جدول ضرب فهرستی ترتیبی از مضرب اعداد ۱ تا ۹ یا ۱ تا ۱۰ است که معلمان از آن برای آموزش ضرب به دانش‌آموزان کلاس سوم دبستان استفاده می‌کنند. نمودارها و شکل‌های مختلفی از جدول ضرب ۱ تا ۱۰ وجود دارد که هر کدام از آن‌ها به‌نحوی سعی در ساده‌سازی آموزش جدول ضرب به کودکان دارند. ما در این مقاله نگاهی به انواع جدول ضرب صفر تا ده و الگوهای آموزشی جدول ضرب کامل می‌اندازیم.
جدول ضرب ۱ تا ۹ | الگوی ساده
در ساده‌ترین حالت، اعداد تک‌رقمی در ستونها و سطرهای ابتدایی آموزش جدول ضرب از ۱ تا ۹ قرار می‌گیرند و در هر کدام از خانه‌های جدول، ضرب ستون و سطر مربوط به آن خانه نوشته می‌شود.
جدول ضرب ۱ تا ۱۰ | الگوی ستون و ردیف همانند
اولین الگویی که با نگاه به جدول ضرب به چشم می‌آید، همانندی اعداد ستونها و سطرهای جدول ضرب ۱ تا ۱۰ است. سطر اول و ستون اول جدول، هر دو با ۱ و سطر آخر و ستون آخر جدول هر دو با ۱۰ شروع می‌شوند. نظم و ترتیب یکسان اعداد سطرها و ستونهای جدول ضرب باعث می‌شود که از ضرب آن‌ها در یکدیگر عدد مشابهی به دست آید. در جدول زیر، خانه‌های ستونها و ردیف‌های همانند به رنگ خاصی در آمده‌اند:
جدول ضرب کامل با جواب | الگوی ترتیبی
یکی‌دیگر از الگوهای طراحی جدول ضرب، نشان‌دادن ترتیب افزایش اعداد در ستونها و سطرهای جدول است. اگر دقتمان را کمی افزایش دهیم و به الگوی اعداد سطرها و ستونها نگاه کنیم، متوجه نکته‌ای ظریف و مهم می‌شویم: «همه خانه‌های جدول ضرب، مضروبی از سطر و ستون مربوط به خود هستند». به‌عنوان‌مثال:
- خانه‌های سطر و ستون اول، یکی‌یکی زیاد می‌شوند.
- سطر و ستون دوم، دوتادوتا بالا می‌روند.
- خانه‌های سطر و ستون هفتم، هفت‌تاهفت‌تا افزایش می‌یابند.
به‌همین‌دلیل، گاهی برای آموزش جدول ضرب مانند آموزش ضرب ۵، ستونهای جدول ضرب را جدا نمایش می‌دهند تا دانش‌آموزان الگوی ترتیبی افزایش ستونها را بهتر درک کنند:
جدول ضرب کلاس سوم | الگوی قرینه
ترتیب ثابت افزایش اعداد و همانندی ستونها و ردیف‌ها باعث شکل‌گیری الگوی قرینه در جدول ضرب می‌شود. نقطه میانی این الگوی قرینه جایی‌ست که سطرها و ستونهای همانند (۱ در ۱، ۲ در ۲، ۳ در ۳ و الی آخر) در همدیگر ضرب می‌شوند. بالا و پایین یا چپ و راست سطرها و ستونهای همانند، کاملا قرینه یکدیگرند:
همان‌طور که در تصویر بالا می‌بینید، الگوی قرینه موجود در جدول ضرب، یک الگوی مورب (کج) است که از بالا سمت چپ تا پایین سمت راست، امتداد دارد. در تصویر بالا، خانه‌های قرینه یکدیگر با رنگی یکسان نمایش داده شده‌اند. این الگو به دانش‌آموزان کلاس سوم کمک می‌کنند تا راحت‌تر درک کنند که ضرب کدام جفت از اعداد با هم برابر هستند.
جدول ضرب کامل با جواب | الگوی آموزشی
برای کاهش سردرگمی دانش‌آموزان و ساده‌سازی جدول ضرب، گاهی جدول ضرب را به ۲ و حتی ۴ قسمت تقسیم می‌کنند تا بچه‌ها راحت‌تر آن را یاد بگیرند. بد نیست شما هم از این روش برای آموزش جدول ضرب صفر تا ده به دانش‌آموزان استفاده کنید. هر چند معمولا درباره جدول ضرب صفر کمتر صحبت می‌شود، اما بیایید به جدول ضرب عدد صفر هم نگاهی بیندازیم.
پیشنهاد مطالعه: آموزش جدول ضرب با بازی
جدول ضرب صفر
ضرب هر عددی در صفر مساوی با صفر است. در واقع، وقتی عدد صفر در یک‌طرف معادله ضرب قرار بگیرد، اصلا تفاوتی ندارد که عدد دوم یک یا هزار یا حتی میلیون باشد، زیرا نتیجه ضرب همیشه مساوی با صفر است.
جدول ضرب ۱ تا ۵
| جدول ضرب ۵ | جدول ضرب ۴ | جدول ضرب ۳ | جدول ضرب ۲ | جدول ضرب ۱ |
| ۵ =۱ × ۵ | ۴ = ۱ × ۴ | ۳ = ۱ × ۳ | ۲ = ۱ × ۲ | ۱ = ۱ × ۱ |
| ۱۰ =۲ × ۵ | ۸ = ۲ × ۴ | ۶ = ۲ × ۳ | ۴ = ۲ × ۲ | ۲ = ۲ × ۱ |
| ۱۵ =۳ × ۵ | ۱۲ = ۳ × ۴ | ۹ = ۳ × ۳ | ۶ = ۳ × ۲ | ۳ = ۳ × ۱ |
| ۲۰ =۴ × ۵ | ۱۶ = ۴ × ۴ | ۱۲ = ۴ × ۳ | ۸ = ۴ × ۲ | ۴ = ۴ × ۱ |
| ۲۵ =۵ × ۵ | ۲۰ = ۵ × ۴ | ۱۵ = ۵ × ۳ | ۱۰ = ۵ × ۲ | ۵ = ۵ × ۱ |
| ۳۰ =۶ × ۵ | ۲۴ = ۶ × ۴ | ۱۸ = ۶ × ۳ | ۱۲ = ۶ × ۲ | ۶ = ۶ × ۱ |
| ۳۵ =۷ × ۵ | ۲۸ = ۷ × ۴ | ۲۱ = ۷ × ۳ | ۱۴ = ۷ × ۲ | ۷ = ۷ × ۱ |
| ۴۰ =۸ × ۵ | ۳۲ = ۸ × ۴ | ۲۴ = ۸ × ۳ | ۱۶ = ۸ × ۲ | ۸ = ۸ × ۱ |
| ۴۵ =۹ × ۵ | ۳۶ = ۹ × ۴ | ۲۷ = ۹ × ۳ | ۱۸ = ۹ × ۲ | ۸ = ۸ × ۱ |
| ۵۰ =۱۰ × ۵ | ۴۰ = ۱۰ × ۴ | ۳۰ = ۱۰ × ۳ | ۲۰ = ۱۰ × ۲ | ۱۰ = ۱۰ × ۱ |
جدول ضرب ۶ تا ۱۰
| جدول ضرب ۱۰ | جدول ضرب ۹ | جدول ضرب ۸ | جدول ضرب ۷ | جدول ضرب ۶ |
| ۱۰= ۱ × ۱۰ | ۹ = ۱ × ۹ | ۸ = ۱ × ۸ | ۷ = ۱ × ۷ | ۶ = ۱ × ۶ |
| ۲۰ = ۲ × ۱۰ | ۱۸ =۲ × ۹ | ۱۶ = ۲ × ۸ | ۱۴ = ۲ × ۷ | ۱۲ = ۲ × ۶ |
| ۳۰ = ۳ × ۱۰ | ۲۷ = ۳ × ۹ | ۲۴ = ۳ × ۸ | ۲۱ = ۳ × ۷ | ۱۸ = ۳ × ۶ |
| ۴۰ = ۴ × ۱۰ | ۳۶ = ۴ × ۹ | ۳۲ = ۴ × ۸ | ۲۸ = ۴ × ۷ | ۲۴ = ۴ × ۶ |
| ۵۰ = ۵ × ۱۰ | ۴۵ =۵ × ۹ | ۴۰ = ۵ × ۸ | ۳۵ = ۵ × ۷ | ۳۰ = ۵ × ۶ |
| ۶۰ = ۶× ۱۰ | ۵۴ = ۶ × ۹ | ۴۸ = ۶ × ۸ | ۴۲ = ۶ × ۷ | ۳۶ = ۶ × ۶ |
| ۷۰ = ۷ × ۱۰ | ۶۳ = ۷ × ۹ | ۵۶ = ۷ × ۸ | ۴۹ = ۷ × ۷ | ۴۲ = ۷ × ۶ |
| ۸۰ =۸ × ۱۰ | ۷۲ = ۸ × ۹ | ۶۴ = ۸ × ۸ | ۵۶ = ۸ × ۷ | ۴۸ = ۸ × ۶ |
| ۹۰ = ۹ × ۱۰ | ۸۱ = ۹ × ۹ | ۷۲ = ۹ × ۸ | ۶۳ = ۹ × ۷ | ۵۴ = ۹ × ۶ |
| ۱۰۰ =۱۰ × ۱۰ | ۹۰ =۱۰ × ۹ | ۸۰ = ۱۰ × ۸ | ۷۰ = ۱۰ × ۷ | ۶۰ = ۱۰ × ۶ |
دانلود جدول ضرب کامل
اگر می‌خواهید همه تصاویر و جدول‌های بالا را در یک فایل جداگانه داشته باشید، روی لینک زیر بزنید و فایل پی‌دی‌اف آن‌ها را دانلود کنید:
جدول ضرب ۱ تا ۱۰ صوتی
شنیدن و تکرار مداوم جدول ضرب کلاس سوم با جواب به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا سوالات ضرب به‌مرور ملکه ذهنشان شوند. پس حتما از فایل صوتی جدول ضرب برای تحکیم آن در حافظه دانش‌آموزان استفاده کنید.
آموزش جدول ضرب کلاس سوم
متخصصان برای آموزش ضرب کلاس سوم روش‌های خاصی را پیشنهاد می‌دهند که در ادامه نگاهی مختصر به آن‌ها می‌اندازیم:
ترتیب اعداد اهمیت ندارد
اولین نکته‌ای که در ضرب اعداد به کار دانش‌آموزان می‌آید توضیح درباره عدم اهمیت ترتیب اعداد است؛ یعنی فرقی ندارد بگوییم «۸ × ۳» یا «۳ × ۸»، چون نتیجه در هر دو حالت مساوی با ۲۴ است.
آموزش مرحله‌ای جدول ضرب از ۱ تا ۹
حفظ‌کردن یک‌باره جدول ضرب کامل سخت است. برای همین بهتر است آن را به چند بخش تقسیم و هر بار قسمتی از آن را با دانش‌آموزان کار کرد. جدول ضرب کلاس سوم ابتدایی نیز بر همین اساس است و به ۴ بخش تقسیم می‌شود:
- در قسمت اول روی آموزش ضرب «۱ در ۱ تا ۵ در ۵» کار می‌شود.
- بخش دوم روی آموزش ضرب «۵ × ۶ تا ۵ × ۹» تمرکز دارد.
- قسمت سوم کاملا مشابه قسمت دوم است، با این تفاوت که عددها برعکس می‌شوند.
- در بخش آخر هم روی ضرب «۶ × ۶ تا ۹ × ۹» کار می‌شود.
آموزش الگوهای جدول ضرب کامل
خانه‌های جدول ضرب طبق الگوی خاصی پر می‌شوند؛ مثلا:
- خانه‌های ستون و سطر اول یکی‌یکی زیاد می‌شوند.
- ستون و سطر پنجم، پنج‌تا‌پنچ‌تا بالا می‌روند.
این الگو را هنگام آموزش جدول ضرب برای کلاس سوم به دانش‌آموزان نشان دهید تا با عمق بیشتری جدول ضرب را بخوانند و راحت‌تر آن را به خاطر بسپارند.
سخن پایانی
الگوهای متفاوتی را که برای جدول ضرب از ۱ تا ۱۰ وجود دارد با یکدیگر مرور کردیم. هر کدام از آن‌ها دریچه‌ای متفاوت از جدول ضرب را به روی دانش‌آموزان می‌گشایند. این الگوها برای تنوع‌بخشی به فضای آموزش و درک بهتر و عمیق‌تر جدول ضرب به کودکان کمک می‌کند. فایل پی‌دی‌اف و صوت آهنگین جدول ضرب کامل را هم دانلود کنید و برای مرور بیشتر کناردست خود داشته باشید. در آموزش جدول ضرب کلاس سوم حتما ابتدا آن را به چند بخش تقسیم کنید و در گام‌های متناوب به بچه‌ها آموزش دهید.
