیل یک نمایشنامه
- نوشتن دیالوگ برای یک تصویر
- تحلیل شفاهی نمایشنامه یا داستان ارائه شده
کارشناسی ادبیات نمایشی
دوره کارشناسی این رشته شامل ۱۴۰ واحد عمومی، پایه، اختیاری و تخصصی است که عموما طی ۴ سال (۸ ترم تحصیلی) گذرانده می‌شوند:
- دروس عمومی: ۲۱ واحد
- دروس پایه: ۲۲ واحد
- دروس اصلی: ۱۹ واحد
- دروس تخصصی: ۷۴ واحد
- دروس اختیاری: ۴ واحد
دروس کارشناسی ادبیات نمایشی
توصیه می‌کنیم نگاهی به جدول دروس رشته ادبیات نمایشی بیندازید تا با مباحثی که باید در دانشگاه مطالعه کنید، آشنا شوید هرچند ممکن است این دروس در دانشگاه‌ها یا سالهای مختلف تغییرات جزیی داشته باشند. این اطلاعات به شما کمک می‌کند که علایق و توانمندی‌های خود را متناسب با دروس این رشته بسنجید.
| دروس پایه | جامعهشناسی عمومی، فلسفه مقدماتی شرق، فرهنگ و ادبیات عامه، آشنایی با ادبیات کهن و معاصر جهان، جامعه شناسی هنر، فلسفه مقدماتی غرب، تمثیل شناسی، آشنایی با ادبیات کهن و معاصر ایران، اصول و مبانی ارتباطات، شناخت موسیقی، روش تحقیق و تدوین پروژه |
| دروس اصلی | تاریخ نمایش در جهان، تاریخ نمایش در ایران، مبانی بازیگری، مبانی کارگردانی، طراحی صحنه، نمایش عروسکی، بنیاد نمایش در شرق و غرب، بررسی تطبیقی نظریه‌های نمایش در شرق و غرب |
| دروس تخصصی | داستان نویسی، دیدن و تحلیل نمایش، اصول و فنون نمایشنامهنویسی، ادبیات نمایشی کلاسیک در اروپا، اسطوره و نمایش، ادبیات نمایشی کلاسیک در اروپا، مکتبهای ادبی، کارگاه نمایشنامهنویسی، ادبیات نمایشی معاصر اروپا، ادبیات نمایشی در ایران، ادبیات نمایشی در شرق، بررسی متون فارسی از منظر نمایش، تحلیل نمایشنامه، نمایشنامه نویسی برای رادیو، نقد در ادبیات نمایشی، نمایش نامه نویسی برای تلویزیون، فیلمنامه نویسی، تاریخ ادبیات نمایشی در آمریکا، پروژه |
| دروس اختیاری | نقد تئاتر، دراماتورژی |
مهمترین دروس رشته ادبیات نمایشی
اصول و فنون نمایشی، فیلمنامه نویسی، کارگاه نمایش نامه نویسی، اسطوره و نمایش، نقد ادبیات نمایشی، تحلیل نمایشنامه، مکتبهای ادبی، تاریخ ادبیات نمایشی، ادبیات نمایشی ایران و جهان، تطبیق ادبیات جهان، بررسی متون فارسی از منظر نمایش و نمایشنامه نویسی برای تلویزیون و رادیو از دروس مهم ادبیات نمایشی هستند.
ادامه تحصیل در رشته ادبیات نمایشی
فارغ التحصیل رشته ادبیات نمایشی در مقطع کارشناسی می‌توانند برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در همین رشته ادامه تحصیل دهند یا یکی از رشتههای زیر را انتخاب کنند:
- سینما
- کارگردانی نمایش
- کارگردانی سینما
- تولید سیما
- تهیه کنندگی
دانشگاههای برتر رشته ادبیات نمایشی
بر اساس تجربیات دانشجویان این رشته و سیستم‌های مختلف رتبه‌بندی، دانشگاههای زیر را می‌توان جزو مراکز مطرح ادبیات نمایشی دانست:
- دانشگاه تهران
- دانشگاه هنر تهران
- دانشگاه تربیت مدرس
- دانشگاه سوره
- دانشگاه هنر شیراز
بازار کار رشته رشته ادبیات نمایشی
فارغ‌التحصیلان رشته ادبیات نمایشی مشاغلی مانند نمایشنامه نویسی، فیلمنامه‌نویسی، بازیگری، نقد ادبی، نقد آثار سینمایی، تلویزیونی و رادیویی، نویسندگی در حوزه مطبوعات، تدریس در آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌ها، برگزاری کارگاه نمایشنامه نویسی، تحلیل و نقد را بر عهده دارند. البته محدودیتی برای فعالیت‌های هنری این رشته وجود ندارد و برخی از کارگردانان یا بازیگران مطرح نیز در این رشته تحصیل کرده‌اند. از آنجایی که امروزه نمایش و تئاتر با اقبال عمومی بالاتری روبرو است و سینما و تلویزیون نیز همیشه جایگاه خوبی نزد مردم داشته‌اند، می‌توان گفت فرصت‌های شغلی متعددی خصوصا با ورود نمایش خانگی برای فارغ‌التحصیلان فراهم است. اگر کمی خلاق باشید می‌توانید از هنر نوشتن خود در سایر عرصه‌ها مانند سناریونویسی برای تبلیغات نیز استفاده کنید.
سخن پایانی
رشت ادبیات نمایشی از جمله رشتههای پرطرفدار هنر بین دانش‌آموزان خوش ذوق و علاقه‌مند به نمایش و تئاتر است. این رشته به آموزش دانش نقد و نوشتن نمایشنامه در حوزه سینما، تلویزیون و رادیو می‌پردازد و فارغ‌التحصیلان آن می‌توانند با استفاده از خلاقیت و قدرت نگارش و تحیلی خود، در زمینه نویسندگی، نقد، آموزش و پژوهش ادبی فعالیت کنند. امکان ادامه تحصیل در تمام مقاطع برای این رشته فراهم است و علاقه‌مندان می‌توانند با شرکت در کنکور وارد دانشگاه شوند یا در دوره‌های بدون کنکور شرکت کنند. توصیه می‌کنیم درباره سایر شغل های رشته هنر هم مطالعه کنید تا بتوانید به مقایسه خوبی بین رشتههای این شاخه برسید و یک انتخاب رشته منطقی داشته باشید.
سوالات متداول
- رشته ادبیات نمایشی مناسب چه کسانی است؟
داشتن ذوق هنری، تخیلی قوی، توانایی انجام کار گروهی، مهارتها مدیریتی، قدرت درک و تحلیلی بالای مسائل اجتماعی و هنری، آشنایی عمومی با فلسفه، ادبیات، جامعهشناسی، روانشناسی و تاریخ از پیششرطهای ورود به این رشته و موفقیت در آن هستند. - شرایط پذیرش در رشته ادبیات نمایشی بدون کنکور چیست؟
داوطلبان باید در سایت سازمان سنجش به صورت جداگانه برای رشتههای بدون کنکور ثبت نام کنند که پذیرش آنها صرفا بر اساس سوابق تحصیلی انجام میشود و برای تحصیل باید شهریه پرداخت کنید. - مهمترین دروس رشته ادبیات نمایشی در دانشگاه شامل چه مباحثی هستند؟
اصول و فنون نمایشی، فیلمنامه نویسی، کارگاه نمایش نامه نویسی، اسطوره و نمایش، نقد ادبیات نمایشی، تحلیل نمایشنامه، مکتبهای ادبی، تاریخ ادبیات نمایشی، ادبیات نمایشی ایران و جهان، تطبیق ادبیات جهان، بررسی متون فارسی از منظر نمایش و نمایشنامه نویسی برای تلویزیون و رادیو از دروس مهم ادبیات نمایشی هستند. - امکان ادامه تحصیل بدون کنکور رشته ادبیات نمایشی وجود دارد؟
بله برخی از دانشگاههای ازاد و غیر انتفاعی برای این رشته به صورت بدون کنکور و از طریق پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی، در سالهای گذشته سالانه حدود ۳۰۰ دانشجو پذیرفتهاند.
